Απλοί κανόνες για μικρολαθάκια που κάνουμε όλοι

[laas7]

Το τοπικ ειναι απιστευτο!

Ευχαριστω πολυ, νιωθω υποχρεωμενη!

 

 

 

[Mesmer]

Η αδερφή μου είναι δασκάλα και στο σχολείο σήμερα προέκυψε το εξής θέμα:

 

Το μικρό όνομα κάποιου στη Γενική, δεν κατεβάζει τον τόνο, για να μην μπερδεύεται με επώνυμο. Τι εννοώ:

 

Πχ κάποιον τον λένε Βαγγέλη Γεωργίου και τον πατέρα τον λένε Γιώργο. Τότε θα πούμε: Βαγγέλης Γεωργίου του Γεώργιου και όχι Βαγγέλης Γεωργίου του Γεωργίου, επειδή έτσι μπερδεύονται τα δύο «Γεωργίου».

 

Ξέρεις κανείς αν ισχύει κάτι τέτοιο γραμματικά ή αν είναι τυπικό; Στο Word, πάντως, και τα δύο σωστά μού τα βγάζει.

[wordsmith]

ΟΟΟΧΙ! Δεν έχει σημασία αν μπερδεύονται τα δύο "Γεωργίου". Θα πούμε "Βαγγέλης Γεωργίου του Γεωργίου". Για το διορθωτή του word... δε θέλεις να ξέρεις τη γνώμη μου.

[Mesmer]

Ευχαριστώ, Κέλλυ. Κι εγώ αυτό ήξερα, αλλά μου γεννήθηκε η απορία για το αν ισχύει κάτι τέτοιο, μιας και συζητήθηκε.

[Eternia_(but no name)]

Αυτό το τόπικ,προσωπικά με βοήθησε πάρα πολύ,όπως και άλλα παιδιά,πιστεύω.Όποτε μπορώ θα το συμβουλεύομαι!

[mman]

Απορία, η οποία δεν μου λύθηκε από το (εξαιρετικό, θα επαναλάβω) συνημμένο αρχείο του αρχικού πόστ:

 

Το άλλο χέρι της Έλενας σηκώθηκε από το πλάι της ξαπλώστρας.

 

Στην παραπάνω πρόταση, θέλουν τόνο τα δύο "της";

 

Εγώ νομίζω πως, ναι, θέλουν και τα δύο τόνο, επειδή, χωρίς τόνο, και τα δύο μπορούν να διαβαστούν λάθος:

Όταν έχω φτάσει μόνο μέχρι "Το άλλο χέρι της" καταλαβαίνω το άλλο χέρι κάποιας -ίσως όχι της Έλενας, γιατί ακόμα δεν έχω φτάσει εκεί. Οπότε πρέπει να τονιστεί, αλλιώς θα το προφέρω λάθος.

Για το δεύτερο είμαι πιο σίγουρος, αφού αν διαβάσω μέχρι το "Το άλλο χέρι της Έλενας σηκώθηκε από το πλάι της", τότε θα καταλάβω ότι το χέρι σηκώνεται από το πλάι τής Έλενας -και όχι της ξαπλώστρας γιατί δεν έχω φτάσει ακόμα εκεί.

 

Ρωτάω όμως, γιατί έχω την εντύπωση ότι τα βλέπω και τα δύο (και κυρίως το πρώτο) σε βιβλία πολύ συχνά χωρίς τόνο.

[Μάρβιν ΑΑΠ]

Μάλλον τα βλέπεις πολύ συχνά χωρίς τόνο γιατί ακριβώς δεν χρειάζεται. Και δεν χρειάζεται γιατί δεν υπάρχει καμιά αμφισημία: είναι προφανές ότι πρόκειται για άρθρο και όχι για την κτητική αντωνυμία αφού υπάρχουν τα «Έλενας» και «ξαπλώστρας»· σε διαφορετική περίπτωση, ή δεν θα υπήρχαν ή θα έμεναν ολότελα ξεκρέμαστα συντακτικά. Το νόημα κάθε φορά παράγεται από ολόκληρη την πρόταση, κι ας αναγκάζεται να στριμωχτεί στις απαιτήσεις της γραμμικής ανάγνωσης.

[wordsmith]

Η γνώμη μου είναι ότι μόνο το δεύτερο "της" χρειάζεται τόνο. Στο πρώτο δεν έχεις με τι να το μπερδέψεις - πού αλλού θα μπορούσε να αναφέρεται, δηλαδή; Πέρασα κι εγώ μια φάση όπου έβαζα τόνους σε όoooλα αυτά τα "του" και τα "της", είτε χρειαζόταν, είτε όχι. Για τον ίδιο λόγο νομίζω ότι δε χρειάζεται τόνο το "του" στη διάσημη πλέον φράση "Ο πατέρας του διαδόχου".

Το ότι είναι λογοτεχνικά λάθος, κατά τη γνώμη μερικών, να γράφουμε "το χέρι της Έλενας σηκώθηκε" αντί για " η Έλενα σήκωσε το χέρι της", είναι βεβαίως off-topic.

[KELAINO]

Κια μια που πιάσαμε τα κτητικά βι ες αντωνυμίες, εγώ θυμάμαι από το δημοτικό ότι στην περίπτωση πχ ''οι φίλοι μας μας κοιτούσαν'', το δεύτερο μας θέλει τόνο. Τί ισχύει;

[Μάρβιν ΑΑΠ]

Γιατί να θέλει τόνο;

[Count Baltar]

Δεν θέλει τόνο. Ο μόνος λόγος για να βάλεις τόνο είναι για να μη σ' το κοκκινίζει ο ορθογράφος του Word (συνεπώς, δεν θέλει τόνο).

[KELAINO]

Έτσι έλεγε το βιβλιαράκι για τους κανόνες του μονοτονικού (με σκίτσα του ΚΥΡ) που κυκλοφόρησε τότε.

[Sonya]

Ρε, σόρι κιόλας, άμα γράψεις: "ο πατέρας του είπε", χωρίς τόνο, εννοείς το κτητικό. Αν θες να πεις ότι ο πατέρας είπε σ' αυτόν, δεν πρέπει να βάλεις τόνο; "ο πατέρας τού είπε".

[KELAINO]

Α να γειά σου, αυτό λέω κι εγώ.

[Μάρβιν ΑΑΠ]

ε, ναι. ωστόσο, άλλο το «ο πατέρας του είπε», άλλο το «ο πατέρας του του είπε» και άλλο το «ο πατέρας τού είπε». Αυτό το βιβλιαράκι, αναφέρει πουθενά το «ο πατέρας του τού είπε», όπως ήταν το αρχικό παράδειγμα;

[KELAINO]

Μα αν το «ο πατέρας του είπε» (οδικός του πατέρας είπε) και το «ο πατέρας τού είπε» (ο πατέρας είπε σ' αυτόν) είναι σωστά, τότε θα είναι σωστό και το ''ο πατέρας του τού είπε'' (ο δικός του πατέρας είπε σ' αυτόν), άρα και το ''οι φίλοι μας μάς κοιτούσαν'' του πρώτου παραδείγματος.

 

Δεν ξέρω πια τί έλεγε το βιβλιαράκι, κάτι τέτοιο είχα την εντύπωση ότι θυμόμουν, αλλά έχουν περάσει και 30 χρόνια από τότε.

[mman]

Μα αν το «ο πατέρας του είπε» (οδικός του πατέρας είπε) και το «ο πατέρας τού είπε» (ο πατέρας είπε σ' αυτόν) είναι σωστά, τότε θα είναι σωστό και το ''ο πατέρας του τού είπε'' (ο δικός του πατέρας είπε σ' αυτόν), άρα και το ''οι φίλοι μας μάς κοιτούσαν'' του πρώτου παραδείγματος.

 

Όχι, γιατί οι τόνοι στο μονοτονικό μπαίνουν μόνο όπου είναι αναγκαίοι. Εφόσον υπάρχουν δύο "του" ή "μας", είναι προφανές ότι το πρώτο είναι κτητική και το δεύτερο προσωπική αντωνυμία, οπότε δεν χρειάζεται κανένας τόνος.

 

Edit: Δείτε και το συνημμένο αρχείο του Electro.

Ματάedit, λόγω διόρθωσης των γραμματικών όρων. Άμα δεν τα ξεσκονίζεις συχνά, πιάνουν μάκα.

Edited October 24, 2012 by mman

[Μάρβιν ΑΑΠ]

αχαχαχαχα αυτά γίνονται με τους κανόνες επί κανόνων Το βασικό με τον τόνο στα εγκλιτικά είναι ότι πρόκειται για τόνο μπαλαντέρ κατά κάποιο τρόπο: άλλοτε μπαίνει κι άλλοτε δεν μπαίνει, ανάλογα με το νόημα. Μπαίνει μόνον όταν χρειάζεται η αποσαφήνιση, αφού στην πραγματικότητα αποτελεί εξαίρεση του κανόνα που λέει ότι οι μονοσύλλαβες λέξεις δεν τονίζονται. Στο παράδειγμα «ο πατέρας του τού είπε» δεν χρειάζεται ο τόνος στο δεύτερο «του», γιατί δεν χρειάζεται να αποσαφηνιστεί τίποτε: είναι προφανές ότι το πρώτο είναι η κτητική και το δεύτερο η προσωπική αντωνυμία. Γι' αυτό και διαφέρει από τα άλλα τρία παραδείγματα.

Πάντως, μερικοί προτιμούν να αποφεύγουν αυτή την επανάληψη προκρίνοντας διατυπώσεις όπως «του είπε ο πατέρας του», που μας γλιτώνουν την απανωτή επανάληψη των δύο λέξεων.

 

έντιτ: ορίστε, απαντούσαμε την ίδια ώρα με τον mman

Edited October 24, 2012 by Μάρβιν ΑΑΠ

[KELAINO]

Οκέι, κατάλαβα. Ευχαριστώ πολύ, παιδιά

[Simitsakis]

Καλημέρα σε όλους. Δεν ξέρω εάν υπάρχει κάτι αντίστοιχο στο φόρουμ, από όσο κοίταξα δεν βρήκα κάτι.

Το παρακάτω είναι ένα οδηγός για τη σωστή χρήση του κόμματος, copy-paste από το site μου, τον οποίο συνέθεσα εγώ μετά από πολύ έρευνα, με σκοπό την σωστή παρουσίαση των γραπτών μου.

Φιλόλογος δεν είμαι, αλλά κάτι σκαμπάζουμε.

Ελπίζω πως δεν έχω ξεχάσει κάποια περίπτωση και ελπίζω πως κάποιον θα βοηθήσει.

 

 - - Προσπάθησα για την σωστή και όμορφη μορφοποίηση (πίνακες, στοίχιση κτλ) του κειμένου στο post, αλλά δεν βρήκα κάποιο τρόπο. - - 

 

--------

Τα κόμματα είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση. Μπορούν να δώσουν ύφος που καμία λέξη δεν μπορεί να αποδώσει, και είναι καλό, ειδικά στη λογοτεχνία, να τα βάζουμε όπου θεωρούμε ότι χρειάζεται για την απόδοση αυτού του ύφους, ή να μην τα βάζουμε, αλλά κάποια πρέπει να μπαίνουν όπως και να 'χει. Στο μάτι θα περάσουν απαρατήρητα, ακόμη κι αν είναι πολύ κοντά το ένα με το άλλο, αλλά ο εγκέφαλος του αναγνώστη θα ξέρει τι ακριβώς διαβάζει. Εντάξει, δεν πρέπει να το παρακάνετε κιόλας, όπως οι εφημερίδες:

      Και, κατά την τελετή άφιξης του υπουργού, που, παρά τις αντιδράσεις των κατοίκων, ήταν, κυριολεκτικά, δαπανηρή, έριξαν την βόμβα.

Η παραπάνω φράση είναι ολόσωστη σύμφωνα με τους κανόνες, αλλά κοπανάει τον αναγνώστη. Κουράζει. Είναι καλύτερα έτσι:

     Και κατά την τελετή άφιξης του υπουργού, που, παρά τις αντιδράσεις των κατοίκων, ήταν κυριολεκτικά δαπανηρή, έριξαν την βόμβα.

Αυτός είναι ο στόχος. Να βγαίνει το νόημα και να μην κουράζουμε τον αναγνώστη. Εάν κάτι δεν σας κάθεται καλά, κοιτάξτε το ξανά. Βάλτε κάποιον άλλον να τη διαβάσει να σας πει τι κατάλαβε και πόσο κόμπιασε.

 

Εάν, από την άλλη, περιγράφετε μια σκηνή με ένταση, βάλτε ακόμη λιγότερα:

         Και κατά την τελετή άφιξης του υπουργού που παρά τις αντιδράσεις των κατοίκων ήταν κυριολεκτικά δαπανηρή, έριξαν την βόμβα.

Και εάν θέλετε... μπορείτε να παίξετε και με τις τρεις τελείες... ναι... αυτες... που σε κάνουν να αγωνιάς, να προσμένεις κάτι μεγάλο: 

         Και κατά την τελετή άφιξης του υπουργού που παρά τις αντιδράσεις των κατοίκων ήταν κυριολεκτικά δαπανηρή... έριξαν την βόμβα!
Τα σημεία στίξης πάντοτε παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο. Παρατηρήσατε το θαυμαστικό;

         

          Πάμε όμως τώρα να δούμε τους κανόνες, και, ύστερα, αποφασίζετε τι βάζετε και τι όχι...!     (Βλέπετε πως το θαυμαστικό εδώ δεν κολάει. Υπάρχει ένας αδικαιολόγητος ενθουσιασμός... χαζοχαρούμενος. Παίξτε με τα σημεία στίξης και δείτε τι ταιριάζει στον τρόπο γραφής σας).

 

       

1. Δεν κόβουμε ποτέ το αντικείμενο ή το υποκείμενο από το ρήμα:

Το άστρο, ήταν τεράστιο. 

(Μπορεί να σας βγαίνει, αλλά μην το κάνετε, δίνει κακή εντύπωση). 
  2. Βάζουμε κόμμα στην κλητική:
Νίκο, είσαι καταπληκτικός. Τι σκέφτεσαι, Κώστα, τώρα; 
  3. Βάζουμε κόμμα στους μέσα στην πρόταση όμοιους αναμεταξύ τους όρους:
Το βουνό ήταν τεράστιο, πελώριο, αδάμαστο από κάθε άνθρωπο.
  4. Βάζουμε κόμμα σε κάθε επεξήγηση:
Ο Νίκος, ο μικρότερος, σκοτώθηκε από έναν δεινόσαυρο.

- Προσοχή! Πολλοί κάνουν λάθος στις επεξηγηματικές προτάσεις. Δείτε εδώ: 
       Θα αναφέρω τους Ρωμαίους, που ακόμα κι αν τους λατρεύω, είναι τρελοί!!! 
      (Είναι λάθος. Γιατί; Βγάλτε την επεξηγηματική πρόταση, αυτή που είναι ανάμεσα στα  κόμματα, και δείτε εάν η πρότασης είναι σωστή: 
      Θα αναφέρω τους Ρωμαίους είναι τρελοί!!! 
      Δεν είναι σωστή, φυσικά! Είναι τρελή!!
             
       Η σωστή πρόταση είναι η εξής: Θα αναφέρω τους Ρωμαίους που, ακόμα κι αν τους λατρεύω, είναι τρελοί!!! 
       Η πιο σωστή πρόταση, βέβαια, είναι η εξής: 
       Θα αναφέρω τους Ρωμαίους, που, ακόμα κι αν τους λατρεύω, είναι τρελοί!!! (Θέλει κόμμα και πριν το 'που', καθώς όλοι οι Ρωμαίοι, σύμφωνα με τον αγαπητό Οβελίξ, είναι τρελοί. Αλλά αυτό είναι άλλο θέμα, το οποίο αναλύεται πιο κάτω, στην ανάλυση του πότε μπαίνει κόμμα πριν το 'που', στο νούμερο 11) 
 

 

 

5. Βάζουμε κόμμα σε ένα μόριο ή βεβαιωτικό/αρνητικό επίρρημα:
Θα πάμε, ναι. Όχι, εσύ δεν θα έρθεις. Δε θα έρθεις, επειδή μας κάνεις ρεζίλι, βεβαίως!
  6. Βάζουμε κόμμα όταν μετά το ρήμα υπάρχει αντίθεση:
Περισσότερο βροχή έβρεξε, παρά μετεωρίτες.                                                      

               Λέξεις κλειδιά: παρά, αλλά, ενώ, μα, αντιθέτως, αντί                             

 

7. Βάζουμε κόμμα στις συμπλεκτικές προτάσεις:
Δε θα κάνεις αυτό, ούτε το άλλο. Και το ένα, και το άλλο.                                                                                         

                            
               Λέξεις κλειδιά: ούτε, μήτε, και

 

8. Βάζουμε κόμμα στις διαζευκτικές:
Ή θα πάμε, ή δε θα πάμε.  

-Προσοχή, όχι επειδή υπάρχει το ‘ή’ να βάζετε κόμμα όπου το βλέπετε. Π.χ: Πάρτε το μολύβι ή το στιλό και... Εδώ δεν πρέπει να μπει κόμμα).
  9. Βάζουμε κόμμα στις αντιθέσεις:
Δεν υπάρχει, αλλά ζει

-Προσοχή, δεν βάζουμε κόμμα όπου βλέπουμε αλλά, π.χ: Υπήρχε κρέας αλλά και ζυμαρικά).

Επίσης: Ο ένας μου γιος είναι ιατρός, ενώ ο άλλος είναι πυροσβέστης. (Προσοχή και εδώ, δεν βάζουμε κόμμα όταν το 'ενώ' χρησιμοποιείται για παράλληλες ενέργειες: Έπλενε τα πιάτα ενώ έπαιζε drums)

            Λέξεις κλειδιά: αλλά, ενώ, μα, αντιθέτως, διαφορετικά, αντί, μολονότι, μόλο  που, και που, που, και ας, ας

 

10. Βάζουμε κόμμα σε συνδέσμους προτάσεων, όταν αυτοί είναι παραπάνω από δύο: Μήτε το ένα, μήτε το δύο, μήτε το τρία. Ούτε το ένα ούτε το άλλο.
  11. Βάζουμε κόμμα πριν το 'που', όταν το υποκείμενο δεν ορίζεται από την πρόταση που ακολουθεί το 'που'. Π.χ:

Α. Οι πολιτικοί μας, που έχουν μια σφαίρα σφηνωμένη στο εγκέφαλο, είναι τετραπέρατοι. 

(Εδώ, μπορείτε να καταλάβετε πως μιλάμε για όλους τους πολιτικούς. Όλοι έχουν μια σφαίρα σφηνωμένη στο κεφάλι. Η φράση που ακολουθεί το 'που' είναι ουσιαστικά επεξηγηματική)

Β. Οι πολιτικοί μας που έχουν μια σφαίρα σφηνωμένη στο εγκέφαλο είναι τετραπέρατοι. 

(Εδώ ορίζουμε ένα σύνολο μονάχα, μιλάμε μόνο για τους πολιτικούς που έχουν σφηνωμένη σφαίρα στο κεφάλι. Εδώ το ‘που’ καθορίζει το υποκείμενο)

Γ. Το ποδόσφαιρο που είναι το πιο δημοφιλές άθλημα έχει τους εξής κανόνες.  

(Η πρόταση είναι λάθος, καθώς δεν έχει κόμμα. Το ποδόσφαιρο είναι μοναδικό παγκοσμίως. Άρα, η φράση ‘που είναι το πιο δημοφιλές άθλημα’ πρέπει να μπει ανάμεσα σε κόμματα)   

Με τον ίδιο τρόπο χειριζόμαστε και το «ο οποίος» και κάθε προσδιοριστικό όρο.

 

 

 

12. Βάζουμε κόμμα στις παρομοιώσεις, όταν αυτές έχουν ήδη περιγραφεί, δηλαδή όταν έχουμε πλεονασμό. Π.χ:

Α. Τα χρώματα του ουρανού ήταν βαθιά, σαν της λάβας και της θάλασσας τα βράδια.

Β. Τα χρώματα του ουρανού ήταν σαν της λάβας και της θάλασσας τα βράδια.

 Λέξεις κλειδιά: σαν, όπως
 

13. Βάζουμε κόμμα στις υποθετικές προτάσεις. Π.χ: 
Αν βρέξει, δεν θα πάμε. Δεν θα πάμε, αν βρέξει

-Προσοχή, όμως, στις βουλητικές προτάσεις:
Έλα αν θες.  (Εδώ δεν παίρνει κόμμα... )
Αλλά:   Αν θες, έρχεσαι.  (Εδώ παίρνει κόμμα καθώς η δευτερεύουσα πρόταση είναι πρώτη)

 

 

 

Τα παρακάτω δηλώνουν ενέργειες, αποτέλεσμα και αιτίες, για αυτό και παίρνουν κόμμα.

 

14. Κανονικά, πρέπει πάντοτε πριν το «για να» να μπαίνει κόμμα. Καλό, όμως, είναι στη λογοτεχνία να βάζετε μόνο στις μεγάλες φράσεις, εκεί που χάνεται η ενέργεια: 

    
Α. «Πήγα, για να δω».   (Είναι άσχημο και κουραστικό).

Β. «Αφού ο Κώστας πήρε το δαχτυλίδι για να το καθαρίσει, έβαλε τις φωνές».  

           (Και εδώ δε χρειάζεται. Εάν το βάλετε θα μπερδέψει, θα κόψει τη ροή).

  
Γ. «Η Νίτσα τίναξε πέρα δώθε τα μαλλιά της σαν να ήταν σφουγγαρίστρα, για να προσελκύσει, με το άρωμά τους, όλα τα αρσενικά του χώρου!!!!!».     

               (Εδώ χρειάζεται).     
  

15. Μπαίνει κόμμα πριν το «γιατί»:
«Το έκανα, γιατί έτσι ήθελα».
  16. Μπαίνει κόμμα πριν το «για»:
«Το έκανα, για αυτόν τον λόγο».
                                               (Στην κρίση σας)
  17. Μπαίνει κόμμα πριν το «επειδή»:
«Το έκανα έτσι, επειδή μου άρεσε».
  18. Μπαίνει κόμμα πριν το «λόγω»:
«Το έκανα έτσι, λόγω του ότι... ».
  19. Μπαίνει κόμμα πριν το «διότι»:
«Το έκανα έτσι, διότι... »
  20. Μπαίνει κόμμα πριν το «δηλαδή»:

«Το έκανα έτσι, δηλαδή γιουβέτσι».

 

  21. Μπαίνει κόμμα πριν το «ώστε»:
«Το έκανα, ώστε να το κάνω».
  22. Μπαίνει κόμμα πριν το «έτσι ώστε»:
«Το έκανα, έτσι ώστε να το κάνω».
  23. Μπαίνει κόμμα πριν το «χωρίς να»:
«Το έκανα, χωρίς να νιώθω τύψεις».
                                                   (Στην κρίση σας)
  24. Μπαίνει κόμμα πριν το «δίχως»:
«Το έκανα, δίχως ενοχές».
                                                  (Στην κρίση σας)
  25. Μπαίνει κόμμα πριν το «μήπως» το επεξηγηματικό:  

«Φοβόταν να κοιτάξει τον καθρέπτη, μήπως και τον σπάσει με την ασχήμια του».
 

26. Μπαίνει κόμμα πριν το «καθώς» όταν αναφέρει την αιτία:  
«Το έκανα έτσι, καθώς δεν μου αρέσει γιουβέτσι».

-Προσοχή όμως, όχι κόμμα στο ‘καθώς’ που δηλώνει παράλληλες ενέργειες: «Έπλενε τα πιάτα καθώς έπαιζε drums»).
 

 

27. Τα παρακάτω είναι όλα χρονικές αναφορές και είτε η πρόταση ξεκινά από αυτές είτε βρίσκονται μέσα σε μια πρόταση, κανονικά πρέπει να πάρουν κόμμα. Συνήθως, η χρονική αναφορά είναι και επεξηγηματική, για αυτό πρέπει να μπαίνει ανάμεσα σε κόμματα, πχ:

Α. Στις 21/12/12, θα έρθει το τέλος του κόσμου.

            Β. Πήρε το ξίφος στα χέρια του και, εκείνη ακριβώς τη στιγμή, πήδηξε.

            Γ. Έχει χαθεί το μυστικό, καιρό τώρα...

                       

            Η παρακάτω λίστα με τις λέξεις κλειδιά είναι λίγο τεράστια... Δίπλα θα βρείτε και επεξηγήσεις. Κάποιες από αυτές θα τις δείτε να ξεκινούν με κεφαλαίο, που σημαίνει πως βρίσκεται στην αρχή τις πρότασης, και κάποιες άλλες ανάμεσα σε κόμματα, που σημαίνει πως κανονικά πρέπει, ακόμη κι αν είναι μόνη της η λέξη αυτή, να μπει ανάμεσα σε κόμματα. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι υπερβολή και μπορείτε να το αποφύγετε, αλλά σας γράφω δίπλα κάποια σχόλια και, από κει και ύστερα, είναι στην κρίση σας).

 

Πλέον,          (Πλέον, δεν υπάρχει.  Δηλαδή: Αφού είναι έτσι τα πράγματα τώρα, δεν υπάρχει)

Όταν ... ... ... ,   (Όταν έρθει το 2012, θα πεθάνετε όλοι)
- , όταν            (Όχι πάντα... στην κρίση σας. Σε μεγάλες προτάσεις που χάνεται η ενέργεια)

Αργότερα,
-  , αργότερα,         (σπάνια, όταν υπάρχει περίπτωση να αλλάξει το νόημα)

Ύστερα,     
-    Και ύστερα,
-  , από ‘κει και ύστερα,

Έπειτα,

Αρχικά,

Ξαφνικά,
- , ξαφνικά,          (σπάνια, όταν υπάρχει περίπτωση να αλλάξει το νόημα)

Ξάφνου,
- , ξάφνου,           (σπάνια, όταν υπάρχει περίπτωση να αλλάξει το νόημα)  

Εκείνη τη στιγμή, 
- , εκείνη τη στιγμή,

Αυτή τη στιγμή,
- , αυτή τη στιγμή,

Τότε,
- , τότε,       (μπαίνει πολύ σπάνια)

Οπότε,
- , οπότε,   (όταν έχει την έννοια 'επομένως')

Όποτε ... ... ... ,              (Όποτε έρθεις, πάρε με τηλέφωνο)

Τώρα,
- Τώρα πια,
- Έως τώρα,
- Και τώρα,
- , έως τώρα,       (μπαίνει πολύ σπάνια) 

, από         (Ορισμένες περιπτώσεις, π.χ: Έχω να τον δω από τότε. Αλλά: Οι ιατροί, από την ημέρα της διάγνωσης, είχαν δώσει το πολύ ένα χρόνο ζωής)

Πρόσφατα,          

, αφού
- , αφότου

Μέχρι ... ... ... ,       (Μέχρι να πάμε, θα έχει γίνει)   
- , μέχρι  

Καιρό τώρα,
- , καιρό τώρα,

Στη συνέχεια,      

Μόλις ... ... ... ,   (όχι όταν σημαίνει «προ ολίγου»)
- , μόλις              (όχι όταν σημαίνει «προ ολίγου»)

Τελικά,   
- , τελικά,         (Μπαίνει πολύ σπάνια: αλλά, τελικά, δεν έγινε. Στην κρίση σας)

Διάστημα             (Συνήθως εννοούμε χρονικό διάστημα. Ψάξτε το και δείτε εάν χρειάζεται κόμμα)

Προς το παρόν,   
-, προς το παρόν,

Από δω και πέρα,              (Χρονική αναφορά, όχι τοπική)
-, από δω και πέρα,           (Χρονική αναφορά, όχι τοπική)

Από τότε που...,
- , από τότε που...,

, κατά             ( έτρεχε και, κατά την διάρκεια του αγώνα, πέθανε)

Παράλληλα,
- , παράλληλα,       (σπάνια, όταν υπάρχει περίπτωση να αλλάξει το νόημα)

Ταυτόχρονα, 
- , ταυτόχρονα,      (σπάνια, όταν υπάρχει περίπτωση να αλλάξει το νόημα)

Μετά ... ... ... , 
- , μετά

Αμέσως ... ... ... ,
-, αμέσως

Πολύ συχνά,
- Συχνά,

Πριν ... ... ... ,   

- , πριν       

- Προτού ... ... ... ,     

- προτού 

 

28. Σε πολλούς θα φαίνεται παράξενο, αν και το είδατε και παραπάνω, να μπαίνει κόμμα αμέσως μετά τον σύνδεσμο ‘και’. Κι όμως, πρέπει να μπαίνει όταν παρεμβάλλεται μια πρόταση μέσα σε μια άλλη. Συνήθως είναι χρονική αναφορά, αλλά υπάρχουν και άλλες, όπως:
Έτρεξε προς το τέλος του διαδρόμου και, κάνοντας μια πιρουέτα μπαλαρίνας, πέρασε τη πόρτα.

Παρακάτω θα βρείτε μια λίστα με τις πιο συνηθισμένες λέξεις που χρειάζονται κόμμα και ακολουθούν το ‘και’. Επίσης, θα βρείτε και άλλους συνδέσμους.

 

και, αφού     – και, μετά από...      – και, όταν –      και, με –     και, από –    και, μόλις και, σαν   – και, για    – και, μέχρι      – και, πάνω     – και, εάν   –  και, αν   -  και, καθώς    - και, χάρη σε....  - και, χωρίς να... –  και, συνήθως    – και, όντως - και, ενώ –  και, παρόλο –    και, παρά  - και, όλως ...   και, μόλις ...   και, μέσα  -   και, λίγο  -     και, στo.... (σπάνια, όχι σε τοποθεσίες, πχ: Και, στο πρόσταγμα του, έβαλαν τις φωνές)

 

 

Όπως καταλαβαίνεται, είναι είτε προτάσεις που παρεμβάλλονται είτε περιπτώσεις που προαναφέρθηκαν. Εάν έχετε κάνει όλα τα προηγούμενα βήματα σωστά, δε θα βρείτε πολλές περιπτώσεις σαν την παραπάνω.

 

Τα ίδια, όμως, πρέπει να γίνουν  και για τα παρακάτω (στη θέση του «και» βάλτε τα παρακάτω):

                            κι, που, μα, αλλά, πως, ότι, γιατί, επειδή, καθώς, αφού, ενώ

 

Και μια τελευταία παρατήρηση:

Μπορεί να είναι σωστές οι παρακάτω προτάσεις:

           Α. Γιατί, καθώς δεν ήταν δικός μας, δεν τον εμπιστευόμασταν.

                       Β.  Και, αφού έπεσαν οι κομήτες, ήρθαν και τα τσουνάμια!!!

Αλλά είναι άσχημες. Κόβουμε τον αναγνώστη με το που αρχίζει η φράση. Μην το κάνετε. Δε γράφουμε για εφημερίδες.

Είναι πιο καλαίσθητες έτσι:

           Α.  Γιατί καθώς δεν ήταν δικός μας, δεν τον εμπιστευόμασταν.

                       Β.  Και αφού έπεσαν οι κομήτες, ήρθαν και τα τσουνάμια!!!
 

29. Υπάρχουν τα προτασιακό-κειμενικά επιρρήματα, όπως το «όμως», «επίσης», «βέβαια», «λοιπόν» κ.α, τα οποία καθορίζουν το νόημα ολόκληρων προτάσεων. Εάν αυτά δε βρίσκονται στο τέλος της πρότασης, πρέπει να πάρουν κόμμα:

                Α. Ο Αλέξης, όμως, δεν το έκανε.

                Β. Όμως, ο Αλέξης δεν το έκανε.

                Γ. Ο Αλέξης δεν το έκανε όμως.

                Δ. Ο Αλέξης δεν το έκανε όμως, μα πήγε παραπέρα.

Εάν, όμως, δεν καθορίζει όλη την πρόταση παρά μονάχα έναν όρο της, τότε δεν μπαίνει ανάμεσα σε κόμματα:

Το μήλο είναι μεγαλύτερο, το κεράσι όμως είναι πιο ωραίο.
 

30. Πολλοί βάζουν κόμμα όποτε πέφτει το μάτι τους σε μετοχή (κατάληξη κλειδί - όντας -οντας - ώντας - ωντας). 

Δεν πρέπει πάντα!

         A. Βάζουμε κόμμα όταν η μετοχή δηλώνει αποτέλεσμα:

            Σήκωσε το χέρι του ψηλά, δίνοντας την εντύπωση πως χαιρετά.

         Β. Bάζουμε κόμμα όταν οι ενέργειες πρέπει να διαχωριστούν:

        Σήκωσε το χέρι του ψηλά και, έχοντας ξεχάσει πως μόλις το είχε ράψει, αυτό έπεσε!!

         Γ. Βάζουμε κόμμα όταν η πρόταση με τη μετοχή προηγείται:

            Πιάνοντας το στομάχι του, συνειδητοποίησε πως υπήρχε ένα πριόνι μέσα του.              

     

Δεν(!) βάζουμε κόμμα για ενέργεια που καλύπτει χρονικά ή ενεργεί ταυτόχρονα με  την αρχική:

          Α. Σήκωσε το χέρι του ψηλά συνειδητοποιώντας πως του είχε φύγει το ένα πόδι!!!

            (Ταυτόχρονη ενέργεια... και, ναι, σωστά καταλάβατε, ο ήρωάς μας εδώ είναι το δημιούργημα του Φρανκενστάιν)

          Β. Έβγαλε το χαλασμένο του μάτι χρησιμοποιώντας την ηλεκτρική σκούπα. 

             (Εδώ η μετοχή καλύπτει χρονικά την πρώτη ενέργεια.)

 

Τώρα, θα ομολογήσω ότι είναι μια κουραστική διαδικασία να τα τηρήσετε όλα αυτά αμέσως. Δεν σας το είχα πει εξαρχής, καθώς δεν θα βρισκόσασταν εδώ. Θα δείτε όμως πως, με το πέρασμα του χρόνου, θα εξοικειωθείτε.

------------

 

 

[Morfeas]

Πολύ ενδιαφέρον topic! Μπράβο στον Electroscribe, αλλά και σε όσους μοιράστηκαν τα φώτα τους!

 

Βέβαια μου γεννήθηκαν κάποιες απορίες για ορισμένα θέματα κι ελπίζω να με διαφωτίσετε:

 

1. Κανόνας 9

 

Η απόστροφος κοιτάζει πάντα προς τα αριστερά (`, το πλήκτρο δίπλα στο 1, αυτό που έχει και το ~, όχι το ‘ που είναι μαζί με τα εισαγωγικά – αυτό δεν είναι απόστροφος αλλά άνοιγμα μονών εισαγωγικών)

(...)

π.χ. Απ’ το βουνό. ΟΧΙ Απ’το βουνό. ΟΧΙ Απ ‘ το βουνό. ΟΧΙ Απ ’το βουνό.

 

Αυτό δεν το ήξερα, πάντα χρησιμοποιώ το μονό εισαγωγικό. Βέβαια παρακάτω σε κάποια χρησιμοποιείται το ένα και σε άλλα το άλλο. Τελικά έχει καθιερωθεί το " ` " ή καλό είναι και το " ' ";

 

2.Κανόνας 10

 

τα ρήματα που ξεκινούν με προ(ς), δεν παίρνουν αύξηση κανενός είδους

π.χ. πρόδωσε ΚΙ ΟΧΙ προέδωσε Ή επρόδωσε

πρόσθεσε ΚΙ ΟΧΙ προέσθεσε Ή επρόσθεσε

 

Το παραπάνω δεν είναι και το προσέθεσε σωστό; Για να το διαχωρίζουμε από την προστακτική.

Άλλωστε επόμενος κανόνας λέει:

 

π.χ. πρότρεψε [εσύ να προτρέψεις κάποιον τώρα] ΟΧΙ προέτρεψε [κάποιος είχε δώσει την προτροπή του σε κάποιον άλλο, σε κάποια στιγμή που τώρα έχει περάσει]

 

3. Κανόνας 6

 

Άφησέ τον. [= να αφήσεις αυτόν που σου λέω] ΚΑΙ
Άφησέ τον τον Κώστα. [= να αφήσεις τον Κώστα] ΕΝΩ
Άφησε τον Κώστα. [= κάποιος άφησε τον Κώστα]

Το τρίτο γιατί δεν είναι προστακτική; Δηλαδή αν πούμε "Άφησε το τασάκι στο τραπέζι" δε θα καταλάβουν ότι λέμε "Αφησέ το το τασάκι στο τραπέζι"; Γιατί η επανάληψη μου βγάζει εμένα και (πολύ) μικρές διαφορές στη συναισθηματική απόχρωση των 2 φράσεων (χωρίς να είναι απόλυτο, ηχητικά μου ταιριάζει το 2ο ελάχιστα πιο φορτισμένο συναισθηματικά).

 

4. Επίσης με τα σημεία στίξης, το ";!" είναι λάθος; Γιατί το έχω δει σε πολλά λογοτεχνικά κείμενα, να εκφραση περισσότερο έκπληξη συνδυασμένη με απορία. ( "Τι εννοείς είσαι γκέι;!",έιπε η μάνα μου. Εντάξει όχι και το πιο πετυχημένο παράδειγμα )

 

Τα παραπάνω δε λέω ότι είναι σώνει και ντε λάθος, άλλωστε δεν είμαι κι ο ειδικότερος να μιλήσω για γραμματική.

 

 

Λοιπόν, έχω κι εγώ κάποιες απορίες (είναι και περισσότερο συντακτικές βέβαια, αλλά ελπίζω να απαντηθοόυν):

 

5. Ένα που προέκυψε τώρα:

 

Τα παραπάνω δε λέω ότι είναι σώνει και ντε λάθος, άλλωστε δεν είμαι κι ο ειδικότερος να μιλήσει για γραμματική.  ή

Τα παραπάνω δε λέω ότι είναι σώνει και ντε λάθος, άλλωστε δεν είμαι κι ο ειδικότερος να μιλήσω για γραμματική.

Το δεύτερο μου φαίνεται πιο σωστό, αλλά καλό θα ήταν να επιβεβαιωθώ. Το πρώτο θα χρησιμοποιούνταν (ή χρησιμοποιούταν;- σύμφωνα με τον κανόνα το χρησιμοποιούμαι ανήκει στα ρήματα της εξαίρεσης του κανόνα 2;) αν λέγαμε "... ο ειδικότερος που θα μιλήσει...";

 

6. Σε αντίστοιχη λογική με τα γένη ουσιαστικών:
π.χ.

 

Το αλλόκοτο πλάσμα με πλησίασε. Ήταν μια ψηλή φιγούρα με μακριά δάχτυλα και στρογγυλό σαν μπαλόνι κεφάλι. Και το πιο τρομαχτικό πάνω  του/της , αυτό που δεν μπορούσα να σταματήσω να κοιτάζω ήταν τα κοφτερά του/της δόνττια. 

 

 

Δηλαδή το εισάγω ως πλάσμα (ουδέτερο) αλλά μετά το περιγράφω ως φιγούρα (θηλυκό). Ποιο είναι το σωστό;

Το παραπάνω δεν ξέρω αν είναι τόσο συντακτικό ή εννοιολογικό, αλλά ελπίζω να έχετε κάτι κατά νου.

 

7. Για τις παύλες και τα άλλα σημεία στίξης.

 

α)Ο πατέρας μου έσκασε το μπαλόνι με μια μακριά βελόνα – από εκείνες που η γιαγιά χρησιμοποιούσε κάθε χειμώνα μπροστά στο τζάκι – καθώς του είχαμε σπάσει τα νεύρα.

β)Ο πατέρας μου έσκασε το μπαλόνι με μια μακριά βελόνα (από εκείνες που η γιαγιά χρησιμοποιούσε κάθε χειμώνα μπροστά στο τζάκι), καθώς του είχαμε σπάσει τα νεύρα.

γ)Ο πατέρας μου έσκασε το μπαλόνι με μια μακριά βελόνα – από εκείνες που η γιαγιά χρησιμοποιούσε κάθε χειμώνα μπροστά στο τζάκι –, καθώς του είχαμε σπάσει τα νεύρα.

Το γ δε μου φαίνεται και τόσο σωστό - δεν το χω δει δηαδή ποτέ.

Εφόσον η παρένθεση λογικά παίρνει κόμμα (ή μήπως όχι;), δε θα 'πρεπε με κάποιον τρόπο να φαίνεται και στις παύλες ότι κανονικά θα έμπαινε κόμμα, για να το διαχωρίσει από την περίπτωση που δε θα έπαιρνε; (Δηλαδή χωρίς τις παύλες θα έπαιρνε νομίζω κόμμα)

Ελπίζω να καταλαβαίνετε την ερώτησή μου;

[manolis1976]

Κανόνας 1: Σημεία στίξης και εισαγωγικά

 

 

- Αν η φράση συνεχίζεται και μετά τα εισαγωγικά, έχω τρεις εναλλακτικές:

 

α. Κόμμα μετά πάντα, ανεξαρτήτως του σημείου στίξεως μέσα στα εισαγωγικά

 

π.χ. «Γεια», είπε ο Μήτσος. ΚΑΙ «Γεια!», είπε ο Μήτσος.

 

β. Κόμμα που εμφανίζεται μόνο όταν αντικαθιστά μια τελεία (όχι, δηλαδή, μετά από άλλου είδους σημείο στίξης που δεν εξαφανίζεται)

 

π.χ. «Γεια», είπε ο Μήτσος. ΑΛΛΑ «Γεια!» είπε ο Μήτσος.

 

γ. Ποτέ κόμμα μετά

 

π.χ. «Γεια» είπε ο Μήτσος. ΚΑΙ «Γεια!» είπε ο Μήτσος.

 

 

Και οι τρεις εκδοχές είναι σωστές. Απλά επιλέγουμε μία και την τηρούμε σε όλο το κείμενο.

 

- Εισαγωγικά χρησιμοποιούμε στους διαλόγους (εισαγωγικά τύπου «.»), αλλά και όταν θέλουμε να δείξουμε πως κάτι λέγεται με διαφορετικό νόημα απ’ ότι συνήθως, π.χ. ειρωνικά ή μεταφορικά (εισαγωγικά τύπου‘.’ ή “.”). Τα δεύτερα τα χρησιμοποιούμε και αν θέλουμε να βάλουμε κάτι σε εισαγωγικά μέσα σε διάλογο.

 

π.χ. «Αυτός ο τύπος, που τον αποκαλούσαν "Καναδό", ήταν πολύ ύποπτος», μου εκμυστηρεύτηκε ο μάρτυρας.

 

 

 

 

 

Γεια σας και από εμένα, διάβαζα τους ενδιαφέροντες "κανόνες" και θα ήθελα να παρατηρήσω κάτι. Προτείνεις στο τέλος να επιλεγεί ένας τρόπος για τα κόμματα και τα εισαγωγικά για να ακολουθηθεί σε όλο κείμενο. Ενώ τεχνικά αυτό μπορεί να είναι και σωστό θα ήθελα να το θέσω περισσότερο ''χρωματικά''. Και εξηγούμε...

 

Πιστεύω πως όταν θες να δώσεις έναν αναγνωστικό ρυθμό τότε και οι τρείς τρόποι εξυπηρετούν διαφορετικούς λόγους ύπαρξης που μπορούν να συνυπάρχουν.

 

Θα δώσω ένα παράδειγμα που για εμένα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ταυτόχρονα όχι απλώς στο ίδιο βιβλίο ή στην ίδια σελίδα αλλά στον ίδιο διάλογο. Για να γίνει πιο κατανοητή η ''αίσθηση'' του παραδείγματος θα αναφέρω δυο λόγια και για το τι είχε προηγηθεί από τον διάλογο.

 

Πχ Ο Τάσος έχει χάσει την κοπέλα του την Μαρία εδώ και ώρες και ανησυχεί πλέον πολύ. Τον έχουμε βάλει να ψάχνει παντού προσπαθώντας με γρήγορο ρυθμό να μεταβιβάσουμε την ανησυχία στον αναγνώστη. Στο τέλος τον περνάμε ακόμα και από το μαγαζί του πρώην συντρόφου της κοπέλας του με τον οποίο είχε πλακωθεί και στο ξύλο εξαιτίας της. (Υψηλή λογοτεχνία )

 

Ο Νίκος καθόταν ήρεμος όταν είδε τον Τάσο να πλησιάζει.

«Πέρασε η Μαρία από εδώ;» ρώτησε ο Τάσος χωρίς να σταματήσει να περπατάει.

«Όχι!», απάντησε ο Νίκος καχύποπτα.

Ο Τάσος είχε απομακρυνθεί μόλις μερικά βήματα όταν ο Νίκος έβγαλε το κινητό του από την τσέπη…

 

Παρατηρήσεις

Αν ο ρυθμός ανάγνωσης είναι γρήγορος και διαβάσετε - ως καλός αναγνώστης - την ερώτηση του Τάσου ακολουθώντας τα σημεία στίξης, τότε θα δείτε ότι μπορείτε να διαβάσετε την ερώτηση πολύ γρήγορα και την παρέμβαση του αφηγητή να μετατρέπετε σε μια εικόνα που ήρθε και έφυγε.

 

Στην απάντηση του Νίκου το "Όχι" ακολουθείτε από μια μικρή παύση λόγω κόμματος και δίνουμε την αίσθηση της κοφτής απάντησης και ίσως και του κενού που άφησε ο Νίκος μετά από το "Όχι" κοιτώντας τον Τάσο ύποπτα.

 

Πολλοί αναγνώστες θα το διαβάσουν ίδιο με κόμμα και ίδιο χωρίς κόμμα, άλλοι όμως μαθημένοι ενστικτωδώς να κόβουν ταχύτητα στο κόμμα θα καταφέρουν να νιώσουν ένα πέρασμα ενός δευτερολέπτου από το γρήγορο περπάτημα και το αγχωτικό ψάξιμο του Τάσου στον στατικό και παραξενεμένο Νίκο.

 

Δεν ξέρω για εσάς αλλά εγώ το ''Όχι'' το τονίζω περισσότερο άσχετα από το θαυμαστικό όταν έχει κόμμα γιατί φρενάρω απότομα. (Ανάγνωση δυνατά βοηθάει)

Δεν λέω πως κερδίζω πάρα πολλά με αυτό το "τρυκ" (αν είναι καν τρυκ) αλλά γιατί να μην τα κερδίσω όταν επί της ουσίας δεν σφάλω γραμματικά;

 

Θα ήθελα και τις δικές σας γνώμες για το αν σας βγάζει κάτι παρόμοιο αυτό γιατί υποψιάζομαι ότι μπορεί να είναι και ο δικός μου τρόπος ανάγνωσης και να είναι γενικά άχρηστο να το κάνει κάποιος

[wordsmith]

Εμένα μου φαίνεται λάθος να υπάρχει κόμμα σε αυτό το σημείο δίπλα στα εισαγωγικά και δε νομίζω ότι το έχω δει σε κανένα δημοσιευμένο βιβλίο. Η μόνη εντύπωση που θα μου έδινε θα ήταν ότι σ' αυτό το κείμενο δεν έχει γίνει επιμέλεια.

[manolis1976]

Εμένα μου φαίνεται λάθος να υπάρχει κόμμα σε αυτό το σημείο δίπλα στα εισαγωγικά και δε νομίζω ότι το έχω δει σε κανένα δημοσιευμένο βιβλίο. Η μόνη εντύπωση που θα μου έδινε θα ήταν ότι σ' αυτό το κείμενο δεν έχει γίνει επιμέλεια.

 

Θεωρείς δηλαδή ότι δεν μπορεί να πάει ποτέ κόμμα μετά από εισαγωγικά;

[mman]

Μανώλη, το παράδειγμα που δίνεις ουσιαστικά ακολουθεί τον τρόπο (β). Γι' αυτό και μετά το ερωτηματικό δεν βάζει κόμμα. 

Για να φανεί αυτό που λες, θα πρέπει  στο ίδιο βιβλίο να μπαίνει κόμμα μετά από άλλα ερωτηματικά, όπου δεν θα θέλεις να πας τόσο "γρήγορα".

Αυτό όμως δεν συμβαίνει σε κανένα βιβλίο με σοβαρή επιμέλεια. Άνοιξε όποιο βιβλίο θέλεις, κατά προτίμηση μεγάλου εκδοτικού, ώστε να του έχει γίνει κανονική επιμέλεια. Θα δεις ότι τηρείται απαρέγκλιτα ένα σύστημα, συνήθως το (β).

Μάλιστα με μια γρήγορη δειγματολειπτική εξέταση στη βιβλιοθήκη μου δεν βρήκα κανένα που να ακολουθεί τον (α) τρόπο, πιθανότατα επειδή το κόμμα μετά από ερωτηματικό (ή θαυμαστικό) παραβιάζει τον κανόνα για τα δύο συνεχόμενα σημεία στίξης.

Edited August 6, 2014 by mman