Show, don't tell

[Oberon]

Νομίζω έχουμε ένα θεματάκι. Το show δεν είναι να κάνουμε την παραμικρή περιγραφή των εκφράσεων και της γλώσσας του σώματος του χαρακτήρα παραφορτώνοντας την ιστορία με επίθετα και περιγραφικά σχήματα. Σε καμία περίπτωση. Το θέμα μας είναι, από τη δράση του ήρωα/της ηρωϊδας φαίνονται τα συναισθήματα; Άλλη ερώτηση; Είναι τόσο σημαντικό να πούμε τι αισθάνεται ο χαρακτήρας (ή έστω και να το δείξουμε); Αυτό είναι δική μας προσωπική ανάγκη για εξομολόγηση, όχι προώθηση της πλοκής. Ο αναγνώστης μας δεν είναι χαζός. Ούτε συναισθηματικά νεκρός. Αν συμβεί κάτι άσχημο σε έναν χαρακτήρα μας που αγάπησε, θα το νιώσει, θα πονέσει. Αυτό έχει σημασία.

 

Θα συνεχίσω αύριο, το κεφάλι μου πετάει τώρα αλλού.

 

Όχι, το θέμα είναι η οπτική γωνία από τη μία, και από την άλλη η ανάγκη να μην νιώθει ο αναγνώστης πως μιλά ο συγγραφέας, αλλά ο χαρακτήρας. Αν ο συγγραφέας περιγράφει τι γίνεται σαν θεατής, τότε παίρνει τη θέση του αναγνώστη και ο αναγνώστης μένει ξεκρέμαστος. Δεν είναι οι περιγραφές το πρόβλημα, οι οποίες είναι αναγκαίες συχνά, όπως π.χ. αν περιγράφεις μια πόλη, αλλά η σχέση που δημιουργείται ανάμεσα στον αναγνώστη και στην ιστορία. Αν κάποιος γράφει ένα rpg manual τότε σίγουρα θα κάνει πολύ περισσότερο telling παρά showing, και το ίδιο θα κάνει και ένας δημοσιογράφος που περιγράφει ένα συμβάν (το show σ'αυτή την περίπτωση μπορεί να είναι το οπτικό υλικό). Όταν όμως γράφει κάποιος μια ιστορία, οι όποιες περιγραφές, όσον αφορά στον κανόνα του show, don't tell, πρέπει να γίνονται με γνώμωνα τους χαρακτήρες και την πλοκή. Και φυσικά, το show, don't tell δεν ισχύει μόνο για περιγραφές. Ισχύει για οτιδήποτε μπορεί να αποκαλύψει ο συγγραφέας το οποίο όμως δεν είναι κάτι που μπορούν να ανακαλύψουν οι χαρακτήρες μόνοι τους! Π.χ. "Ο Κώστας θέλησε να ανοίξει την πόρτα της καταπακτής. Αυτό που δεν ήξερε όμως ήταν πως πίσω της κρυβόταν το τέρας!" Το λέω χοντρά κάπως, αλλά είναι παράδειγμα κάκιστου "tell and not show". Γιατί ο συγγραφέας να μου αποκαλύψει ένα μυστικό ΠΡΙΝ ο ίδιος ο χαρακτήρας να έχει την ευκαιρία να το ανακαλύψει μόνος του ή έστω να βιώσει τις όποιες συνέπειες? Το "tell and not show" είναι cheating.

 

Kαι θα διαφωνίσω, ως επί το πλείστον, και με το Νιχίλιο. Το εύκολο είναι απλά να περιγράφεις εικόνες και χαρακτήρες να κάνουν διάφορα. Χρειάζεται μεγαλύτερη δημιουργικότητα και περισσότερος έλεγχος στη γραφή να κάνεις καλό "show, don't tell". Θα συμφωνήσω μόνο στο ότι δεν είναι αναγκαστικά "mantra", και κάποιες φορές λίγο περισσότερο tell πλουτίζει το world building ή και το character building.

 

 

 

Edited December 19, 2010 by Oberon

[Lady Nina]

Μια ερωτησούλα εδώ, βρε παιδιά...

 

Όταν αφηγητής είναι ο ίδιος ο ήρωας, όταν δηλαδή έχουμε αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο, πώς στο καλό κάνεις show αντί για tell;

[Oberon]

Μια ερωτησούλα εδώ, βρε παιδιά...

 

Όταν αφηγητής είναι ο ίδιος ο ήρωας, όταν δηλαδή έχουμε αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο, πώς στο καλό κάνεις show αντί για tell;

 

Με action-reaction. Να ένα παράδειγμα από ένα μυθιστορημα φαντασίας που διαβάζω τώρα. Το "Μyth Directions" του Robert Asprin όπου η διήγηση είναι στο πρώτο πρόσωπο και η οπτική γωνία αυτή ενός ανεπίδεκτου μαθήσεως μάγου.

 

 

"Tananda!" I exclaimed, recovering from shock sufficiently to fasten my arms around her waist in an energetic hug.

 

"In the flesh!" she winked, pressing hard against me. Me temperature went up several degrees, or maybe it was the room. Tananda has that effect on me -- and rooms. Lusciously curvaceous, with a mane of light green hair accenting her lovely olive complexion and features, she could stop a twenty-man brawl with a smile and a deep sigh.

 

"He isn't the only man in the room, you know," Aahz commented dryly.

 

"Hi Aahz!" my adorable companion cried, untangling herself from my lap and throwing herself into Aahz's arms.

 

The volume of Tananda's affections is exceeded only by her willingness to share them. I had a secre belief, though, that Tananda liked me better than she liked Aahz. This belief was tested for strength as their greeting grew longer and longer.

 

 

 

Θα παρατηρήσεις πως ο ομιλών (που λέγεται Skeeve στην ιστορία) μας δείχνει δράση-αντίδραση, δράση-αντίδραση και όταν κάνει κάποια περιγραφή είναι καθαρά επεξηγηματική για κάτι που έχει ήδη σχολιάσει. Π.χ. περιγράφει την Tananda μόνο για να δικαιολογήσει τόσο τη δική του αντίδραση, όσο και άλλων. Γιατί η Tananda έχει αυτό το αποτέλεσμα πάνω του (και στα δωμάτια ή σε άλλους άντρες)? Γιατί είναι "curvaceous" κλπ κλπ. Αλλά και εδώ η περιγραφή διανθίζεται από την προσωπική του αντίδραση προς την Tananda, δηλαδή από τη δική του οπτική γωνία: "Lusciously curvaceous", "lovely olive complexion", "could stop a brawl with a smile".

Edited December 19, 2010 by Oberon

[Stanley]

Συγγνώμη που θα το πω, αλλά μερικοί από τους κορυφαίους συγγραφείς όλων των εποχών, αυτοί που εδώ μέσα ίσως δεν χαίρουν και μεγάλης εκτίμησης, αλλά πώς να το κάνουμε, είναι αυτοί που είναι, έχουν γράψει τόνους και τόνους αδιάσπαστου, ζουμερού και αδίστακτου telling. Σύμφωνα με αυτά που διαβάζω εδώ, τουλάχιστον.

[Oberon]

Συγγνώμη που θα το πω, αλλά μερικοί από τους κορυφαίους συγγραφείς όλων των εποχών, αυτοί που εδώ μέσα ίσως δεν χαίρουν και μεγάλης εκτίμησης, αλλά πώς να το κάνουμε, είναι αυτοί που είναι, έχουν γράψει τόνους και τόνους αδιάσπαστου, ζουμερού και αδίστακτου telling. Σύμφωνα με αυτά που διαβάζω εδώ, τουλάχιστον.

Υπάρχουν πάντα εξαιρέσεις σε οτιδήποτε και ανάλογα το συγγραφέα ή και το είδος. Δεν αμφιβάλλω πως υπάρχουν συγγραφείς που έχουν γράψει όπως ακριβώς λες, και που μπορεί μάλιστα να έγραψαν και αριστουργήματα. Θα μπορούσα να αναφέρω τον J.R.R. Tolkien και το Silmarillion του που είναι αναμφισβήτητα αριστούργημα και σε μεγάλο βαθμό είναι γραμμένο ως "tell" και όχι "show". Πιστεύω όμως πως ακόμα και όσοι συγγραφείς τελικά "έσπασαν" τον κανόνα του "show, don't tell" (που βέβαια δεν είναι ο μόνος χρήσιμος συγγραφικός κανόνας) πρώτα έμαθαν ΟΛΟΥΣ τους κανόνες όταν πρωτοξεκινούσαν, και μετά τους έσπασαν. Εξ άλλου η χωρίς κανόνες παραληρηματική, ή σουρεαλιστική αφήγηση, που σίγουρα έχει τη γοητεία της και δεν έχει ανάγκη από "show, don't tell" έχει άλλο σκοπό (συνήθως να βγάλει τα εσώψυχα του συγγραφέα στη φόρα). Παίρνοντας για παράδειγμα δύο συγγραφείς που αναφέρεις στο profile σου σαν αγαπημένους σου, τον Kafka και τον Poe μπορώ να πω πως και οι δύο χρησιμοποίησαν σε κάμποσα έργα τους τον κανόνα αυτό, έστω κι αν ο Κάφκα, όντας υπαρξιστής, γράφει "δοκίμια" σε μορφή διήγησης, και δεν εξιστορεί μια απλή ιστορία ή, έστω, περιπέτεια.  Γι'αυτό και ο όρος "kafkaesque."  Σε "kafkaesque" συγγραφή το "show, don't tell" μπορεί να είναι περιττό.

 

Αυτό όμως δεν αναιρεί καθόλου τη χρησιμότητα του συγκεκριμένου κανόνα.

Edited December 19, 2010 by Oberon

[Stanley]

Συγγνώμη που θα το πω, αλλά μερικοί από τους κορυφαίους συγγραφείς όλων των εποχών, αυτοί που εδώ μέσα ίσως δεν χαίρουν και μεγάλης εκτίμησης, αλλά πώς να το κάνουμε, είναι αυτοί που είναι, έχουν γράψει τόνους και τόνους αδιάσπαστου, ζουμερού και αδίστακτου telling. Σύμφωνα με αυτά που διαβάζω εδώ, τουλάχιστον.

Υπάρχουν πάντα εξαιρέσεις σε οτιδήποτε και ανάλογα το συγγραφέα ή και το είδος. Δεν αμφιβάλλω πως υπάρχουν συγγραφείς που έχουν γράψει όπως ακριβώς λες, και που μπορεί μάλιστα να έγραψαν και αριστουργήματα. Θα μπορούσα να αναφέρω τον J.R.R. Tolkien και το Silmarillion του που είναι αναμφισβήτητα αριστούργημα και σε μεγάλο βαθμό είναι γραμμένο ως "tell" και όχι "show". Πιστεύω όμως πως ακόμα και όσοι συγγραφείς τελικά "έσπασαν" τον κανόνα του "show, don't tell" (που βέβαια δεν είναι ο μόνος χρήσιμος συγγραφικός κανόνας) πρώτα έμαθαν ΟΛΟΥΣ τους κανόνες όταν πρωτοξεκινούσαν, και μετά τους έσπασαν. Εξ άλλου η χωρίς κανόνες παραληρηματική, ή σουρεαλιστική αφήγηση, που σίγουρα έχει τη γοητεία της και δεν έχει ανάγκη από "show, don't tell" έχει άλλο σκοπό (συνήθως να βγάλει τα εσώψυχα του συγγραφέα στη φόρα). Παίρνοντας για παράδειγμα δύο συγγραφείς που αναφέρεις στο profile σου σαν αγαπημένους σου, τον Kafka και τον Poe μπορώ να πω πως και οι δύο χρησιμοποίησαν σε κάμποσα έργα τους τον κανόνα αυτό, έστω κι αν ο Κάφκα, όντας υπαρξιστής, γράφει "δοκίμια" σε μορφή διήγησης, και δεν εξιστορεί μια απλή ιστορία ή, έστω, περιπέτεια. Γι'αυτό και ο όρος "kafkaesque." Σε "kafkaesque" συγγραφή το "show, don't tell" είναι περιττό.

 

Αυτό όμως δεν αναιρεί καθόλου τη χρησιμότητα του συγκεκριμένου κανόνα.

 

 

Ο μεν Κάφκα έχει διαπρέψει στο είδος της αλληγορίας, κάτι που ήταν σχεδόν κάθε ιστορία του, οπότε είναι ίσως ο ορισμός του show, o δε Πόε έχει μεταχειριστεί περισσότερο εσωστρεφείς και υποσυνείδητες προβολές. Ωστόσο, κι ο Πόε ακόμα έχει πολλές φορές told. Για παράδειγμα, στο Tell Tale Heart, μας δείχνει την παράνοια του πρωταγωνιστή μέσα από την πράξη του, αλλά ταυτόχρονα μέχρι να το κάνει μας έχει ξετινάξει με μια to the face ψυχολογική ανάλυσή του. Αυτό, βέβαια, δεν το εμποδίζει να είναι από τα καλύτερα διηγήματα του και πρότυπο ψυχογραφήματος. Και ο Οργουελ ,που είναι αγαπημένος μου, στο 1984 που όλοι μας αγαπάμε, τα λέει όλα, με το νι και με το σίγμα. Ολο λέει, λέει, και τελειωμό δεν έχει -που έλεγε κι ο Κότσιρας. Θα βγούμε να του πούμε ΄΄Ρε Γιωργάκη, καλό αυτό που έγραψες, αλλά πολύ tell, ρε παιδάκι μου, πολύ tell!". Θέλω να πω με όλα αυτά, ότι είναι σαν να κοιτάμε το δάχτυλο κι όχι το δάσος. Αν είναι καλή η ιστορία και μας αρέσει, έχει καλώς, όπως και να έχει. Μου φαίνεται πολύ υπερβολικό, για να μην μακρηγορώ. Για να μην αρχίσω να λέω και για Ντοστογιέφκηδες και λοιπούς, γιατί θα με πάρουν με τις πέτρες. Ο άνθρωπος δεν έκανε τίποτα άλλο από το να σου λέει σε 500 σελίδες πώς ένιωθε ο ήρωάς του. Μπορεί να πει κάποιος ΄΄εμένα αυτό με εξοργίζει και δεν μου αρέσει΄΄ και πραγματικά το δέχομαι και το σέβομαι. Αλλά κι εγώ μπορώ να πω ότι ο Τζόρνταν δεν ήξερε μπάσκετ. Στην τελική, όλοι γνώμες εκφράζουμε, όπως λέω και στην υπογραφή μου.

 

 

[Oberon]

Ναι, ακριβώς όπως λες στην υπογραφή σου είναι βέβαια, αλλά ξέρεις . . . κάπου υπάρχουν και μερικά πραγματάκια που δεν είναι θέμα γνώμης. Και μένα η μικρή ανιψιά μου (τεσσάρων ετών) παίζει πιάνο κοπανώντας τα πλήκτρα και όλοι λένε "α, τι ωραία που παίζει η Νεφέλη" αλλά δεν νομίζω να συνέκρινε κανείς το παίξιμό της με το Μότσαρτ. Στην καλύτερη περίπτωση, αν το κοπάνισμα των πλήκτρων δείχνει κάποια κλίση προς το πιάνο, να την πάνε οι γονείς της να κάνει μαθήματα. Ένα από τα μαθήματα θα είναι αναμφισβήτητα να μάθει τις κλίμακες, προτού παίξει το Γαλάζιο Δούναβη, και αν γίνει πιανίστα μπορεί κάλλιστα να παίζει free jazz αν θέλει, ένα είδος που δεν ακολουθεί τις  κλίμακες της κλασσικής μουσικής αν και οι πιανίστες της τζαζ ξέρουν να παίζουν το Γαλάζιο Δούναβη τέλεια! ;)

 

Και η συγγραφή δεν είναι κάτι διαφορετικό. Υπάρχουν κάποιοι κανόνες, τεχνικοί και μη, που δύσκολα "σπάζουν". Μπορεί βέβαια να μην πει ο τυχαίος αναγνώστης "πολύ tell βρε παιδί μου", όπως δεν θα έλεγε και "πολύ άσχημα έπαιζε την κλίμακα του σολ" αλλά θα πεί "κουραστικό/βαρετό ανάγνωσμα" ή "πολλή βαβούρα". Αναζητώντας τις αιτίες που κάνουν ένα ανάγνωσμα, ειδικά από νέους συγγραφείς, βαρετό/κουραστικό, ΜΙΑ από αυτές μπορεί να είναι πράγματι το υπερβολικό "tell" χωρίς show. Eιδικά μάλιστα όταν κάποιος γράφει ή διαβάζει επιστημονική φαντασία ή μυθοπλασία.

 

Μπορεί να κάνω και λάθος βέβαια, αλλά επειδή ανέφερες τον Όργουελ και είπες πως "τα λέει όλα, με το νι και με το σίγμα. Ολο λέει, λέει, και τελειωμό δεν έχει" φοβάμαι πως έχεις στο νου σου ένα διαφορετικό ορισμό του "show, don't tell" από τον πραγματικό. Αν και το 1984 μου άρεσε, ο Όργουελ δεν είναι από τους αγαπημένους μου συγγραφείς για πολλούς λόγους, οπότε δεν είναι "όλων μας", από πού συμπεραίνεις πως ο Όργουελ δεν εφάρμοσε το "show, don't tell?" Ειδικά στο 1984 οι περιγραφές του είναι απόλυτα συνδεδεμένες σε όλο το βιβλίο, και εναλλάσονται με την όποια "δράση" (εξωτερική ή εσωτερική) και πουθενά δεν κάνει "κοιλιά", ένα αποτέλεσμα της έλλειψης του "show, don't tell". Ο κανόνας αυτός δεν αναφέρεται στη συντομία (αυτό είναι άλλο θέμα. Το αν μπορείς δηλαδή να πεις το ίδιο πράγμα εξ ίσου καλά με 100 λέξεις αντί για χίλιες). Αναφέρεται σε *τεχνική* της διήγησης, όχι σε μεγέθη περιγραφών!

 

To Αnimal Farm έχει εμφανώς πολύ περισσότερο tell παρά show αλλά είναι αλληγορική νουβέλα γραμμένη κυρίως σαν πολιτική σάτιρα. Ο σκοπός είναι η σάτιρα και η διήγησή του είναι αυτή ενός παραμυθιού σαν να το λέει μια γιαγιά. Στην παραμυθική διήγηση, ειδικά την προφορική, φυσικά και θα έχουμε περισσότερο "tell" παρά "show" και στο παραδοσιακό παραμύθι γραμμένο σε χαρτί η μορφή αυτή έχει παραμείνει σαν χαρακτηριστικό του είδους.

 

Το 1984 όμως είναι μυθιστόρημα δυστοπικής φαντασίας, με εμφανείς βέβαια πολιτικές θέσεις οπότε μπορεί κάποιος να το δει και σαν political literary fiction αν και συνήθως θεωρείται επιστημονικής φαντασίας. Και δεν είδα πουθενά καμμία ιδιαίτερη "παρέκκλιση" του κανόνα για τον οποίο μιλάμε.

 

 

[Stanley]

Νομίζω ότι όλοι, λίγο πολύ, γουστάρουν το 1984. Εγώ αυτό που εννοούσα ήταν ότι σου λέει, μέσα από το Βιβλίο, μέσα από την ίδια την αφήγηση, μέσα από τους διαλόγους, πώς έχει η κατάσταση. Αυτό δεν το λέτε tell? Το λέω έτσι, γιατί στον διαγωνισμό που μόλις τέλειωσα, ακριβώς το ίδιο είδα για κάμποσες ιστορίες (μεταξύ των οποίων και η δική μου). Για μένα δεν είναι,αλλά αφού το βλέπω να θεωρείται έτσι, για αυτό το θίγω.

 

Ωρα για ύπνο τώρα, αύριο πάλι.

[Oberon]

Νομίζω ότι όλοι, λίγο πολύ, γουστάρουν το 1984. Εγώ αυτό που εννοούσα ήταν ότι σου λέει, μέσα από το Βιβλίο, μέσα από την ίδια την αφήγηση, μέσα από τους διαλόγους, πώς έχει η κατάσταση. Αυτό δεν το λέτε tell? Το λέω έτσι, γιατί στον διαγωνισμό που μόλις τέλειωσα, ακριβώς το ίδιο είδα για κάμποσες ιστορίες (μεταξύ των οποίων και η δική μου). Για μένα δεν είναι,αλλά αφού το βλέπω να θεωρείται έτσι, για αυτό το θίγω.

 

Ωρα για ύπνο τώρα, αύριο πάλι.

 

Όχι. Δες τα ποστ του DinMacXanthi πιο πάνω, όπως και τα δικά μου #23, #26, #28. Δεν είναι το πόσα λες, είναι το πώς, πότε, από ποια οπτική και πώς συνδέονται οι πληροφορίες που δίνεις με όλη την ιστορία. Ένας συνήθης τύπος του "too much telling" (για το οποίο είμαι συχνά ένοχος στις ιστορίες μου) είναι το info-dumping. Δηλαδή υπερβολικά πολλές και μαζεμένες πληροφορίες που υπάρχουν μεν στο νου του συγγραφέα, αλλά όχι στο νου των χαρακτήρων ή του πλαισίου της ιστορίας, ή της πλοκής κλπ. Δεν μπορώ να σκεφτώ άλλο παράδειγμα αυτή τη στιγμή (είναι και 4.30 το πρωί), αλλά ακόμα κι αν δεν υπάρχει κάποιος χαρακτήρας στην ιστορία αλλά μόνο ο narrator, το "show, don't tell" μπορεί να εφαρμοστεί και κει. Περισσότερο "tell" και ίσως λίγο info-dumping μπορεί να είναι, για μένα, αποδεκτό μόνο στην αρχή μιας ιστορίας όταν πρέπει να γίνει ένα set-up ειδικά σε ιστορίες ε.φ.

 

 

Στο 1984 όμως, δεν υπάρχει ούτε info-dumping, ούτε "too much telling" από την αρχή κιόλας. Να πως ξεκινά:

 

It was a bright cold day in April, and the clocks were striking thirteen. Winston Smith, his chin nuzzled

into his breast in an effort to escape the vile wind, slipped quickly through the glass doors of Victory

Mansions, though not quickly enough to prevent a swirl of gritty dust from entering along with him.

The hallway smelt of boiled cabbage and old rag mats. At one end of it a coloured poster, too large for

indoor display, had been tacked to the wall. It depicted simply an enormous face, more than a metre wide:

the face of a man of about forty-five, with a heavy black moustache and ruggedly handsome features.

Winston made for the stairs. It was no use trying the lift. Even at the best of times it was seldom working,

and at present the electric current was cut off during daylight hours. It was part of the economy drive in

preparation for Hate Week. The flat was seven flights up, and Winston, who was thirty-nine and had a

varicose ulcer above his right ankle, went slowly, resting several times on the way. On each landing,

opposite the lift-shaft, the poster with the enormous face gazed from the wall. It was one of those pictures

which are so contrived that the eyes follow you about when you move. BIG BROTHER IS WATCHING

YOU, the caption beneath it ran.

 

Bλέπεις την εναλλαγή περιγραφής και action-reaction του χαρακτήρα? Μέσα σε λίγες γραμμές υπάρχει ήδη το set-up, ο χαρακτήρας, ο κόσμος, και η σχέση του χαρακτήρα με τον κόσμο. Και οι πληροφορίες πολλές αλλά πουθενά μαζεμένες σε μια μεριά μόνο (info-dumping), ενώ κάθε πληροφορία που μας δίνεται έχει άμεση σχέση με τις σκέψεις ή πράξεις του χαρακτήρα, και μετά reaction-action από το χαρακτήρα, ώσπου να φτάσουμε στη σημαντικότερη φράση που μας λέει BIG BROTHER IS WATCHING YOU. ¨Ετσι έχουμε ένα ξεκάθαρο "show, don't tell" εδώ, που καμμιά σχέση δεν έχει με φειδωλότητα στις πληροφορίες.

 

Διευκρίνηση:  Action δεν είναι μόνο η πράξη που διενεργείται αλλά και η παρατήρηση από το χαρακτήρα. Αυτό που βλέπει ο χαρακτήρας και πάνω σ'αυτό αντιδρά, είναι επίσης δράση.

 

 

 

 

[Andkand]

Εξαιρετικά ενδιαφέρον Post και ευχαριστώ όσους με παρέπεμψαν σε αυτό.

 

Τα δικά μου συμπεράσματα διαβάζοντας τα άρθρα και τα σχόλια:

 

Γενικά το show don’t tell είναι ένας πάρα πολύ χρήσιμος κανόνας και είναι καλό – ανάλογα βεβαία και του κάθε συγγραφέα – να το χρησιμοποιεί.

 

Εδώ ισχύει όμως και ένα άλλο ρητό που μας έμαθαν οι σοφοί αρχαίοι μας πρόγονοι: ΠΑΝ ΜΕΤΡΟΝ ΑΡΙΣΤΟΝ.

 

Δηλαδή το show don’t tell δεν μπορεί να είναι ο απόλυτος κανόνας. Δεν πρέπει να προσπαθούμε να το εφαρμόζουμε συνέχεια και παντού αλλά μόνο όπου ταιριάζει και θα κάνει το κείμενό μας πιο ενδιαφέρον και άμεσο στον αναγνώστη. Σε όλους νομίζω αρέσει περισσότερο να νοιώθουμε ότι ανακαλύπτουμε πράγματα διαβάζοντας παρά να παίρνουμε μασημένη τροφή! Ευτυχώς ή δυστυχώς όμως δεν μπορούμε να τα ανακαλύπτουμε όλα εμείς! Πρέπει να διηγηθεί κάτι και ο συγγραφέας!

 

Τελειώνω με μια συμβουλή: Μην πυροβολείτε το tell!

 

 

[niceguy0973]

Alerrt!!! Alert!!! Ερώτηση... Όταν θέλεις να γράψεις ένα ατμοσφαιρικό διήγημα, δίνοντας έμφαση στον χώρο αλλά και στο συναίσθημα του ήρωά σου, τι είναι καλύτερο να χρησιμοποιήσεις για να κάνεις τον αναγνώστει να μπει μέσα στην ατμόσφαιρα... Show or tell???

[Nihilio]

Σαφέστατα show

[mman]

Παλιό, γνωστό, αλλά τόσο περιεκτικό:

“Don’t tell me the moon is shining; show me the glint of light on broken glass”

Anton Chekhov

 

[wordsmith]

Τόσο, που έχει ήδη γραφτεί στο πρώτο ποστ του παρόντος τόπικ:

 

Don't tell me the moon is shining; show me the glint of light on broken glass.

-Anton Chekhov, χαζομπαμπάς του μοντέρνου διηγήματος

 

 

[mman]

Τόσο, που έχει ήδη γραφτεί στο πρώτο ποστ του παρόντος τόπικ:

 

 

Χμμ, πολύ σωστά, αλλά έχω την αρχή να μην διαβάζω ποτέ τόπικ που ανοίγω.

[Διγέλαδος]

Παράδειγμα σε κόμικ που εξηγεί γιατί είναι πιο κακό το tell από το show

 

[DinoHajiyorgi]

Τίποτα δεν είναι απόλυτο και είμαι σίγουρος ότι κάπου εκεί έξω υπάρχει ένα τεράστιο επικό tell σε χαμένες περγαμηνές, ή μια επική tell-επταλογία, που δεν έχει γραφτεί ακόμα, με μόνο δύο πολεμιστές καθισμένους γύρω από μια φωτιά που τα λένε.

 

Θέλω όμως να εκφράσω ένα προσωπικό παράπονο, προερχόμενο από τον κόσμο του κινηματογράφου, το κατ’εξοχήν οπτικό μέσο. Ο κόσμος της σοβαρής τέχνης, ταγμένης ενάντια στο σκουπιδαριό του Χόλυγουντ (δικές τους εκφράσεις) επιβραβεύει πάντα το tell. Το κατανοείτε αυτό; Τον καιρό που βγήκε η ταινία «Τροία» με Αχιλλέα τον Μπραντ Πιτ ακούστηκαν πολλά νόστιμα. Μάθαμε ότι και ο Έλληνας σκηνοθέτης Αλέξης Δαμιανός (Ηνίοχος) σχεδίαζε να κάνει ταινία την Ιλιάδα. Και όταν έλεγα στην κινηματογραφική μου παρέα «Μα πως, ο Δαμιανός το πολύ να έβαζε δύο Αχαιούς σε μια βάρκα, πως θα έκανε το έργο» μου έκλειναν το στόμα με την εξήγηση «δύο άτομα σε μια βάρκα ήταν το μόνο που χρειαζόταν ένας Δαμιανός για να κάνει τέχνη.»

 

Το καταλάβατε λοιπόν; Στο σύμπαν του σινεμά, σε μια σκηνοθεσία Κούνδουρου, βάλε τον Έκτορα σε ένα παράθυρο να σχολιάζει τα ελληνικά στρατά που έρχονται και είναι τέχνη. Κοίτα έξω από το παράθυρο και δείξε τα ελληνικά στρατά, κι έχεις χολυγουντιανό σκουπίδι. Ευχαριστώ πολύ.

[Ayu]

@DinoHajiyorgi: Μα το να βλέπεις έναν ηθοποιό να μιλάει δεν είναι tell, απλώς είναι άλλο το κινηματογραφικό αντικείμενο (το πρόσωπο/σώμα/ο λόγος του ηθοποιού, κι όχι τα στρατά). Tell θα ήταν την περιγραφή ή το σχολιασμό να τα κάνει ο σκηνοθέτης. Νομίζω ότι κινηματογραφικά το μόνο που μπορεί να πλησιάσει στο λογοτεχνικό tell είναι ο αφηγητής. Αν θέλεις φέρε κανένα υπαρκτό (κι όχι υποθετικό ) παράδειγμα, γιατί ίσως δεν καταλαβαίνω τι εννοείς. Το ερώτημά μου δεν είναι τι είναι καλύτερο, αλλά αν αυτό που περιγράφεις είναι όντως tell.

 

 

@όλοι: Κι αντίστοιχα, στη λογοτεχνία, όταν έχουμε δύο χαρακτήρες που συνομιλούν, αυτό το θεωρούμε tell; Όπως το καταλαβαίνω εγώ, tell θα ήταν η αφήγηση του διαλόγου κι όχι ο ίδιος ο διάλογος.

Αν έχω καταλάβει κάτι λάθος, παρακαλώ διαφωτίστε με.

[DinoHajiyorgi]

@DinoHajiyorgi: Μα το να βλέπεις έναν ηθοποιό να μιλάει δεν είναι tell, απλώς είναι άλλο το κινηματογραφικό αντικείμενο (το πρόσωπο/σώμα/ο λόγος του ηθοποιού, κι όχι τα στρατά). Tell θα ήταν την περιγραφή ή το σχολιασμό να τα κάνει ο σκηνοθέτης. Νομίζω ότι κινηματογραφικά το μόνο που μπορεί να πλησιάσει στο λογοτεχνικό tell είναι ο αφηγητής. Αν θέλεις φέρε κανένα υπαρκτό (κι όχι υποθετικό ) παράδειγμα, γιατί ίσως δεν καταλαβαίνω τι εννοείς. Το ερώτημά μου δεν είναι τι είναι καλύτερο, αλλά αν αυτό που περιγράφεις είναι όντως tell.

Δεν ξέρω αν υπάρχει επίσημα αποδεκτός ορισμός στο σινεμά, αλλά για μένα, όταν ένας χαρακτήρας εμφανίζεται σε μια σκηνή με μαυρισμένο μάτι κι όλοι τον ρωτάνε τι συνέβη, το να τους περιγράψει μόνο πως μπλέχτηκε σε ένα καβγά σε μπαρ, είναι "tell". Πιο σωστά, είναι θέατρο κι όχι κινηματογράφος, δηλαδή το σχεδόν αντίστοιχο για μένα "tell".

 

Και για την πειραχτική διάθεση του πράγματος: Μια χαρά μου αρέσουν και τα "tell", και στην λογοτεχνία. Και το σινεμά είναι γεμάτο με συγκλονιστηκές σκηνές "tell". Στα "Σαγόνια του Καρχαρία" ο Κουίντ λέει στους άλλους δύο για τους ναυαγούς της ναυαρχίδας που βυθίστκε και τι ακουλήθησε με τους καρχαρίες.

Edited June 12, 2012 by DinoHajiyorgi

[Ayu]

Δεν ξέρω αν υπάρχει επίσημα αποδεκτός ορισμός στο σινεμά, αλλά για μένα, όταν ένας χαρακτήρας εμφανίζεται σε μια σκηνή με μαυρισμένο μάτι κι όλοι τον ρωτάνε τι συνέβη, το να τους περιγράψει μόνο πως μπλέχτηκε σε ένα καβγά σε μπαρ, είναι "tell". Πιο σωστά, είναι θέατρο κι όχι κινηματογράφος, δηλαδή το σχεδόν αντίστοιχο για μένα "tell".

 

ΟΚ, νομίζω κατάλαβα τι εννοείς (πχ. θα θεωρούσες τις αγγελικές ρήσεις στις αρχαίες ελληνικές τραγωδίες το υπέρτατο tell μάλλον, ε; ), αλλά εξακολουθώ να λέω ότι σ' αυτήν την περίπτωση με το μαυρισμένο μάτι το αντικείμενο είναι μάλλον ο ηθοποιός που διηγείται την ιστορία και όχι ο καβγάς στο μπαρ. Είναι αλλού το βάρος δηλαδή, ενώ αν διηγηθείς τον καβγά σ' ένα κείμενο, αντί να τον δείξεις, το αντικείμενο εξακολουθεί να είναι ο καβγάς. (Και πάλι επιφυλάσσομαι για πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις.)

 

Εdit μετά το edit σου: Αυτό λέω κι εγώ. Αυτό δεν το θεωρώ tell, είναι μια άλλη δυναμική, δείχνεις χαρακτήρα, σχέσεις κλπ.

Edited June 12, 2012 by Ayu

[Suss Kind]

Vonnegut, Breakfast of Champions "Ιστορικό" βιβλίο κατ'εμέ, για όσους πιστεύουν ότι το tell μπορεί να γίνει κουραστικό.

[Nihilio]

Vonnegut, Breakfast of Champions "Ιστορικό" βιβλίο κατ'εμέ, για όσους πιστεύουν ότι το tell μπορεί να γίνει κουραστικό.

σε γενικές γραμμές, ένας συγγραφέας που ΞΕΡΕΙ να γράφει μπορεί να κάνει tell ανώτερο από έναν συγγραφέα που διάβασε τα 4 παραδείγματα του show σε ένα εργαστήριο δημιουργικής γραφής και αποφάσισε να γράψει ένα βιβλίο όπου θα κάνει show για την κάθε ασήμαντη λεπτομέρεια που του κατεβάινει.

[wordsmith]

Vonnegut, Breakfast of Champions "Ιστορικό" βιβλίο κατ'εμέ, για όσους πιστεύουν ότι το tell μπορεί να γίνει κουραστικό.

σε γενικές γραμμές, ένας συγγραφέας που ΞΕΡΕΙ να γράφει μπορεί να κάνει tell ανώτερο από έναν συγγραφέα που διάβασε τα 4 παραδείγματα του show σε ένα εργαστήριο δημιουργικής γραφής και αποφάσισε να γράψει ένα βιβλίο όπου θα κάνει show για την κάθε ασήμαντη λεπτομέρεια που του κατεβάινει.

(γκουχ)mman(γκουχ)

 

Προφανώς. Όπως λέει και ο κος Στρατής Χαβιαράς (και ίσως και άλλοι) "στο γράψιμο όλα μπορούν να γίνουν, αρκεί να γίνουν σωστά". Αντίθετο παράδειγμα ακραίου (και αριστοτεχνικού)show είναι τα διηγήματα του Gardner Dozois. Το θέμα είναι να μην κάνεις tell όταν δεν ξέρεις να κάνεις show, αλλά όπου χρειάζεται το καθένα.

[aScannerDarkly]

Παντού μπορούν όλα να γίνουν, αν γίνουν σωστά. Δεν υπάρχουν αξιώματα. Συνήθως όμως το πολύ εκτενές tell δεν κάνει καλή εντύπωση. Ούτε όμως χωρίς καθόλου tell είναι πιθανό να γράψεις κάτι που βγάζει νόημα και κρατάει τον αναγνώστη.

 

Μετά βέβαια, αν είσαι ο Vonnegut, μπορείς πανεύκολα να πετάξεις τους κανόνες και τις συμβουλές στα σκουπίδια και να μας δείξεις ποιος είναι ο αρχηγός. Αλλά αυτός ΕΙΝΑΙ αρχηγός.

[Nienor]

Μια από τις αγαπημένες μου tell σκηνές του σινεμά... Κι όχι ρε παιδιά, tell στον κινηματοματογράφο δεν είναι μόνο όταν υπάρχει αφηγητής σε voice over

Απλά σε κάθε μέσο τα πράγματα είναι διαφορετικά. Πχ στο σινεμά, όπου έχεις το κατεξοχήν show μέσο, όταν είναι να κάνει tell ο σκηνοθέτης αν δεν το κάνει σωστά το κοινό κοιμάται. Αν το κάνει σωστά, ακόμα και για να σου γνωρίσει τους ήρωες ας πούμε, πολλές φορές έχει εκπληκτικά αποτελέσματα (βλέπε την εισαγωγή της Αμελί). Και για τα διηγήματα (επειδή μόλις έκανα επανάληψη σε όλο το νήμμα, ήθελα διάλειμμα ) ανακυκλώνουμε ότι και τα δύο πρέπει να γίνονται με σωστό τρόπο και ότι είναι μάλλον πιο εύκολο να δείξεις κάτι με σωστό τρόπο παρά απλά να το αναφέρεις. Για τον αναγνώστη δε, ακόμα πιο εύκολο να παρακολουθήσει κάτι που είναι γραμμένο όλο show. Αλλά εντάξει, όλα σχετικά είναι, πολλά παραδείγματα με καλά και κακά πράγματα και από τις δύο μεριές.