Jump to content

Τυποποίηση του λόγου


Nihilio
 Share

Recommended Posts

Αρκετή κουβέντα γίνεται για creative writing, εμπορική λογοτεχνεία, ευκολοδιάβαστο λόγο, εύπεπτα κείμενα, κανόνες συγγραφής και γενικά για τυποποίηση του λόγου.

Ως συγγραφείς τί άποψη έχετε επί του θέματος; Προσπαθείτε να τυποποιηθείτε πλήρως, τυποποιείστε μερικώς ή επιμένετε σε ένα καθαρά προσωπικό ύφος; Πιστεύετε στον εύκολο στρωτό λόγο ή προτιμάτε έναν πιο φορτωμένο με στολίδια, έναν εντελώς μινιμαλιστικό ή έναν μη-φορμαλιστικό (ίσως και χαοτικό) ή μήπως είστε της άποψης: δεν-καταλαβαίνει-ο-αναγνώστης-τον-χριστό-του-γιατί-έτσι-πρέπει-να-εκβιάσω-τον-αναγνώστη-σε-πολλαπλές-αναγνώσεις-για-να-εκτιμήσει-τα-όσα-γράφω-ή-έστω-να-πει-ένα-δε-γαμιέται-αλλά-τότε-δεν-θα-είναι-άξιος-να-διαβάσει-το-έργο-μου ;

 

 

Τί πιστεύετε ότι είναι το ιδανικό και πώς μπορεί να επιτευχθεί;

Link to comment
Share on other sites

Τίποτα δεν πιστεύω πως είναι ιδανικό. Αλοίμονο αν έγραφαν όλοι οι συγγραφείς το ίδιο. Θα πεθαίναμε από τη βαρεμάρα. Το "ιδανικό" είναι ο ιδανικός λόγος για κάποιο συγκεκριμένο κείμενο, κάποια συγκεκριμένη ιδέα - και πάλι έχω αμφιβολίες, μπορεί να πάρει ένας άλλος συγγραφέας την ίδια ιδέα, να την γράψει/αναπτύξει με το δικό του στιλ, τον δικό του λόγο, και το αποτέλεσμα να είναι εξ ίσου καλό. Πραγματικά, πιστεύω πως το πόσο καλός είναι ένας συγγραφέας δεν έχει να κάνει ούτε με το πόσο ευνόητος είναι, ούτε με το πόσο δυσνόητος είναι. Μου ακούγονται άσχετα αυτά τα πράγματα. Κατ' αρχήν δεν μπορούμε καν να ορίσουμε ποιοι είναι οι καλοί. Καλοί ως προς τι; Σε τι κοινό απευθύνονται; Ο καθ' ένας με το κοινό του. Αν κάποιος πάει να γράψει best seller [θέλει να στραφεί προς τα 'κει] και γράφει μ' έναν τρόπο που τον καταλαβαίνουν μόνο όσοι έχουν διαβάσει τον τάδε και τον δείνα φιλόσοφο κτλ., ε τότε είναι αποτυχημένος. Αν κάποιος πάει να γράψει κάτι για ένα μικρότερο, πιο συγκεκριμένο, πιο μορφωμένο κοινό, και τους δώσει κάτι που ήδη έχουν, κάτι λίγο και ρηχό, τότε κι αυτός είναι αποτυχημένος, και πάει λέγοντας.

 

Μάλλον, δηλαδή, είμαι κατά της τυποποίησης του λόγου. Λογικό, αφού παθιάζομαι με συγγραφείς/ποιητές πολλές φορές μόνο χάρη στο ιδιόλεκτό τους...

Edited by Nienna
Link to comment
Share on other sites

Εγώ πιστεύω πως όσο πιο ευκολοδιάβαστο τόσο το καλύτερο, αρκεί να μην ευτελίζεται το νόημα.

Link to comment
Share on other sites

To ζήτημα είναι πως όλα κοντεύουν να γίνουν ευκολοδιάβαστα, ευκολόπεπτα, ευκολοεύρετα, και γρήγορα. Σαν φαστ-φουντ. Ίσως γι'αυτό οι γλώσσες αντί να πλουτίζονται με κάθε γενιά, φτωχαίνουν όσο πάει.

 

Μάλιστα το πιο ακραίο είναι η τόσο εύκολη και χωρίς σκέψη απόρριψη οποιουδήποτε πιο "δυσκολου" κειμένου, βιβλίου, θεωρίας, οτιδήποτε, σαν "ψευτοκουλτουριάρικο", μια λέξη που μου φαίνεται εξαιρετικά ύποπτη γιατί αμφισβητώ πάρα πολύ την ικανότητα όσων αβασάνιστα και σχεδόν αντανακλαστικά αποκαλούν κάτι "ψευτοκουλτουριάρικο, να διαχωρίσουν τον ψευτοκουλτουριάρικο λόγο/τέχνη κλπ, από τον καλλιεργημένο νοήμονα (cultured/intelligent) λόγο/τέχνη.

Για μένα η τυποποίηση του λόγου άπτεται άμεσα στα παραπάνω.

Edited by Dain
Link to comment
Share on other sites

Το γεγονός είναι ότι δύσκολα ξεχωρίζεις την λιτή γραφή, με την απλοική γραφή. Δυστηχώς έχουν αρκετές ομοιότητες μεταξύ τους. Εγώ προτιμάω την λιτή γραφή (χωρίς πολλά πολλά κοσμιτικά) αν και μπορώ άνετα να αρχίσω να μιλάω και να γράφω με τελείος διαφορετικό τρόπο (απλκώς τα συχένομαι τα πάρα πολλά φρουφρού). Πάντως είναι μάλλον θέμα κοινού για το τι αρέσει. Γιατί όπως είχε πει ο Μίλτος Πασχαλίδης "Αν τραγουδάς αυτό που θέλει το κοινό, τότε σύντομα θα αποκτήσεις το κοινό που σου αξίζει."

Link to comment
Share on other sites

Το πιο τυποποιημένο βιβλιο που έχω διαβάσει ήταν ο Αρκτικός Κύκλος του Μπράουν. Είχε μέσα όλα τα κλισε που μπορεις να φανταστεις, όλα τα κλασσικά κόλπα στην πλοκή, όλες τις κλασσικές ανατροπες (irony intended). Και δυστυχως υπάρχουν πολλά τέτοια, σε όλα τα είδη, γιατί τελικά υπάρχουν κάποιοι κανόνες, είναι απλό να γράψεις ένα βιβλιο που να τους ακολουθεί πιστά (απλό αν μπορεις να γράφεις, ας το αναγνωρίσουμε τουλάχιστον αυτό).

Γενικά παρατηρεί κανείς ότι όντως, στο λόγο τα πράγματα είναι λιγο στάσιμα. Έχουμε εξελίξεις στην πλοκή, στη θεματολογία, στις μορφές, αλλά όχι τόσο στο λόγο. Είναι και λίγο παγίδα βέβαια, γιατι αν ξεκινήσεις μια τέτοια προσπάθεια, μπορεί πολύ εύκολα να καταλήξεις στο "ο λόγος για το λόγο", και η ιστορία σου να χάσει το νόημά της.

Link to comment
Share on other sites

Ο Μηνάς, ο Διονύσης και η Αλίνα είπαν σχεδόν όλα όσα θα έλεγα· πάντως, το θέμα στην τελική είναι το εξής: το παν είναι να βρεις τη δική σου γραφή, όχι τη γραφή που διαβάζει ο αναγνώστης - αρκεί να είναι και σωστή.

Link to comment
Share on other sites

Κατά τη γνώμη μου η προτυποποίηση πάντα βοηθάει, η τυποποίηση ποτέ. Κακά τα ψέματα, πολλοί από τους τύπους που χρησιμοποιούνται δουλεύουν και μάλιστα πολύ καλά, και μάλιστα βοηθούν πάρα πολύ στην ευκολότερη ανάγνωση του κειμένου.

Η μερική τυποποίηση λοιπόν επιβάλλεται, πολύ συχνά δε γίνεται ασυνείδητα. Η πλήρης τυποποίηση όμως είναι στείρα επανάληψη και δεν βοηθάει πουθενά. Το ιδανίκο είναι ο συγραφέας να διαφοροποιείται από το εκάστοτε πρότυπο, ώστε να δημιουργεί ένα προσωπικό ύφος.

Όσο για το περίεργο ύφος γραφής: αν κάποιος δεν έχει την ικανότητα καλής γραφής ας μην το προσπαθήσει καλύτερα, αφού είναι δύσκολο να πετύχεις κάτι τέτοιο χωρίς πολύ καλή χρήση του λόγου.

Link to comment
Share on other sites

Δεν είμαι και πάρα πολύ σίγουρη για το τι ακριβώς είναι η τυποποίηση, όμως εάν εννοούμε την "περπατημένη" ας πούμε, τους κανόνες για να είμαι πιο ακριβής, θεωρώ απίθανο να παράγει κάποιος κάτι καλό και έξω από τους κανόνες χωρίς πρώτα να ξέρει να χρησιμοποιεί αυτούς. Εξάλλου πως είναι δυνατό να αντιταχθείς σε κάτι το οποίο δε γνωρίζεις?

 

Από την άλλη πλευρά, με ενοχλεί και μένα να θεωρείται κουλτουριάρικο (ή ψεύτο...) αβασάνιστα κάτι που ενδεχομένως να είναι καλό και το παρατηρώ κι εγώ συνεχώς γύρω μου. Αυτό δε σημαίνει πως θεωρώ την κουλτούρα εκτός τυποποίησης, μάλλον δεν έχει σχέση το ένα με το άλλο, απλά τείνουμε να πιστεύουμε πως κάτι που διαβάζεται λίγο δυσκολότερα από τις dnd νουβέλες είναι "κουλτουριάρικο και θέλει να σπάσει το κατεστημένο". Αυτό είναι που με ενοχλεί.

 

Τα πρότυπα είναι σαφώς αναγκαία ειδικά για τη γραφή. Υπάρχουν ακόμα κι όταν δεν το καταλαβαίνουμε ή όταν προσπαθούμε να τα απορρίψουμε, όμως είναι εκεί, όπως και κάθε άλλο εξωτερικό ερέθισμα. Το να προχωρήσει κανείς από αυτά, να πάει ένα βήμα παρακάτω με το δικό του ρυθμό το βλέπω κι εγώ σαν το ζητούμενο της όλης υπόθεσης.

Link to comment
Share on other sites

  • 4 years later...

Χθες, στο μυτίγκιο για το εργαστήριο, είχαμε μία κουβέντα πάνω στο θέμα, οπότε είπα να το αναστήσω.

 

Αναδιατυπώνοντας το πρώτο ποστ:

Υπάρχουν εκεί έξω πολλές συνταγές για το πώς θα γράψεις ένα υπερεπιτυχημένο μυθιστόρημα, που συνήθως οδηγούν σε μία σειρά από μυθιστορήματα που είναι τόσο βαρετά προβλέψιμα που δεν αντέχεις να τα διαβάζεις. Αυτό όμως κάνει αυτομάτως "κακούς" όσους προτείνουν ή ακολουθούν τις συνταγές αυτές ή όχι;

 

Η άποψή μου είναι πως οι συνταγές αυτές είναι τρομερά χρήσιμα εργαλεία. Με αυτές για οδηγό ένας συγγραφέας μπορεί να δώσει ένα μονοπάτι που μπορεί να ακολουθήσεί, κάποιες χρήσιμες συμβουλές και έτσι να δώσει μία μικρή ώθηση στο έργο του, έτσι ώστε κάποιος μέτριος να δώσει ένα καλό βιβλίο.

Το πρόβλημα ξεκινάει όταν οι συνταγές αυτές γίνονται αυτοσκοπός και ακολουθούνται με θρησκευτική ευλάβεια. Έτσι καταλήγουμε σε άλλο ένα έργο που αναμασά κάποιες δοκιμασμένες συνταγές, αλλά δε δίνει το κάτι παραπάνω.

 

Εσείς τί άποψη έχετε;

Link to comment
Share on other sites

Όποιος νομίζει οτι ακολουθώντας μια τυποποιημένη( εμπορική ) γραφή θα βγάλει ένα καλό βιβλίο, ας κάνει μια κωλοτούμπα πρώτα και μετά ας κοιτάξει στην στροφή μπας και δει καναν εκδότη να έρχεται!

 

Η έμπνευση είναι άλλο πράγμα από την καλή γραφή.

Ένας καλός συγγραφέας μπορεί ακολουθώντας την πεπατημένη να βγάλει ένα καλό βιβλίο το οποίο μπορεί να έχει όλα τα τυποποιημένα κλισέ του είδους, αλλά παρόλα αυτά να είναι ευκολοδιάβαστο και ευχάριστο. Ένας κακός συγγραφέας ότι και να κάνει μάπα θα είναι. Ακόμη και μια καλή ιδέα να έχει δεν θα ξεπεράσει την μετριότητα.

  • Like 1
Link to comment
Share on other sites

Όποιος νομίζει οτι ακολουθώντας μια τυποποιημένη( εμπορική ) γραφή θα βγάλει ένα καλό βιβλίο, ας κάνει μια κωλοτούμπα πρώτα και μετά ας κοιτάξει στην στροφή μπας και δει καναν εκδότη να έρχεται!

 

laugh.giflaugh.gif

 

Πέραν τούτου, συμφωνώ απολύτως με όλο το ποστ σου.

 

 

Link to comment
Share on other sites

  • 1 year later...

Δεν έχω διαβάσει πολλά συμβουλευτικά κείμενα, οδηγίες για συγγραφή μυθιστορήματος ή γενικές συγγραφής. Ελάχιστα. Έχω κρατήσει όμως κάποια χρήσιμα πράγματα από αυτά. Ποτέ δεν θα ξεχάσω μία που μου φάνηκε φανταστική: "Μην διστάζεις να δηλώσεις το προφανές". Πόσο καλή αλλά και δύσκολη συμβουλή (μπορεί να χαντακώσει ή να απογειώσει).

Ποτέ δεν προσπαθώ να γράψω τυποποιημένα (άσχετα αν μου βγαίνει μερικές φορές αυθόρμητα επειδή δεν είμαι άξια να χειριστώ το κείμενο :secret: ). Τις συμβουλές τις παίρνω όχι τις μετροιτίς, αλλά σαν πολύ καλά σημεία να σταθώ και να αναρωτηθώ "εγώ εδώ - σε αυτό που δουλεύω τώρα - τι κάνω; Τι ταιριάζει;" .

 

Επίσης, προσπαθώ να κρατώ πάντα τον λόγο μου απλό αλλά όχι απλοϊκό. Αυτό που θέλω κάποτε να καταφέρω είναι όλες οι λέξεις και τα σημεία στίξης, (οι "ανάσες" ) να βρίσκονται εκεί επειδή τις τοποθέτησα συνειδητά, και όχι απλά επειδή έτυχε.

Edited by Cassandra Gotha
Link to comment
Share on other sites

Εγώ θέλω να θέσω τον εξής προβληματισμό. Γιατί τους συγγραφείς που δεν γράφουν εύπεπτα τους κατηγορούν ότι μιμούνται τον Α ή τον Β ενώ όσους γράφουν εύπεπτα δεν τους κατηγορούν ότι μιμούνται ο ένας τον άλλον;

 

Νομίζω ότι υπάρχει ένας πολύ σοβαρός λόγος που η γραφή πρέπει να επιδρά αποτελεσματικά στον αναγνώστη και ο λόγος αυτός λέγεται ατμόσφαιρα. Οι κατάλληλες λέξεις μπορούν να φτιάξουν την κατάλληλη ατμόσφαιρα. Αν κάποιος πάει να το καταργήσει αυτό στο βωμό του να διαβάζεται απνευστί, απλώς λειτουργεί διεκπεραιωτικά.

 

Σαν αναγνώστης μερικές φορές δυσανασχετώ με την γραφή κάποιων δύσκολων συγγραφέων και πιάνω τον εαυτό μου να εύχεται να μπορούσε να διαβαστεί το έργο τους πιο γρήγορα. Ομως εξακολουθώ να θέλω να τους διαβάζω συνέχεια, διότι μέσα στην υπερβολή του λόγου τους με εμπνέουν. Με προκαλούν δηλαδή να δανειστώ τα στοιχεία της υπερβολής τους και να τα εντάξω σε πιο λογικά πλαίσια συμφωνα με την υποκειμενική μου κρίση. Τις προάλλες ας πούμε διάβαζα ένα του Ketchum στο οποίο αφιέρωσε σελίδες επί σελίδων προκειμένου να περιγράψει/αφηγηθεί ένα σκηνικό. Σε πολλά σημεία με κούρασε, όμως μου ανέδειξε γι ακόμη μια φορά την αρετή της ανάλυσης και επομένως την επόμενη φορά που έγραφα κάτι και ο τεμπέλης μέσα μου φώναζε "άντε, τέλειωνε να πάμε παρακάτω", είπα "όχι, δεν πρόκειται να ξεπετάξω το κείμενο".

 

Επομένως η υπερβολή πάντα εμπνέει, διότι σε προκαλεί να την αξιοποιήσεις βάση των δικών σου μέτρων και σταθμών, μετριάζοντάς την. Το easy-read δεν έχει τέτοιες αρετές διότι συνήθως καθιστά πιο παθητικό τον εγκέφαλο. Βέβαια παίζει ρόλο και η διάθεση. Μερικές φορές μπορεί να είσαι τόσο χώμα απο την κούραση της δουλειας που να μην μπορείς να διαβάσεις κατι άλλο περα από easy-read. Ασε οι χρωματισμοί της αφήγησης με προσωπικό ύφος ενέχουν το ρίσκο ότι η αποδοχή τους ποικίλλει ανάλογα με το υποκειμενικό γούστο του καθενός. Δηλαδή μπορεί να απολαμβάνω το δύσκολο υφος του Χ, αλλά όχι το δύσκολο ύφος του Ψ που είναι διαφορετικό. Διότι αυτό επιβάλλει το προσωπικό μου γούστο.

 

Επίσης παίζει ρόλο στη συγγραφή του "ευκολοδιάβαστου" το γεγονός ότι στις μεγαλύτερες και πιο επικερδείς αγορές βιβλίου (βλ. ΗΠΑ) οι εκδότες πιέζουν τους συγγραφείς να δίνουν ένα νέο έργο ανα τακτά διαστήματα και έχουν την απαίτηση αυτό να είναι ένα τούβλο των πεντακοσίων σελίδων και άνω. Μοιραία λοιπόν ο συγγραφέας δεν θα μπορέσει να ψηρίσει πολύ τη γραφή του και να χασομερίσει, εφόσον δίνει μάχη με τον χρόνο και επομένως μοιραία θα επιδιώξει να γράψει γρήγορα αλλά όχι βιαστικά. Και οι τρόποι για να γράφεις γρήγορα μεν, αλλά σωστά δε, δεν είναι πολλοί.

 

Απλώς δεν μου αρέσει όλοι αυτοί οι παράγοντες που επιρρεάζουν τη σύγχρονη γραφή να δογματίζονται από τους αναγνώστες. Αφενώς διότι στο τέλος θα καταλήξουμε να διαβάζουμε σενάρια και όχι λογοτεχνία (βλέπε και Μάστερτον στα τελευταία του) και αφετέρου διότι δεν είναι δυνατόν να θεωρείται ως άρτιο και τέλειο κάτι που απλώς εξυπηρετεί το να γράφονται όσο δυνατόν περισσότερες σελίδες σε όσο δυνατόν λιγότερο χρόνο και τίποτα περισσότερο.

 

Επομένως πιστεύω ότι έχουμε ανάγκη τόσο από τα "ευκολοδιάβαστα" όσο και από τα "δυσκολοδιάβαστα" κείμενα. Δεν είναι ανάγκη να ξεπετάμε ένα βιβλίο 500 σελίδων μέσα σε τρεις μέρες επειδή "διαβάζεται με μια ανάσα", όταν μπορούμε κάλλιστα να απολαύσουμε την ομορφιά ενός ιδιαίτερου ύφους και ατμόσφαιρας. Διαφορετικά τι νόημα έχει να αγοράζεις 500 σελίδες αν είναι να τις ξεπετάξεις γρήγορα;;; Είναι λίγο οξύμωρο....

Edited by alien666
  • Like 1
Link to comment
Share on other sites

  • 3 years later...

Σκέφτηκα κάτι, ελπίζω να ταιριάζει εδώ. Είναι για τις διάφορες λαϊκές εκφράσεις, που μπορούν να δώσουν τόσο χρώμα σε ένα κείμενο (αν ταιράζουν με τους χαρακτήρες, φυσικά).

Είναι μία έκφραση που λένε οι θαλασσινοί, νομίζω οι ναυτικοί όμως πιο πολύ: «έχει θάλασσα σήμερα». Σημαίνει, "έχει κύμα". Αντίστοιχα, στο βουνό λένε: «Έχει καιρό». Σημαίνει, "έχει κακοκαιρία", βροχή κι αέρα κυρίως, δεν νομίζω να το λένε για χιόνι.

Αυτό είναι ένα πολύ ωραίο πράγμα, το πώς οι άνθρωποι σε κάθε τόπο μιλάνε για τα καθημερινά προβλήματα με απόλυτη φυσικότητα, χωρίς να το κάνουν μεγάλο θέμα, αλλά και με ξεκάθαρες διαφορές μεταξύ τους.

  • Like 3
Link to comment
Share on other sites

Σκέφτηκα κάτι, ελπίζω να ταιριάζει εδώ. Είναι για τις διάφορες λαϊκές εκφράσεις, που μπορούν να δώσουν τόσο χρώμα σε ένα κείμενο (αν ταιράζουν με τους χαρακτήρες, φυσικά).

Είναι μία έκφραση που λένε οι θαλασσινοί, νομίζω οι ναυτικοί όμως πιο πολύ: «έχει θάλασσα σήμερα». Σημαίνει, "έχει κύμα". Αντίστοιχα, στο βουνό λένε: «Έχει καιρό». Σημαίνει, "έχει κακοκαιρία", βροχή κι αέρα κυρίως, δεν νομίζω να το λένε για χιόνι.

Αυτό είναι ένα πολύ ωραίο πράγμα, το πώς οι άνθρωποι σε κάθε τόπο μιλάνε για τα καθημερινά προβλήματα με απόλυτη φυσικότητα, χωρίς να το κάνουν μεγάλο θέμα, αλλά και με ξεκάθαρες διαφορές μεταξύ τους.

Σαν rule of thumb, στο διάλογο ταιριάζουν και χρωματίζουν το κείμενο τέτοια ωραία (κι εγώ τα χρησιμοποιώ αρκετά, αφού τοποθετώ τα κείμενα στη βόρεια Ελλάδα) ενώ στην αφήγηση, εφόσον δεν είναι εστιασμένη πάνω σε κάποιον χαρακτήρα αφηγητή, καλύτερα να αποφεύγονται.

  • Like 3
Link to comment
Share on other sites

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Guest
Reply to this topic...

×   Pasted as rich text.   Paste as plain text instead

  Only 75 emoji are allowed.

×   Your link has been automatically embedded.   Display as a link instead

×   Your previous content has been restored.   Clear editor

×   You cannot paste images directly. Upload or insert images from URL.

Loading...
 Share

×
×
  • Create New...

Important Information

You agree to the Terms of Use, Privacy Policy and Guidelines. We have placed cookies on your device to help make this website better. You can adjust your cookie settings, otherwise we'll assume you're okay to continue..