Lady Nina Posted September 10, 2012 Share Posted September 10, 2012 Θα ήθελα να σας παρουσιάσω την ιστορία, τα είδη και τη μορφή του σονέτου με ένα... σονέτο, αλλά τέτοια ώρα, τέτοια λόγια -είναι και δύσκολο είδος, θα τα δείτε στην πορεία... Ας τα πάρουμε λοιπόν με τη σειρά και υπόσχομαι να με σας κουράσω με τα ιστορικά. Το σονέτο είναι ένα ποιητικό είδος που πρωτοεμφανίστηκε στην Ιταλία τον δέκατο τρίτο αιώνα. Η ονομασία του προήλθε από την προβηγκιανή λέξη sonet, που με τη σειρά της ελήφθη από το λατινικό sonus, που σημαίνει ήχος ή μουσικός σκοπός. Όμως το σονέτο δεν περιορίστηκε στην Ιταλία. Εξαπλώθηκε και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, γι'αυτό και συναντάμε δύο κύριες μορφές: το ιταλικό και το αγγλικό σονέτο. Σε κάθε μορφή του ωστόσο, το σονέτο έχει αυστηρά δεκατέσσερις στίχους, γι’αυτό άλλωστε είναι γνωστό και ως «δεκατετράστιχο». Ένα ακόμα γνώρισμά του, που ανάγει το ποιητικό αυτό είδος σε λυρικό και δύσκολο συνάμα, είναι η ομοιοκαταληξία του. Από τα δύο, το ιταλικό σονέτο -ή αλλιώς «πετραρχικό», μια και ο Πετράρχης ήταν από τους πρώτους και μεγαλύτερους σονετογράφους- είναι το πιο καθιερωμένο. Αποτελείται από ιαμβικούς ενδεκασύλλαβους στίχους -αν και πολλά σονέτα είναι γραμμένα σε στίχους με διαφορετικό αριθμό συλλαβών, αρκεί να είναι ενιαίος σε όλο το ποίημα- οργανωμένους σε δύο τετράστιχες και δύο τρίστιχες στροφές. Χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος (οκτάβα - δύο τετράστιχα) που περιγράφει το πρόβλημα ακολουθείται από ένα εξάστιχο μέρος (δύο τρίστιχα) που δίνει τη λύση. Τυπικά, ο ένατος στίχος δημιουργεί μια αλλαγή ή volta που σηματοδοτεί το πέρασμα από την πρόταση στη λύση. Ακόμη και σε σονέτα που δεν ακολουθούν αυστηρά αυτή τη μορφή προβλήματος/λύσης, στον ένατο στίχο σημειώνεται μια αλλαγή στον τόνο, τη διάθεση ή το ύφος του ποιήματος. Ως προς την ομοιοκαταληξία, στα τετράστιχα αρχικά εμφανίστηκε η ζευγαρωτή (ΑΒΑΒ ΑΒΑΒ) - rime incatenate, αλλά τελικά επικράτησε η σταυρωτή (ΑΒΒΑ ΑΒΒΑ) - rime incrociate. Στα τρίστιχα η ομοιοκαταληξία παρουσιάζει ποικίλους συνδυασμούς: ΓΔΓ ΔΓΔ, ΓΔΕ ΓΔΕ, ΓΓΔ ΕΕΔ. Η μεγαλύτερη ποικιλία στην ομοιοκαταληξία των δύο τρίστιχων ίσως οφείλεται στη μεγαλύτερη δυσκολία σε αυτά· είναι αναγκαία περισσότερη ελευθερία για την παρουσίαση της λύσης. Όσον αφορά το αγγλικό σονέτο, αποτελείται από τέσσερα τετράστιχα και ένα δίστιχο και ως προς την ομοιοκαταληξία διακρίνεται σε δύο υποείδη, το «σαιξπηρικό» και το «σπενσεριανό». Το «σαιξπηρικό» σονέτο πήρε το όνομα απο τον Shakespeare, που ήταν ο σημαντικότερος ποιητής που χρησιμοποίησε αυτόν τον τύπο. Η ομοιοκαταληξία του σονέτου αυτού παρουσιάζει τη μορφή ΑΒΑΒ ΓΔΓΔ ΕΖΕΖ ΗΗ. Δηλαδή η ρίμα κάθε στροφής δεν περνάει από τη μία στην άλλη, όπως γίνεται με τις δύο πρώτες και τις δύο τελευταίες στροφές του «πετραρχικού» σονέτου. Αντίστοιχα, η ομοιοκαταληξία του «σπενσεριανού» σονέτου, που ονομάστηκε έτσι λόγω του Edmund Spenser, έχει την μορφή ΑΒΑΒ ΒΓΒΓ ΓΔΓΔ ΕΕ. Μερικά παραδείγματα «Πετραρχικό» σονέτο: Πατρίδα, του Λορέντζου Μαβίλη Πάλε ξυπνάει της άνοιξης τ’ αγέρι στην πλάση μυστικής αγάπης γλύκα, σα νύφ’ η γη, πόχει άμετρα άνθη προίκα λάμπει ενώ σβηέται της αυγής τ’ αστέρι. Πεταλούδες πετούν ταίρι με ταίρι, εδώ βουίζει μέλισσα, εκεί σφήκα. Τη φύση στην καλή της ώρα εβρήκα, λαχταρίζει η ζωή σ’ όλα τα μέρη. Κάθε μοσκοβολιά και κάθε χρώμα, κάθε πουλιού κελάηδημα ξυπνάει πόθο στα φυλλοκάρδια μου κι ελπίδα να σου ξαναφιλήσω τ’ άγιο χώμα, να ξαναϊδώ και το δικό σου Μάη, όμορφή μου, καλή, γλυκιά πατρίδα. «Σαιξπηρικό» σονέτο: Sonnet 116, του William Shakespeare Let me not to the munhen of true minds Admit impediments. Love is not love Which alters when it alteration finds, Or bends with the remover to remove. O no, it is an ever fixed mark That looks on tempests and is never shaken; It is the star to every wand'ring barque, Whose worth's unknown although his height be taken. Love's not time's fool, though rosy lips and cheeks Within his bending sickle's compass come; Love alters not with his brief hours and weeks, But bears it out even to the edge of doom. If this be error and upon me proved, I never writ, nor no man ever loved. «Σπενσεριανό» σονέτο: Happy ye leaves! When as those lily hands, του Edmund Spenser Happy ye leaves! When as those lily hands, Which hold my life in their dead doing might, Shall handle you, and hold in love's soft bands, Like captives trembling at the victor's sight. And happy lines! on which, with starry light, Those lamping eyes will deign sometimes to look, And read the sorrows of my dying sprite, Written with tears in heart's close bleeding book. And happy rhymes! bathed in the sacred brook Of Helicon, whence she derived is, When ye behold that angel's blessed look, My soul's long lacked food, my heaven's bliss. Leaves, lines, and rhymes seek her to please alone, Whom if ye please, I care for other none. Τέλος, παραθέτω μερικά ακόμα σονέτα, από το φόρουμ μας, αλλά και από το διαδίκτυο. Χλωμός Σεπτέμβρης (του poeticlooper), Νύχτα αποχαιρετισμού (Πώς σας πέρασε απ'το μυαλό ότι μου κάνω διαφήμιση; ) και άλλα τρία σονέτα στα ελληνικά. Για περισσότερες πληροφορίες για την ιστορία του σονέτου, δείτε εδώ κι εδώ. Και τώρα εδώ σας θέλω! Ποιος μπορεί να κάνει ένα αφιέρωμα στο σονέτο με... σονέτο; Καλά, συμβιβάζομαι και μ'ένα οποιουδήποτε θέματος σονέτο! Go ahead! 8 Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
laas7 Posted September 11, 2012 Share Posted September 11, 2012 Αχ... μου λειψατε... δεν μπορουσα να μπω τις τελευταιες μερες -κατι ειχε παθει το pc μου... και δεν εχω καλυτερο απο ενα νεο αφιερωμα στην ποιηση! Για να δουμε τι θα γραψουμε με θεμα τα σονετα! Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
laas7 Posted September 16, 2012 Share Posted September 16, 2012 (edited) Ο Μαβιλης θεωρειται ο καλυτερος Ελληνας σονετογραφος, βρηκα μια πολλη ενδιαφερουσα σελιδα με ποιηματα του και ανεβασα οσα μου αρεσαν περισσοτερο Καλλιπάτειρα «Ἀρχόντισσα Ροδίτισσα, πῶς μπῆκες; Γυναῖκες διώχνει μιὰ συνήθεια ἀρχαία ἐδῶθε.» «Ἔχω ἕνα ἀνίψι, τὸν Εὐκλέα, τρία ἀδέρφια, γιό, πατέρα, Ὀλυμπιονίκες· νὰ μὲ ἀφήσετε πρέπει, Ἑλλανοδίκες, κι ἐγὼ νὰ καμαρώσω μὲς τὰ ὡραῖα κορμιά, ποὺ γιὰ τὸ ἀγρίλι τοῦ Ἡρακλέα παλεύουν, θαυμαστὲς ψυχὲς ἀντρίκειες. Μὲ τὲς ἄλλες γυναῖκες δὲν εἶμ᾿ ὅμοια· στὸν αἰῶνα τὸ σόι μου θὰ φαντάζει μὲ τῆς ἀντρειᾶς τ᾿ ἀμάραντα προνόμια· μὲ μάλαμα γραμμένο τὸ δοξάζει σὲ ἀστραφτερὸ κατεβατὸ μαρμάρου ὕμνος χρυσός, τοῦ ἀθάνατου Πινδάρου.» Υπεράνθρωπος του Λορέντζου Μαβίλη (1860-1912) Του μυστήριου ανασήκωσε την πέτρα και μη σκιαχτείς το δάγκωμα του αστρίτα. Το τι ΄ναι η αλήθεια αδιάκοπα αναζήτα και ιδές αν είναι, ως λεν, ψυχοπονέτρα. Μία μία τες σαγιτιές του πόνου μέτρα και άγρυπνος τες πληγές που ανοίγουν κοίτα μηνύτρα φτάνει η καθεμιά σαγίτα απ΄ της άσπλαχνης Μοίρας τη φαρέτρα. Και α βρεις που ο Πόνος είναι η μόνη Αλήθεια, τότες απ΄ τ΄ αντριωμένα σου τα στήθια την ταπεινότη γδύσου της ορφάνιας. Στης Ομορφιάς, στης Δύναμης τη γλύκα, με αλαλητό χαράς και περηφάνειας γίνε Θεός σου και τη Μοίρα νίκα.- Περιοδικό Γράμματα, Τόμος 2, αρ. 13 (1913) Στο Φάληρο του Λορέντζου Μαβίλη (1860-1912) Είχε όλα της τα μάγια η νύχτα· μόνη εσύ έλειπες. Αργά κινάω να φύγω, μα ξάφνου στη μπασιά του μπαρ ξανοίγω αυτοκίνητο να γοργοζυγώνει. Μ΄ ελπίδα σταματάω. Να το, πλακώνει· παραμερίζουν οι άλλοι· άσειστος μπήγω τη ματιά μου στα μάτια σου· άλλο λίγο ακόμα, και ο σοφέρ σου με σκοτώνει. Αρχοντοπούλα μ΄ άφταστα πρωτάτα, με των Εφτά νησιών τες χίλιες χάρες τετράξανθη ομορφιά γαλανομάτα. Του θανάτου δε μ΄ έπιασαν τρομάρες – γλυκύτατες μ΄ ελυώσανε λαχτάρες να συντριφτώ κάτω από Εσέ στη στράτα.- Περιοδικό Γράμματα, Τόμος 2, αρ. 13 (1913) http://www.sarantako...lhs_soneta.html Edited September 16, 2012 by laas7 2 Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
laas7 Posted September 16, 2012 Share Posted September 16, 2012 (edited) Ενα καταπληκτικο σονετο του Καρυωτακη...ειμαστε κατι ξεχαρβαλωμενες κιθαρες... Είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες κιθάρες. Ο άνεμος, όταν περνάει, στίχους, ήχους παράφωνους ξυπνάει στις χορδές που κρέμονται σαν καδένες. Είμαστε κάτι απίστευτες αντένες. Υψώνονται σα δάχτυλα στα χάη, στην κορυφή τους τ’ άπειρο αντηχάει, μα γρήγορα θα πέσουνε σπασμένες. Είμαστε κάτι διάχυτες αισθήσεις, χωρίς ελπίδα να συγκεντρωθούμε. Στα νεύρα μας μπερδεύεται όλη η φύσις. Στο σώμα, στην ενθύμηση πονούμε. Μας διώχνουνε τα πράγματα, κι η ποίησις είναι το καταφύγιο που φθονούμε. Edited September 19, 2012 by laas7 2 Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
laas7 Posted September 19, 2012 Share Posted September 19, 2012 Για να ειναι οργανωμενα παραθετω τα λινκ οσων γραφουν με βαση το αφιερωμα Lady Nina http://community.sff.gr/topic/14691-%CE%B8%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CF%83%CF%83%CE%BF%CE%BD%CE%AD%CF%84%CE%BF/ poeticlooper http://community.sff.gr/topic/14706-%CE%AC%CF%84%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B7-%CF%86%CF%85%CE%B3%CE%AE/ Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Lady Nina Posted September 19, 2012 Author Share Posted September 19, 2012 Πωπω, αυτές οι ξεχαρβαλωμένες κιθάρες μου θυμίζουν λύκειο... Η Καλλιπάτειρα του Μαβίλη είναι απ'τα αγαπημένα μου -έχει μια μελωδικότητα... Τον Υπεράνθρωπο και το Φάληρο θα τα διαβάσω όταν θα έχω περισσότερο χρόνο στη διάθεσή μου. Μαριάντζελλα, να'σαι καλά που κρατάς το τόπικ ζωντανό! Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
laas7 Posted September 19, 2012 Share Posted September 19, 2012 Θα ανεβασω και σονετο (σας ειπα πως δεν εχω ξαναγραψει σονετο ε;)... ε ρε ντοματα που θα πεσει... (με το μαλακο παιδια!) Το "ειμαστε κατι ξερχαβαλωμενες κιθαρες" ειναι απο τα πιο αγαπημενα μου ποιηματα (γενικα μου αρεσει ο Καρυωτακης) Ανεβαστε και εσεις ρει αγαπημενα σας σονετα! Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
abuno Posted September 19, 2012 Share Posted September 19, 2012 (edited) Ένα σονέτο από τον Ράινερ Μαρία Ρίλκε. Σονέτο στον Ορφέα. ........................................... Τότε ένα δέντρο υψώθηκε. Ω καθάρια ανύψωση! Ω άσμα του Ορφέα! Ω μέγα δέντρο μες στην ακοή! Κι όλα σιωπήσαν. Όμως, και μέσα στους κόλπους της σιγής, μια νέα αρχή έγινε, νεύμα μαζί και μεταμόρφωση. Ζώα της σιγαλιάς ορμήσαν απ' το δάσος, το φεγγερό κι απελευθερωμένο, μέσα από φωλιές και κοίτες και τότε φάνηκε ότι μήτε ο δόλος μήτε ο φόβος τους επέβαλε τέτοια σιγή, όσο η επιθυμία ν' ακούσουν. Βρυχηθμοί, κραυγές και μύκηθμοί, έμοιαζαν πράγματα μικρά μες στις καρδιές τους. κι εκεί όπου μέχρι τότε μόλις που υπήρχε ένα καλύβι, για να υποδεχθεί ένα άσμα τέτοιο, ένα φτωχούλι καταφύγιο, από τρισκότεινο έναν πόθο γεννημένο, με μια είσοδο, που οι παραστάτες της κραδαίνονται και πάλλουν- εκεί ακριβώς, τους δημιούργησες, μέσα στην ακοή, ναούς. Μετάφραση: Ν.Ι.Σ. Μπούσουλα ............................................................... Και ένα σονέτο του Σαίξπηρ. Σονέτο LXV ......................... Αφού χαλκός και πέτρα και στεριά και κύμα απ' τον πικρό θα σβήσουν νόμο του θανάτου, ποια σωτηρία θα 'βρει εμπρός σ' αυτή τη λύσσα η ομορφιά που έχει τη δύναμη ενός ρόδου; Πώς η γλυκειά πνοή του Απρίλη θα βαστάξει τις μέρες που μας πολιορκούν και μας χτυπούν, όταν κ' οι πύργοι οι άπαρτοι ραγίζουν κ' οι ατσαλένιες πόρτες πέφτουν με τα χρόνια; Ω σκέψη μαύρη! αλίμονο μου, πού θα κρύψω του Χρόνου τ' όμορφο στολίδι από το Χρόνο; Ποιο χέρι τη γοργή πορεία του θα κρατήσει, ποιος απ' τα νύχια του την ομορφιά θα σώσει; Κανείς! Μα ίσως, ω θαύμα, τούτο το μελάνι λαμπρή για πάντα την αγάπη μου θα κάνει. Μετάφραση: Στυλιανός Αλεξίου Edited September 19, 2012 by abuno 1 Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Recommended Posts
Join the conversation
You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.