Camera Obscura - Σταμάτης Λαδικός

[Electroscribe]

Εδώ συζητάμε για τη συλλογή διηγημάτων Τρόμου Camera Obscura του Σταμάτη Λαδικού (κατά φόρουμ Adicto) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Momentum

 

 

Είναι ένα βιβλίο που γεννήθηκε εδώ μέσα - συχνά με αφορμή τους διαγωνισμούς - και ωρίμασε με τη βοήθεια των σχολίων των μελών.

 

ISBN13: 978-960-9796-05-7

Σελίδες: 184

Ημ/νία Έκδοσης: Δεκέμβριος/2012

Εξώφυλλο: Μαλακό

Μέγεθος: 14x21

Τιμή 12 EUR

 

Περιέχει τα εξής διηγήματα:

 

- Camera Obscura

- Το ξέφωτο

- Το όνειρο του Κρόνου

- Ripper's Ballad

- Η μάσκα

- Το στοίχειωμα

- Απλά περαστικός

- Γεννηθήτω το θέλημά σου

- Ο άνθρωπος που σκότωσε το χρόνο...

- Ωχρά Σπειροχαίτη

- Vice Versa

- The Babalon Working

[Electroscribe]

Είχα την τιμή να μιλήσω στην παρουσίαση του βιβλίου. Αυτά που είπα, κατά προσέγγιση (τα αποσπάσματα που διάβασα τα βάζω σε spoiler για να μικρύνει κάπως το μήκος του ποστ):

 

 

 

Η ανησυχία άφησε σκοτεινό σπόρο μέσα σου και αυτός αργά και αθόρυβα κάρπισε. Το λουλούδι του φόβου έπιασε ρίζα βαθιά στη ψυχή σου και αργόσυρτα ανοίγει τα βαριά, μαβιά πέταλά του.

- Γεννηθήτω το θέλημά σου

 

Το βιβλίο αποτελεί εξαιρετικά σημαντική κυκλοφορία που κλείνει ελπιδοφόρα το 2012, όχι μόνο επειδή είναι πολύ καλό, αλλά και γιατί είναι μια θαρραλέα επιλογή από μικρό εκδοτικό οίκο, σε μια χρονιά η οποία χαρακτηρίστηκε από αυτοεκδόσεις.

 

Όλα τα διηγήματα που περιέχονται αναρτήθηκαν αρχικά στο ελληνικό φόρουμ του φανταστικού (sff.gr), συχνά με αφορμή κάποιο διαγωνισμό.

 

Από το ίδιο φόρουμ γνωρίζω κι εγώ το Σταμάτη. Πριν μου ζητήσει να μιλήσω για το βιβλίο του, είχαμε συναντηθεί μόνο δυο φορές, αν θυμάμαι καλά και είχαμε μιλήσει μάλλον επιφανειακά. Συνήθως αυτός που παρουσιάζει ένα βιβλίο προτιμά να λέει «ο συγγραφέας» ή να χρησιμοποιεί το επώνυμο, ώστε το κείμενο της παρουσίασης να είναι έτοιμο για δημοσίευση. Εγώ λέω «Σταμάτης» παρά τη μικρή οικειότητα που έχω μαζί του, γιατί για να μπορέσει να σε τρομάξει κάποιος, πρέπει να σου ανοιχτεί, να εκτεθεί , να σου δείξει τι τρομάζει τον ίδιο. Κι εφόσον χρησιμοποιώ το μικρό του όνομα ακόμα και τώρα που έχω διαβάσει το βιβλίο του, μάλλον πέτυχε σ’ αυτό το στόχο.

 

Από την άλλη, αν και ο ίδιος έχει και όνομα και επώνυμο, οι περισσότεροι ήρωές του είναι ανώνυμοι και πολλές φορές κινούνται μέσα σε έναν ανώνυμο κόσμο, στον οποίο δεν προσδιορίζονται ονομαστικά ούτε και οι άλλοι γύρω τους.

 

Αυτό δε σημαίνει πως είναι απρόσωποι. Είναι συγκεκριμένα άτομα, με συγκεκριμένο επάγγελμα, συγκεκριμένα γούστα και ηλικίες. Μπορείτε να ταυτιστείτε μαζί τους αν σας μοιάζουν ή να τους ταυτίσετε με ανθρώπους που ξέρετε ή ακόμα και να πείτε «κάπως έτσι πρέπει να είναι αυτός ο τύπος που βλέπω κάθε πρωί στο μετρό όταν πηγαίνω στη δουλειά μου». Η ανωνυμία τους έχει άλλο στόχο, να δώσει την αίσθηση της αστικής αποξένωσης που φαίνεται να είναι μια από τις φοβίες του Σταμάτη.

 

Αλλά ο μεγάλος του τρόμος είναι το υπερφυσικό. Όπως το παρουσιάζει, ένα παρείσακτο πράγμα που προκαλεί αποδόμηση της ρουτίνας, είτε αυτή είναι οικογενειακή ευτυχία, είτε απλός συμβιβασμός, είτε ακόμα και νοσηρή κατάσταση ή ένα ερωτικό τρίγωνο υπό κατάρρευση. Το υπερφυσικό για τον Σταμάτη είναι αυτό που εισβάλει και καταστρέφει το γνώριμο, αφήνοντας πίσω του μια πολύ χειρότερη κατάσταση.

Το ίδιο βλέπουμε ακόμα και από την ΟΓ του τέρατος, το οποίο ακολουθώντας τα «θέλω» του και χωρίς να αντιλαμβάνεται πως κάνει κακό, ξηλώνει μια οικογένεια ξεκινώντας από το κατοικίδιό της.

 

Από πού προέρχεται μια τέτοια εισβολή; Γιατί συμβαίνει; Η αιτία τον προβληματίζει και τον ίδιο το Σταμάτη, τη διερευνά μέσα από τη γραφή του. Άλλοτε εξήγηση είναι τα πάθη και οι αμαρτίες των ηρώων, άλλοτε μια θεμιτή επιθυμία όπως φόβος της μοναξιάς, κάποιες φορές ένα παιχνίδι της τύχης που υπονοεί παράγοντες που δεν τους χωρά το μυαλό μας:

 

 

 

Παραμένει ακόμα μυστήριο ο τρόπος ή καλύτερα, η αιτία η οποία την μετέτρεψε σε καταλύτη που πυροδότησε την αλυσίδα των γεγονότων που ακολούθησαν. Ένιωθα πως η κατάσταση στην οποία βρισκόμουν πλέον ήταν το αποτέλεσμα μιας σκοτεινής και ακατανόητης εξίσωσης. Μιας εξίσωσης που περιελάμβανε αθροίσματα και πολλαπλασιασμούς απείρων σχεδον παραγόντων, μα που για να λυθεί οριστικά περίμενε την εμφάνιση του πιο σημαντικού εξ’ αυτών. Την φωτογράφηση εκείνης της γυναίκας.

- Camera Obscura

 

 

 

Η άλλη όψη στην ανωνυμία είναι τα ιστορικά πρόσωπα. Κάποιες ιστορίες έχουν τέτοια και «πατάνε» σε ιστορικά γεγονότα. Αυτά ο Σταμάτης φαίνεται πως τα έχει ψάξει και τα περιγράφει όσο καλύτερα μπορεί.

Αλλά δε χάνει το μέτρο. Όποιος ξέρει θα αναγνωρίσει τα ονόματα και τις συγκυρίες και θα απολαύσει τις αντιστοιχίες. Όποιος δεν ξέρει, δε χρειάζεται να ψάξει σε εγκυκλοπαίδειες: το κείμενο περιέχει όσα χρειάζονται για την ίδια την πλοκή του.

 

Ο Κώστας και η Μαρία είναι άμεσα αναγνωρίσιμοι ως Καρυωτάκης και Πολυδούρη χωρίς πολλά-πολλά, ο Κουρτ κι ο Άλμπερτ αναφέρεται πως είναι ο Γκέντελ κι ο Αϊνστάιν, ενώ για τους άγνωστους στους περισσότερους Έλληνες Τζακ Πάρσονς και Τζον Ντη δίνονται περισσότερες εξηγήσεις. Τρεις διαφορετικές προσεγγίσεις, τρεις διαφορετικοί βαθμοί πληροφορίας κατά περίπτωση.

 

Το ενδιαφέρον είναι πως εδώ το υπερφυσικό μοιάζει να είναι όχι ο ξένος παράγοντας που εισβάλει, αλλά ο καθοριστικός για τη ζωή των ιστορικών προσώπων, ο λόγος που τα γεγονότα είναι όπως τα γνωρίζουμε από την Ιστορία, αντί να εκτροχιάζονται.

 

 

 

Την βρήκε να τον περιμένει καθιστή στα σκαλιά έξω από τη

Νομαρχία όταν αυτός σχόλασε από το καθημερινό του Κολαστήριο.

Τυλιγμένη στο παλτό της για να φυλαχτεί από το κρύο, πετάχτηκε όρθια

όταν τον είδε. Το βλέμμα του την είχε σταματήσει, λίγο πριν τον αγκαλιάσει.

“Δεν έπρεπε να έρθεις, Μαρία”, της είχε πει μονάχα.

“Δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς”, του είχε απαντήσει αυτή. Δεν αντάλλαξαν άλλη λέξη, δεν χρειαζόταν, άλλωστε δεν μπορούσε να την αποδιώξει.

Ακόμα λίγο μακριά από εκείνον, του είχε γυρίσει ελαφρά την πλάτη.

Το σώμα της κοίταζε στο βάθος του δρόμου όπου στέκονταν. Το χέρι της, το οποίο ίσα που ξεπρόβαλε από τα πλευρά της, ήταν ελαφρά, ντροπαλά απλωμένο προς το μέρος του.

“Θα μου δείξεις την πόλη σου;”, του είχε πει.

Κοίταξε το ψιλόλιγνο κορμί της και πάγωσε στη θέση του πριν

δοκιμάσει να της απαντήσει.

Είδε ένα ζεύγος μαύρων φτερών να φυτρώνει από την πλάτη της, να τρυπά την καφέ καπαρντίνα της, να τεντώνονται αυθάδικα προς τον βραδινό ουρανό ωσότου στάθηκαν ορθάνοιχτα, μεγαλοπρεπή. Οι κάλαμοι τους ξεπρόβαλαν ανάμεσα από τις ωμοπλάτες της και κατέληγαν σε οστέινα ψευδώνυχα. Τα φτερά ήταν θαρρείς καμωμένα από μία μεμβράνη όμοια με δέρμα. Και μαύρα.

Τόσο μαύρα που έμοιαζαν να απορροφούν και να καταναλώνουν το θαμπό φως του απογεύματος μέσα τους.

“Λοιπόν;”, του ξανάπε.

- Ωχρά Σπειροχαίτη

 

 

 

Είναι μελετημένος, λοιπόν, ο Σταμάτης. Έχει διαβάσει όσα χρειάζεται πριν γράψει. Δε διαβάζει μόνο λογοτεχνία, αλλά και σ’ αυτή δε διαβάζει μόνο Τρόμο. Ακόμα περισσότερο, δε διαβάζει μόνο ένα συγκεκριμένο είδος Τρόμου.

 

Φέτος που δεν είναι καλή αναγνωστική χρονιά (πέρα από την εργασιακή πίεση, έγινε και πατέρας). Κι όμως, έπιασε Μπάρκερ και Κέτσαμ, αλλά και Τζέφρι Ευγενίδη και Χαρούκι Μουρακάμι και Κόρμακ ΜακΚάρθι και Αντόνιο Ταμπούκι. Και το «Εθνικοσοσιαλισμός και αρχαιότητα».

 

Επιμένω σ’ αυτό γιατί στον Τρόμο υπάρχει το μοναδικό φαινόμενο Κινγκ: ο πιο εμπορικός συγγραφέας όλων των εποχών, ο οποίος όμως δεν κατακρίνεται και ποιοτικά, ενώ δεν έχει δημιουργηθεί και σχολή αντίθετη με το στυλ του (όπως π.χ. με τον Τόλκιεν). Ακόμα χειρότερα, είναι παραγωγικότατος και ακόμα ενεργός. Με τη σκιά του να πέφτει βαριά στον Τρόμο, αποτελούν μεγάλο πρόβλημα (τουλάχιστον στην εγχώρια σκηνή) οι μιμητές του που δεν έχουν διαβάσει απολύτως τίποτε άλλο απ’ αυτόν. Πολλές φορές είναι ταλαντούχα παιδιά, αλλά το ταλέντο τους χάνεται μέσα στην αντιγραφή.

 

Ευτυχώς, ο Σταμάτης ξεφεύγει απ’ αυτήν την παγίδα. Γενικά, είναι πολυφωνικός και πολυσυλλεκτικός, χωρίς να γίνεται χαμαιλέοντας και να χάνει τη δική του λογοτεχνική φωνή μέσα στους πειραματισμούς. Τη διατηρεί ακόμα κι όταν σαν άσκηση μιμείται το ύφος ενός γνωστού στυλίστα του Τρόμου (του Λιγγότι):

 

 

 

Ξύπνησε μες στο βράδυ ενός κόσμου που ήξερε πια οτι δεν ήταν ο μόνος που υπήρχε.

 

Ξύπνησε και ένοιωσε ότι αυτή η μέρα που θα ξημέρωνε θα ήταν αβάστακτη μέχρι να τελειώσει και να ξαναβρεθεί στην Πόλη.

 

Ξύπνησε μα δεν είδε στο σκοτάδι του δωματίου τα πρόσωπα που ξεπρόβαλαν από τους τοίχους να τον κοιτάνε γελώντας άηχα και μετά να χάνονται πάλι μέσα τους∙ δεν είδε τα λευκά χέρια που απεγνωσμένα τεντώνονταν πασχίζοντας να τον αγγίξουν.

 

Ξύπνησε μα δεν είδε παράξενα στάχια να φυτρώνουν κάτω από το κρεβάτι του για μια στιγμή πριν χαθούν και πάλι.

 

Δεν είδε τίποτα από όλα αυτά...

 

Ξύπνησε μόνο και μόνο για να αποκοιμηθεί και πάλι, με το νανούρισμα ενός νυχτοπουλιού που δεν ήξερε ότι ήταν νεκρό, να έρχεται έξω από το παράθυρό του.

- Το Άνθος/Η Μάσκα

 

 

 

Μια ακόμα επιρροή του είναι οι ταινίες, από τις οποίες έμαθε κάτι που πολλοί συγγραφείς Τρόμου το ξεχνούν. Δεν υπάρχει μόνο η κλιμάκωση, η σταδιακή άνοδος του σασπένς ως την κορύφωση, αλλά και το ξάφνιασμα, η γάτα που πετάγεται ξαφνικά. Και στο επόμενο ξάφνιασμα, όταν ανοίγεις μια πόρτα και να πέφτεις απροειδοποίητα πάνω στη φρίκη; Στον κινηματογράφο είναι εύκολο, αλλά θέλει μεγάλη μαεστρία για να ηρεμήσεις τον αναγνώστη και να τον οδηγήσεις ως το επόμενο ξάφνιασμα χωρίς να τον χάσεις. Κι αυτό το καταφέρνει ο Σταμάτης.

 

 

 

Δεν τολμούσα να την κοιτάξω...

«Καφέ γλυκό χωρίς»

Γιατί ήξερα αυτή τη φωνή...

«Καφέ γλυκό χωρίς,Καφέ γλυκό χωρίς,Καφέ γλυκό χωρίς», ούρλιαζε τώρα, η μύτη του μολυβιού έσπασε και έπεσε στο πάτωμα.

«Καφέ γλυκό χωρίς Καφέ γλυκό χωρίς Καφέ γλυκό χωρίς»

 

Ήταν η φωνή που άκουσα στο νεκροτομείο...

 

Πετάχτηκα απότομα από τη θέση μου σπάζοντας την παραλυτική επίδραση του τρόμου που με είχε καταβάλλει, η μυρωδιά της είχε μεταβληθεί σε μία αβάσταχτη αποφορά τώρα που με είχε καλύψει. Την κοίταξα και ευχήθηκα να μην το είχα κάνει ποτέ. Με κοίταξε και αυτή, ήταν η νεκρή κοπέλα που είχα φωτογραφήσει. Το στήθος της έστεκε σαν ανοιχτό παράθυρο. Μόνο που αν κοίταζες στο εσωτερικό του αντίκριζες σάπιο ιστό, ωχρά οστά και μια καρδιά που είχε πάρει ήδη ένα βαθύ πράσινο χρώμα.

 

Με κοίταξε και μου γέλασε με μιά παρωδία χαμόγελου. Μου ξαναμίλησε:

«θα με αφήσεις να φύγω;»

- Camera Obscura:

 

 

 

Δεν εξαντλείται όμως στη φρίκη. Δε λείπει κι ο υπαινικτικός τρόμος, η ανατριχίλα, ο ψυχολογικός πόνος, η αποστασιοποιημένη απαρίθμηση πληγών, ακόμα και το συμπαντικό δέος – ο τρόμος στη συνειδητοποίηση του πόσο μεγάλο είναι το Σύμπαν και πόσο μικροί εμείς.

 

Το βιβλίο προσφέρει ποικιλία για όλα τα γούστα και κινείται με την ίδια ποιότητα σε κάθε παραλλαγή του τρόμου. Το καθένα διήγημα αποτελεί κι ένα πείραμα, μια δοκιμή των ορίων του συγγραφέα και της τέχνης του. Πριν κλείσω, θα ήθελα να πω δυο λόγια για όλα τους:

• Camera Obscura: Ένας κάπως διεστραμμένος φωτογράφος πτωμάτων έρχεται πιο κοντά στα μοντέλα του απ’ όσο θα ήθελε
  
• Vice Versa: Παράλληλες ιστορίες ενός σκληρού Ναζί στον Β’ Παγκόσμιο κι ενός Γιουγκοσλάβου που πέφτει θύμα εγκλήματος πολέμου στον πρόσφατο εμφύλιο
  
• Ripper’s Ballad: Ποιητική, φιλοσοφική και μεταφυσική προσέγγιση στον Τζακ τον Αντεροβγάλτη. Σε πρώτο πρόσωπο – από τον ίδιο
  
• Απλά περαστικός: Μπάρμαν σε μικρή πόλη ετοιμάζεται να κλείσει αλλά δέχεται σαν πελάτη το απόλυτο Κακό
  
• Γεννηθήτω το θέλημά σου: αναμονή και ανησυχία σε δεύτερο πρόσωπο
  
• Ωχρά Σπειροχαίτη: τα εφιαλτικά οράματα των τελευταίων ωρών του Κώστα Καρυωτάκη
  
• Το στοίχειωμα: από την οπτική γωνία του τέρατος
  
• Το ξέφωτο: από την οπτική γωνία του οικογενειάρχη
  
• Το Άνθος/Η μάσκα: Αποξένωση, παράλληλοι κόσμοι και δυνάμεις που δε χωρά το μυαλό μας
  
• Το όνειρο του Κρόνου: μια μηχανή που μετατρέπει έργα τέχνης σε εικονική πραγματικότητα
  
• Ο άνθρωπος που σκότωσε το χρόνο: ιστορία αξιώσεων στην οποία το ταξίδι στο χρόνο είναι αφορμή για κοσμικό τρόμο
  
• The Babalon Working: Οι απαρχές της Αποκάλυψης ταυτόχρονα στο 1562 και το 1946
  

Από την εποχή που πρωτοδιάβασα κάτι του Σταμάτη ως τώρα, έχει κάνει άλματα στη γραφή του και συνεχίζει να δουλεύει και να βελτιώνεται. Μπορεί να ξεκίνησε σχετικά μεγάλος τη συγγραφή, αλλά είναι προφανές πως δε γράφει επειδή μια μέρα είπε «μπορώ κι εγώ να το κάνω αυτό». Γράφει από ανάγκη πλέον, επειδή δε μπορεί να κάνει αλλιώς και προς τιμήν του θέλει να το κάνει όσο καλύτερα μπορεί.

 

Νομίζω πως δεν έχει φτάσει ακόμα στο απόγειο της τέχνης του, δεν έχει καν αποβάλλει όλα τα ελαττώματα. Αλλά διαβάστε το βιβλίο τώρα γιατί είναι καλό. Και γιατί όταν σε δύο-τρία χρόνια έρθει αναπόφευκτα το επόμενό του, ίσως να είναι αργά πια. Είναι πολύ πιθανό εκείνο να είναι τόσο καλό που ετούτο θα φαντάζει λίγο μπροστά του.

[Count Baltar]

Και η σειρά μου να αναφερθώ σε αυτό το βιβλίο.

 

Χωρίς πολλά-πολλά: εξαιρετικό. Ο Σταμάτης δημιουργεί ατμόσφαιρα, κάπου προκαλεί τρόμο, κάπου φρίκη, κάπου όλα μαζί.

Σίγουρα, όλα τα διηγήματα διαβάζονται απνευστί.

Ο Σταμάτης γράφει σε εξαιρετικά ελληνικά (κανονικά ελληνικά, χωρίς αγγλισμούς και σολοικισμούς). Χαρακτηριστικό: λόγω επαγγελματικής διαστροφής, όταν διαβάζω κάτι αμέσως προσπαθώ να το μεταφράσω. Κάποια πάνε κατευθείαν στα αγγλικά, - ε, εδώ αυτό ήταν αδύνατο να γίνει αυτόματα, τα πάντα ήθελαν αρκετή σκέψη. (Ας μην ανησυχεί ο συγγραφέας: αν είναι κάτι να μεταφραστεί στα αγγλικά, υπάρχουν πολλοί καλοί επαγγελματίες εκεί έξω, δεν είναι ανάγκη να έχει εργοστασιακές ρυθμίσεις το κείμενο.)

Επίσης, είναι σαφές ότι διαβάζει πολύ - και φυσικά όχι μόνο τρόμο: τα πάντα. Αφομοιώνει τα πάντα, και αυτά γίνονται υλικό για τις ιστορίες του και εργαλεία για τη γραφή του.

Και φυσικά είναι προφανές ότι έχει διαβάσει, και διαβάζει, Έλληνες, κλασσικούς και μη (όταν λέω κλασσικούς δεν εννοώ αρχαίους).

 

Απόλαυσα πραγματικά το βιβλίο τόσο ως λάτρης του τρόμου, όσο και ως απλός αναγνώστης. Σίγουρα υπάρχουν περιθώρια για βελτίωση, αλλά αυτό δεν μειώνει σε τίποτα την αξία του συγκεκριμένου έργου.

 

Δεν θα αναφερθώ αναλυτικά στα διηγήματα, απλώς θα πω ότι λάτρεψα το Στοίχειωμα, το Ξέφωτο και το Όνειρο του Κρόνου, ενώ με άφησε γενικά πιο αδιάφορο το "Απλά περαστικός" και δεν κατάλαβα καν τι έγινε στο "Ο άνθρωπος που σκότωσε το χρόνο". (Αλήθεια, τι έγινε εδώ;) Στο συγκεκριμένο λάτρεψα την καταπληκτική εναρκτήρια πρόταση (και γενικά την αρχή), και γενικά τη γραφή, αλλά αν το είχα πετύχει μόνο του, π.χ. σε έναν διαγωνισμό, θα το είχα θάψει - επαναλαμβάνω: επειδή δεν κατάλαβα τίποτα (και ως δραστήριο μέλος της Οργάνωσης για τα Δικαιώματα του Αναγνώστη κάτι τέτοια δεν τα περνάω στο ντούκου )

 

Μπότομ λάιν: Όπως λέει και ο Λευτέρης αποπάνω, "διαβάστε το βιβλίο τώρα γιατί είναι καλό. Και γιατί όταν σε δύο-τρία χρόνια έρθει αναπόφευκτα το επόμενό του, ίσως να είναι αργά πια. Είναι πολύ πιθανό εκείνο να είναι τόσο καλό που ετούτο θα φαντάζει λίγο μπροστά του."

Edited December 13, 2012 by Count Baltar

[Naroualis]

Το έταξα, το παραδίδω. Σταμάτη, και στο δεύτερο.

 

Γενικά είναι ένα χορταστικό βιβλίο. Ξεκινάει με γροθιά καταλήγει με γροθιά, ενδιαμέσως τρως ανάλογα ξύλο. Το ότι είχα διαβάσει κάποια από τα διηγήματα παλαιότερα δε μείωσε καθόλου την αναγνωστική τους απόλαυση. Και μαντέψτε, η νέα τους εκδοχή δε με έκανε να τα εκτιμώ λιγότερο απ’ ό,τι τα εκτιμούσα όταν ήταν ακόμη σχετικά απαίδευτα.

 

Αγάπησα την επιλογή των λέξεων, την κινηματογραφικότητα των εικόνων, το πιάσιμο στο στήθος από τον τρόμο. Έφερα το χέρι στο στόμα να κρατήσω κραυγή διαβάζοντας

 

 

πόση αγάπη έχει να δώσει το στοιχειό και πόσο γρήγορα εξαφανίστηκαν τα παράξενα στάχυα κάτω από το κρεβάτι.

 

 

 

Σοβαρά παράπονα δε νομίζω ότι έχω. Ίσως μια επιλογή πειραματισμού στα τρία λιγότερο καλά διηγήματα της συλλογής. (Το όνειρο του Κρόνου, το Vice Versa και το Απλά περαστικός), με την έννοια ότι σε κάθε ένα από αυτά πειραματίζεσαι με μια πτυχή της ιστορίας (ιδέα, αφήγηση, ατμόσφαιρα) και αφήνεις τις άλλες να υπολείπονται.

 

Εκείνο όμως για το οποίο θα ήθελα να διαμαρτυρηθώ δημοσίως είναι η χρήση του καταπληκτικού ευρήματος της λέξης που καταβαίνει τις γραμμές του κειμένου σκαλωτά, ένα γράμμα τη φορά. Το αγάπησα βλέποντάς το στο Ripper’s Ballad στη λέξη «συνείδηση», αλλά όταν το ξανασυνάντησα στην Ωχρά Σπειροχαίτη σκέφτηκα ότι θα ήταν πολύ πιο εντυπωσιακό αν τα διηγήματα έμπαιναν με την ανάποδη σειρά. Το «βυθίζεται» θα μου έδειχνε το κόλπο και η «συνείδηση» θα έλεγε «σύμφωνα με το κόλπο που είδες προηγουμένως, σκέψου ότι και η συνείδηση μπορεί να βυθιστεί».

 

Σύνολο: 9 στα 10. Αν αυτό είναι το πρωτόλειό σου, Σταμάτη, τι νοστιμιές μας έχεις φυλαγμένες για το επόμενο;

 

Λεπτομέρειες:

 

Camera Obscura

 

Η πρώτη ιστορία και γροθιά στο στομάχι. Η κεντρική ιδέα της ιστορίας είναι ένας από τους λόγους που υποστηρίζω φανατικά την καύση των νεκρών. Σοφή η χρήση του τρένου, με την έννοια ότι δεν την ξεχείλωσες ούτε της επέτρεψες να γίνει κλισέ. Το σημείο με τη σερβιτόρα εξαιρετικό (αν και το εύρημα των παραισθήσεων επαναλαμβάνεται στην Ωχρά Σπειροχαίτη με συνταρακτικότερο τρόπο).

 

Το ξέφωτο

 

Ένα ταξίδι βήμα το βήμα στο πατρικό άγχος. Εδώ μια φράση που έχει καταστήσει κλισέ στις συζητήσεις μας, εκείνο το καταραμένο το show don’t tell, γίνεται πραγματικότητα στις λεπτές αλλαγές συμπεριφοράς του παιδιού και της μητέρας. Οι εικόνες των δέντρων με τάραξαν.

 

Το όνειρο του Κρόνου

 

Τρεις αδύναμες στιγμές έχει η συλλογή κι αυτή είναι η πρώτη. Αδύναμη ως προς την βιαστική και μάλλον περιληπτική εκτέλεση μια ιδέας που θα μπορούσε να γίνει η κριπίλα η ίδια. Η μετάβαση από την περιγραφή των ηρώων στο εύρημα της πλοκής είναι μάλλον απότομη κι οι αντιδράσεις τους επιδερμικές.

 

Ripper's Ballad

 

Αναντίρρητα ένα ποίημα έλλογου παραλογισμού. Τι είπα τώρα, ε; Ε, αυτό είναι, ένα τραγούδι όπου ο τρελός σου τραγουδάει την τρέλα του. Εκείνη η συνείδηση που πέφτει σκαλωτά γραμμή τη γραμμή, τι να πω, ήταν πιο συγκινητική κι από το παραλήρημα των λέξεων χωρίς κενά μεταξύ τους.

 

Η μάσκα

 

Όταν το είχα διαβάσει για το διαγωνισμό, σου είχα πει ότι η παχύρρευστη, χαλαρή ροή εξυπηρετεί τέλεια το θέμα σου. Και το ξαναλέω, όπως επίσης κι ότι οι εικόνες είναι περιληπτικές και μεγαλειώδεις, όπως θα ταίριαζε. Κάποιο πουλάκι μου σφύριξε ότι αποτίεις φόρο τιμής στο Λιγκότι. Δεν ξέρω αν ισχύει (θα διαβάσω Λιγκότι μέσα στο 2013) αλλά η Σελεφαΐς είναι φανερά εκεί. Με όλα της τα προτερήματα.

 

Το στοίχειωμα

 

Υπάρχει μια ιστορία στις Ωρόρες που λέγεται «Αγάπα με, αγάπα με, αγάπα με». Ανατριχιαστική, προκαλεί τρόμο κι αβάστακτη αίσθηση μοναξιάς. Εκείνη η ιστορία δε φτάνει ούτε στο μικρό δαχτυλάκι του Στοιχειώματος. Και ξέρεις γιατί; Γιατί σαν παιδάκι που δεν έζησε και τα πιο ευτυχισμένα εφηβικά χρόνια, συνειδητοποιώ ότι οι σκέψεις εκείνης της εποχής είναι ίδιες με του μικρού στοιχειού. Έκανα πολύ ώρα να συνέλθω μετά την ανάγνωση, διερωτώμενη (και παράλυτη από το φόβο) για το τι θα μου είχε συμβεί, σε τι θα είχα μετατραπεί, αν είχα παραμείνει μια δυστυχισμένη και μοναχική έφηβη.

 

Απλά περαστικός

 

Η δεύτερη αδύναμη στιγμή. Εδώ είναι και η ιδέα κάπως αδύναμη και η εκτέλεση επιδερμική, λείπει η σχέση αιτίου και αιτιατού. Η εξήγηση που δίνει ο «περαστικός» είναι αδύναμη, ελλιπής. Ωστόσο τα συναισθήματα που δημιουργούνται είναι αληθινά.

 

Γεννηθήτω το θέλημά σου

 

Κι άλλο ένα διήγημα που μου θυμίζει άλλο, συγκριμένα το Ποδαράκι της Μαϊμούς, του Τζέικομπς. Εκεί γλιτώνεις, εδώ όχι. Μπορεί να ξεκινάει κάπως γλυκερά, αλλά με κάνει στη δεύτερη ανάγνωση να συνειδητοποιήσω ότι μιλάει εκ μέρους (κι όχι με τη φωνή) μιας γυναίκας νεαρή κι ερωτευμένης. Κύδος και γι’ αυτό.

 

Ο άνθρωπος που σκότωσε το χρόνο...

 

Εξακολουθεί να με μπερδεύει, όπως και στην πρώτη του ανάγνωση, αλλά και εξακολουθεί να με γοητεύει. Η τάση του σύμπαντος προς το άπειρο είναι τελικά η αίσθηση που λαμβάνω και τα ανθρωπάκια που την κουβεντιάζουν μου φαίνονται μικρά μπροστά της.

 

Ωχρά Σπειροχαίτη

 

Να πως μπορούμε να δημιουργήσουμε τη δική μας Πρόβιντενς. Η Πρέβεζα, κοντά στον Αχέρωντα, επιβλέποντας τα στενά της λιμνοθάλασσας της Αμβρακίας, χωρίς κάποιο νησί να παρεμβάλλεται μεταξύ αυτής και της Ιόνιας Αύλακας (τα μεγαλύτερα βάθη της Μεσογείου), είναι αρκετά στατική και καταραμένη από τον ήρωά σου, ώστε να γίνει το θέατρο της μάχης μας με τους Μεγάλους Παλαιούς. Σοβαρά τώρα, οι καταραμένοι ποιητές πάντα μου έμοιαζαν κάπως υπερτιμημένοι, αλλά εδώ τους επαναφέρεις στα μάτια μου σε όλο τους το μεγαλείο. Μια βεβηλωμένη από την νευροσύφιλη εκκλησία είναι όχι κερασάκι, αλλά σαντιγί στο γλύκισμα που μας παραθέτεις. Όπως και πολλοί άλλοι, θεωρώ το εύρημα του ποιητή που βυθίζεται εξαιρετικό.

 

Vice Versa

 

Και η τρίτη και τελευταία αδύναμη στιγμή. Εδώ η εκτέλεση είναι ιδανική, γροθιά όχι στο στομάχι αλλά στα δόντια, να σκιστούν χείλη, να τσακιστούν κόκαλα. Αλλά η ιδέα; Το εύρημα είναι σχεδόν εμφανές εξαρχής και εκείνο το κλισέ σημαδάκι με ξενέρωσε. Γενικά μου έδωσε την εντύπωση μιας ιστορίας γραμμένης μόνο και μόνο για να σοκάρει με τη βία της.

 

The Babalon Working

 

Και κλείνουμε ιδανικά. Η παράλληλη αφήγηση κι εκείνη η εικόνα

 

 

της Μπάμπαλον που βγαίνει μέσα από τον Κέλλεϋ

 

 

ήταν η τελευταία κουταλιά σ’ ένα γλύκισμα τρόμου που θα το ξαναζητήσω και θα το ξαναδιαβάσω.

[mman]

Η γνώμη μου:

 

Τέσσερεις ξενόγλωσσοι τίτλοι σε δώδεκα διηγήματα είναι πολλοί. Ένας μάλιστα εξ αυτών αποτελεί και τον τίτλο της συλλογής. Αυτό θα το απέφευγα με κάθε τρόπο.

 

Γράψιμο: Τα κεφαλαία γράμματα σπάνια δικαιολογούνται (βλ. παρακάτω) και υπάρχουν μερικές επαναλήψεις. Αυτά όμως αποτελούν τις εξαιρέσεις. Ο κανόνας είναι πλούσιο και εύστοχο λεξιλόγιο, γενικά ακριβής έκφραση, ομαλή ροή του κειμένου που βοηθάει την ανάγνωση, ζωντανές εικόνες και επαρκέστατοι έως πολύ καλοί διάλογοι. Ελληνικό γράψιμο, με κάθε καλή έννοια, φυσικά. Από τα δυνατά ατού του βιβλίου και από αυτά τα γραψίματα που θέλουμε όσο πιο πολλά γίνεται στον χώρο του ελληνικού φανταστικού.

 

Ναι, ο Σταμάτης διαβάζει πολύ και πολλά διαφορετικά πράγματα, κι αυτό βεβαίως και είναι θετικό γιατί φαίνεται στο γράψιμό του.

 

Στα συν και η πολύ ικανοποιητική αληθοφάνεια, στα πλαίσια του είδους βέβαια. Νομίζω ότι ποτέ δεν έπιασα τον εαυτό μου να σταματάει και να διαμαρτύρεται «έι, αυτό δεν γίνεται!». Κανά δυο φορές είπα μόνο ένα απλό «επ, σ’ έπιασα!».

 

Ειδικότερα:

 

Το όνειρο του Κρόνου: Η καλύτερη ιδέα του βιβλίου. Οκέυ, ξέρω ότι ο Τρόμος δεν κυνηγάει τόσο τις ιδέες, αλλά οι Ε.Φ. καταβολές βλέπετε… Παρά τα προβλήματα με ανεπιθύμητες αλλαγές των τριτοπρόσωπων εστιασμένων αφηγητών, το απόλαυσα πολύ.

 

Γεννηθήτω το Θέλημά σου: Εξαιρετική εναρκτήρια πρόταση. Πολύ καλό γράψιμο, ταιριαστό κλείσιμο. Γενικά ικανοποιητικότατη εκτέλεση που προμηνυόταν από τις πρώτες γραμμές. Χρησιμοποιημένη ιδέα; Ναι. Κλισέ τέλος; Σίγουρα. Μου άρεσε όμως.

 

Ο Άνθρωπος που σκότωσε τον Χρόνο: Πολύ καλή εναρκτήρια πρόταση. Δεν με πειράζει που δεν κατάλαβα τι τρέχει. Πιθανότατα ούτε ο συγγραφέας ξέρει, και το διήγημα είναι από τη φύση του ολίγον ακατανόητο. Η αίσθηση που αποπνέει όμως είναι απόλυτα ταιριαστή με την ιδέα, κι αυτό μου φτάνει.

 

The Babalon Working: Ο μόνος δικαιολογημένος ξενόγλωσσος τίτλος, και η μόνη φορά που δικαιώνεται η χρήση κεφαλαίων –αλλά όχι και εκεί που πέφτουν μαζεμένα. Πολύ μικρή σύνδεσή της ιστορίας με το ποίημα της εισαγωγής. Εξαιρετικά ψαγμένο διήγημα όμως, και χάρηκα που με έστειλε να διαβάσω για κάποιους από τους πρωταγωνιστές αφού το τέλειωσα. Πολύ δυνατή η… ανάδυση της Μπάμπαλον. Το τέλος κάπως κλισέ, αλλά γενικά μου άρεσε.

 

Το Ξέφωτο: Ατμοσφαιρικό, με πολύ καλή γλώσσα του σώματος. Όπως και σε αυτά που δεν σχολιάζω ιδιαίτερα, άρχισε να με χάνει / κουράζει προς το τέλος και γενικά στις σκέψεις, στα όνειρα και την αναζήτησή του. Προσωπικό κουσούρι, αλλά όταν οι ήρωες σταματούν να αλληλεπιδρούν με άλλους χαρακτήρες ή πράγματα κι αρχίζουν τα τρεχάματα, σταματάω να φοβάμαι.

 

Vice Versa: Καλό γράψιμο, εφιαλτικά ωμότατη η σκηνή στη Βοσνία, ειδικά αν σκεφτεί κανείς για πόσο σήμερα μιλάμε. Κρατάει το ενδιαφέρον, αλλά δεν κατάλαβα τι θα έπρεπε να καταλάβω στο τέλος, ούτε και γιατί αυτό είναι σημαντικό / τρομακτικό. Δεν πιάνω κάτι εδώ; Περιέχει πάντως την πιο αγαπημένη μου πρόταση από όλο το βιβλίο. («Ο Ζλάταν θυμήθηκε την πρώτη φορά που έκανε έρωτα με τη Νισρέτ, την απαλότητα και τη χάρη που είχαν οι κινήσεις τους, το βαρύ φεγγάρι που έσταζε στην πλάτη του.»)

 

Απλά περαστικός: Πολύ πετυχημένη ατμόσφαιρα στην αρχή, ξεφουσκώνει γρήγορα όταν «σπάει» ο μπάρμαν.

 

Συνολικά, ένα ενδιαφέρον βιβλίο που θα πρότεινα ανεπιφύλακτα στους θιασώτες του τρόμου, αλλά μόνο κατά περίπτωση σ’ εκείνους άλλων ειδών φανταστικού ή ρεαλιστικής λογοτεχνίας.

Αν παρεμβάλεις λίγα χρόνια πείρας, ωριμότητας και πατρότητας ανάμεσά τους, το δεύτερο βιβλίο σου θα μ’ αρέσει πολύ, στο τρίτο όμως θα τα χρειαστώ πραγματικά...

[aScannerDarkly]

Μόλις τελείωσα κι εγώ το βιβλίο του Σταμάτη. Η γενική εντύπωση είναι σαφώς θετική. Ένα βιβλίο, πρωτίστως τρόμου, αλλά με ενδιαφέρουσες φιλοσοφικές προεκτάσεις και λογοτεχνικές αναφορές, μία πολύ αξιόλογη στο σύνολό της προσπάθεια. Κι αν σκεφτεί κανείς τη σχετικά μικρή εμπειρία του Σταμάτη στη συγγραφή, αφήνει σίγουρα μεγάλες υποσχέσεις για τη συνέχεια.

 

Συνολικές παρατηρήσεις:

Στα συν η εξαιρετική σκοτεινή ατμόσφαιρα που χτίζει ο συγγραφέας σε κάθε διήγημα με άνεση, δένοντάς την απολύτως φυσικά με την ιστορία. Ο λυρισμός, που είναι διάχυτος, χωρίς όμως να γίνεται πνιγηρός, οι υπέροχα φρικτές παραισθήσεις που στολίζουν κάποια κείμενα, οι προαναφερθείσες φιλοσοφικές προεκτάσεις και προβληματισμοί. Το μεγάλο συν όμως είναι ότι ο συγγραφέας έχει το δικό του προσωπικό ύφος, το οποίο ξεχωρίζει σε κάθε διήγημα, ακόμα κι όταν οι επιρροές του γίνονται πιο εμφανείς. Κι αυτό το τελευταίο είναι, νομίζω, το μεγάλο ζητούμενο, στο οποίο πρέπει να επενδύσει στο μέλλον ο Σταμάτης. Η ζωντανή και πλούσια γλώσσα.

 

Να αναφέρω, φυσικά, και την προσεγμένη από αισθητικής πλευράς έκδοση, και ιδίως το πολύ ωραίο εξώφυλλο.

 

Στα πλην θα βάλω και πάλι τη χρήση της γλώσσας, καθώς κάποιες επιλογές λέξεων είναι μάλλον άστοχες, ή υπερβολικά εκλεπτυσμένες, ώστε σε σημεία να φαντάζουν αταίριαστες. Κάποιες φορές απλά βαραίνει πολύ. Πολλά κεφαλαία – είτε ολόκληρες φράσεις γραμμένες με κεφαλαία, είτε στα αρχικά των λέξεων. Τέτοια τεχνάσματα είναι, κατά τη γνώμη μου, καλό να χρησιμοποιούνται με μεγάλη φειδώ. Πολλά αποσιωπητικά, επίσης, και κυρίως στο τέλος των ενοτήτων ή των διηγημάτων. Νομίζω ότι οι λέξεις (πρέπει να) είναι αρκετές ώστε να αφήσουν το επιθυμητό συναίσθημα της προσδοκίας ή απειλής κάθε φορά, τα αποσιωπητικά είναι κάπως εκβιαστικά και αμήχανα. Επίσης, και αυτό έχει να κάνει και με την επιμέλεια, εντόπισα αρκετά λάθη, τόσο ομοιογένειας και έκφρασης, όσο και λάθη γραμματικής και στίξης. Τίποτα που να μη διορθώνεται, νομίζω όμως ότι ήταν πολλά για ένα σχετικά μικρό βιβλίο.

 

Στα διηγήματα τώρα. Ξεχώρισα:

 

Το Όνειρο του Κρόνου, όπου, εκτός των άλλων, ο Σταμάτης δείχνει ότι έχει μελετήσει πολύ προσεκτικά τον απίστευτο αυτό πίνακα του Γκόγια. Απλή και ωραία ιδέα, ίσως να χωρούσε περισσότερη ανάπτυξη, αλλά απολαυστική ούτως ή άλλως.

 

Τη Μάσκα, που, χωρίς να έχει ουσιαστική πλοκή, ξεχωρίζει για το στυλ της και για τους τρομερούς εφιάλτες που απεικονίζει. Η Σελεφαΐς γυρισμένη ανάποδα.

 

Το Στοίχειωμα. Είναι, νομίζω, από τις πιο πλήρεις ιστορίες του βιβλίου, ειπωμένη από πολύ ενδιαφέρουσες οπτικές γωνίες. Δε μου άρεσε μόνο ο τίτλος, ενώ νομίζω πως είναι λίγο περισσότερες από ό,τι έπρεπε οι επαναλήψεις της φράσης “Είχε τόσα να δώσει, τόσα να πάρει”.

 

Ωχρά Σπειροχαίτη. Κατάδυση στον ταραγμένο ψυχισμό του Καρυωτάκη, λίγο πριν την αυτοκτονία του. Μια εντελώς διαφορετική οπτική από αυτή που έχουμε συνηθίσει. Πρωτότυπο, εφιαλτικό, και σκοτεινό όσο δεν πάει.

 

The Babalon Working. Αυτό ήταν μάλλον το αγαπημένο μου. Ιδανικός τρόπος να κλείσει το βιβλίο. Εφιαλτικό, σκληρό, 100% τρόμος. Πολλά κεφαλαία όμως, πάρα πολλά.

 

Από κει και πέρα, στα υπόλοιπα βρήκα λιγότερες οι περισσότερες αδυναμίες, κανένα πάντως δε μου φάνηκε αδιάφορο. Το Camera Obscura μού φάνηκε κάπως αδύναμο ως προς την εκμετάλλευση της ιδέας του. Έλειπε ένα κάτι που θα το έκανε να ξεχωρίσει. Το Ξέφωτο έχει να επιδείξει κάποιες εκληκτικές εικόνες, αλλά από κει και πέρα, το υπόβαθρό του είναι μάλλον φτωχό. Η πλοκή είναι στοιχειώδης, ενώ οι χαρακτήρες, τα κίνητρα και οι αλληλεπιδράσεις τους μάλλον θολά. Αξίζει όμως, έστω και μόνο για τις περιγραφές. Το Ripper's Ballad είναι ένα πειραματικό κείμενο. Μοιάζει στην Ωχρά Σπειροχαίτη, με την έννοια ότι ασχολείται με την ανάλυση ενός ταραγμένου μυαλού. Ενδιαφέρουσα η φόρμα και τα κίνητρα που αποδίδονται στον Αντεροβγάλτη, αλλά δε θα το έλεγα ακριβώς διήγημα. Αξιόλογο ανάγνωσμα πάντως. Το Απλά Περαστικός είναι ίσως το πιο “ακίνδυνο” κείμενο. Διαβάζεται ευχάριστα, αλλά μάλλον ξεχνιέται εύκολα. Και να μην ξεχάσω. Γιατί δεν έδωσες ένα, οποιοδήποτε, όνομα στην πόλη, μόνο την άφησες Χ; Το Γεννηθήτω το Θέλημά σου είναι ίσως το λιγότερο πρωτότυπο διήγημα. Πολύ δυνατή η σκιαγράφηση της ανησυχίας της γυναίκας, λίγο αναμενόμενη εξέλιξη. Προσωπικά πάντως μου άρεσε η τελευταία ενότητα (το λέω γιατί υποθέτω πως θα διχάσει). Ο τίτλος είναι μάλλον ατυχής. Ο Άνθρωπος που σκότωσε τον Χρόνο φαντάζει, κατ' αρχάς, μάλλον αταίριαστος στο υπόλοιπο βιβλίο. Ένα διήγημα που είναι ξεκάθαρα Επιστημονική Φαντασία μέσα σε ένα βιβλίο που είναι, κατά τα άλλα, τρόμος, λιγότερο ή περισσότερο. Είναι ωραίο διήγημα πάντως, όχι για όλα τα γούστα, αρκετά αφαιρετικό, ίσως το παρακάνει κάποια στιγμή με τον κατακερματισμό της αφήγησης. Το Vice Versa με άφησε προβληματισμένο. Καταπληκτική εναρκτήρια σκηνή, εξαιρετικές εικόνες από τον πόλεμο, ιδίως στα κομμάτια του 1991. Σκληρές, βάναυσες, ρεαλιστικές εικόνες. Αλλά, από κει και πέρα, τι; Πολύ χαλαρή σύνδεση των δύο ιστοριών, αποδυναμώνει πολύ το αποτέλεσμα.

[Σκοτεινός]

Δεν τα πάω πολύ καλά με τα social media (το facebook μου το επέβαλλαν μετά από.. μαστίγωμα), γενικά είμαι μοναχικός. Παρόλα αυτά ένα άρθρο του Σταμάτη Λαδικού για το βιβλίο μου, με έφερε πρώτη φορά στο sff.gr του οποίου έγινα μέλος. Για εμένα είναι πολύ σημαντικό. Χαίρομαι που "ανακάλυψα" το μέρος σας, και γνώρισα το sff.gr . Τον Λαδικό δεν τον γνωρίζω. Συναντηθήκαμε μια φορά, τυχαία μετά τα εγκαίνια του νέου βιβλιοπωλείου της Ars Nocturna στο Σύνταγμα. Η εντύπωση που είχα από εκείνον ήταν φευγαλέα αλλά μου τράβηξε το ενδιαφέρον. Αγόρασα το βιβλίο του και το διάβασα.

 

Με εξέπληξε. Δυνατή γραφή. Ωραίες ιδέες τρόμου. Διαβάζεις.. και οι ιστορίες σε οδηγούν υπνωτιστικά, γραμμή με τη γραμμή.. και εσύ ακολουθείς και συνεχίζεις.. Και ξαφνικά ο Λαδικός -απροειδοποίητα- τραβάει την κουρτίνα που βρίσκεται τόσο καιρό μπροστά σου. Και έρχεσαι αντιμέτωπος με ότι υπάρχει κρυμμένο. Υπάρχουν εκπλήξεις στα διηγήματα του, που είναι ευπρόσδεκτες, σκηνές όπου βρίσκεις έντονα αισθήματα, ευαίσθητες νότες μέσα στο μαύρο του τρόμου. Υπάχουν και εκπλήξεις που θες να αποφύγεις, δε θέλεις να αντικρυσεις.. Αυτές όμως έρχονται, σε πλησιάζουν σαν την Babalon και εσύ τότε δεν έχεις άλλη επιλογή..

Η γραφή του φρέσκια και πλούσια, βουτάει σε μια μαύρη θάλασσα τρόμου και σε παρασέρνει μαζί της. Ένα βιβλίο τρόμου πραγματικά καλό, ένα απο τα ελληνικά διαμάντια μέσα σε τόσα βαρετά, πανομοιότυπα βιβλία.

 

Η γραφή του έχει και αδυναμίες, θα ήταν αφύσικο να μην είχε. Κάποιες επαναλήψεις που κουράζουν (όπως η φράση στο κατά τα άλλα πολύ καλό "Στοίχειωμα"). Ιδέες που μπορούσαν σίγουρα να αναπτυχθούν περισσότερο.. Κάποιες λέξεις ή εκφράσεις λαϊκές, που δεν ταιριάζουν σε κομμάτια με γλωσσικό πλούτο.. Μερικές φορές ενώ οι ιστορίες σε ταξιδεύουν στο Αλλού, μια γνώριμη λεξη, ένα ονομα πολης, δρόμου.. σε ξαναπετάει στην πραγματικότητα.. Προσπαθείς όμως να ξαναμπείς στο σκοτεινό κόσμο, γιατι οι ιστορίες είναι καλές, γιατί η τέχνη του Λαδικού είναι καλή και στηρίζει σε γερά θεμέλια τις ενδιαφέρουσες ιδέες του. Και τελικά, οι αδυναμίες της γραφής του, χάνουν καθαρά από τις αρετές της. Είναι αδυναμίες που διορθώνονται και η βελτίωση είναι ένας ανοιχτός δρόμος που πιστεύω ο Λαδικός θα τρέξει.

 

Από τις ιστορίες η αγαπημένη μου είναι "To Όνειρο του Κρόνου". Όπως θα έλεγε και η Σίλβι: "Σταματη μωρό μου υπέροχο..Τρομακτικά υπέροχο!"

Πολύ καλή και η "΄Ώχρα Σπειροχαίτη" που κατ 'εμέ έχει τον καλύτερο τίτλο της συλλογής. Διαβάζεις και σε ορισμένα σημεία είναι τόσο έντονα τα αισθήματα φόβου και τρόμου που νιώθεις το ίδιο το βιβλίο εχθρικό στα χέρια σου. Κατά την ταπεινή μου άποψη περιλαμβάνει και την καλύτερη σκηνή τρόμου -έτσι αυθεντικά δωσμένη- ολόκληρου του βιβλίου.

Το "Camera Obscura" μου άρεσε και οι σκηνές με τη σερβιτόρα και το μετρό είναι από τις αγαπημένες μου στη συλλογή.

Απόλαυσα το "Απλά περαστικός", ειδικά το ξεκίνημα αλλά και όλη την ιστορία. Ίσως επειδή συμφωνούμε με τις ιδέες του Λαδικού. Ή ίσως επειδή η ιστορία είναι από μόνη της μια βουτιά με τραινάκι του τρόμου.

Πολύ δυνατές ιστορίες οι "Vise Versa" και "The Babalon Working".

Οι υπόλοιπες ιστορίες μου άρεσαν άλλες περισσότερο, άλλες λιγότερο. Το σίγουρο είναι ότι όλες είχαν κάτι να δώσουν (και κάτι να πάρουν -για να μπω στο πνεύμα από το πολύ ενδιαφέρον "Στοίχειωμα" ξανά)

 

"Η πραγματικότητα έχει γεμίσει ρωγμές" και ο Λαδικός μας δείχνει τι υπαρχει πίσω από αυτές τις ρωγμές. Για να παραφράσω μια γραμμή του βιβλίου.. Κάποιος τράβηξε τις βαριές κουρτίνες των εκδοτικών και πέρασε μια αχτίδα (τρόμου) γεμάτη από τη φαντασία του Λαδικού. Ο συγγραφέας μας περιγράφει σε άλλο σημείο "πρόσωπα στρεβλωμένα από ψεύτικο πάθος" αλλά ευτυχώς για εμάς ο ίδιος είναι φωτισμένος σε αυτό το βιβλίο από αληθινό πάθος το οποίο μας παρασέρνει και εμάς στους σκοτεινούς δαιδάλους των διηγημάτων αυτών. Δε ξέρω τι έχει ο Λαδικός στη σκοτεινή αποθήκη του μυαλού του για τη συνέχεια και δεν νομίζω ότι έχει ιδιαίτερη σημασία για τώρα. Το "Camera Obscura" είναι ένα αληθινά καλό βιβλίο τρόμου, μια πολύ καλή πρώτη προσπάθεια που πραγματικά απόλαυσα.

Edited January 7, 2013 by Σκοτεινός

[DinMacXanthi]

Το προτελευταίο βιβλίο της χρονιάς που μας πέρασε (ας όψεται ο Μουρακάμι) ήταν η Σκοτεινή Κάμαρα λοιποον...

 

Δεν θέλω να ευλογήσω τα γένια μου -πρώτον γιατί δεν έχω μιας και ξυρίστηκα πριν κανα 2ωρο και δεύτερον επειδή, σιγά την ανακάλυψη, όλοι όσοι είμασταν στο sff τα τελευταία 3 χρόνια το βλέπαμε να 'ρχεται- αλλά ο Σταμάτης ήταν και είναι προσωπικό πουλέν από τα λίγα. Οι ιστορίες αυτές αξίζουν να βρίσκονται σε βιτρίνες βιβλιοπωλείων, καθώς και προσωπικές βιβλιοθήκες, κομοδίνα και τραπεζάκια του καφέ, κι όχι στο συρτάρι του. Για να μην πολυλογώ, γράφω εδώ αυτό που έγραφα τον Οκτώβριο του 2010:

 

Σουρεάλ ονειρικός τρόμος με υπέροχη γραφή μιας τρομαχτικά νέας πένας. Σταμάτης Λαδικός, remember the name, ειδικά όσοι δεν πολυμπαίνετε στο φορουμ. Πιστεύω πως δεν είναι μακριά το ράφι του βιβλιοπωλείου.

Και έπεσα πανηγυρικά μέσα.

 

Έχει γραφή ο άτιμος. Η φαρέτρα του είναι πλήρης στο συγκεκριμένο τομέα. Το διαφορετικό στυλ στις ιστορίες, ο πειραματισμός -το "Ripper's ballad" ποιος άλλος θα μπορούσε να το γράψει;- όλα αυτά δουλεύουν υπέρ του. Ίσως κάποιοι κολλήσουν στη γλώσσα, όμως εμένα -που, πχ, δεν γουστάρω το 2ο πρόσωπο και αυτό υπάρχει σε 2 ιστορίες- με πήρε και με σήκωσε.

 

Στο ζουμί, λοιπόν. Το βιβλίο έφυγε σε ένα μεσημεροαπόγευμα. 12 εσπρεσάκια τρόμου, άλλα μονά, άλλα διπλά, όλα όμως έχουν κάτι να σου αφήσουν. Κάποιες από αυτές είχα να τις διαβάσω χρόνια, άλλες ήταν καινούργια εμπειρία.

Ξεκινάω δηλώνοντας πως η αγαπημένη μου ιστορία είναι το "Απλά περαστικός". Η ιστορία ήταν γονατιά στο στομάχι, απο εκείνα τα διηγήματα που σε κάνουν να κουνάς το κεφάλι και να κρύβεις το τέλος της με το χέρι γιατί ξέρεις πως θέλεις να δεις όσο πιο γρήγορα γίνεται τι συμβαίνει στο τέλος. Το κακό του αναγνώστη που γράφει κι ο ίδιος (πόσο μάλλον στο ίδιο είδος) είναι πως μπορει ως ένα σημείο να αισθανθεί ποιο τέλος είναι συγγραφικά αντάξιο για την ιστορία. Πως το "όλα ήταν ψέμματα", ή "ολα τα φαντάστηκε" ή κάτι τέτοιο είναι το αδύναμο τέλος, το τέλος που λες "εντάξει, μάσησε ο συγγραφέας". Ε, είναι από τις ελάχιστες ιστορίες -ελληνικές, ξένες, whatever- που ήλπιζα να μασήσει και να τον εξιλεώσει τον κακομοίρη, κι αυτό είναι πολύ σπάνιο. Αλλά πού ο Σταμάτης...

Το "Ξέφωτο" μου άρεσε περισσότερο αυτή τη φορά -άλλη αίσθηση το χαρτί, πραγματικά- όχι μόνο για τις Οιδιπόδειες υπόνοιες (εκείνη τη σκηνή με το παιδάκι που ψιθυρίζει χαμογελώντας στη μάνα του μπορώ να την φανταστώ με απόλυτη ακρίβεια στο μυαλό μου) αλλά για την απίστευτη περιγραφή των δέντρων. Ligottίλα σκέτη

Το Babalon working κλείνει την τριάδα, επιτυχημένη επιλογή να μπει στο τέλος γιατί, αν δεν κάνεις τον αναγνώστη να μουδιάσει κλείνοντας το βιβλίο, τι τρόμο γράφεις;

 

 

Αυτή είναι η τριάδα που ξεχωρίζω -και είναι ευχάριστο που δυο στις τρεις δεν έχουν ανάγκη ούτε μια σταγόνα αίμα για να σε φρικάρουν, αν και, οκ, η τρίτη έχει κουβάδες από δαύτο- κι απο κοντά έρχονται και τα υπόλοιπα.

 

Βάζω από δίπλα και το "Όνειρο του Κρόνου" (που μαζι με τον άνθρωπο που σκότωσε το Χρόνο είναι το σκοτεινό ΕΦ άγγιγμα της συλλογής), η σεκάνς με τον Κρόνο που πλησιάζει, σε στοιχειώνει. Όσοι έχουν δει τον πίνακα πριν διαβάσουν την ιστορία καταλαβαίνουν γιατί ο Σταμάτης τονίζει τα μάτια.

Συγχωρέστε με που δεν θα τονίσω αρνητικά σημεία. Δυσκολεύομαι να τα εντοπίσω και, σαν Adictοφάν, δεν είμαι και πολύ αντικειμενικός. Μπορώ να πω πως θα έβγαζα από τη συλλογή το "Γεννηθήτω το θέλημά σου" ως αδύναμο, όμως αφού το δήλωσα αυτό σε ομήγυρη στην Αθήνα, βγαίνουν 2,3 και λένε πως είναι το αγαπημένο τους. Κι αυτό είναι πολύ καλά νέα για το βιβλίο. Άλλοι θα λατρέψουν (έχουν λατρέψει, δηλαδή) το Στοίχειωμα, άλλοι με την Ωχρά Σπειροχαίτη, άλλοι με τη Μάσκα. Για όλους έχει.

 

Όσον αφορά τις Ελληνικές συλλογές διηγημάτων τρόμου που έχω διαβάσει, η Camera έχει στρογγυλοκάτσει στην κορυφή, παρέα με το "Νεκρό Δέρμα" του Αβραάμ Κάουα.

Και στο επόμενο, Σταμάτη!

[BladeRunner]

Τόσα πολλά θετικά σχόλια και ακόμα δεν έχω πάρει το βιβλίο;; Τς τς τς...

 

Μπορείτε να μου πείτε, όμως, που μπορώ να το βρω; Όχι μέσω ίντερνετ, αλλά να πάω στο μαγαζί, να το πιάσω στα χέρια μου, να το ξεφυλλίσω κλπ κλπ. Γιατί σε Πολιτεία και Πρωτοπορία δεν είναι άμεσα διαθέσιμο...

[reigninblood]

Πολιτεία οκ, απο ότι φαίνεται ποτέ δεν το είχαν. Αλλά Πρωτοπορία γιατί όχι, απο τη στιγμή που στη σελίδα τους φαίνεται άμεσα διαθέσιμο; Όχι τίποτα άλλο, απλά σκέφτομαι τις επόμενες μέρες να κάνω παραγγελία και το θέλω οπωσδήποτε μέσα!

[Electroscribe]

Μπορείτε να μου πείτε, όμως, που μπορώ να το βρω; Όχι μέσω ίντερνετ, αλλά να πάω στο μαγαζί, να το πιάσω στα χέρια μου, να το ξεφυλλίσω κλπ κλπ. Γιατί σε Πολιτεία και Πρωτοπορία δεν είναι άμεσα διαθέσιμο...

 

Από το σάιτ τους το κρίνεις αυτό; Γιατί Τρίτη πρωί που πήγα Πρωτοπορία νομίζω ότι το είδα εκεί

 

Σίγουρα θα το βρίσκεις πάντα στο βιβλιοπωλείο του Μπατσιούλα, ένα τετράγωνο από το σταθμό Μετρό Πανόρμου (οι εκδόσεις Μομέντουμ είναι δικές τους)

[Sonya]

Ξεκοκάλισα κι εγώ την Κάμερα Ομπσκούρα κι έχω να πω πως είναι κατηγορία λογοτεχνίας από μόνη της. Λυρικός τρόμος. Δεν μπορώ να το περιγράψω αλλιώς. Σε πιάνει και σε τυλίγει με μια απίστευτη γλώσσα, σε υπνωτίζει, σε νανουρίζει και μετά σου ρίχνει μια (ή την υπαινίσσεται, που μερικές φορές είναι ακόμα χειρότερο) και σε στέλνει για βρούβες.

 

Έχει κάποια μικρολαθάκια επιμέλειας, αλλά εμένα το μόνο που με "χάλασε" ήταν η αγγλική μετάφραση του Γάλλου Ρουσσό. Άμα είναι να κάνεις μετάφραση, κάνε την στη γλώσσα σου, αλλιώς κράτα το πρωτότυπο.

 

Αυτά. Κατά τα άλλα, το αγάπησα, το αγάπησα και το αγάπησα.

[anysias]

Καλημέρα! Το αγόρασα, το διάβασα και το απόλαυσα! Μπράβο και εύχομαι ό,τι καλύτερο, το αξίζεις. Περιμένω με ανυπομονησία το επόμενο βιβλίο σου.

[Μπόρχες]

Διάβασα τη συλλογή του Σταμάτη με ευχαρίστηση. Πολύ καλή δουλειά για πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα!

 

Από τα διηγήματα ξεχώρισα τα παρακάτω: Το Ξέφωτο, Camera Obscura, Απλά περαστικός, Ο άνθρωπος που σκότωσε τον χρόνο και Το όνειρο του Κρόνου!

 

Συγχαρητήρια!

Edited March 5, 2013 by Μπόρχες

[Adicto]

Παιδιά, σας ευχαριστώ (πάλι) όλους για τα σχόλιά σας και την υποστήριξή σας! Το έχω ξαναπεί, η Κάμερα είναι ένα βιβλίο που γεννήθηκε στο ΣΦΦ και δίχως αυτό δεν θα υπήρχε καν. Εδώ μέσα πήρα το έναυσμα για να γράψω, εδώ μέσα πήρα τις πρώτες κριτικές και απαραίτητα σχόλια για να βελτιωθώ και από εδώ μέσα ουσιαστικά έγιναν πλείστες διορθώσεις.

 

Ευχαριστώ και πάλι 

 

Να ενημερώσω επίσης πως κάποια αρχικά θεματάκια με τη διανομή του βιβλίου έχουν επιλυθεί οριστικά. Η Κάμερα είναι αυτή τη στιγμή διαθέσιμη σε Πολιτεία, Πρωτοπορία, Ευριπίδη, Τζέμα (Πειραιά), Αρς Νοκτούρνα, Μάλιαρη (Θεσ/νίκη) και λοιπά ωραία μέρη!

[reigninblood]

Δύσκολα να κρίνεις ένα βιβλίο ειδικά αν σου άφησε ανάμικτες εντυπώσεις. Ακόμα δυσκολότερο αν έχεις απέναντι σου το συγγραφέα. Μα δυσκολότερο όλων αν αυτό είναι η πρώτη του εκδοτική προσπάθεια και η κάθε κριτική μετράει. Δε θα μπορέσω να κρίνω με γνώμονα τεχνικές κλπ καθώς δεν έχω γράψει ποτέ και παραμένω ρομαντικός αναγνώστης. Όπως ο καθένας που θα μπορούσε να έχει αγοράσει το βιβλίο απο τα βιβλιοπωλεία. Η κριτικές μου βγαίνουν -ασφαλώς ανάλογα την κατηγορία- στο κατα πόσο θα με τρέξει το βιβλίο στις σελίδες του, την ατμόσφαιρα και φυσικά τη γραφή του συγγραφέα. Απλά και επιφανειακά δλδ. Έτσι θέλω να κριθώ με τη σειρά μου.

Το βιβλίο λοιπόν πιστεύω πως αδικείται. Αδικείται όπως τα περισσότερα βιβλία με διάφορα διηγήματα μέσα. Με "διαφορετικά" διηγήματα μέσα! Απο διαφορετικές κατηγορίες. Το ερώτημα μου είναι, "γιατί;" Διάβασα πως η προοπτική αυτή καλύπτει πολλούς αναγνώστες. Σωστό. Προσωπικά όμως θεωρώ πως δεν πέτυχε το πείραμα και αδικεί το βιβλίο και κατ επέκταση το συγγραφέα. Όπως πειραματικά θεωρώ και 1-2 διηγήματα μέσα στο βιβλίο. Το ένα που θυμάμαι πρόχειρα είναι το "Ripper's Ballad"....

Αρκετά όμως με τα αρνητικά. Συμφωνώ πως όσο συνεχίζεις το διάβασμα του εν λόγω βιβλίου, τόσο σε κερδίζει η γραφή του συγγραφέα. Ξέρει να δημιουργεί ατμόσφαιρα, ξέρει να πλάθει εικόνες και το κυριότερο να τις μεταδίδει. Δεν το κρύβω πως είμαι λάτρης του υπαινιχτικού κυρίως τρόμου. Έτσι λίγα διηγήματα μου άρεσαν με τα περισσότερα να μου είναι αδιάφορα. Τα διηγήματα λοιπόν που ξεχώρισα είναι τα παρακάτω με τη σειρά που μου άρεσαν:

 

1. Vice Versa

2. Γεννηθήτω το Θέλημα σου

3. Το ξέφωτο

4. Απλά περαστικός

 

Άξια αναφοράς επίσης τα:

 

5.Το Όνειρο του Κρόνου (το οποίο η ιστορία δουλεύτηκε πολύ καλά, αλλά το τέλος....., δεν ξέρω, απότομο, δεν το κατάλαβα καλά ίσως)

6. Ο Άνθρωπος που σκότωσε τον χρόνο (πολύ καλό σαν ιδέα, φιλότιμη προσπάθεια ενός δύσκολου εγχειρήματος)

 

Σταμάτη, ευχομαι με τη σειρά μου να βγαίνεις πιο δυνατός απο τις κριτικές, να μη σε αγγίζουν τα αρνητικά σχόλια παρά μόνο να σε πεισμώνουν και να μας χαρίσεις στο μέλλον ανάλογα (ανάλογα με αυτά που μου άρεσαν ήθελα να εννοηθεί).... ακόμα καλύτερα διηγήματα. Καλοτάξιδο το συγκεκριμένο και ακόμα λαμπρότερο μέλλον στη νέα επαγγελματική προοπτική που ανοίγεται!

Edited April 14, 2013 by reigninblood

[Nihilio]

Το βιβλίο λοιπόν πιστεύω πως αδικείται. Αδικείται όπως τα περισσότερα βιβλία με διάφορα διηγήματα μέσα. Με "διαφορετικά" διηγήματα μέσα! Απο διαφορετικές κατηγορίες. Το ερώτημα μου είναι, "γιατί;" Διάβασα πως η προοπτική αυτή καλύπτει πολλούς αναγνώστες. Σωστό. Προσωπικά όμως θεωρώ πως δεν πέτυχε το πείραμα και αδικεί το βιβλίο και κατ επέκταση το συγγραφέα. Όπως πειραματικά θεωρώ και 1-2 διηγήματα μέσα στο βιβλίο. Το ένα που θυμάμαι πρόχειρα είναι το "Ripper's Ballad"....

Σόρρυ που πετάγομαι για να σχολιάσω κάτι άσχετο, αλλά, αν αναλογιστεί κανείς ότι ένα από τα ίσως καλύτερα δείγματα του horror short story collection, τα Βιβλία του Αίματος του Clive Barker, έκαναν ακριβώς το ίδιο (και μάλιστα θεωρείται ένα από τα υπέρ τους ότι το έκαναν αυτό) τότε αυτό δεν είναι απόλυτο. Όχι ότι διαφωνώ πχ με το Ripper's Ballad και το αν ταιριάζει στο βιβλίο, απλά το αναφέρω γενικότερα.

[reigninblood]

Nihilio δε θα διαφωνήσω και καλά έκανες σαν πιο έμπειρος σε τεχνικά θέματα να σχολιάσεις, άλλωστε όπως έγραψα δεν είμαι ο κατάλληλος να κρίνω κατ επέκταση και σε βάθος το όλο έργο. Προσωπική γνώμη κατέθεσα, ίσως οι περισσότεροι δε συμφωνούν, αλλά εντάξει και το να συγκρίνουμε δουλειά του Μπάρκερ στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι λιγάκι ακραίο; Ακόμη και σαν ιδέα, σαν παρομοίωση. Απόλυτο μπορεί να μην είναι, άρα υπάρχει έστω μία πιθανότητα της αντίθετης άποψης.

[Tiessa]

Μόλις συνειδητοποίησα από τον Δεκέμβριο ότι ακόμα δεν έχω γράψει εδώ.

Και δεν έχω γράψει γιατί ήθελα να πω πολλά και δεν είχα χρόνο. Ας πω τουλάχιστον λίγα λοιπόν:

 

Το σύνολο των διηγημάτων αφήνει πολύ καλή εντύπωση.

Μου άρεσαν ιδιαίτερα: Το Στοίχειωμα, Η Ωχρά Σπειροχαίτη, το Ξέφωτο και το ομώνυμο Camera Obscura. Επίσης στη δεύτερη ανάγνωση (από το βιβλίο και όχι από από το write-off) εκτίμησα ιδιαίτερα και το Babalon Working.

Το μόνο διήγημα που μου έπεσε κάπως περίεργο και δεν μου άρεσε ήταν το Ripper's Balad.

 

Θετικό το συνολικό πρόσημο. 

Πάντα τέτοια!

[gregacm]

Αφου ευχαριστησω, για ακομη μια φορα, τον Adicto για την προσφορα, τον RObiN-HoOD για την αποστολη και... την τυχη μου που το κερδισα ( ), να πω οτι εμεινα αρκετα ικανοποιημενος. Τοσο απο το περιεχομενο οσο και απο τη γλωσσα.

 

Το βιβλιο ειναι ακριβως αυτο που γραφει καπου στο οπισθοφυλλο. Σκοτεινος λυρισμος. Δεν με εκαναν ολες οι ιστοριες να φοβηθω ή εστω να ανατριχιασω, αλλα με κρατησαν ολες και τις απολαυσα. Αν πρεπει να βρω ενα μειον, αυτο θα ειναι οτι σε ορισμενα διηγηματα, μου φανηκε καπως υπερβολικη ολη αυτη η λυρικοτητα.

 

Αυτα που δεν μου αρεσαν ιδιαιτερα ειναι το Ripper's Ballad, Η Μασκα και το Ωχρα Σπειροχαιτη. Απο τα υπολοιπα, περισσοτερο ξεχωρισα το Στοιχειωμα, το Vice Versa και το The Babalon Working!

 

Αντε και στο επομενο!

[gregacm]

Σορρυ για το νταμπλ ποστ, αλλα να προσθεσω δυο πραγματακια που ξεχασα παραπανω.

 

Η γραμματοσειρα ειναι λιγο μεγαλυτερη απο τη συνηθισμενη(αν υπαρχει συνηθισμενη) ή ειναι η ιδεα μου; Την ιδια εντυπωση εχω και για τα κενα αναμεσα στις γραμμες.

 

Επισης, η ιστορια Το όνειρο του Κρόνου μου φανηκε πολυ οικεια. Καπου εχω ξαναπετυχει την ιδεα, αλλα δεν θυμαμαι που!

[Tiessa]

Επισης, η ιστορια Το όνειρο του Κρόνου μου φανηκε πολυ οικεια. Καπου εχω ξαναπετυχει την ιδεα, αλλα δεν θυμαμαι που!

 

Η αρχική εκδοχή της ιστορίας είχε παίξει σε write-off εδώ στο φόρουμ πριν δυο-τρία χρόνια. Σίγουρα γι αυτό τη θυμάσαι.

[gregacm]

Δεν ειμαι σιγουρος. Νομιζω ηταν στην TV που το ειχα δει. Τεσπα, δεν εχει σημασια!

[Nihilio]

Σορρυ για το νταμπλ ποστ, αλλα να προσθεσω δυο πραγματακια που ξεχασα παραπανω.

 

Η γραμματοσειρα ειναι λιγο μεγαλυτερη απο τη συνηθισμενη(αν υπαρχει συνηθισμενη) ή ειναι η ιδεα μου; Την ιδια εντυπωση εχω και για τα κενα αναμεσα στις γραμμες.

 

Επισης, η ιστορια Το όνειρο του Κρόνου μου φανηκε πολυ οικεια. Καπου εχω ξαναπετυχει την ιδεα, αλλα δεν θυμαμαι που!

Μήπως ήταν με μία αστυνομικίνα που χάνεται μέσα σε πίνακες; Αυτό ήταν το "Σύνδρομο του Στεντάλ" του Ντάριο Αρτζέντο.

[gregacm]

Μπορει. Θυμαμαι το βασικο μοτιβο και τιποτε αλλο!