Συμβουλή: Αναφορά σε επώνυμα είδη / μάρκες ή όχι?

[*Aria*]

Έχω δει σε πολλά βιβλία που αναφέρονται τραγούδια ή βιβλία ή επώνυμες μάρκες χάριν της πλοκής του βιβλίου. Όμως τι γίνεται σε αυτήν την περίπτωση, όπου θες να αναφέρεις για παράδειγμα διάφορες επωνυμίες ειδών / τίτλο τραγουδιού/ στίχους/ απόσπασμα κειμένου κ.ο.κ. στο διήγημά σου;Πολλές φορές, θέλω να γράψω στο διήγημά μου (το οποίο ανήκει στο είδος του Φανταστικού) για ένα τραγούδι που θα ακούσει ένας ήρωας του βιβλίου μου ή για τον τίτλο κάποιου βιβλίου που διαβάζει ή ακόμα και για την μάρκα του στερεφωνικού του ή ο,τιδήποτε άλλο, όμως μου έρχεται στο μυαλό το ότι μήπως αυτό δεν επιτρέπεται; Μήπως δηλαδή θεωρείται ότι κάνω κάτι σαν διαφήμιση της τάδε μάρκας, του τάδε βιβλίου κλπ μέσω του διηγήματος; Ή αντιστρόφως ότι χρησιμοποιώ / εκμεταλλεύομαι γνωστές φίρμες γενικότερα χωρίς κάποια άδεια για να διαφημίσω το δικό μου πόνημα; Εν ολίγης, θα πρέπει να ζητήσω -είτε εκδοθεί το διήγημά μου είτε όχι- την άδεια των κατόχων / δημιουργών της εκάστοτε μάρκας / τραγουδιού κλπ πρωτού γράψω γι' αυτά; Τι γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις;

[northerain]

Νομικά, δεν γνωρίζω. Προσωπικά, το αποφεύγω γιατί για κάποιο λόγο μου χτυπάει άσχημα. Ειδικά όταν διαβάζεις παλιότερα βιβλία και φτάνεις να διαβάζεις για την ''νέα τεχνολογία αυτών των μαγνητικών κασετών'' κάπως νιώθεις.

[heiron]

Χαχ,τωρα μου θυμισες μια απορία.Στα βιβλία όντως βλέπουμε αμεσες αναφορές σε μάρκες.Πχ σου λέει τον προσπέρασε μια BMW 330,ο διπλανός του σιγοπινε Τζονι Γουκερ μπλου λειμπλ με κοκα κολα...κτλ.

Στις ταινίες όμως παρά το γεγονός ότι φορα παρτιδα φαίνονται προιόντα σπανιως γινεται αναφορά σε αυτά και αυτά που φαίνονται άμεσα είναι σπονσορες της ταινίας.Με άλλα λογια αν στο μπαρ ακούτε "2 ουσκι και 3 μπυρες παρακαλω" ειστε σε ταινία αφου δεν αναφέρονται οι μαρκες!

 

Πάντως λογικά μπορείς να τα αναφερεις απλά δεν μπορείς να δυσφημείς πχ να γράψεις μια ιστορία όπου η Κοκα Κολα έχει ως μυστικο συστατικό το αιμα παρθένων κορασιδων που θυσιαζει σε τακτική βαση με ανίερες τελετες η εταιρεία ή να λες ότι ο ήρωας πινει τη ταδε μπυρα γιατί όλες οι άλλες ειναι σαν κάτουρο.

[Nihilio]

Αν έχεις κάτι να δώσεις στο κείμενο με την αναφορά στις μάρκες κάνε το. Δίνει αίσθηση της εποχής και της κουλτούρας της. Το πρόβλημα είναι ότι οι εποχές αλλάζουν. Έτσι, αν έγραφες πριν 20 χρόνια για έναν έφηβο ήρωα που φορούσε converse (για να δείξεις ότι είναι φτωχός) σήμερα θα τον έκανε να δείχνει τρέντυ

[manstredin]

Εμένα μου αρέσει να διαβάζω τέτοιες αναφορές σε μάρκες γιατί ακριβώς δίνει μια αίσθηση της κουλτούρας και η αναφορά σε μια μάρκα μπορεί να μεταφέρει διάφορα μυνήματα για τον χαρακτήρα ή για την κοινωνία στην οποία ζει, κτλ. Επίσης πιστεύω πως μερικές φορές βοηθάει στο show, don't tell. Για παράδειγμα, αν ο χαρακτήρας είναι λεφτάς και δεν θες να το θυμίζεις συνέχεια λέγοντάς το, μπορείς να τον βάλεις να οδηγεί ένα ακριβό αμάξι. Όχι βέβαια κι ότι αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί αποφεύγοντας να πεις την μάρκα του αυτοκινήτου.

 

Φυσικά είναι και το πρόβλημα που προανέφερε ο Nihilio, το πρόβλημα της διαχρονικότητας, που δεν μπορείς να το αποφύγεις...

[Tiessa]

Εμένα μου αρέσει να διαβάζω τέτοιες αναφορές σε μάρκες γιατί ακριβώς δίνει μια αίσθηση της κουλτούρας και η αναφορά σε μια μάρκα μπορεί να μεταφέρει διάφορα μυνήματα για τον χαρακτήρα ή για την κοινωνία στην οποία ζει, κτλ.

 

Συμφωνώ. Κάνει πολύ συχνά και την εικόνα πιο καθαρή, γιατί βλέπεις μπροστά σου κάτι που ξέρεις.

Εννοείται ότι όλα αυτά είναι καλά με μέτρο, και όχι μόνο για τους λόγους της διαχρονικότητας που αναφέρει ο Nihilio.

Τώρα για νομικό πλαίσιο, θα σε γελάσω, αλλά επειδή οι αναφορές είναι κάτι συνηθισμένο, δε νομίζω όλοι όσοι έχουν γράψει μια ιστορία κι έχουν τέτοιες αναφορές να έχουν πάρει άδεια από όλες τις εταιρίες ανά τον κόσμο που παράγουν κάτι για το οποίο γράφουν.

[Nova]

...ο διπλανός του σιγοπινε Τζονι Γουκερ μπλου λειμπλ με κοκα κολα...

 

Θα πρέπει να βασανιστεί και να θανατωθεί ο συγκεκριμένος διπλανός του που καταστρέφει ένα ουίσκι 150 ευρώ το μπουκάλι με κόκα κόλα!

[Solonor]

Νομίζω πως είναι καθαρά θέμα ύφους. Είναι επιλογή που όπως λέει η Μανστρεντιν βοηθάει στο να δημιουργήσει ο αναγνώστης αυτόματα μια εικόνα. Επίσης πρέπει να αποφασίσεις σε τι βαθμό θα το κάνεις, π.χ. μόνο στα βασικά; (αυτοκίνητα, ποτά) Σε ρούχα; Σε έπιπλα; Σε τηλεοράσεις;

[northerain]

Γενικά καλό είναι αν βάλεις μάρκες, τραγουδιστές κτλ, να προσπαθήσεις να βάλεις κλασικά πράγματα, γιατί ο καιρός αλλάζει όπως είπε και ο Νιχίλιο.

 

Μην γράψεις δηλαδή για το χιτ της Lady Gaga γιατί σε 5 χρόνια η Gaga θα έχει πεθάνει από overdose και δεν θα την ξέρει κανείς. Θες ακριβό αυτοκίνητο? Μην πεις BMW γιατί σε 10 χρόνια μπορεί να είναι κινέζικη (όπως η Volvo τώρα).

[*Aria*]

Νομίζω πως είναι καθαρά θέμα ύφους. Είναι επιλογή που όπως λέει η Μανστρεντιν βοηθάει στο να δημιουργήσει ο αναγνώστης αυτόματα μια εικόνα. Επίσης πρέπει να αποφασίσεις σε τι βαθμό θα το κάνεις, π.χ. μόνο στα βασικά; (αυτοκίνητα, ποτά) Σε ρούχα; Σε έπιπλα; Σε τηλεοράσεις;

 

 

Το χρησιμοποιώ μόνο όπου κρίνεται απαραίτητο, οπότε ναι, θα έλεγα στα βασικά.

 

Εν τω μεταξύ, σκεφτόμουν και το άλλο. Ας πούμε ότι είναι ΟΚ να χρησιμοποιήσεις την Coca Cola -μιας και την ανέφερε ο heiron- ως μια παγκόσμια γνωστή μάρκα αναψυκτικού. Τι γίνεται τότε με τα πιο ειδικά; Ας πούμε για πάραδειγμα ότι εγώ θέλω να αναφέρω στίχους από ένα τραγούδι / απόσπασμά διηγήματος ή άρθρου / ποίημα. Εκεί δεν πρέπει να ζητήσω την άδεια για να το κάνω;

[DinMacXanthi]

...ο διπλανός του σιγοπινε Τζονι Γουκερ μπλου λειμπλ με κοκα κολα...

 

Θα πρέπει να βασανιστεί και να θανατωθεί ο συγκεκριμένος διπλανός του που καταστρέφει ένα ουίσκι 150 ευρώ το μπουκάλι με κόκα κόλα!

 

Εκεί κόλλησε κι εμένα το μάτι μου Βάγια! Ρε τον βάνδαλο, πάει το μπλου λέιμπλ...

 

 

Ο Τζέισον σήκωσε το κεφάλι του. Σαν να είχε νιώσει τη βλασφημία, το βλέφαρο του άρχισε να πεταρίζει, δευτερόλεπτα προτού το βλέμμα του αντικρίσει το κόκκινο τενεκεδάκι δίπλα στο χαμηλό ποτήρι. Άκουγε το ανθρακικό να κοχλάζει χαρούμενα, θριαμβευτικά, καθώς διέλυε είκοσι χρόνια προσεκτικής ωρίμανσης σε δευτερόλεπτα. Ο τύπος που κρατούσε το ποτήρι γέλασε δυνατά, μ'ένα αστείο που βρισκόταν μονάχα μέσα στο κεφάλι του.

Ο μπάσταρδος. Ήταν ήδη στουπί.

Ο Τζέισον γύρισε προς τον μπάρμαν.

"Κάποιοι άνθρωποι θα αγόραζαν ένα έργο τέχνης μόνο για να δούνε τι χρώμα φλόγα θα βγάλει," είπε αφήνοντας του ένα πεντάλιρο. Εκείνος χαμήλωσε το χοντρό του πρόσωπο, το ήξερε κι ο ίδιος, το ένιωθε. Συνεργός στο έγκλημα που μόλις είχε διαπραχθεί.

Ο αστυνόμος σηκώθηκε από το σκαμνί.

Η πόλη τον περίμενε, κάθε βράδυ. Όπως κι αυτός, είχε αλλάξει μέσα σε δυο δεκαετίες. Πάντα προς το χειρότερο, υπάρχει άλλωστε τίποτα που να καλυτερεύει μεγαλώνοντας;

Ίσως ένα ουίσκι, σκέφτηκε και χαμογέλασε κουνώντας το κεφάλι του. Ακόμη κι έτσι όμως, ένας ηλίθιος έφτανε για να το καταστρέψει.

[mman]

Ας πούμε για πάραδειγμα ότι εγώ θέλω να αναφέρω στίχους από ένα τραγούδι / απόσπασμά διηγήματος ή άρθρου / ποίημα. Εκεί δεν πρέπει να ζητήσω την άδεια για να το κάνω;

 

Αυτό είναι απλό. Δεν χρειάζεσαι καμία άδεια, αρκεί να βρεις έναν τρόπο να αναφέρεις τον δημιουργό και το απόσπασμα να είναι σχετικά μικρό αν ολόκληρο το έργο είναι αρκετά μεγάλο. Για παράδειγμα δεν μπορώ να γράψω

 

"Σήμερα διάβασα ένα καταπληκτικό βιβλίο που πήγαινε κάπως έτσι:"

 

και μετά να κάνω copy-paste ένα ολόκληρο κεφάλαιο του "Πόλεμος και Ειρήνη"...

 

Για μικρά αποσπάσματα λίγων λέξεων ή γραμμών δεν υπάρχει πρόβλημα (μόνο λογτεχνικό, όταν το παρακάνουμε...).

[heiron]

...ο διπλανός του σιγοπινε Τζονι Γουκερ μπλου λειμπλ με κοκα κολα...

 

Θα πρέπει να βασανιστεί και να θανατωθεί ο συγκεκριμένος διπλανός του που καταστρέφει ένα ουίσκι 150 ευρώ το μπουκάλι με κόκα κόλα!

 

Εκεί κόλλησε κι εμένα το μάτι μου Βάγια! Ρε τον βάνδαλο, πάει το μπλου λέιμπλ...

 

 

Ο Τζέισον σήκωσε το κεφάλι του. Σαν να είχε νιώσει τη βλασφημία, το βλέφαρο του άρχισε να πεταρίζει, δευτερόλεπτα προτού το βλέμμα του αντικρίσει το κόκκινο τενεκεδάκι δίπλα στο χαμηλό ποτήρι. Άκουγε το ανθρακικό να κοχλάζει χαρούμενα, θριαμβευτικά, καθώς διέλυε είκοσι χρόνια προσεκτικής ωρίμανσης σε δευτερόλεπτα. Ο τύπος που κρατούσε το ποτήρι γέλασε δυνατά, μ'ένα αστείο που βρισκόταν μονάχα μέσα στο κεφάλι του.

Ο μπάσταρδος. Ήταν ήδη στουπί.

Ο Τζέισον γύρισε προς τον μπάρμαν.

"Κάποιοι άνθρωποι θα αγόραζαν ένα έργο τέχνης μόνο για να δούνε τι χρώμα φλόγα θα βγάλει," είπε αφήνοντας του ένα πεντάλιρο. Εκείνος χαμήλωσε το χοντρό του πρόσωπο, το ήξερε κι ο ίδιος, το ένιωθε. Συνεργός στο έγκλημα που μόλις είχε διαπραχθεί.

Ο αστυνόμος σηκώθηκε από το σκαμνί.

Η πόλη τον περίμενε, κάθε βράδυ. Όπως κι αυτός, είχε αλλάξει μέσα σε δυο δεκαετίες. Πάντα προς το χειρότερο, υπάρχει άλλωστε τίποτα που να καλυτερεύει μεγαλώνοντας;

Ίσως ένα ουίσκι, σκέφτηκε και χαμογέλασε κουνώντας το κεφάλι του. Ακόμη κι έτσι όμως, ένας ηλίθιος έφτανε για να το καταστρέψει.

 

Μωρέ μπράβο,τα βραδια τον Νώντα τον φωνάζουν Βαγια;

Ντινο,μήπως είχες κατα νου τον Ιαν Ρανκιν οταν έγραφες το απόσπασμα γιατί κι εγώ αυτον σκεφτόμουν όταν έκανα την βλάσφημη αναφορα!Το συνηθίζεο(κατα κόρο το κάνει,όχι απλά το συνηθιζει) να αναφέρει μάρκες ο τύπος.

[Glowleaf]

Εγω πιστευω οτι οχι μονο μπορουν να μπουν μαρκες στην λογοτεχνια, αλλα πρεπει να μπαινουν για να δυναμωνουν την προσεγγισιμοτητα του κειμενου. Οι μαρκες ειναι μερος της ζωης μας, μερικες ειδικα εχουν γινει αναποσπαστο κομματι. Περα απο τα product placement που αναφερθηκαν πιο πανω, εχω δει τελευταια αναφορες σε πολλες ιστοσελιδες πχ Twitter μεσα στο σεναριο.

Πχ σε μια ταινια "the last mimsy", μια μαρκα ειναι μερος του σεναριου οταν ανακαλυπτεται ενα τσιπακι εξελιγμενο που γραφει "Intel" πανω και η Ιντελ δεν το εχει φτιαξει ακομα. Ειναι λογικο στον κοσμο που ζουμε να συσχετιζεις τσιπακια με την Ιντελ, ειναι αναμενομενο, φαινεται ρεαλιστικο.

 

 

Σαν καθε αλλο συμβολο, η μαρκα μεσα στο κειμενο πρεπει να χρησιμοποιειται για να εκμεταλλευτει την συναισθηματικη εικονα που κουβαλαει το συμβολο. Οι διαφημιστες εχουν κυριολεκτικα μοχθησει για να συσχετισουν ενα brand με μια συναισθηματικη κατασταση, και ο συγγραφεας μπορει να την χρησιμοποιησει προς οφελος του.

Απλα προσπαθηστε να αποφυγετε το Nascar effect:

[DinMacXanthi]

...ο διπλανός του σιγοπινε Τζονι Γουκερ μπλου λειμπλ με κοκα κολα...

 

Θα πρέπει να βασανιστεί και να θανατωθεί ο συγκεκριμένος διπλανός του που καταστρέφει ένα ουίσκι 150 ευρώ το μπουκάλι με κόκα κόλα!

 

Εκεί κόλλησε κι εμένα το μάτι μου Βάγια! Ρε τον βάνδαλο, πάει το μπλου λέιμπλ...

 

 

Μωρέ μπράβο,τα βραδια τον Νώντα τον φωνάζουν Βαγια;

Ντινο,μήπως είχες κατα νου τον Ιαν Ρανκιν οταν έγραφες το απόσπασμα γιατί κι εγώ αυτον σκεφτόμουν όταν έκανα την βλάσφημη αναφορα!Το συνηθίζεο(κατα κόρο το κάνει,όχι απλά το συνηθιζει) να αναφέρει μάρκες ο τύπος.

 

 

Νόμιζα ότι το είπε η Βάγια που μόλις είχε γράψει παραπάνω (και ξέρω πως της αρέσουν τέτοιου είδους ξύδια)

Να σου πω, όχι... Ράνκιν έχω διαβάσει πολύ λίγο αλλά τώρα που το σκέφτομαι ταιριάζει πολύ στο στυλ! Plus, αν ο επιθεωρητής Ρέμπους είναι τόσο πότης όσο ο ίδιος ο Ράνκιν (που έχει ένα μπυρόκοιλο από δω έως το Στέρλινγκ) τότε μπορώ να φανταστώ!

 

 

[Arachnida]

Συμφωνώ με όσα είπε ο glowleaf.

Εντάξει λογοτεχνία γράφουμε. Δεν χρειάζεται να ζητήσουμε άδεια για να γράψουμε κόκα-κόλα. Ούτε βέβαια είναι απαραίτητο. Αν πιστεύει ο συγγραφέας ότι ταιριάζει, το γράφει.

 

Για το παράδειγμα με τα παπούτσια, είναι λίγο απομονωμένο. Μέσα στο κείμενο δεν νομίζω να χτύπαγε άσχημα. Ο αναγνώστης καταλαβαίνει ότι οι εποχές αλλάζουν.

Όταν φτιάχνεις σωστή ατμόσφαιρα για μια εποχή θα γράψεις και κονβέρς και δραχμές και γραμμόφωνο και Βέμπω.

 

*Πολύ καλό αυτό με το Nascar.