F-AN-TASTIC!

[DinoHajiyorgi]

Δύο χρόνια τώρα συνεργάζομαι με το free-press AN που κυκλοφορεί μηνιαία στη Χαλκίδα. Το περιοδικό έχει δημοσιεύσει το προφίλ μου, κάποια διηγήματα, την ανταπόκριση μου από το 5ο ΦΕΦΕ, ενώ συμμετέχω και στις μόνιμες στήλες της ύλης του. Από τον Μάρτιο απέκτησα και την προσωπική μου σελίδα, το f-αν-tastic! Όπου γράφω φυσικά για το φανταστικό. Έχω μοιράσει τα ανάλογα τεύχη σε μέλη που έτυχε να συναντήσω κατ’ιδίαν, κι εδώ σκέφτηκα να αναπαράγω τα μηνιαία μου γραπτά προς κρίση όλων σας.

 

[Στην Αθήνα μπορείτε να βρείτε το ΑΝ στο Booze Cooperativa – Κολοκοτρώνη 57, στο Key Bar – Πραξιτέλους 37, στο Sofronas – Λεβέντη 4, Κολωνάκι.]

 

Τεύχος 18 – Μάρτιος 2010

 

Μια σύντομη εισαγωγή στον γαλαξία του Star Trek.

 

Το Star Trek είναι μια αμερικάνικη τηλεοπτική σειρά επιστημονικής φαντασίας, δημιούργημα του Gene Roddenberry, που έκανε την πρεμιέρα της το 1966 και έπαιξε για τρία χρόνια, ακολουθώντας τις διαστημικές περιπέτειες του καπετάνιου James T. Kirk, και του πληρώματος του διαστημοπλοίου Enterprise. Ακολούθησαν άλλες τέσσερις τηλεοπτικές σειρές που παρουσίαζαν το ίδιο σύμπαν αλλά με διαφορετικούς ήρωες: Star Trek: The Next Generation (1987-1994), Star Trek: Deep Space Nine (1993-1999), Star Trek: Voyager (1995-2001) και το Star Trek: Enterprise (2001-2005). Παράλληλα, γυρίστηκαν έξι κινηματογραφικές ταινίες με τους πρωταγωνιστές της πρώτης σειράς, του 1966-69, και τέσσερις ακόμα ταινίες, με τους ήρωες του Next Generation.

 

Πρόσφατα, ο J.J. Abrams, δημιουργός των σειρών Lost και Fringe, γύρισε την τελευταία ταινία Star Trek, που διαδραματίζεται σε ένα άλλο, παράλληλο με το δικό μας σύμπαν, με έναν άλλο Kirk σε νέες περιπέτειες. Αυτή η νέα προσπάθεια είχε σκοπό να δώσει νέα ώθηση στον μύθο της σειράς, κερδίζοντας νέους θεατές. Οι παλιοί, πιστοί φαν της σειράς δεν συμφώνησαν τόσο με το αποτέλεσμα, κυρίως γιατί αισθάνθηκαν ότι προδόθηκε το όραμα του Gene Roddenberry.

 

Ο Roddenberry μπορεί να προσπαθούσε να πουλήσει στα στούντιο ένα διαστημικό γουέστερν, όπως όμως έλεγε στους κοντινούς του φίλους, η έμπνευση του για την σειρά ήταν «Τα Ταξίδια του Γκιούλιβερ», με σκοπό το κάθε επεισόδιο να εμπεριέχει περιπέτεια αλλά και κάποιο ηθικό δίδαγμα. Σε μια δεκαετία που μαστιζόταν από φυλετικές ταραχές και τον ψυχρό πόλεμο, και ενάντια στη δυσαρέσκεια των κεφαλών του στούντιο, το διαστημόπλοιο Enterprise είχε στο πλήρωμα του μια μαύρη, γυναίκα ασυρματίστρια και έναν ρώσο πλοηγό στο τιμόνι.

 

Οι ιστορίες του Star Trek παρουσιάζουν ανθρώπους και εξωγήινους στην υπηρεσία ενός Ομοσπονδιακού Αστροστόλου. Οι πρωταγωνιστές είναι αλτρουιστές των οποίων τα ιδεώδη καμιά φορά εφαρμόζονται λανθασμένα στα διλήμματα που εγείρονται στη σειρά. Οι συγκρούσεις και πολιτικές προεκτάσεις στο Star Trek αντιπροσωπεύουν αλληγορίες της σημερινής κοινωνικής πραγματικότητας. Η πρώτη σειρά απηύθυνε ζητήματα της δεκαετίας του 60, όπως έκαναν και οι σειρές που ακολούθησαν, αντιπροσωπεύοντας τις αντίστοιχες, δικές τους δεκαετίες. Θέματα όπως ο πόλεμος και η ειρήνη, ο ιμπεριαλισμός, ο αυταρχισμός, οι κοινωνικές διαφορές, ο ρατσισμός, η θρησκεία, τα ατομικά δικαιώματα, η ισότητα των φύλων, ο φεμινισμός, και ο ρόλος της τεχνολογίας, εκπροσωπήθηκαν διαχρονικά στα επεισόδια της σειράς.

 

Σκοπός του Roddenberry ήταν να μας δείξει ένα μέλλον όπου η ανθρωπότητα, έχοντας μάθει από τα σφάλματα του παρελθόντος, έχει ξεπεράσει την παράλογη και κοντόφθαλμη ξενοφοβία της. Σκοπός των ηρώων, να εξερευνήσουν παράξενους, νέους κόσμους, να έρθουν σε επαφή με νέες ιδέες και φιλοσοφίες, να γνωρίσουν νέα έθιμα, κατανοώντας το δικαίωμα της κάθε φυλής στα πιστεύω της. Είναι το τέλος στην φοβίας του διαφορετικού, σε ένα σύμπαν γεμάτο με τόσες πολύχρωμες, εξωγήινες κοινωνίες.

 

Με την ολοκλήρωση της η πρώτη σειρά, το 1969, έφυγε σχεδόν απαρατήρητη. Στα χρόνια που θα ακολουθούσαν, με τις επαναλήψεις, άρχισε να χτίζει αργά αλλά σταθερά ένα πιστό και αφοσιωμένο κοινό, που σήμερα παγκοσμίως αποτελεί μια ανεξάρτητη φυλή, των επονομαζόμενων trekkers. Ήταν εκείνοι που δημιούργησαν τον θεσμό των conventions, συγκεντρώσεις οπαδών του Star Trek σε εκθεσιακά κέντρα, όπου αντάλλασσαν μεταξύ τους νέα, απόψεις και εμπειρίες για την αγαπημένη τους σειρά. Αναπόσπαστο μέρος αυτών των συγκεντρώσεων έγινε και η εμφάνιση συντελεστών, παραγωγών και ηθοποιών, με τους οποίους οι φαν έρχονταν σε άμεση επαφή για ζωντανές συνεντεύξεις και αυτόγραφα. Και ήταν η πίεση από αυτό το πλήθος των οπαδών που έπεισε το στούντιο, δέκα ολόκληρα χρόνια μετά, να ζωντανέψουν ξανά τον μύθο, με την πρώτη κινηματογραφική ταινία του 1979, Star Trek – The Motion Picture.

 

Και 44 χρόνια τώρα, το Star Trek συνεχίζει ακάθεκτο. Ο δε θεσμός των conventions έχει γιγαντωθεί πλέον σε οργανωμένη βιομηχανία σε Αμερική και Ευρώπη. Το 2007, σχεδόν αθόρυβα και σεμνά, υπήρξε μια τέτοια συνάντηση κι εδώ στην Ελλάδα, για φιλανθρωπικό σκοπό. Διεξάχθηκε στο Σούνιο, με δύο ηθοποιούς της σειράς, μία παραγωγό, και μια μικρή ομάδα οπαδών από Ελλάδα και Ευρώπη. Άφησε τόσο καλές εντυπώσεις σε όλους τους παρευρισκομένους που επαναλαμβάνεται πάλι φέτος, πάλι στο Σούνιο, με προσθήκη μεγαλύτερων ονομάτων αυτή τη φορά. (Λεπτομέρειες για αυτή τη σύναξη, αλλού στο τεύχος που κρατάτε.) Καλή μας αρχή λοιπόν.

 

Live Long and Prosper λέει ο Βουλκάνιος χαιρετισμός, Μακροζωία και Πρόοδο, σε όλους σας.

 

Terraformers 2

 

Το καλοκαίρι του 2007, σε συνάντηση φίλων του Star Trek στην Αλάσκα, δημιουργήθηκε συγκίνηση από τις τρομερές φωτιές που έπληξαν τότε την Πελοπόννησο. Για πρώτη φορά στην ιστορία του Star Trek, αποφασίστηκε να διοργανωθεί μια παρόμοια μικρή συνάντηση στην Ελλάδα, έτσι ώστε οι εισπράξεις συμμετοχής να καταλήξουν σε κάποιο οικολογικό σωματείο. Δέχτηκαν να συμμετάσχουν, οι ηθοποιοί Connor Trinneer και Dominique Keating από τη σειρά Star Trek: Enterprise, και η Lolita Fatjo παραγωγός στις σειρές Star Trek: The Next Generation και Star Trek: Deep Space Nine.

 

Η συνάντηση ονομάστηκε Terraformers και έλαβε μέρος στο ξενοδοχείο «Αιγαίον», στο Σούνιο, μεταξύ 29 Μαΐου και 1 Ιουνίου του 2008. Το ελληνικό τμήμα του WWF εισέπραξε όλο το ποσό που μαζεύτηκε από το δικαίωμα συμμετοχής του κόσμου. Το αποτέλεσμα ήταν κάτι παραπάνω από πετυχημένο. Πέρα από τις μοναδικές εμπειρίες που έζησαν οι φαν της τηλεοπτικής σειράς επιστημονικής φαντασίας, κάνοντας στενή παρέα με τους αγαπημένους τους ηθοποιούς, με κολύμπι στη θάλασσα, ταβέρνα και ουζάκι, τα τελευταία κέρδισαν και τους ίδιους τους ηθοποιούς, που έζησαν επίσης αξέχαστες στιγμές. Και μάλλον διέδωσαν τα νέα όταν επέστρεψαν στην Αμερική…

 

Γιατί φέτος, ο Connor Trinneer και η Lolita Fatjo επιστρέφουν για το Terraformers II, και αυτή τη φορά φέρνουν μερικούς φίλους μαζί τους. Μας έρχεται επίσης η ελληνοαμερικανίδα Marina Sirtis από το Star Trek: The Next Generation, ο Robert Picardo από το Star Trek: Voyager, και ο Andre Bormanis, τεχνικός σύμβουλος των σειρών Star Trek.

 

Οι θέσεις συμμετοχής είναι περιορισμένες, 120 στον αριθμό, και διαθέσιμες σε όσους εγγραφούν πρώτα στη διεύθυνση terraformers@sci-fi.gr. To ποσό της συμμετοχής είναι 35 ευρώ. Η συνάντηση θα συντελεσθεί ξανά στο ξενοδοχείο «Αιγαίον», στο Σούνιο, 9 με 11 Απριλίου, 2010. Όσοι θα ήθελαν να κλείσουν δωμάτιο για να ζήσουν συνεχόμενα την εμπειρία, το τηλέφωνο του ξενοδοχείου είναι 22920-39200, και το e-mail: info@aegeon-hotel.com. Για περισσότερες πληροφορίες www. aegeon-hotel.com.

 

Προειδοποιούμε ότι δεν θα υπάρξει διερμηνεία στις παρουσιάσεις και τις συνεντεύξεις. Είναι ευκαιρία για σας τους φαν να εφαρμόσετε τα αγγλικά σας.

 

 

Τεύχος 19 – Μάιος 2010

 

www.sff.gr

 

 

Αγαπάτε το φανταστικό; Τολμάτε να το παραδεχτείτε; Στον εαυτό σας ή και σε άλλους; Καιρός να πάψετε να κρυβόσαστε. Καιρός να πάψουμε να κρυβόμαστε όλοι μας.

 

Ο Μιχάλης Μανωλιός, συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας, μέλος της ΑΛΕΦ (Αθηναϊκή Λέσχη Επιστημονικής Φαντασίας) και του sff.gr δηλώνει:

 

«Ο σημαντικότερος λόγος για τον οποίο γράφω Φανταστικό (και ειδικότερα Ε.Φ.) είναι γιατί το Φανταστικό έχει την καταπληκτική ικανότητα να προσαρμόζει το περιβάλλον στα μέτρα της ιδέας μου, αντί να με αναγκάζει να προσαρμόσω την ιδέα μου σε έναν πραγματικό κόσμο. Το αποτέλεσμα είναι φυσικά η ευκαιρία μιας εξαιρετικής όσο και πολύ έντονης προβολής της ιδέας μου, στον υπερθετικό αν κρίνω ότι χρειάζεται βαθμό, κάτι που βρίσκω ανεκτίμητο σαν συγγραφικό εργαλείο.

Ο δεύτερος λόγος είναι η αίσθηση του θαυμαστού, την οποία, ακριβώς επειδή (ευτυχώς!) ποτέ δεν μεγάλωσα για να ξεφύγω από την μαγεία του παραμυθιού, την θεωρώ πρακτικά αναγκαία όταν διαβάζω, αλλά κυρίως όταν γράφω.

Πρόσφατα δοκίμασα να γράψω ρεαλιστική λογοτεχνία, έστω και για ένα διήγημα. Χωρίς την αίσθηση του θαυμαστού, ένιωσα στεγνός, στείρος, βαρέθηκα τον ίδιο μου τον εαυτό. Εγκατέλειψα μετά από μία μέρα.»

 

Τον Αύγουστο του 2003, υλοποιήθηκε μια ιδέα που τη δημιούργησε η ανάγκη για την ύπαρξη ενός τόπου συνάντησης για τους έλληνες λάτρεις της λογοτεχνίας του φανταστικού, ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής τους. Το ίντερνετ ήταν το νέο στοιχείο στην ελληνική πραγματικότητα, και ο ιστότοπος SFF.gr (Science Fiction and Fantasy) είχε έρθει για να εδραιώσει ένα νέο σκηνικό. Από την στιγμή της δημιουργίας του μέχρι σήμερα, η δομή του συνεχίζει να αλλάζει και να εξελίσσεται όσο ο πληθυσμός του και οι ανάγκες των μελών του μεγαλώνουν. Σήμερα, είναι η μεγαλύτερη, ελληνική διαδικτυακή κοινότητα του είδους της.

 

Ήταν μεγάλη η έκπληξη, και η χαρά μου, να ανακαλύψω αυτή την όαση φαντασίας, το 2006, χάρη σε έναν διαγωνισμό διηγήματος. Υπήρχε λοιπόν τόσος κόσμος με ενδιαφέροντα παρόμοια με τα δικά μου; Άτομα όλων των ηλικιών, πολλοί με παράλληλες μοναχικές πορείες σαν την δική μου, και άλλοι με τελείως διαφορετικές εμπειρίες, με έναν κοινό όμως παρανομαστή: Μας ένωναν διαστημόπλοια που ταξίδευαν στα άστρα, πλάσματα της νύχτας που ούρλιαζαν στο σκοτάδι, γενναίοι πολεμιστές σε κάποια ευγενή αναζήτηση σε χώρες μαγικές, ο ίδιος μας ο πλανήτης σε μελλοντικές χιλιετίες. Μέσα σε λίγα χρόνια έκανα περισσότερους φίλους από όσους είχα μια ζωή, από Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Γιάννενα, Πάτρα, Κρήτη και αλλού. Όλοι τους συνταξιδιώτες στο φανταστικό. Εξακολουθώ όμως μέχρι σήμερα να είμαι το μοναδικό μέλος από την Χαλκίδα.

 

Η Ελλάδα, μια χώρα τόσο πλούσια σε μυθολογία, κάπου στην πορεία της ιστορίας της έχασε την γόνιμη της επαφή με την φαντασία. Δεν καλλιέργησε, ούτε μετεξέλιξε τους μύθους της στην σημερινή φιλολογία της επιστημονικής φαντασίας, του τρόμου, ή του φάνταζυ. Οι σημερινοί λάτρεις του είδους αποτελούν μειοψηφία, η λογοτεχνία του φανταστικού είναι «παραφιλολογία» στο βλέμμα των «σοβαρών» κύκλων, και οι λάτρεις ακόμα, συχνά δείχνουν μια προτίμηση στους δημιουργούς του εξωτερικού, σνομπάροντας τις αντίστοιχες ελληνικές παραγωγές. Είναι ένα κλασσικό ελληνικό κουβάρι.

 

Η πρώτη ταινία «Πόλεμος των Άστρων» του Τζορτζ Λούκας βγήκε στις αίθουσες παγκοσμίως το 1977. Στην Χαλκίδα ήρθε επιτέλους κάπου το 1979. Την είδα στο Μάγια, σε μια κρύα, σχεδόν άδεια αίθουσα, με το πολύ άλλους δέκα θεατές εκεί μαζί μου. Αυτή ήταν αντιπροσωπευτικά η ντόπια στάση προς το φανταστικό τότε, και για πολύ καιρό αργότερα, σε τούτη εδώ την επαρχία μας. Έτσι το βίωσα, μόνος.

 

Τα μέλη του sff.gr διαβάζουν βιβλία, παρακολουθούν ταινίες και σειρές, καταθέτουν κριτικές και σχόλια στο φόρουμ, ανταλλάσσουν απόψεις, και διεξάγουν συζητήσεις πάνω σε επιστημονικά, πολιτιστικά και κοινωνικά θέματα. Είναι αναμφισβήτητο ότι το πρίσμα του φανταστικού δίνει μια απίστευτα φιλελεύθερη και προοδευτική οπτική στα προβλήματα του σημερινού ανθρώπου, όσο δεν μπορεί κανένα άλλο είδος γραφής ή σκέψης.

 

Το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο του φόρουμ είναι ότι τα μέλη του, στην πλειοψηφία τους, έχουν και το πάθος της συγγραφής. Άλλοι γράφουν για χόμπι, κι άλλοι κυνηγούν το όνειρο της επαγγελματικής καταξίωσης. Αρκετοί έχουν κατορθώσει ήδη να εκδοθούν. Ό,τι ελληνικό κυκλοφορεί εκεί έξω αυτή τη στιγμή, η σημερινή δηλαδή ελληνική σκηνή του φανταστικού, εκπροσωπείται εδώ, από νέους και ταλαντούχους ανθρώπους που έχουν να δείξουν άριστα δείγματα γραφής. Θα βρείτε πολλά από τα έργα τους αναρτημένα στην πλούσια εικονική βιβλιοθήκη του σάιτ. Η ατυχία των ταλαντούχων αυτών συγγραφέων είναι η μικρή αγορά της χώρας τους, οι λιγοστοί έλληνες αναγνώστες, και η καθιερωμένη περιθωριοποίηση του είδους που υπηρετούν.

 

Το 2008, οι εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές κυκλοφόρησαν σε βιβλίο μια Ανθολογία διηγημάτων από είκοσι οχτώ μέλη του φόρουμ, το «SFF.GR – Ονείρων Σκιές».

 

Στέλνω μια ανοικτή πρόσκληση προς όλους. Ελάτε, και ίσως βρείτε τα υπέροχα όνειρα που νομίζατε ότι είχατε χάσει.

 

 

Τεύχος 20 – Ιούλιος-Αύγουστος 2010

 

Η Αντεπίθεση της «Παραλογοτεχνίας»!

 

 

Μαίνεται πόλεμος. Λάβετε θέσεις. Πολλοί γονείς πιστεύουν ότι η πολλή φαντασία κάνει κακό στα μυαλά των παιδιών τους. Λέτε;

 

Οι σοβαροί λογοτεχνικοί κύκλοι κατατάσσουν την επιστημονική φαντασία στην «παραλογοτεχνία.» Όπου, κατά τους σοβαρούς κύκλους πάντα, παραλογοτεχνία είναι η κατηγορία της ευρύτερης συγγραφικής παραγωγής που δεν έχει αισθητικά στοιχεία και υψηλές αξιώσεις, αλλά απευθυνόμενη στο ευρύ κοινό, ως ένα είδος μαζικής κουλτούρας, θέλγει με την ιστορία-της, χωρίς να μπορεί να τη στηρίξει με πλοκή, χαρακτήρες, αφηγηματικές τεχνικές, βαθύτερα νοήματα κ.ο.κ. Παλαιότερα, σ’ αυτήν εντασσόταν το αστυνομικό μυθιστόρημα, ενώ σήμερα εκεί εντάσσεται, άλλοτε περιγραφικά κι άλλοτε αξιολογικά, η επιστημονική φαντασία, η ροζ λογοτεχνία, η λογοτεχνία του φανταστικού κλπ.

 

Σε τι αποσκοπεί, θέτουν το ερώτημα οι σοβαροί λογοτέχνες, όλη αυτή η επινόηση απίθανων κόσμων και περίεργων καταστάσεων; Κι αν κανείς πει ότι απολαμβάνει την ιστορία, ότι ελκύεται από το παράξενο και το εξωανθρώπινο, ποιο λογοτεχνικό αποτέλεσμα επιτυγχάνεται; Ούτε μια ιδιαίτερα δουλεμένη γλώσσα, ούτε μια αλληγορία για τη ζωή και τους ανθρώπους της, ούτε έναν προβληματισμό για μεταφυσικά ή άλλου είδους δεδομένα. Το αστυνομικό μυθιστόρημα έπαψε να θεωρείται παραλογοτεχνία από τη στιγμή που η υπόθεση πέρασε σε δεύτερη μοίρα ή τουλάχιστον εξισορροπήθηκε από έναν εξίσου σημαντικό σε βαρύτητα κοινωνικό προβληματισμό. Η επιστημονική φαντασία πώς μπορεί να σταθεί και να προωθήσει τον εαυτό της ή γενικότερα τη λογοτεχνία; Οι οπαδοί της επιστημονικής φαντασίας είναι ανίκανοι να ξεφύγουν από τη μαγεία του φανταστικού και να το αναγάγουν σε μια σφαίρα λογοτεχνικής-αισθητικής τελειότητας.

 

Να υποθέσω ότι τα ανωτέρω συμπεράσματα είναι μια εμπεριστατωμένη άποψη μετά από εκτενή μελέτη της «παραλογοτεχνίας»; Πως θα μπορούσε να είναι όταν η επιστημονική φαντασία έχει επανειλημμένα επιδείξει ιδιαίτερα δουλεμένη γλώσσα, αλληγορία για τη ζωή και τους ανθρώπους, και προβληματισμό για μεταφυσικά ή άλλου είδους δεδομένα. Είμαστε από τις ελάχιστες χώρες που διαχωρίζουν τα βιβλία σε καλά και κακά, σύμφωνα με το είδος που εκπροσωπούν.

 

Ο Διονύσης Τζαβάρας, συγγραφέας του φανταστικού, αντικρούει από το φόρουμ του www.sff.gr:

 

«Συχνά οι μοντέρνοι λογοτέχνες "αξιώσεων", που γράφουν δυσνόητες αναλύσεις επί

αναλύσεων πάνω σε όποια φρικαλεότητα, συνήθως ψυχική, κατεβάσει ο νους τους, μου δίνουν την εντύπωση πως είναι περισσότερο λεξιλογικοί παίκτες, λογο-τέχνες με την έννοια της τεχνικής, αλλά τα βαρύγδουπα έργα τους είναι εξ ίσου, αν όχι περισσότερο "βαυκαλιστικά" από οποιοδήποτε βιβλίο βασισμένο σε «παιχνίδι-ρόλων» που έχω διαβάσει. Και η ουσία δεν είναι συχνά τίποτα περισσότερο από μια αυτο-ανάλυση, σχετικά εγωπαθή, οπωσδήποτε και απαράλλαχτα πολύ πεσιμιστική, βαρύγδουπη και τελικά εντελώς στείρα και αδιέξοδη. Δηλαδή... ανούσια.

 

Δε χρειάζεται δε να πω πως τόσο οι συγγραφείς αυτοί, όσο και το ειδικό κοινό τους, ποτέ δεν θα καταδέχονταν να διαβάσουν Asimov, Tolkien, LeGuenn, Clarke, Pratchett. Μάλιστα το γεγονός πως αυτοί ονόμασαν "παραλογοτεχνία" το φανταστικό, και συνεχίζουν κακόπιστα να το αποκαλούν έτσι, μαρτυρά την μάλλον ελιτίστικη, σνομπίστικη στάση τους για οτιδήποτε που δεν ανήκει στο "δικό τους κύκλο".

 

Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τους λεγόμενους φαντασάδες που, εκτός αν είναι πολύ νεαροί, είναι πολύ πιο ανοιχτόμυαλοι και θα διάβαζαν άνετα Μπόρχες, Μποντλέρ, Μπουκόβσκι, Μίλλερ, κλπ κλπ, μαζί με λογοτεχνία του φανταστικού, όπως άνετα μπορεί να διαπιστώσει κανείς φυλλομετρώντας το τόπικ “Τι διαβάζετε” όπως και άλλα παρόμοια στο φόρουμ μας.

 

Έχω την εικόνα, που νομίζω πως είναι γενικά σωστή, πως οι άνθρωποι που διαβάζουν φάντασυ και επιστημονική φαντασία, λογοτεχνία του φανταστικού γενικά, είναι πιο ανοιχτοί και αποδέχονται περισσότερο μια μεγάλη ποικιλία μορφών τέχνης, λογοτεχνίας εν προκειμένω, τόσο από εκείνους που απλά διαβάζουν περιοδικά σαν το Σοκ, όσο και από τους "διανοούμενους" λογοτέχνες. Ίσως γιατί είναι στη "φύση" του φανταστικού, εγγενές χαρακτηριστικό, να "προχωράει" σε μη πεπατημένα μονοπάτια - παρά τα διάφορα στερέοτυπα που συχνά χρησιμοποιεί - και δεν θα μπορούσε να κάνει και αλλιώς. Αν δεν το έκανε, δε θα ήταν "φανταστικό", ούτε φάνταζυ, ούτε ε.φ. κλπ. (Δεν αναφέρομαι βέβαια στην ποιότητα ενός βιβλίου. Και στη λογοτεχνία του φανταστικού υπάρχουν καλά, μέτρια, κακά βιβλία, και αριστουργήματα).

Μπορεί αυτοί οι ανοιχτοί ορίζοντες να είναι και μια αιτία που πολλοί αναγνώστες του φανταστικού είναι επίσης πιο ανοιχτόμυαλοι γενικότερα.»

 

O Μιχάλης Γεωργοστάθης, επίσης συγγραφέας του φανταστικού λέει «Θα μπορούσε κανείς να πει ότι λογοτεχνία είναι το να ορίζεις την πραγματικότητα που αντιλαμβάνεσαι μέσα από τα φίλτρα σου και μέσα από γραπτό λόγο. Για αυτό και η φανταστική λογοτεχνία είναι η μόνη πραγματική λογοτεχνία, αφού πετάει από το παράθυρο τις συμβάσεις του περιβάλλοντος και αφοσιώνεται στην ιστορία μέσα από την αντίληψη του συγγραφέα για το πως θα ήταν ένας κόσμος άλλος.»

 

Δεν θα μπορούσα να το θέσω καλύτερα. Τον άλλο μήνα θα αφήσουμε αυτόν τον πόλεμο στην άκρη και θα κοιτάξουμε τι είναι επιτέλους η… Ελληνική Επιστημονική Φαντασία!

 

Τεύχος 21 – Σεπτέμβριος 2010

 

Ελληνική Επιστημονική Φαντασία

 

Η εμπεριστατωμένη έρευνα μας πληροφορεί ότι η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία της επιστημονικής φαντασίας ξεκινά το 1929, με το βιβλίο «Από τη Γη στον Άρη» του Δημοσθένη Βουτηρά. Έργο που κινείται ανάμεσα στην σάτιρα και την ηθογραφία, μας διηγείται την άφιξη πέντε ελλήνων στον Άρη, με αεροπλάνο! Εκεί συναντούν τεράστιες πολιτείες στις οποίες κατοικούν ζώα, με τα οποία συνομιλούν στα ελληνικά, και μάλιστα στη δημοτική γλώσσα. Τα ζώα ζουν σε τέλεια αρμονία μεταξύ τους, αρχίζουν όμως να αλληλοσπαράσσονται μόλις φθάνουν στη Γη. Ο συγγραφέας μας παρουσιάζει μια τέλεια ουτοπική κοινωνία, συμπεραίνοντας ταυτόχρονα ότι δεν μπορεί να εφαρμοστεί στη Γη των ανθρώπων.

 

Και πριν το 1929, το σκότος; Πάμε με την χρονομηχανή μας λίγο πίσω για να το διαπιστώσουμε. Άσχετα με τα δεινά της ελληνικής ιστορίας, αυτός ο τόπος που έβγαλε τόσους θεούς και τέρατα, δεν μπορεί να άφησε την φαντασία των κατοίκων της τόσο στείρα. Συναντάμε σίγουρα γόνιμα ψήγματα μέσα στους αιώνες. Υπάρχει για παράδειγμα το έργο του Στέφανου Δημητριάδη, «Απανθίσματα» από το 1797. Το διήγημα του Ανδρέα Λασκαράτου «Ταξίδι στον Πλανήτη Δία» (από το έργο Ιστορία Ενός Γαϊδάρου) το 1887, και αυτό του Μανώλλη Κανέλλη «Η Γυναίκα με τα Παρθένα Μάτια» (από το έργο Κατακάθια) το 1924.

 

Κι άλλο πίσω. Το κλασσικό παράδειγμα που είναι στα χείλη όλων, τα δύο έργα του Λουκιανού του Σαμοσατέως, γραμμένα το 170 μετά Χριστόν, «Αληθής Ιστορία» και «Ικαρομένιππος ή Υπερνέφελος».

 

Το «Αληθής Ιστορία» είναι το πρώτο βιβλίο επιστημονικής φαντασίας παγκοσμίως, άποψη αποδεκτή από όλους τους ιστορικούς της λογοτεχνίας. Μας εξιστορεί το ταξίδι του Λουκιανού στη Σελήνη όπου συναντάει πλήθος κοινωνιών και φυλών που αντιμάχονται η μία την άλλη. Με κριτικό πνεύμα, ο συγγραφέας σχολιάζει και καυτηριάζει θέματα της εποχής του. Στο «Ικαρομένιππος ή Υπερνέφελος», σε ένα δεύτερο ταξίδι στη Σελήνη, όπου φτάνει κουβαλώντας όλες τις προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες της εποχής του, αρχίζει να τις απορρίπτει σταδιακά μία-μία, με το έξοχο καυστικό του ύφος. «Ο Λουκιανός δεν δημιουργεί απλώς άλλη μια ουτοπική κοινωνία, σύμφωνη με τις απόψεις του. Απορρίπτει τις ουτοπικές απόψεις των συγχρόνων του, με την δική του αντι-ουτοπική θέαση μιας κοινωνίας σε παρακμή. Πίσω από όλα αυτά υπάρχει ένα όραμα, αυτό του νέου κόσμου που ήδη ζημωνόταν από τη μαγιά του Ελληνισμού, που κατέρρεε μετά την ρωμαϊκή κατάκτηση.»*

 

Όταν ένας από τους σύγχρονους μεγάλους της ε.φ. Ray Bradbury (Fahrenait 451) λέει σήμερα ότι «η επιστημονική φαντασία είναι ένας τρόπος ώστε να παριστάνεις πως γράφεις για το μέλλον, την ώρα που στην πραγματικότητα επιτίθεσαι στο πρόσφατο παρελθόν και το παρόν», ο Λουκιανός αποδεικνύει ότι από πάντα ήταν έτσι.

 

Αν τολμήσουμε να σπρώξουμε την χρονομηχανή μας ακόμα πιο πίσω, στοιχεία ε.φ. εντοπίζονται και σε πολλά άλλα κείμενα. Οδύσσεια, Αργοναυτικά (του Απολλώνιου του Ρόδιου), Ινδικά (του Κτησία του Κνίδιου), Τα Υπέρ Θούλην Άπιστα (του Αντώνιου Διογένη), το περίεργο, συνοπτικό κείμενο του Πλούταρχου «Περί του Εμφαινομένου Προσώπου τω Κύκλω της Σελήνης (από τα Ηθικά).

 

Επιστρέφοντας στο 1929, και στην εποχή του Δημοσθένη Βουτηρά, τονίζουμε ότι στην αντίστοιχη ξενόγλωσση λογοτεχνία παρουσιάζονται, από τις αρχές του αιώνα, έργα πολύ πιο σημαντικά. Έτσι, χαρακτηριστικό γνώρισμα της περιόδου που ακολουθεί στην Ελλάδα, είναι συγγραφείς που μιμούνται τους ξένους, γράφοντας συχνά και με ξενόγλωσσα ονόματα, εκδίδοντας τα πονήματα τους σε λαϊκές εκδόσεις βιβλίων ε.φ, και αντίστοιχες λαϊκές περιοδικές εκδόσεις. Στα κείμενα τους εμφανίζονται αόρατοι άνθρωποι, βρικόλακες, χαλύβδινα ρομπότ και άλλα παρόμοια χαρακτηριστικά στοιχεία. Είναι μια περίοδος που τραβάει ως το 1960, το γνώρισμα της οποίας ευτυχώς ή δυστυχώς δεν πρόκειται να επαναληφθεί.

 

Στο επόμενο τεύχος το ταξίδι στην ελληνική επιστημονική φαντασία συνεχίζεται. Νέοι άνθρωποι με όνειρα και φαντασία που υπηρετούν το είδος, ζουν και κινούνται ανάμεσα μας.

 

 

* Αυτό το κείμενο δεν θα μπορούσε να διεκπεραιωθεί χωρίς τη συμβολή της έκδοσης «Βιβλιογραφία Ελληνικής Επιστημονικής Φαντασίας» των Νίκου Χρ. Θεοδώρου και Χρήστου Δ. Λάζου.

Edited October 13, 2010 by DinoHajiyorgi

[Stanley]

Συγχαρητήρια για τη στήλη σου,κατ΄αρχάς! Αυτό που θέλω να πω είναι δηλώσεις σαν κι αυτές που διάβασα για την φανταστική λογοτεχνία(του στιλ ΄΄είναι η μόνη πραγματική λογοτεχνία΄΄) το μόνο που κάνουν είναι αυτό που κατηγορείτε εσείς,αλλά από την ανάποδη. Υπάρχουν καλά και κακά παντού. Για μένα, η φανταστική λογοτεχνία είναι η προβολή του υποσυνείδητου στην καθημερινότητα. Και σε καμία περίπτωση δεν θεωρώ ότι η ρεαλιστική λογοτεχνία πάσχει ή στερείται θαυμασμού και μαγείας. Αν μη τι άλλο,η πραγματική ζωή είναι γεμάτη από μαγεία και εξαιρετικά γεγονότα.

 

Επίσης,να πω ότι δεν θεωρώ την αστυνομική λογοτεχνία τόσο γοητευτική,όχι επειδή είναι παραλογοτεχνία,αλλά επειδή έχει ορισμένες σοβαρές,κατ΄εμέ,αδυναμίες.

Edited October 13, 2010 by Stanley

[Nihilio]

Συγχαρητήρια για τη στήλη σου,κατ΄αρχάς! Αυτό που θέλω να πω είναι δηλώσεις σαν κι αυτές που διάβασα για την φανταστική λογοτεχνία(του στιλ ΄΄είναι η μόνη πραγματική λογοτεχνία΄΄) το μόνο που κάνουν είναι αυτό που κατηγορείτε εσείς,αλλά από την ανάποδη.

Διάβασε και την προηγούμενη πρόταση, ειδικά εκείνο το "θα μπορούσε να πει κανείς"

[Stanley]

Δεν μου λέει απολύτως τίποτα αυτό.Το ΄΄θα μπορούσε να πει κανείς΄΄ σημαίνει ΄΄αυτό πιστεύω,αλλά δεν το λέω έτσι γιατί είναι πολύ κοινότοπος τρόπος΄΄. Στο εκφραστικό σχήμα θα κολλήσουμε;

[DinMacXanthi]

Συμφωνώ απόλυτα με τον Χρήστο (μισό λίγο να αποφύγω τα συντρίμια και τα τσιμεντοκομμάτια που πέφτουν ολούθε). Αυτό που κοροϊδεύουμε δε χρειάζεται να το λέμε εμείς, καλύτερα ούτε αυτό το "θα μπορούσε να πει κανείς".

Παραλογοτεχνία δεν είναι το ένα ή το άλλο είδος. Προϊόντα παραλογοτεχνίας υπάρχουν σε όλα τα genres και αυτό γιατί υπάρχουν συγγραφείς που μπορούν να χαρακτηριστούν παραλογοτέχνες. Είτε στο φάντασυ είτε στον ρεαλισμό.

Edited October 13, 2010 by DinMacXanthi

[DinoHajiyorgi]

Stanley, υπάρχουν ήδη τόπικ για το ζήτημα. Στην στήλη μου έκανα παρουσίαση (αυτής ακριβώς) της σύγκρουσης που επικρατεί στον χώρο. Γράψε τα παράπονα και τις θέσεις σου στο ανάλογο τόπικ.

[Stanley]

Συμφωνώ απόλυτα με τον Χρήστο (μισό λίγο να αποφύγω τα συντρίμια και τα τσιμεντοκομμάτια που πέφτουν ολούθε). Αυτό που κοροϊδεύουμε δε χρειάζεται να το λέμε εμείς, καλύτερα ούτε αυτό το "θα μπορούσε να πει κανείς".

Παραλογοτεχνία δεν είναι το ένα ή το άλλο είδος. Προϊόντα παραλογοτεχνίας υπάρχουν σε όλα τα genres και αυτό γιατί υπάρχουν συγγραφείς που μπορούν να χαρακτηριστούν παραλογοτέχνες. Είτε στο φάντασυ είτε στον ρεαλισμό.

 

 

 

Ντίνο(Χατζ),έχεις δίκιο,δεν επεκτείνομαι άλλο!

[DimitrisX]

Αν και άργησα, συγχαρητήρια για τη στήλη, Ντίνο.

[wordsmith]

Εξακολουθώ όμως μέχρι σήμερα να είμαι το μοναδικό μέλος από την Χαλκίδα.

 

Πού να τολμήσουν να ξεμυτίσουν οι άλλοι, αν υπάρχουν! Θα βρουν το μπελά τους! Θα τους κυνηγάει όλη μέρα τηλεφωνικώς και ιντερνετικώς ο κος Χατζηγιώργης για να μαζευτούν και να συζητήσουν για σταρ τρεκ, για Σεραφίνες, για μυγόδεντρα, για σεξουαλική ανατομία των δράκων και άλλα ωδικά πτηνά... Συγχαρητήρια για τη στήλη, κε Ντίνο μας! Να βάζεις και τα νέα του σφφ εκεί, ποιος πλακώθηκε με ποιον, τι διαγωνισμοί τρέχουν, τι εκδρομές και τι μπυροσυνάξεις προγραμματίζονται, να μαθαίνουν οι Χαλκιδαίοι τι ωραία που περνάμε!

[tetartos]

Τα συγχαρητήριά μου για τη στήλη! Χαίρομαι που υπάρχουν ανοιχτόμυαλοι άνθρωποι στη Χαλκίδα και αναγνωρίζουν την αξία σου και τη δύναμη της συγγραφικής σου πένας!

 

 

Stanley, υπάρχουν ήδη τόπικ για το ζήτημα. Στην στήλη μου έκανα παρουσίαση (αυτής ακριβώς) της σύγκρουσης που επικρατεί στον χώρο. Γράψε τα παράπονα και τις θέσεις σου στο ανάλογο τόπικ.

Αν κατάλαβα καλά, ο Ντίνος μαλώνει (με το γάντι) τον Stanley γιατί σπαμάρει;

[DinMacXanthi]

Πού να τολμήσουν να ξεμυτίσουν οι άλλοι, αν υπάρχουν! Θα βρουν το μπελά τους! Θα τους κυνηγάει όλη μέρα τηλεφωνικώς και ιντερνετικώς ο κος Χατζηγιώργης για να μαζευτούν και να συζητήσουν για σταρ τρεκ, για Σεραφίνες, για μυγόδεντρα, για σεξουαλική ανατομία των δράκων και άλλα ωδικά πτηνά...

 

 

Και καλά θα έκανε, και κρίμα που δεν υπάρχουν :-/ Κι αν υπάρχουν, αυτοί χάνουν.

Εσείς να τα βλέπετε αυτά που έχετε Αθήνα / Θεσσαλονίκη και περιμένετε τα μυτίνγκια να πείτε μια κουβέντα από κοντά. Αυτή τη συζήτηση είχα πριν λίγο με (νιόπαντρο;) ) σουφουφά πως εδώ στη Ξάνθη, όχι απλά δεν υπάρχουν bibliophiles για δείγμα, αλλά οι περισσότεροι φίλοι μου μάθανε πως εγώ γράφω όταν έφυγα για Εδιμβούργο. Και για το αν έχουν διαβάσει έστω και μια αράδα; πονεμένη συζήτηση.

 

Μπράβο Ντίνο και για την προσπάθεια και για το αποτέλεσμα της.

[Nihilio]

Και καλά θα έκανε, και κρίμα που δεν υπάρχουν :-/ Κι αν υπάρχουν, αυτοί χάνουν.

Κι όμως υπάρχουν...

[DinoHajiyorgi]

Και καλά θα έκανε, και κρίμα που δεν υπάρχουν :-/ Κι αν υπάρχουν, αυτοί χάνουν.

Κι όμως υπάρχουν...

Almost afraid to ask... What does he know? ... How does he know? ...

[Stanley]

Πού να τολμήσουν να ξεμυτίσουν οι άλλοι, αν υπάρχουν! Θα βρουν το μπελά τους! Θα τους κυνηγάει όλη μέρα τηλεφωνικώς και ιντερνετικώς ο κος Χατζηγιώργης για να μαζευτούν και να συζητήσουν για σταρ τρεκ, για Σεραφίνες, για μυγόδεντρα, για σεξουαλική ανατομία των δράκων και άλλα ωδικά πτηνά...

 

 

όχι απλά δεν υπάρχουν bibliophiles για δείγμα, αλλά οι περισσότεροι φίλοι μου μάθανε πως εγώ γράφω όταν έφυγα για Εδιμβούργο. Και για το αν έχουν διαβάσει έστω και μια αράδα; πονεμένη συζήτηση.

 

 

 

Ντίνο, να πω μόνο ότι έχω τόσους φίλους, αλλά για σινεμά και βιβλίο αναγκάζομαι να τριγυρνάω στα μπλόγκια για να λέω καμία κουβέντα. Τι να κάνεις...

[Solonor]

Νομίζω πως η παρατήρηση του Χρήστου είναι και ορθή (το να ξεκινάς από τις κατηγορίες ή τις συγκρούσεις δεν νομίζω πως ταιριάζει στην περίπτωση) και on topic. Εκτός αν οτιδήποτε άλλο εκτός του "μπράβο", είναι spam.

[DinoHajiyorgi]

Νομίζω πως η παρατήρηση του Χρήστου είναι και ορθή (το να ξεκινάς από τις κατηγορίες ή τις συγκρούσεις δεν νομίζω πως ταιριάζει στην περίπτωση) και on topic. Εκτός αν οτιδήποτε άλλο εκτός του "μπράβο", είναι spam.

Ωραία λοιπόν…

 

Είδα σε ένα blog εκπρόσωπο της ορθής λογοτεχνίας να ξεσχίζει ένα βιβλίο του φανταστικού με την επιχειρηματολογία που ανέφερα στο άρθρο μου. Υπήρξαν απαντήσεις και από την αντίθετη πλευρά, δια πένας Μιχάλη-Nihilio και Διονύση-Dain/Oberon, απαντήσεις η οποίες επίσης μπήκαν στο άρθρο με άδεια των συγγραφέων τους. Αυτό είναι το πεδίο στο οποίο κινούμαστε και αυτές οι απόψεις επικρατούν. Ναι, ανήκω στην ΄πλευρά του φανταστικού και χαίρομαι που απαντούμε αντί να στρέφουμε και το άλλο μάγουλο.

 

Και τι θα γινόταν αν απαντούσα στο θέμα που εγείρει ο Χρήστος-Stanley εδώ πέρα, που θα έβγαζε ο διάλογος; Θα έλεγα τα δικά μου, θα έλεγε τα δικά του, τα δικά μου, τα δικά του (και δεν υπολογίζω καν ποιοι άλλοι θα συμμετείχαν με τις απόψεις τους) και που θα καταλήγαμε; Θα λύναμε το ζήτημα του Ελληνικού χώρου ή θα δημιουργούσαμε νέο υλικό για δεύτερο άρθρο, πανομοιότυπο σαν εκείνο που κριτίκαρε ως μη πρέπον εξαρχής ο Stanley;

 

Αν το βρίσκεις on topic Αντώνη, παρακαλώ, συνεχίστε, δεν θα πω κιχ. Αλλά θα έχω υλικό για follow-up άρθρο.

[SpirosK]

Πού να τολμήσουν να ξεμυτίσουν οι άλλοι, αν υπάρχουν! Θα βρουν το μπελά τους! Θα τους κυνηγάει όλη μέρα τηλεφωνικώς και ιντερνετικώς ο κος Χατζηγιώργης για να μαζευτούν και να συζητήσουν για σταρ τρεκ, για Σεραφίνες, για μυγόδεντρα, για σεξουαλική ανατομία των δράκων και άλλα ωδικά πτηνά...

 

 

όχι απλά δεν υπάρχουν bibliophiles για δείγμα, αλλά οι περισσότεροι φίλοι μου μάθανε πως εγώ γράφω όταν έφυγα για Εδιμβούργο. Και για το αν έχουν διαβάσει έστω και μια αράδα; πονεμένη συζήτηση.

 

 

 

Ντίνο, να πω μόνο ότι έχω τόσους φίλους, αλλά για σινεμά και βιβλίο αναγκάζομαι να τριγυρνάω στα μπλόγκια για να λέω καμία κουβέντα. Τι να κάνεις...

 

Χμμμ.. και γιατί δεν κάνεις φίλους αυτούς από τα blog-ια τότε;; Γιατί κατήντησε έτσι η ανθρωπότητα...;;;

[Solonor]

Ντίνο, η ένστασή μου δεν έχει να κάνει με τις απόψεις σου ή του Μιχάλη ή του Διονύση. Απλώς πιστεύω πως ένα άρθρο που αναφέρεται στις εντάσεις και στις διαφωνίες κάνει περισσότερο κακή εντύπωση παρά καλή σε κάποιον νέο στο χώρο.

Όσον αφορά το υλικό για το επόμενο άρθρο θέλω να πιστεύω πως δεν θα επαναλάβεις το ατόπημα του τεύχους 20, αλλά θα συνεχίσεις όπως στα υπόλοιπα, τα οποία ήταν ωραιότατα -και μπράβο γι' αυτά μιας και νομίζω πως παρέλειψα να το πω.

[DinoHajiyorgi]

 

Τεύχος 22 - Οκτώβριος 2010

 

Ελληνική Επιστημονική Φαντασία: Μια Κάποια Καταξίωση!

 

Η εποχή που ξεκινάει το 1970 και συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας, μπορεί να χαρακτηριστεί ως η σύγχρονη περίοδος της Ελληνικής Λογοτεχνίας της Επιστημονικής Φαντασίας. Μέχρι το 1990 δε, σηματοδοτείται ως η χρυσή εποχή του φανταστικού, καθώς για είκοσι συνεχόμενα έτη ανθίζει το είδος, με την εμφάνιση νέων ελλήνων συγγραφέων, όπως ο Διαμαντής Φλωράκης («Επιστροφή στο Μέλλον», «Τα Πανοτρόνια και οι Αναρχικοί του Απόλυτου»), ο Γιώργος Μαρζέλος («Για Να Μη Σταματήσει ο Χρόνος»), ο Μάκης Πανώριος («Η Αυτοκρατορία της Μηχανής»), η Κίρα Σίνου («Στη Χώρα των Μαμούθ», «Το Μεγάλο Πείραμα») και πολλοί άλλοι.

 

Στην διάδοση και αποδοχή του φανταστικού συνδράμει ο περιοδικός τύπος (Αινίγματα του Σύμπαντος, Ανδρομέδα, Αναλόγιο, Nova), ενώ διηγήματα φιλοξενούνται στις σελίδες των Pixel, Πληροφορική και Κομπιούτερ, Γυναίκα, Επίκαιρα, Σκέψη και Τέχνη, Cine 7, Μουσική, καθώς και σε εφημερίδες όπως Τα Νέα, Το Βήμα και η Καθημερινή.

 

Σε αντίθεση με τις παλαιότερες εποχές, όπου υπήρχε μια προσκόλληση στις διαπλανητικές περιπέτειες, η θεματολογία αποκτάει μια ποικιλία, με μια πιο σφαιρική θεώρηση του κόσμου και με βαθύτερους προβληματισμούς. Παρουσιάζονται έργα με γενικότερο φιλοσοφικό περιεχόμενο, εναρμονισμένα με τις σύγχρονες συνθήκες επιβίωσης. Η εξωγήινη απειλή καταφέρνει να ενώσει τους ανθρώπους («Καθρέφτες του Σύμπαντος» του Π. Φιλιππακόπουλου), το πρόβλημα που θέτει η επιστήμη της ρομποτικής βρίσκει διάφορες διεξόδους («Τάλως, Ο Τρόμος που Ήρθε από το Χθές» του Στυλιανού Μωυσείδη και «Τα Ρομπότ Μια Μέρα…» του Μάκη Πανώριου), διερευνάται η στάση της κοινωνίας απέναντι στα ψυχοφάρμακα («99-SEX-ER, Η Κοινωνία των Σοφών Αλόγων» του Γιώργου Μαρζέλου), η σχέση των ανθρώπων με τα ΜΜΕ («Η Μηχανή Σταμάτησε» του Διονύση Καλαμβρέζου) παρόν και το οικολογικό πρόβλημα («Έρωτας στη Σελήνη» του Παύλου Λάμπρου). Μελετάται ακόμα η καταπιεστική κοινωνία («Η Ευρώπη του Ιησού Μπάλντερ» του Βασίλη Βασιλάτου), οι συνέπειες των πολέμων με τους εξωγήινους («Απειλή Από Το Διάστημα» του Δημήτρη Χανού) και πολλά άλλα που αγγίζουν την καυτή σάτιρα («Ο Εχθρικός Πλανήτης» του Φρέντυ Γερμανού.»)*

 

Το καλοκαίρι του 1991, η Δόμνα Παστουρματζή, επίκουρος καθηγήτρια, εισάγει το μάθημα της Αμερικάνικης επιστημονικής φαντασίας στο τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Tο μάθημα προσφέρεται στους τεταρτοετείς φοιτητές/τριες και περιλαμβάνει μια σύντομη ιστορική διαδρομή της γένεσης και εξέλιξης της Ε.Φ. από τις αρχές του 19ου μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα.

 

Η ίδια λέει σε μια συνέντευξη της: «Έχουμε ακόμη πολύ δρόμο για να πείσουμε τους αμφισβητίες ότι η Ε.Φ. είναι μία αξιόλογη μορφή λογοτεχνικής δημιουργίας και ότι έχει αρκετούς σοβαρούς και υπεύθυνους συγγραφείς που την υπηρετούν. Υπάρχει ένας μικρός πυρήνας από λάτρεις της Ε.Φ. αλλά δυστυχώς, όπως κάθε άλλη πλευρά της ελληνικής κοινωνίας, χαρακτηρίζεται από αντιζηλίες, ανταγωνισμούς και κακόβουλα σχόλια. Θα πρέπει να ξεπεραστούν αυτά τα εμπόδια και να δημιουργηθεί ένα γόνιμο έδαφος για την καλύτερη ανάπτυξη του είδους στη χώρα μας. Στη Παγκόσμια Φανταστική Λογοτεχνία η Ελλάδα απουσιάζει. Δεν υπάρχουν πληροφορίες για το τι γίνεται στην χώρα μας και ποιοι είναι οι συγγραφείς που ασχολούνται με αυτό το είδος.»

 

Τα άλματα τα οποία έχει κάνει ο κινηματογράφος στα ειδικά εφέ, χάρη στην ψηφιακή τεχνολογία, και η διάδοση ιδεών και τάσεων μέσω του internet, έχουν βοηθήσει σημαντικά στην μερική τουλάχιστον αναγνώριση της Επιστημονικής Φαντασίας στη χώρα μας. Υπάρχει όμως ακόμα αρκετός δρόμος και η πορεία δύσκολη. Η ελληνική έκδοση του καταξιωμένου στο εξωτερικού περιοδικού “Asimov’s” κράτησε μόνο δέκα τεύχη. Το ένθετο της Ελευθεροτυπίας «9», που παρουσίαζε ένα διήγημα ε.φ. την εβδομάδα, καταργήθηκε μετά από δέκα χρόνια επιτυχημένης πορείας. Το δεύτερο οφειλόταν περισσότερο στη γενική οικονομική κρίση, η ε.φ. όμως έχασε μια πολύτιμη στήριξη.

 

Κλείνω το κείμενο μου αυτόν τον μήνα με μια πρόσφατη και ευχάριστη νότα: Στην εφημερίδα «Αυγή» της Κυριακής (3/10/2010), ο κριτικός Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης, γράφει την άποψη του για το βιβλίο επιστημονικής φαντασίας του Μιχάλη Μανωλιού «…και το τέρας» (εκδόσεις Τρίτων, 2009):

 

"Κλείνοντας το βιβλίο αντιλαμβάνομαι πόσο άδικες, πόσο μυωπικές είναι συχνά οι λογοτεχνικές κατηγοριοποιήσεις, που πίσω από τον ουδέτερο περιγραφικό χαρακτήρα τους κρύβουν μια εξουσιαστική αξιολογική διάθεση. Η λογοτεχνική κατηγορία της "επιστημονικής φαντασίας", όπως παλιότερα η αντίστοιχη κατηγορία του "αστυνομικού μυθιστορήματος", κουβαλά τέτοια συγκαλυμμένα στερεότυπα και προκαταλήψεις, που τελικά μάς εμποδίζουν να αντιληφθούμε το αυτονόητο: πως η λογοτεχνική αξία ενός βιβλίου δεν μπορεί να αποτιμάται με κανένα κριτήριο πέρα από τη λογοτεχνική του αξία. Και το βιβλίο αυτό δεν υστερεί σε τέτοια αξία".

 

Στο επόμενο τεύχος: Άλλο η Φαντασία, και άλλο το Fantasy.

 

* Αυτό το κείμενο δεν θα μπορούσε να διεκπεραιωθεί χωρίς τη συμβολή της έκδοσης «Βιβλιογραφία Ελληνικής Επιστημονικής Φαντασίας» των Νίκου Χρ. Θεοδώρου και Χρήστου Δ. Λάζου.

[tetartos]

Είναι λογικό ότι το ταλέντο, η γραπτή ευφράδεια, οι γνώσεις αλλά και η πικρία του συγγραφέα θα διαφαίνονται μέσα από τα κείμενά του. Και ο προσεκτικός αναγνώστης θα τα παρατηρήσει (ή θα τα νιώσει) όλα αυτά.

Συγχαρητήρια, Ντίνο, για ένα ακόμα όμορφο άρθρο! Αν μια μέρα νιώσεις πιο αισιόδοξος, θα φανεί και στα άρθρα σου.

[Oberon]

Νομίζω πως η παρατήρηση του Χρήστου είναι και ορθή (το να ξεκινάς από τις κατηγορίες ή τις συγκρούσεις δεν νομίζω πως ταιριάζει στην περίπτωση) και on topic. Εκτός αν οτιδήποτε άλλο εκτός του "μπράβο", είναι spam.

Ωραία λοιπόν…

 

Είδα σε ένα blog εκπρόσωπο της ορθής λογοτεχνίας να ξεσχίζει ένα βιβλίο του φανταστικού με την επιχειρηματολογία που ανέφερα στο άρθρο μου. Υπήρξαν απαντήσεις και από την αντίθετη πλευρά, δια πένας Μιχάλη-Nihilio και Διονύση-Dain/Oberon, απαντήσεις η οποίες επίσης μπήκαν στο άρθρο με άδεια των συγγραφέων τους. Αυτό είναι το πεδίο στο οποίο κινούμαστε και αυτές οι απόψεις επικρατούν. Ναι, ανήκω στην ΄πλευρά του φανταστικού και χαίρομαι που απαντούμε αντί να στρέφουμε και το άλλο μάγουλο.

 

Και τι θα γινόταν αν απαντούσα στο θέμα που εγείρει ο Χρήστος-Stanley εδώ πέρα, που θα έβγαζε ο διάλογος; Θα έλεγα τα δικά μου, θα έλεγε τα δικά του, τα δικά μου, τα δικά του (και δεν υπολογίζω καν ποιοι άλλοι θα συμμετείχαν με τις απόψεις τους) και που θα καταλήγαμε; Θα λύναμε το ζήτημα του Ελληνικού χώρου ή θα δημιουργούσαμε νέο υλικό για δεύτερο άρθρο, πανομοιότυπο σαν εκείνο που κριτίκαρε ως μη πρέπον εξαρχής ο Stanley;

 

Αν το βρίσκεις on topic Αντώνη, παρακαλώ, συνεχίστε, δεν θα πω κιχ. Αλλά θα έχω υλικό για follow-up άρθρο.

Από ό,τι φαίνεται εμπλέκεται το όνομά μου σε μια υπόθεση με την οποία ουδεμία σχέση έχω. Ντίνο, ποτέ δεν είδα το ποστ που λες στο μπλογκ που λες, και ποτέ δεν απάντησα σε κανένα τέτοιο μπλογκ εκτός πια αν έχω γεράσει τόσο που δεν θυμάμαι τι γράφω πια και πού. Το μόνο που θυμάμαι είναι πως μου ζήτησες την άδεια να χρησιμοποιήσεις ένα ποστ μου από ένα τόπικ το sff για το άρθρο σου, την οποία σου έδωσα. Από κει και πέρα δεν έχω ούτε γνώση για το μπλογκ που αναφέρεις, ούτε για τον μπλόγκερ, οπότε καλό θα είναι να μην χρησιμοιείται/θεωρείται ένα ποστ μου από το παρόν φόρουμ ως έμμεση ή άμεση απάντηση προς οποιοδήποτε άλλο σάιτ με το οποίο, επαναλαμβάνω, ουδεμία σχέση ή γνώση έχω ή έιχα ποτέ.

 

 

 

Just for the record, δεν με απασχολεί ποσώς τι λένε οι Έλληνες (και ενίοτε και οι ξένοι) λογοτεχνοκουλτουριάρηδες και δεν απαντώ ποτέ των ποτών ω ποτέ σε τέτοια μπλογκς. Για ποιο λόγο εξ άλλου? Ο καθένας έχει δικαίωμα στην απόψή του ακόμα κι αν αυτή βασίζεται στην άγνοια και δεν αισθάνομαι πως κινδυνεύει τίποτα στη δική μου αναγνωστική ζωή για να την πέφτω σε άλλους για τις δικές τους απόψεις.

 

Ευχαριστώ.

Edited October 31, 2010 by Oberon

[DinoHajiyorgi]

Τεύχος 23 - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2010

 

 

Ελληνικό Fantasy

 

Ο ορισμός στη Wikipedia μας εξηγεί ότι το Φάντασυ είναι το είδος που χειρίζεται την μαγεία και τα υπερφυσικά φαινόμενα ως κύριο συστατικό στην πλοκή, στη θεματολογία ή/και στο φόντο του. Πολλές ιστορίες της συγκεκριμένης λογοτεχνίας διαδραματίζονται σε μυθικούς κόσμους όπου η πρακτική της μαγείας είναι κοινότυπη. Διαχωρίζεται δε από την επιστημονική φαντασία στο ότι δεν προσφέρει καμία λογική (ή ψευδο-λογική) εξήγηση για τα επιστημονικώς απίστευτα γεγονότα που μας εξιστορούνται, αν και τα όρια των δύο ειδών είναι σίγουρα θολά (καθώς ε.φ. και φάντασυ είναι υποκατηγορίες της φανταστικής λογοτεχνίας.)

 

Όλοι μας μεγαλώσαμε με το Φάντασυ. Από την ελληνική μυθολογία μέχρι τα παραμύθια της γιαγιάς, «σπουδάσαμε» από τα γεννοφάσκια μας τα παλάτια με τους μελαγχολικούς βασιλιάδες, τις κακομαθημένες πριγκίπισσες, τους νεοφώτιστους ιππότες, τους κακούς μάγους και τις στρίγγλες μάγισσες, που καβάλα στα σκουπόξυλα τους κυνηγούσαν κακόμοιρα ορφανά. Δράκοι, καλικάντζαροι, νύμφες, ξωτικά και μαγεμένα δάση μας νανούρισαν και μας στοίχειωσαν την παιδική φαντασία.

 

Γαλουχημένοι τουλάχιστο, παραδοσιακά, και χάρη στον Harry Potter και την τριλογία του Άρχοντα των Δακτυλιδιών, το Φάντασυ είναι το πρώτο είδος φανταστικού που «απενοχοποιήθηκε» στην αποδοχή του από το ελληνικό κοινό. Και καθώς είμαστε έθνος «που δεν διαβάζει» ήταν οι κινηματογραφικές μεταφορές των βιβλίων αυτών που κατόρθωσαν το θαύμα.

 

Αλλά ας μην αγνοήσουμε μια σημαντική αλήθεια. Όσο παλιό είναι το Φάντασυ ως είδος, από πάντα είχε αφοσιωμένους αναγνώστες, ακόμα κι εδώ στην Ελλάδα. Δεν έχω αρκετό χώρο εδώ για να σας αναφέρω όλη την ιστορία του, που ξεκινάει μάλλον με το ινδικό Έπος του Γκιγκλαμές, και συνεχίζει στους αιώνες με τα γνωστά σε όλους μας Οδύσσεια, Beowulf, Χίλιες και Μία Νύχτες και τόσα πολλά άλλα. Να μην ξεχνάμε βέβαια και τον Ταρζάν, με τις φανταστικές του περιπέτειες στη μυθική Πελούσινταρ, από τον δημιουργό του Edgar Rice Burroughs, τον Κόναν τον Βάρβαρο από την πένα του Robert E. Howard, τα Χρονικά της Νάρνια από τον C.S. Lewis, τον Tolkien με τον Άρχοντα του βεβαίως, και πιο πρόσφατα, τα βιβλία της σειράς Earthsea της νομπελίστριας Ursula K. Le Guin.

 

Χάρη στην απορρόφηση του είδους από ένα ολοένα και αυξανόμενο ελληνικό κοινό, οι εκδοτικοί οίκοι τελευταία δεν επενδύουν μόνο στις μεταφράσεις των ξένων έργων, αλλά εκδίδουν και έλληνες συγγραφείς του είδους. Ναι, υπάρχουν, και είναι εξίσου δημιουργικοί με τους διεθνής τους συνάδελφους:

 

«Μια πανίσχυρη αυτοκρατορία σε παρακμή. Προδοσίες και ραδιουργίες, ασταμάτητες στρατιές, βλάσφημα ξόρκια, στοιχειά και τέρατα, απειλούν να διαμελίσουν τη χώρα. Τρεις άντρες που ακολουθούν τον δικό τους, μοναχικό δρόμο δίχως καν να γνωρίζονται. Για να σωθεί η αυτοκρατορία, πρέπει κι οι τρεις να πετύχουν τους στόχους τους.» - «Κοράκι Σε Άλικο Φόντο» του Ελευθέριου Κεραμίδα (Πατάκη)

 

«Μικρές ιστορίες, που κάποιοι διαβάζουν μέσα στις ανακλάσεις του φωτός. Ένας κρύσταλλος, το Γυαλί, που μιλάει για κόσμους που δεν υπάρχουν πια. Παραμύθια ξεχασμένα, που μπλέκονται το ένα με το άλλο με τρόπους ξωτικούς. Νύχτες που οι θεές περπατούν ανάμεσα στους ανθρώπους, απογεύματα που παλιές κατάρες παίρνουν και πάλι ζωή, ξημερώματα που φέρνουν τη λύτρωση σε βασανισμένα φαντάσματα, άνθρωποι που ψάχνουν να βρουν αυτό που θα τους χαρίσει γαλήνη.» - «Μέσα Απ’το Γυαλί» της Ευθυμίας Δεσποτάκη (Συμπαντικές Διαδρομές)

 

«Στη δύση ενός απάνθρωπου κόσμου, όπου η μαγεία ορίζει τη ζωή, γεννιέται ένα πλάσμα με ανθρώπινη ψυχή. Ο Ερού, μέσα από αναταραχές, συνομωσίες και πολέμους θα χαράξει το δικό του μονοπάτι.» - «Πέρα από τη Γη των Θεών» του Αντώνη Πάσχου.

 

«Θρύλοι για μάχες του παρελθόντος με τα θανατηφόρα αστερόπτερα και για περίεργες συμφωνίες ανάμεσα στους Λαξευτές, τους παλιούς μάγους της Πέτρας. Παραμονή της μεγάλης παλίρροιας, ανταποκρινόμενος σ' ένα ύποπτο μήνυμα, ο νεαρός πρίγκιπας Κένταλ αποφασίζει να εισβάλλει στο Μπέρυλ, αγνοώντας τις προειδοποιήσεις και αναστατώνοντας την ισορροπία του κόσμου του...» - Η Τριλογία των Λαξευτών της Βάσως Χρήστου: «Οι Λαξευτές της Παλίρροιας», «Λαξευμένο Δίχτυ», «Ο Λαξευτής των Στοιχείων». (Ίαμβος)

 

«Ένας ταπεινός αγγελιαφόρος μεταφέρει μια περγαμηνή ανυπολόγιστης αξίας. Θα συναντήσει προαιώνιους φύλακες των δασών, επικίνδυνες παρουσίες θα απειλήσουν τη ζωή του, δυσερμήνευτοι σύμμαχοι θα προσπαθήσουν να τον πάρουν με το μέρος τους. Θα παρασυρθεί στη δίνη σφοδρών μαχών και τελικά θα μπλεχτεί στο κουβάρι του αινίγματος της αγάπης.» - «Το Βασίλειο της Αράχνης» του Γιάννη Πλιώτα (Λιβάνης)

 

«Σ’ έναν κόσμο μαγείας, πλούτου και φτώχειας... Σε μια εποχή που μαστίζεται από τη διαφθορά και την παρακμή, γεννιέται και ενηλικιώνεται ο Λέκγουελ. Απόγονος μιας αρχαίας φυλής, θα γνωρίσει νωρίς το θάνατο και την καταστροφή. Πιασμένος στα νήματα μιας αδυσώπητης μάχης για εξουσία ανάμεσα σε ανθρώπους κι απόκοσμες δυνάμεις, θα προσπαθήσει να βρει την ευτυχία, την ασφάλεια και τη δική του θέση στη ζωή.» - «Ο Λέκγουελ και οι Ξεχασμένοι Θεοί» του Κωνσταντίνου Μίσσιου (Διόπτρα)

 

Και η φαντασία συνεχίζεται ανεξάντλητη: «Το Συμβούλιο των Αφυπνισμένων» του Γιάννη Καρατσιώρη (Etra) - «Η Κληρονομιά του Ερέβους» του Στυλιανού Μαυράκη (Μοντέρνοι Καιροί) - «Τα Χρονικά της Αντάκρης – Η Μάγισσα του Μπιλθόρ» του Μενεστρέλ του Μιραβάλ (Μίνωας) - «Ουροβόρος Κρίνος Ι» της Ελίζας Πολιτσοπούλου (Κέδρος).

 

Η εκτίμηση του ελληνικού φάντασυ, και από την ελληνική αγορά μάλιστα, είναι άθλος στις μέρες μας. Θέλει κανείς να ελπίζει ότι είναι το ξεκίνημα μιας νέας εποχής του φανταστικού, και ότι τα παραμύθια δεν θα πάψουν ποτέ να γράφονται.

 

Στο επόμενο: Τα μονοπάτια του Τρόμου.

 

Edited December 14, 2010 by DinoHajiyorgi

[Tiessa]

Συγχαρητήρια για τη δουλειά σου στο νέο τεύχος, Ντίνο.

Να σου πω κι ένα ευχαριστώ

α) για την αναφορά

β) για τον συνεχή ενθουσιασμό με τον οποίο υπηρετείς το είδος.

[wordsmith]

Ένα τυπογραφικό(μια που μου έχει ήδη βγει το όνομα): [που ξεκινάει μάλλον με το ινδικό Έπος του Γκιγκλαμές] Γκιλγκαμές ελπίζω να εννοείς.

 

Πολύ ωραίο άρθρο, πράγματι, και ιδανικό για απενοχοποίηση του φάντασυ και μύηση άσχετων. Μακάρι να ήταν πιο ευρείας κυκλοφορίας αυτή η εφημερίδα.

[Nihilio]

Μη με παρεξηγήσεις Ντίνο, πολύ καλό άρθρο, αλλά τα factuals είναι άλλ-αντ-άλλων:

 

Η μυθολογία, τα έπη και τα παραμύθια δεν είναι φάνταζυ. Το φάνταζυ είναι παιδί του 19ου/20ου αιώνα, συνέχεια των ρομαντικών επών του 16ου-18ου αιώνα και μια προσπάθεια συγγραφέων να μιμηθούν ή να γράψουν εκ νέου τα έπη της μυθολογίας.

 

To fantasy ήταν από τα τελευταία είδη του φανταστικού που απενοχοποιήθηκε στο Ελλάδα. Το πρώτο ήταν μάλλον ο φανταστικός ρεαλισμός των Λατινοαμερικάνων. Ακολουθεί ο τρόμος (με τον Στήβεν Κινγκ να κάνει best seller δεκαετίες τώρα) ή το Sci Fi στον κινηματογράφο (πόλεμος των άστρων, star Trek) ο Χάρυ Πόττερ και ο Άρχοντας ήρθαν μαζί με την τεράστια επιτυχία των cRPG όπως το Baldur's Gate και το diablo (και των επιτραπέζιων παιχνιδιών ρόλων) κοντά στην αλλαγή του αιώνα.

 

Τέλος το Έπος του Γκιλγκαμές δεν είναι των Ινδών αλλά των Σουμέριων.

 

Ξέρω ότι σε ένα άρθρο είναι πολύ εύκολο να μπερδευτείς και να γράψεις τούβλα (το έχω πάθει κι εγώ κάμποσες φορές) αλλά επιμένω στο ότι, όταν κάποιος που ξέρει διαβάσει μία "πατάτα" τσινάει.

Γκρίνια τέλος