Έμπνευση: Ψυχική διαταραχή;

[wordsmith]

Χμμ, θεωρείται δημιουργικό ακόμα και το να διαβάζεις ένα βιβλίο, όχι απαραίτητα να φτιάχνεις εσύ ένα βιβλίο. Οπότε (Άννα) ίσως εσένα να σου βγαίνει με άλλες μορφές η έκφραση της δημιουργικότητας αυτήν την εποχή, μην τρελαινόμαστε επειδή ο Ρίλκε έγραψε ότι "αν νιώσεις ότι μπορείς να ζήσεις και χωρίς να γράψεις, το γράψιμο σού είναι απαγορευμένο" (από το "Γράμματα σε ένα νέο ποιητή").

 

Ελαφρώς off topic: έχετε σκεφτεί ποτέ ότι οι συμβολισμοί που αποδίδονται στα χρώματα άσπρο και μαύρο είναι μάλλον αντίθετοι με τον ορισμό αυτών των χρωμάτων σύμφωνα με τη φυσική; Το μαύρο είναι, κατά τη φυσική, απουσία χρώματος, ενώ το άσπρο προκύπτει από την ένωση όλων των χρωμάτων μαζί. Αλλά το μαύρο συνήθως συμβολίζει το κακό, τους χαρακτήρες που είναι καμένοι και σκληροί από τις πολλές και δυσάρεστες εμπειρίες, ενώ το άσπρο συμβολίζει την αθωότητα, το κενό, την απουσία εμπειριών... και το writer's block μπροστά στη λευκή σελίδα. Θέλω να πω, σύμφωνα με τη φυσική, το άσπρο θα έπρεπε να συμβολίζει την εμπειρία και το μαύρο την αθωότητα.

Το δικό μου writer's block ακολουθεί τον ορισμό της φυσικής: δε μπλοκάρω επειδή δεν έχω τι να γράψω, μπλοκάρω επειδή έχω πάρα πολλά να γράψω και δε μπορώ να αποφασίσω από ποιο να αρχίσω.

Επίσης δε γράφω πια τόσο εύκολα, γιατί πλέον έχω μεγαλύτερες φιλοδοξίες από όσο παλιότερα για όλες αυτές τις ιδέες που μου'ρχονται και θέλω να τις γράψω καλά, όχι απλώς να τις σημειώσω για να μην τις ξεχάσω, οπότε αναβάλλω το γράψιμο για όταν θα έχω βρει την κατάλληλη διατύπωση (και στο μεταξύ τις σημειώνω να μην τις ξεχάσω).

[giorgos lagonas]

τυχαία το είδα το τόπικ. Λοιπόν, για να μην αναπαράγουμε τις κάλτσες μας.

 

η Διαταραχή ορίζεται ΚΑΘΑΡΑ από τη λειτουργικότητα. Δηλαδή, αν την παλεύεις, δεν είσαι διαταραγμένος. Τόσο απλά. Ο Φρόυντ είπε πως πρέπει να μπορείς "να αγαπάς και να εργάζεσαι". Άπαξ και το κάνεις αυτό, είσαι "φυσιολογικός" (απαίσια λέξη, αλλά τη χρησιμοποιώ επειδή η έννοιά της αποτελεί κεντρικό πυλώνα της συζήτησης). Πίριοντ.

 

Όλα τα υπόλοιπα (έχουμε βαφτίσει "διαταραχές" τα πάντα) είναι επειδή η ψυχολογία (η ψυχιατρική και ό,τι έχει το συστατικό ψυχ-) είναι η μεγαλύτερη φάμπρικα του αιώνα μας. Και κάπως πρέπει να ζήσει ο -ασύλληπτα υπερτροφικός- πληθυσμός των... ψυχοαποτέτοιων (είναι πολλά τα λεφτά από τα βιβλία, τις επιχορηγήσεις των ερευνών, τους φαρμακάδες, τα μαύρα που παίρνει ο κάθε είδους γιατρός και θεραπευτής κάτω απ` το τραπέζι).

 

Κοντολογίς, για να μην πελαγοδρομείτε:

 

Είναι φυσιολογικό να μη σου αρέσει η λογοτεχνία, να μην είναι ούτε μπλιπ στο ραντάρ σου. Είναι φυσιολογικό να θεωρείς τον διπλανό σου που ασχολείται με λογοτεχνία, "καμμένο". Βασικά, αυτό είναι που ισχύει στη συντρηπτική πλειονότητα του πληθυσμού. Η λογοτεχνία (η γραφή, αλλά και η ανάγνωση) αφορά ένα ελάχιστο ποσοστό των ανθρώπων εκεί έξω.

 

Είναι φυσιολογικό να καίγεσαι με τη λογοτεχνία.

 

Είναι φυσιολογικό να έχεις άγχος. Διάολε, ποιος δεν έχει; Ο εγκέφαλός μας είναι καλωδιωμένος με τα κυκλώματα του άγχους, επειδή κάπως ο πρωτόγονος άνθρωπος έπρεπε να ξέρει πότε να το βάλει στα πόδια για να επιζήσει (πχ, όταν ακούει, μυρίζει, βλέπει το λιοντάρι). Παθολογικό και "διαταραχή" είναι όταν το άγχος μπλέκεται σημαντικά με τη ζωή σου.

 

Το αυτό συμβαίνει με τη θλίψη, κλπ. Αν δεν στεναχωριόμασταν, δεν θα ήμασταν άνθρωποι.

Edited April 15, 2016 by giorgos lagonas

[tetartos]

"Πόλεμος πάντων μὲν πατήρ ἐστι" που λέει και ο Ηράκλειτος.

Αν υπήρχε η τέλεια ισορροπία, θα υπήρχε και η απόλυτη ακινησία, δηλαδή η πλήρης στασιμότητα (Εντροπικός Θάνατος που θα έλεγε φλύαρα και ο mman).

Επομένως, ναι η έμπνευση είναι διαταραχή, είναι η ταραχή μέσα στην απόλυτη α-κινησία, είναι η πνοή-άνεμος μέσα στα πράγματα (εν-πνέει).

Είναι η ζωή, δηλαδή η κίνηση μέσα στην νεκρή ύλη (υπάρχει κάτι ζωντανό που να μην κινείται; )

 

Η έμπνευση δεν είναι μόνον ψυχική δια-ταραχή, είναι και σωματική: κάνει την καρδιά να χτυπάει, τα μάγουλα να κοκκινίζουν, τον ιδρώτα και ενίοτε τα δάκρυα [προσθέστε εδώ και άλλα σωματικά υγρά της αρεσκείας σας] να κυλούν. Ανα-ταράζει όλο το σώμα, βάζει φωτιά στις συνάψεις, ελπίζοντας η καινούρια αναδιάταξη-ισορροπία να είναι προτιμότερη της προηγούμενης. Σταματάμε να κινούμαστε, μόνο όταν πεθαίνουμε (ψυχικά και σωματικά).

 

Εμπνευση και πόνος; Μα και βέβαια. Πόνος είναι η υποκειμενική αντίληψη της δυσαρμονίας, έμπνευση είναι η προσπάθεια για αποκατάστασή της. Ο πόνος μας εμπνέει να δημιουργήσουμε μια καινούρια ισορροπία, ώστε να υφεθεί λιγάκι ο πόνος μας. (Negative feedback που λέει και η κυβερντητική - το δημιουργικό σαράκι - ή η αλογόμυγα-οίστρος των αρχαίων Ελλήνων).

 

Απλώς, όπως όλα τα πράγματα, και η έμπνευση χρειάζεται ένα (το δικό σου) μέτρο. Αν δεν πιεις νερό για 2-3 μέρες, πεθαίνεις. Αν πιεις 10 λίτρα σε 10 λεπτά, πάλι πεθαίνεις. Και το πολύ και το καθόλου είναι εξίσου δηλητηριώδη. Έτσι και με την έμπνευση. Η πολλή σε κάνει τρελό. Η καθόλου σε κάνει ρομπότ και είναι τρελό να ζήσεις μια ζωή ως ρομπότ, ενώ είσαι άνθρωπος.

 

"Great things come out of being hungry and cold." λέει ο Rob. Φτάνει να μην πεθάνεις από την πείνα και το ψοφόκρυο, προσθέτω εγώ.

Άρα, όλα τα υπόλοιπα είναι θέμα ποσοτικού ορισμού: που σταματά το δημιουργικό άγχος και ξεκινά το παθολογικό; Ποιες συμπεριφορές είναι πρωτότυπες, ποιες ιδιόρρυθμες και ποιες απλώς τρελές; Ποιο είναι το όριο μεταξύ προσοχής στη λεπτομέρεια και καταναγκαστικής προσωπικότητας; Αυτό, νομίζω είναι διαφορετικό για τον κάθε άνθρωπο σε συνδυασμό με την κοινωνία στην οποία ζει.

 

Α, και κάτι τελευταίο. Μη νομίζετε ότι έμπνευση έχουν μόνον οι καλλιτέχνες. Κάθε δημιουργία προϋποθέτει την έμπνευση. Και στο βαθμό που ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός, η κάθε του πράξη, η κάθε του στιγμή είναι εμπνευσμένη. Το κείμενο που μόλις έγραψα είναι μοναδικό! Δεν έχει καταγραφεί ξανά αυτός ο συνδυασμός λέξεων. Με αναστάτωσε το θέμα και "έπρεπε" να γράψω κάτι, για να ικανοποιήσω την εσωτερική μου ανάγκη, την ενόχληση που ένιωθα. Κοινώς, είχα έμπνευση! Είναι το κείμενο αυτό αρκούντως διαφορετικό (πρωτότυπο) από ό,τι έχετε διαβάσει, ώστε να το ονομάσετε "εμπνευσμένο"; Ικανοποιεί τα προσωπικά σας (ή τα συλλογικά της τρέχουσας κουλτούρας) κριτήρια αισθητικής, ώστε να το θεωρήσετε μορφή τέχνης; Ε, αυτό είναι θέμα συζήτησης άλλου topic.

[wordsmith]

Απόσπασμα από τον πιο κατανοητό συγγραφέα που έχω διαβάσει ποτέ μου, περί διάκρισης ταλέντου και τρέλας:

 

"[...]τι εννόησες από το πρώτο [ποίημα];

Ο Διονύσης ομολόγησε ότι αυτό δεν το κατάλαβε καθόλου. Ο ποιητής τότε του το εξήγησε. Κι ο Διονύσης συμπέρανε πως... δεν είχε άδικο να μην το καταλάβει. Εκείνα που έλεγε, εκείνα που ήθελε να πει, εκείνα που είχε στο νου του τελοσπάντων ο ποιητής, με κανένα τρόπο δεν  έ β γ α ι ν α ν  από τους στίχους του! Ορισμένως δεν είχε το δώρο της έκφρασης. Έγραφε μόνο για τον εαυτό του. Λογικός, φρόνιμος άνθρωπος δε θα μπορούσε ποτέ να τον εξηγήσει. Καμιά "εξοικείωση" με το είδος δε θα μπορούσε ποτέ ν' αποχτήσει κανείς. Δεν είχε να κάμει μ' ένα μεγάλον ποιητή, στρυφνό, ακατάληπτο στους κοινούς. Είχε να κάμει απλούστατα μ' έναν τρελό!"

 

Γρηγόριος Ξενόπουλος, "Ο κοσμάκης: Το πρωτοξύπνημα"

[Ιρμάντα]

Απόσπασμα από τον πιο κατανοητό συγγραφέα που έχω διαβάσει ποτέ μου, περί διάκρισης ταλέντου και τρέλας:

 

"[...]τι εννόησες από το πρώτο [ποίημα];

Ο Διονύσης ομολόγησε ότι αυτό δεν το κατάλαβε καθόλου. Ο ποιητής τότε του το εξήγησε. Κι ο Διονύσης συμπέρανε πως... δεν είχε άδικο να μην το καταλάβει. Εκείνα που έλεγε, εκείνα που ήθελε να πει, εκείνα που είχε στο νου του τελοσπάντων ο ποιητής, με κανένα τρόπο δεν  έ β γ α ι ν α ν  από τους στίχους του! Ορισμένως δεν είχε το δώρο της έκφρασης. Έγραφε μόνο για τον εαυτό του. Λογικός, φρόνιμος άνθρωπος δε θα μπορούσε ποτέ να τον εξηγήσει. Καμιά "εξοικείωση" με το είδος δε θα μπορούσε ποτέ ν' αποχτήσει κανείς. Δεν είχε να κάμει μ' ένα μεγάλον ποιητή, στρυφνό, ακατάληπτο στους κοινούς. Είχε να κάμει απλούστατα μ' έναν τρελό!"

 

Γρηγόριος Ξενόπουλος, "Ο κοσμάκης: Το πρωτοξύπνημα"

Εξαιρετικά εύστοχο αυτό. Μόνο που τη σήμερον θα μπορούσε το ίδιο καλά να έχει να κάνει με έναν ψωνισμένο, με έναν μεγαλομανή αρχοντοπαρμένο που πιστεύει πως αν ο κόσμος δεν καταλαβαίνει αυτά που γράφει, αυτό σημαίνει πως γράφει σπουδαία. (Βλ.: ο Βασιλιάς είναι γυμνός)

Και πάει δυστυχώς σε πολλά είδη τέχνης το παραπάνω....