Historiska Museet: παραπάνω από ένα Μουσείο
Ανήκω στην κατηγορία ανθρώπων που αγαπούν τα Μουσεία, τη βρίσκουν με μούμιες, πίνακες και αγάλματα και θεωρούν πως θα ήταν μια πάρα πολύ ωραία ιδέα αν τα μουσεία παγκοσμίως έκαναν ανταλλαγές περιεχομένου ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε ΟΛΟΙ να έχουν πρόσβαση στην ιστορία και να μην χρειάζεται να πάνε μέχρι την Ιαπωνία για να δουν ένα πραγματικό κατάνα. Εντούτοις δεν άρχισα να γράφω για να μεταφέρω τις "επαναστατικές" μου πεποιθήσεις σχετικά με τον πανανθρώπινο πολιτισμό. Σκοπός μου είναι να περιγράψω λίγο το Ιστορικό Μουσείο της Στοκχόλμης. Όχι τόσο για αυτά που δείχνει, όσο για αυτά που λέει και αυτά που ρωτάει. Ναι, αυτό το Μουσείο υποβάλλει διαρκώς τον επισκέπτη στην επίπονη διαδικασία της σκέψης.
Η πρώτη επίσκεψη στο Historiska έγινε σχεδόν "τυχαία", όταν είχαμε την χαρά να φιλοξενούμε τον Nirgal. Μιας και το Vasa (το παλαιότερο πλοίο που ανασύρθηκε ολόκληρο μετά από ναυάγιο και έχει μετατραπεί σε Μουσείο) ήταν κλειστό για λόγους συντήρησης και το Nordiska είναι λίγο πιο λαογραφικό, καταλήξαμε στο Historiska.
Κάναμε αρχή με τα πρώτα αρχαιολογικά ευρήματα (απ' το 4000 π.Χ μέχρι και την εποχή των Βίκινγκ), σκελετούς, κοσμήματα, εργαλεία, υφάσματα και τα λοιπά. Η παρουσίαση ήταν πολύ καλή, αν και σχετικά σύντομη, καθώς, όπως και να το κάνουμε, η Σκανδιναβία δεν είχε να επιδείξει τίποτα ιδιαίτερο από πολιτισμικής άποψης τω καιρώ εκείνω.
Και μετά περάσαμε στο πρώτο σοκ: ένας ευρύχωρος διάδρομος με καθίσματα και παιχνίδια για τα παιδιά και στην αριστερή του πλευρά πόρτες που οδηγούσαν σε θεματικά δωμάτια. Προφανώς δεν ήταν αυτό το σοκ, αν και ο χώρος ήταν μοντέρνος κι ευχάριστος. Το σοκ ήταν στις επιγραφές που υπήρχαν στην είσοδο κάθε δωματίου και περιγράφουν το θέμα που πραγματεύεται. Όπως, φερ' ειπείν, η οικογένεια και η δομή της, οι ρόλοι των φύλων, η σεξουαλικότητα, η αναπηρία, η έννοια και τα πρότυπα της ομορφιάς, η δύναμη και η πίστη, η σχέση του πολιτισμού με το περιβάλλον, η μετανάστευση, το πώς αλλάζει η Ιστορία ανάλογα με το ποιος την αφηγείται, πώς κρίνουμε την Ιστορία με βάση το παρόν, πώς κατηγοριοποιούμε την σπουδαιότητα προσώπων και αντικειμένων, τόσο στην Ιστορία, όσο και στην καθημερινότητα. Κάθε δωμάτιο φέρνει τον επισκέπτη αντιμέτωπο με τις ιδέες, τις γνώσεις και τις προκαταλήψεις του, με αυτά που θεωρεί δεδομένα κι αυτά που νομίζει πως ξέρει, με τις επιπτώσεις που έχει η κάθε του πράξη στην Ιστορία. Το Μουσείο αυτό, για τον επισκέπτη που θέλει να σκεφτεί, είναι ένας υπέροχος πονοκέφαλος ιδεών και μια δημιουργική σύγκρουση με τον εαυτό του.
Το δεύτερο σοκ ήταν μια υπέροχη και τόσο απλή ιδέα που κάνει κάθε Έλληνα με 4000 χρόνια πολιτισμού και ιστορίας να ουρλιάξει "ΓΙΑΤΙ;;;;": μια αίθουσα παιχνιδιού. Το παιχνίδι είναι να βρεις αρχαιολογικά ευρήματα, να τα αξιολογήσεις και να τα τοποθετήσεις εκεί που ανήκουν. Το μέρος έχει σκάμματα με διαφορετικό είδος χώματος και άμμου (γιατί, προφανώς, είναι από διαφορετικές περιοχές) και πρέπει να πας στο κατάλληλο, να σκάψεις με τα χέρια σου, να βρεις το "εύρημα", να το καθαρίσεις προσεκτικά με το βουρτσάκι για να μην χαλάσει, να το πας στο "εργαστήρι" για να βρεις από ποια εποχή είναι και να το βάλεις στην κατάλληλη θήκη. Δεν μπορώ να φανταστώ ούτε ΕΝΑ παιδί που δεν θα έπεφτε με τα μούτρα στο σκάμμα, γεμάτο ενθουσιασμό, που δεν θα μπολιαζόταν με αγάπη για την ιστορία, αντί να θεωρεί πως ένα Μουσείο είναι ένα στείρο και νεκρό μαυσωλείο.
(Γενικά το Historiska είναι human-friendly και, κυρίως, children friendly. Εκτός από κόκκαλα και τέτοια που βρίσκονται πίσω από βιτρίνες, όλα τα υπόλοιπα μπορείς να τ' αγγίξεις και υπάρχουν επιγραφές που λένε: please touch. Επίσης έχει έναν κήπο με Βικινγκοσκηνές που μπορούν να παίξουν τα παιδιά, διάφορα μεγάλα παιχνίδια διάσπαρτα μέσα στο μουσείο, κουίζ για τα πιο μεγάλα, αλλά και γενικά οι γονείς τ' αφήνουν να τρέχουν και να παίζουν και να γελάνε. Είναι υπέροχο το πόσες φορές σταματάνε μπροστά σε κάτι που τους κάνει εντύπωση και ρωτάνε τι είναι, χωρίς να νιώθουν υποχρεωμένα να παρατηρούν το κάθε τι.)
Η αίθουσα με την ιστορία των Βίκινγκ δεν ήταν σοκ. Ήταν προσεγμένη, όμορφη, γεμάτη, αλλά συνηθισμένη... μέχρι που ο επισκέπτης φτάνει σ' έναν χώρο που πραγματεύεται το πώς έχει χρησιμοποιηθεί η εικόνα των Βίκινγκ κατά περίσταση. Μια απ' αυτές ήταν μια αφίσα του ΒΠΠ, στην οποία οι Ναζί παρομοίαζαν το τάγμα τους με τους Βίκινγκ προκειμένου να στρατολογήσουν Νορβηγούς στρατιώτες. Ξερά, στεγνά, χωρίς χαϊδέματα, αυτή η ΤΕΡΑΣΤΙΑ αφίσα ήταν απέναντι απ' τα λέγκο Βίκινγκ.
Και σαφώς πολλοί θα βγουν και θα πουν για τον "ουδέτερο" ρόλο της Σουηδίας στον ΒΠΠ και θα 'χουν δίκιο. Κοίτα, λοιπόν, όμως, που οι Σουηδοί, μέσα στο Ιστορικό τους Μουσείο, δεν ντρέπονται να πουν ούτε τι έκαναν, ούτε ότι ήταν λάθος. Στον πάνω όροφο του Μουσείου, ένας χρονολογικός διάδρομος πάει τον επισέπτη από εποχή σε εποχή κι από δεκαετία σε δεκαετία, μέχρι που φτάνει στον 20ο αιώνα. Κι εκεί λέει ξεκάθαρα ότι η Σουηδία επέτρεψε στην Γερμανία να περάσει κι έκανε τα στραβά μάτια. Ότι η Σουηδία προμήθευσε την Γερμανία με πρώτες ύλες. Και λέει ότι αυτό είναι ένα αμφιλεγόμενο πολιτικό κομμάτι της ιστορίας που ακόμα προβληματίζει τους Σουηδούς. Δεν κρύβει. Δεν καλύπτει. Φέρνει τον επισκέπτη μπροστά στην ιστορική μαλακία και του τη δείχνει με το δάχτυλο. Γιατί κανείς δεν μπορεί να μάθει απ' τα λάθη του χωρίς, πρώτα, να τα παραδεχτεί. Κι αυτό ήταν ένα ακόμα σοκ.
Μέσα στο Historiska, η Ιστορία δεν είναι ωραιοποιημένη. Είναι όσο πιο ουδέτερη γίνεται. Βρίσκεται εκεί για να παίξει τον ρόλο του Σωκράτη. Σου δείχνει κάτι και σε ρωτάει ποιες είναι οι σκέψεις σου πάνω σ' αυτό που είδες, ποια τα συμπεράσματά σου και πώς τα έβγαλες.
Χθες πήγα για δεύτερη φορά, μαζί με τον Άλεξ που δεν το είχε δει. Είμαστε σίγουροι ότι θα ξαναπάμε. Ότι θα πάμε κι άλλο κόσμο εκεί, όσους έρθουν να μας επισκεφτούν. Όχι γιατί έχει ΤΑ εκθέματα. Δεν είναι μόνο αυτός ο ρόλος ενός Μουσείου. Είναι πρόκληση για προβληματισμό για έμπνευση, για αμφισβήτηση. Δεν δίνει μόνο γνώση. Απαιτεί σκέψη.
9 Comments
Recommended Comments
Create an account or sign in to comment
You need to be a member in order to leave a comment
Create an account
Sign up for a new account in our community. It's easy!
Register a new accountSign in
Already have an account? Sign in here.
Sign In Now