Stufffromallovertheplace.blog

Πρέπει. Αβέρτα. Και δεν νομίζω πως μπορείς να διαβάζεις αγνά για διασκέδαση, εκτός κι αν σε συνεπάρει κάτι πραγματικά πολύ καλό. Το οποίο προσωπικά μου συμβαίνει όλο και πιο σπάνια.

Επίσης κρίνοντας από την πρόζα του, ο Μάστερτον δεν πρέπει να διαβάζει ούτε τα δικά του έργα.

Είναι γεγονός ότι όσο περισσότερο διαβάζεις τόσο περισσότερο κριτικός γίνεσαι, είτε γράφεις είτε όχι.

Κι εγώ δεν μπορώ να ευχαριστηθώ κείμενα όσο παλιά, αλλά αυτό δεν νομίζω ότι έχει να κάνει με το γράψιμο.

Κι από την άλλη, δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα βελτιώσει κανείς τη δουλειά του αν δεν παίρνει ιδέες και τεχνικές από τη γραφή των άλλων.

Δεν θα αποκαλέσω τον εαυτό μου συγγραφέα, γιατί δεν γράφω συνέχεια. Είμαι κάποια που γράφει, πάντως.

Το είχα πάθει κι εγώ αυτό που περιγράφεις, αλλά νομίζω ότι με βοήθησε να περάσω στο επόμενο βήμα, που είναι μια εμπιστοσύνη και μια τρυφερότητα για τον συγγραφέα, πιο βαθιά, πιο συνειδητοποιημένη από παλιά. Όταν διάβαζα λογοτεχνία παλιά, είχα έναν έρωτα τυφλό (του άσχετου). Μπορεί να ξενυχτούσα πάνω από ένα βιβλίο αλλά να μην έμπαινα καν στον κόπο, έτσι, από περιέργεια, να ανοίξω ένα άλλο. Τώρα θέλω να τα ανοίξω όλα. Τώρα ξέρω ότι πίσω από τις λέξεις (κρύβεται ο Αλέξης) υπάρχει ένας άνθρωπος, που μπορεί, αν του το επιτρέψω, να με φτάσει.

 

(Δεν ξεφεύγω άλλο.)

 

Διαβάζω έχοντας κλειστό τον editor. Διαβάζω με τη δημιουργική πλευρά του μυαλού μου, μόνο έτσι είναι ανοιχτό. Αν ο συγγραφέας κάνει ένα θαύμα, θα το καταλάβω, θα το θυμάμαι, αλλά εκείνη τη στιγμή δεν θα σταματήσω για να το αναλύσω, τι έκανε και πώς, θα το αφήσω να με συνεπάρει. Αν κάνει ένα λάθος, δυστυχώς θα το πιάσω (ανάλογα το μέγεθος του λάθους, φυσικά), αλλά θα προσπεράσω. Για να στραβώσω, θα χρειαστεί κάτι παραπάνω. Αν κάνει πολλά λάθη... ε, πάει γυρεύοντας να πατήσει το power στον editor. Τότε συμβαίνει, ναι. 

Το υπερβολικό ψείρισμα μας στερεί την ουσία. Και η ουσία είναι να έχουμε κάτι να πούμε (όταν γράφουμε) και να μπορούμε να ακούμε (όταν διαβάζουμε).

 

edit: Θέλω να προσθέσω ότι τα χρόνια που με είχε του χεριού του ο editor μέσα μου, όχι μόνο δεν απολάμβανα τα βιβλία που διάβαζα, αλλά κόντεψα να σταματήσω να γράφω. Ήταν πολύ δύσκολο, τίποτα δεν μου άρεσε, γιατί πολύ απλά τίποτα δεν μπορεί να είναι τέλειο. Βλακεία.

Μια ντουζίνα χρόνια, μερικές δεκάδες βιβλία και μερικά εκατομμύρια λέξεις επιμέλειας λέξη προς λέξη σε αλλάζουν για πάντα.

Όλα τα τυπογραφικά, τα γραμματικά, τα εκφραστικά και κυρίως τα πραγματολογικά λάθη πετάγονται έξω από τη σελίδα και ουρλιάζουν «Με βρήκες! Σταμάτα να διαβάζεις και κάρφωσέ με στον συγγραφέα!» Εντάξει, όχι όλα, αλλά πολλά. Και όσο περνάει ο καιρός και γίνεσαι «καλύτερος» σ’ αυτό (δηλαδή χειρότερος για τον αναγνώστη μέσα σου), γίνονται κι αυτά περισσότερα.

Οπότε τι κάνεις; Συγχωρείς. Αποφασίζεις το mode με το οποίο θα διαβάσεις. Προετοιμάζεσαι. «Θα δω ανακρίβειες, λάθη, αναληθοφάνειες, χοντράδες. Δεν διαβάζω για να διορθώσω, διαβάζω για να ψυχαγωγηθώ και να μάθω από τα καλά στοιχεία». Δεν είναι εύκολο. Αλλά με τον καιρό μπορείς να γίνεις καλύτερος και σ’ αυτό.

Και εννοείται ότι όλο αυτό καταστρέφει πρώτα, και πολύ πιο εύκολα, σχεδόν όλες τις ταινίες. Στο 90% των περιπτώσεων η ταινία είναι φτίλια στο μυαλό μου πριν φτάσω από το  σινεμά στο σπίτι. Ουσιαστικά, έχω κόψει τις ταινίες. (Όταν όμως, μία στις τόσες, πέσω σε κάποια πραγματικά καλή, ταινία ή βιβλίο, η ηδονή δεν συγκρίνεται με τίποτα.)

 

Μόνο τέσσερα (από άπειρα) παραδείγματα που η προσπάθεια να διαβάσω σαν κανονικός αναγνώστης απέτυχε θεαματικά:

1) Όταν σχεδόν μου έπεσε απ’ τα χέρια βιβλίο ελληνικού φανταστικού με λάθος ε/αι στη δεύτερη σελίδα. (Το παράτησα στην 25.)

2) Όταν άφησα στην άκρη άλλο βιβλίο ελληνικού φανταστικού για μια χοντρή πραγματολογική ασυνέπεια. Για δύο μέρες δεν μπορούσα να το συνεχίσω, με είχε πετάξει εκτός βιβλίου.

3) Όταν διάβαζα στην παραλία (υποτίθεται ο ορισμός της χαλαρής ανάγνωσης) Σομόθα, που μου αρέσει πολύ, το «Η Θεωρία των Χορδών», και έπεσα πάνω σε ένα κεφαλάρι κρεβατιού που δεν υπήρχε σε προηγούμενη σκηνή. Ο διάλογος πήγε ως εξής:

Εγώ: «Δεν υπήρχε κεφαλάρι, γύρνα πίσω να το τσεκάρουμε!»

Εγώ: «Εντάξει, μάλλον δεν υπήρχε κεφαλάρι, αλλά διαβάζουμε αραχτοί στην παραλία. Cool it».

Εγώ: «Γύρνα πίσω, σου λέω! Είναι χοντράδα να έχει ξεφύγει από όλες τις διορθώσεις του συγγραφέα, του ξένου επιμελητή, του ξένου διορθωτή, του μεταφραστή, του Έλληνα επιμελητή και του Έλληνα διορθωτή!»

Εγώ: «Οκέυ, οκέυ, συμφωνώ, αλλά πρέπει να ψάξω τόσες σελίδες πίσω. Ούτε το κεφάλαιο δεν θυμάμαι. Και, ας πούμε ότι έχουμε δίκιο, τι θα κάνουμε, θα γράψουμε στον Σομόθα να το διορθώσει;»

Εγώ: «Αν δεν γυρίσεις πίσω, εγώ δεν ξαναβουτάω στη θάλασσα!»

Γύρισα πίσω και το έψαξα για ώρα. Το κεφαλάρι όντως έλειπε.

Εγώ: «Αχά!»

Ανακουφισμένοι (που δεν ψάχναμε τσάμπα) βουτήξαμε –όλοι μαζί– στο νερό.

4) Όταν σε σεμινάριο μάς δόθηκε το πρώτο κεφάλαιο ενός βιβλίου, σαν υπόδειγμα γραφής,  και είχε κατά τη γνώμη μου τόσες πραγματολογικές ανακρίβειες και αδυναμίες στους χαρακτήρες που, αφού έκανα 66 σχόλια σε 11.000 λέξεις, έφτασα εκεί που ο χαρακτήρας-αστρονόμος (τρομάρα του) λέει απολύτως σοβαρά ότι «τα αστέρια είναι άμορφες συμπαγείς μάζες από πέτρα». Εκεί είπα, πάει, είναι παγίδα, μας κάνει πλάκα ο διδάσκων. Ευτυχώς, πριν πάω στο μάθημα γκούγκλαρα συγγραφέα και βιβλίο: "Ελίζαμπεθ Κοστέλλο" του Τζ. Μ. Κούτζι, βραβείο Νόμπελ. Μάιστα. Δεν έδωσα το word με τα 66 σχόλια σε κανέναν, αλλά μετά το μάθημα δεν κρατήθηκα και νομίζω ότι ίσως κατάφερα να δημιουργήσω μερικές, έστω και πρόσκαιρες, πολιτισμένες αντιπάθειες.

 

Αυτά. Είμαι σε διαρκή προσπάθεια να διαβάζω σαν φυσιολογικός άνθρωπος.

Και εννοείται ότι οι συγγραφείς πρέπει να διαβάζουν. Και να διαβάζουν κριτικά. Οτιδήποτε άλλο, κατά την ταπεινή μου άποψη, είναι αδιανόητο.

Προσπαθήστε να φανταστείτε σεφ που να μην τρώει. Τίποτ' άλλο.

3) Όταν διάβαζα στην παραλία (υποτίθεται ο ορισμός της χαλαρής ανάγνωσης) Σομόθα, που μου αρέσει πολύ, το «Η Θεωρία των Χορδών», και έπεσα πάνω σε ένα κεφαλάρι κρεβατιού που δεν υπήρχε σε προηγούμενη σκηνή. Ο διάλογος πήγε ως εξής:

Εγώ: «Δεν υπήρχε κεφαλάρι, γύρνα πίσω να το τσεκάρουμε!»

Εγώ: «Εντάξει, μάλλον δεν υπήρχε κεφαλάρι, αλλά διαβάζουμε αραχτοί στην παραλία. Cool it».

Εγώ: «Γύρνα πίσω, σου λέω! Είναι χοντράδα να έχει ξεφύγει από όλες τις διορθώσεις του συγγραφέα, του ξένου επιμελητή, του ξένου διορθωτή, του μεταφραστή, του Έλληνα επιμελητή και του Έλληνα διορθωτή!»

Εγώ: «Οκέυ, οκέυ, συμφωνώ, αλλά πρέπει να ψάξω τόσες σελίδες πίσω. Ούτε το κεφάλαιο δεν θυμάμαι. Και, ας πούμε ότι έχουμε δίκιο, τι θα κάνουμε, θα γράψουμε στον Σομόθα να το διορθώσει;»

Εγώ: «Αν δεν γυρίσεις πίσω, εγώ δεν ξαναβουτάω στη θάλασσα!»

Γύρισα πίσω και το έψαξα για ώρα. Το κεφαλάρι όντως έλειπε.

Εγώ: «Αχά!»

Ανακουφισμένοι (που δεν ψάχναμε τσάμπα) βουτήξαμε –όλοι μαζί– στο νερό.

 

Γκουχ Αγέννητοι αδερφοί γκουχ.

Δεν μπορώ να φανταστώ πολλά πράγματα που θα με κάνουν να σταματήσω να απολαμβάνω το διάβασμα, πόσο μάλλον το γράψιμο. Παρότι μου συμβαίνει να περνάω περιόδους αναγνωστικού binging ακολουθούμενες από αναγνωστική λειψυδρία, πάντα γυρνάω στα βιβλία και πάντα ψάχνω καινούριους συγγραφείς και καινούριες ιστορίες που θα με ενθουσιάσουν. Κριτικά διαβάζω πάντα, αλλά ποτέ συγκριτικά με εμένα και πώς θα το έκανα εγώ. Π.χ. θα παρατηρήσω ένα τυπογραφικό (σπανιότερο, μιας και διαβάζω κυρίως στα αγγλικά, αλλά συμβαίνει, ειδικά σε ηλεκτρονικές εκδόσεις) ή μια τρύπα στην πλοκή ή κάτι που θα μου φανεί out of character, μου έχει συμβεί ακόμη και να εξαγριωθώ με βιβλίο, αλλά είμαι της άποψης ότι από όλα κάτι μαθαίνουμε, ακόμη και από τα κακογραμμένα βιβλία. Δυσκολεύομαι να φανταστώ συγγραφείς να μη διαβάζουν, κυρίως γιατί δυσκολεύομαι να φανταστώ πώς αλλιώς μπορεί να γίνουν καλύτεροι, αν όχι μαθαίνοντας την τέχνη μέσα από τα έργα των πραγματικά σπουδαίων. Και είμαι υπέρ του να διαβάζουμε τα πάντα, όχι μόνο φαντασία και τρόμο και επιστημονική φαντασία, αλλά και mainstream λογοτεχνία και κλασική λογοτεχνία και δοκίμια και θέατρο και κόμιξ και ό,τι μπορεί να πέσει στα χέρια μας. Πέρα από ψυχαγωγία, προσφέρουν και πολλά σε σχέση με την τεχνική τα οποία, κακά τα ψέματα, δύσκολα θα μάθεις από αλλού.

 

Είχα διαβάσει πριν 2-3 χρόνια ένα κείμενο του Ναμπόκοφ, όπου μιλούσε για τις ιδιότητες του καλού συγγραφέα. Είναι αυτό εδώ και, λίγο-πολύ, λέει ότι ένας σπουδαίος συγγραφέας πρέπει να ξέρει να αφηγείται μια ιστορία, να διδάσκει κάτι στον αναγνώστη και να τον μαγεύει κι ότι είναι η τελευταία ιδιότητα (αυτή του μάγου) που ξεχωρίζει τους μεγάλους συγγραφείς από τους καλούς συγγραφείς. Σε γενικές γραμμές, είναι κάτι με το οποίο συμφωνώ και έχω παρατηρήσει, μέσα στα χρόνια, ότι συγγραφείς που καταφέρνουν να με μαγέψουν με έχουν κάνει να αγνοήσω οποιοδήποτε λάθος μπορεί να υπήρχε. Σίγουρα τους βρίσκω όλο και πιο σπάνια γιατί διαβάζω πολύ και όλο και λιγότερα πράγματα με εντυπωσιάζουν, όμως τους βρίσκω κι όταν δεν τους βρίσκω τους ψάχνω, για έναν πολύ απλό λόγο: δεν θέλω να σταματήσουν να με μαγεύουν τα βιβλία.

Σιχαίνομαι τον εαυτό μου τελευταία με τον τρόπο που διαβάζω μερικά βιβλία. Σιχαίνομαι όταν κάθομαι και κολλάω σε λάθη, όταν δεν μπορώ να παραβλέψω τις ακρότητες ή τις ευκολίες.

Σιχαίνομαι που δεν μπορώ να διαβάσω πλέον εύκολα μία ιστορία χωρίς να σκαλώσω σε 100 σημεία. 

Σιχαίνομαι και το λατρεύω ταυτόχρονα.

Είναι μία ανωμαλία που πρέπει να βρω την χρυσή τομή κάπου στη μέση. Με τα χρόνια και την τριβή, πιστεύω θα το καταφέρω.

 

Αλλά ναι, ΠΡΕΠΕΙ να διαβάζουμε βιβλία όσοι γράφουμε... ξεκάθαρα.

Ιέπ! Γιάννη, σ' έπιασα να ποστάρεις μέσα από το Λογοτεχνικό Εργαστήριο της ΑΛΕΦ! :-)