Story of Your Life

[Διγέλαδος]

Αυτό το θέμα είναι για το μεγάλο διήγημα ή για την μικρή νουβέλα (32 σελίδες): Story of your life του Ted Chiang.

Κέρδισε το 2000 το Nebula Award for Best Novella και το 1999 το βραβείο Sturgeon.

 

Πάντα θα ήθελα να διαβάσω μια ιστορία βασισμένη στην προσπάθεια επικοινωνίας του ανθρώπινου είδους με έναν εξωγήινο πολιτισμό. Γι' αυτό το λόγο η Επαφή του Carl Sagan με ενθουσίασε όταν υπήρξε μια προσπάθεια για αποκωδικοποίηση ενός εξωγήινου κειμένου.

 

Το πιο ενδιαφέρον όμως στην εκμάθηση μιας εξωγήινης γλώσσας είναι η διαφορετικότητα από την ανθρώπινη. Ειδικά όταν ένα εξωγήινο ον έχει 7 πόδια που δουλεύουν και ως χέρια και μάτια παντού. Πως άραγε ένας τέτοιος πολιτισμός θα εξελίξει τη γλώσσα του. (Αν θέλετε λέω κι άλλες λεπτομέρειες για τη γλώσσα) Πως θα επηρεαστεί ένας άνθρωπος από μια τέτοια επαφή; Όλα αυτά απαντιούνται σε αυτή τη δημιουργία.

 

Μπορεί κάπου να γίνεται κουραστικό με τις ορολογίες της φυσικής, αλλά έχει τόσο πολύ ενδιαφέρον που πιστεύω ότι είναι ένα από τα "πρέπει-να-το-διαβάσεις" της επιστημονικής φαντασίας.

 

Σημείωση: Δυο βασικά θεωρήματα που χρησιμοποιούνται είναι τα παρακάτω: Fermat’s principle και Sapir–Whorf hypothesis επίσης μπορείτε να το βρείτε στο ίντερνετ σε μορφή pdf.

[Nirgal]

Διγέλαδε, προσπάθησα να βρω την ιστορία στο διαδίκτυο για να τη διαβάσω, αλλά δεν τα κατάφερα. Θα μπορούσες να αναφέρεις κάποια ιστοσελίδα;

[Διγέλαδος]

Διγέλαδε, προσπάθησα να βρω την ιστορία στο διαδίκτυο για να τη διαβάσω, αλλά δεν τα κατάφερα. Θα μπορούσες να αναφέρεις κάποια ιστοσελίδα;

http://old.fantasy.ir/request.php?322

[Διγέλαδος]

Και να που έρχονται αυτές οι μαγικές συμπτώσεις.

Αυτό η μικρή νουβέλα μιλάει για μια εξωγήινη γραφή (εκτός από την ομιλούμενη γλώσσα) ή όποια στηρίζεται στα σημαγράμματα (semagrams). Δηλαδή σε σύμβολα που σχετίζονται με μια σημασία. Μόλις βρήκα ένα παράδειγμα στην Γη. Άκουσα την εκπομπή (podcast) bliss του radiolab.org, στην οποία μιλάει για τον Bliss, ο οποίος έφτιαξε τη δική του γραπτή γλώσσα: Blissymbols

Και παρακάτω μια όμορφη εικόνα από ένα συνδυασμό τέτοιων συμβόλων:

 

 

Κάποιος άλλος έχει φτιάξει τη γλώσσα του διαστήματος: http://home.centurytel.net/languageofspace/#The%20Symbols%20and%20Sounds%20of%20the%20Language%20of%20Space

[hombre]

Το κίνητρο για να το αναζητήσω και να το διαβάσω ήταν ότι κατατάχτηκε από τους αναγνώστες του Locus ως η καλύτερη νουβέλα του 20ου αιώνα! (βλέπε το αντίστοιχο link στo www.redworlds.gr)

Πράγματι, το Story of your life ήταν συγκλονιστικό! Ήταν ένα από τα πιο πρωτότυπα αναγνώσματα που έχω διαβάσει. Πέρα από το "στόρυ", η επιστημονική πληρότητα είναι εξαιρετική. Δείχνει ότι ο συγγραφέας έχει εξαντλήσει τους τομείς της γλωσσολογίας, Θεωρίας της επιστήμης και της επιστημολογίας. Και στο σύντομο διήγημα του Ted Chiang, What's Expected of Us, αναπτύσσονται παρόμοιοι και ανάλογοι προβληματισμοί περί ελεύθερης βούλησης και για το βιοχημικό ντετερμινισμό της ανθρώπινης προσωπικότητας και συμπεριφοράς. Θα απολάμβανα μια καλή ελληνική μετάφραση αναγνωρίζοντας τη δυσκολία της, που απαιτεί γνώσεις σε διεπιστημονικά πεδία.

[Old man & SiFi]

Πάντα θα ήθελα να διαβάσω μια ιστορία βασισμένη στην προσπάθεια επικοινωνίας του ανθρώπινου είδους με έναν εξωγήινο πολιτισμό. Γι' αυτό το λόγο η Επαφή του Carl Sagan με ενθουσίασε όταν υπήρξε μια προσπάθεια για αποκωδικοποίηση ενός εξωγήινου κειμένου.

 

 

 

Σε αυτό το θέμα συστήνω ανεπιφύλακτα το "The mote in god's eye" (του 1974) των Larry Niven & Jerry Pournelle.

Μέχρι στιγμής είναι ότι καλύτερο και επιστημονικά ρεαλιστικό έχω διαβάσει πάνω στο θέμα της πρώτης

επαφής και της προσπάθειας επικοινωνίας με εξωγήινους !

Δεν ξέρω αν έχει μεταφραστεί, πάνε πάνω από 20 χρόνια που δεν αγοράζω Ελληνικά βιβλία...

Ομολογώ ότι η "Επαφή" είναι στο ράφι και περιμένει την σειρά της οπότε δεν έχω γνώμη ακόμα.

[mman]

Ναι, το "Story of your Life" είναι πολύ μεγάλο διήγημα. Εξαιρετική (ανάμεσα σε πολλά άλλα) και η ιδέα της αφήγησης σε δεύτερο ενικό προς το παιδί της. Όπως και σε ένα παρόμοιο διήγημα του Greg Egan, βρήκα συναρπαστικό αυτό το πρωθύστερο, ότι ο αφηγητής γνωρίζει από πριν το μέλλον της ιστορίας.

Το ακόμα καλύτερο με το "Story of your Life" όμως, είναι ότι δεν είναι το καλύτερο του Chiang. Η συλλογή "Story of your Life and Others" περιέχει μερικά φοβερά και τρομερά διηγήματα, με ισχυρότερο για μένα το ανυπέρβλητο "Understand".

[Διγέλαδος]

Ναι, το "Story of your Life" είναι πολύ μεγάλο διήγημα. Εξαιρετική (ανάμεσα σε πολλά άλλα) και η ιδέα της αφήγησης σε δεύτερο ενικό προς το παιδί της. Όπως και σε ένα παρόμοιο διήγημα του Greg Egan, βρήκα συναρπαστικό αυτό το πρωθύστερο, ότι ο αφηγητής γνωρίζει από πριν το μέλλον της ιστορίας.

Το ακόμα καλύτερο με το "Story of your Life" όμως, είναι ότι δεν είναι το καλύτερο του Chiang. Η συλλογή "Story of your Life and Others" περιέχει μερικά φοβερά και τρομερά διηγήματα, με ισχυρότερο για μένα το ανυπέρβλητο "Understand".

Τότε θα ψάξω όλη τη συλλογή. Ευχαριστώ!

[mman]

Από το λήμμα της Wikipedia για τον Ted Chiang:

 

The film adaptation of Story of Your Life, is expected to release in 2016. Starring Amy Adamsand Jeremy Renner, and directed by Denis Villeneuve, from an adapted script by Eric Heisserer.

 

I'm going!

[wordsmith]

Μάλλον αυτό είναι:

 

http://io9.gizmodo.com/the-first-footage-from-arrival-is-here-and-it-looks-in-1785031675?utm_campaign=socialflow_io9_facebook&utm_source=io9_facebook&utm_medium=socialflow

 

 

Εγώ πάντως απορώ γιατί διάλεξαν αυτό από όλη τη συλλογή διηγημάτων για να το κάνουν ταινία, αντί για το ασύγκριτα καλύτερο "Understand" ή το αγαπημένο μου "Tower of Babylon". Φέτος θα βγει και στα ελληνικά το βιβλίο http://www.kathimerini.gr/869194/article/politismos/vivlio/nea-syntrofia-kai-gia-ton-xeimwna, από τον Κέδρο, να το μάθετε και όσοι δεν το ξέρατε.

[BladeRunner]

Το εξώφυλλο της ελληνικής έκδοσης της συλλογής Stories of Your Life and Others...

 

Ιστορίες της ζωής σου και άλλες ιστορίες (Κέδρος, 2016)

 

 

Ένας από τους σπουδαιότερους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας μεταφράζεται στα ελληνικά για πρώτη φορά. Ο βραβευμένος με τέσσερα βραβεία Hugo και ισάριθμα βραβεία Nebula, Ted Chiang, παρουσιάζεται στο ελληνικό κοινό με μια συλλογή οχτώ εκπληκτικών διηγημάτων που εξερευνούν τα όρια μεταξύ επιστήμης και θρησκείας, ντετερμινισμού και ελεύθερης βούλησης. 

Από το διήγημα «Ο πύργος της Βαβυλώνας», με θέμα ένα τεράστιο κτίσμα που φιλοδοξεί να συνδέσει την επιφάνεια της Γης με τον ουράνιο θόλο, έως το διήγημα «Κόλαση είναι η απουσία του Θεού», για έναν κόσμο όπου οι επισκέψεις από αγγέλους αποτελούν ένα μαγευτικό όσο και τρομακτικό κομμάτι της καθημερινότητας, η φαντασία του Ted Chiang μας προκαλεί να αμφισβητήσουμε τις παγιωμένες αντιλήψεις μας για το σύμπαν και τη θέση μας σε αυτό. 

Το διήγημα «Η ιστορία της ζωής σου» περιγράφει την άφιξη στη γη μιας ομάδας εξωγήινων που αναγκάζουν έναν Αμερικανό φυσικό και μια Αμερικανίδα γλωσσολόγο να ασχοληθούν με τη μελέτη και την αποκωδικοποίηση της γλώσσας τους, βοηθώντας τους δύο επιστήμονες να διερευνήσουν τα όρια της ανθρώπινης γλώσσας και την έννοια του χρόνου. Πρόκειται για μια εξαιρετικά πρωτότυπη ιστορία, η οποία μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο με τον τίτλο Άφιξη, σε σκηνοθεσία Denis Villeneuve και πρωταγωνιστές τους Amy Adams, Jeremy Renner και Forest Whitaker.

 

 

Νομίζω ότι θα κυκλοφορήσει την επόμενη βδομάδα. Πραγματικά, δεν βλέπω την ώρα να πιάσω αυτή την συλλογή στα χέρια μου. Και, φυσικά, να δω την ταινία "Arrival", για την οποία έχω ακούσει τα καλύτερα!

[BladeRunner]

Ιστορίες της ζωής σου και άλλες ιστορίες (Κέδρος, 2016)

Δεν ξέρω αν οι εκδόσεις Κέδρος αποφάσισαν να μεταφράσουν την συγκεκριμένη συλλογή διηγημάτων με αφορμή την προβολή της νέας ταινίας "Arrival" που βασίζεται σ'ένα διήγημα του βιβλίου ("Η Ιστορία της ζωής σου") ή επειδή έτσι κι αλλιώς είναι μια από τις καλύτερες και πιο πολυδιαβασμένες συλλογές διηγημάτων επιστημονικής φαντασίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, το θέμα όμως είναι ότι δόξα τον Θεό που το έκαναν. Είναι μια συλλογή που αξίζει να διαβάσει κάθε λάτρης της λογοτεχνίας και των Ιδεών. 

Το βιβλίο περιέχει οχτώ διηγήματα. Το ένα είναι μόλις τεσσάρων σελίδων και γραμμένο σαν άρθρο, τα υπόλοιπα έχουν σαφώς μεγαλύτερο μέγεθος - μερικά μάλιστα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και σαν μικρές νουβέλες. Λοιπόν, τι ΔΕΝ έχουμε εδώ: Διαστημόπλοια, πίου-πίου στο διάστημα, εχθρικούς εξωγήινους που ήρθαν να μας καταστρέψουν, εξεγερμένα ρομπότ, τρομακτικές δυστοπίες. Τι έχουμε: Τα όρια του ανθρώπινου σώματος και του εγκεφάλου, τα όρια της ανθρώπινης γλώσσας και της έννοιας του χρόνου, τα όρια μεταξύ επιστήμης, θρησκείας και της ελεύθερης βούλησης. Γενικά, έχουμε ένα κάρο όρια. Ο Τσιάνγκ, χρησιμοποιώντας διάφορα επιστημονικά δεδομένα και φιλοσοφικές θεωρίες, δίνει μπόλικη τροφή για σκέψη στον αναγνώστη γύρω από την επιστήμη, την θρησκεία και τις ανθρώπινες σχέσεις. 

Τα διηγήματα του δεν θα τα διαβάσει κανείς για την πλοκή τους ή για την ανάπτυξη των χαρακτήρων ή, τέλος πάντων, για να ψυχαγωγηθεί και να περάσει ευχάριστα την ώρα του. Άλλος ήταν ο σκοπός του Τσιάνγκ. Όχι, βέβαια, ότι δεν έχουν ενδιαφέρον και σαν ιστορίες, ότι δεν θα περάσεις καλά διαβάζοντάς τες ή ότι, επίσης, οι χαρακτήρες στις μεγάλες ιστορίες είναι αδιάφοροι, όμως βασικό μέλημα του συγγραφέα ήταν να "ταρακουνήσει" λίγο τον αναγνώστη, να τον βάλει να ψαχτεί. Το λέω αυτό γιατί σε ορισμένα σημεία μου έκανε λίγο το μυαλό πουρέ με όλες τις επιστημονικές και φιλοσοφικές αναφορές, οπότε υποχρεωτικά μείωσα την ταχύτητα ανάγνωσης των διηγημάτων, έτσι ώστε να "πιάσω" όσα γινόταν περισσότερα. Άρα, πρέπει να έχετε το μυαλό σας απερίσπαστο και συγκεντρωμένο στο κείμενο, ενώ ο Γούγλης θα φανεί καλός φίλος στην αναζήτηση ορισμένων εννοιών.

Τώρα, όσον αφορά την γραφή, έχει και αυτή τις απαιτήσεις της. Είναι αρκετά σύνθετη, με διάφορα νοήματα και κρυφές έννοιες, κάθε επιπλέον ανάγνωση μπορεί να φανερώσει πράγματα που δεν είχατε "πετύχει" με την πρώτη. Δεν θα χαρακτήριζα το βιβλίο ευκολοδιάβαστο και ξεκούραστο, ό,τι πρέπει για την παραλία (ή, μιας και είναι έτσι ο καιρός, για μια άνετη θέση δίπλα στο παράθυρο, με την βροχή να τα κάνει όλα μούσκεμα έξω). Όμως θα έλεγα ότι αποζημιώνει τον αναγνώστη με τις ιδέες που έρχονται στην επιφάνεια και με τα θέματα που θίγονται. 

Μίνι χαρακτηρισμός των διηγημάτων της συλλογής:

1. "Ο πύργος της Βαβυλώνας": Πολύ δυνατή και ενδιαφέρουσα εισαγωγή, με εξαιρετικές περιγραφές και πολλά νοήματα. 8.5/10
2. "Κατάλαβε": Διήγημα που σε σημεία είναι λιγάκι δυσνόητο και απαιτητικό, αλλά από ιδέες άλλο τίποτα. Εξαιρετικά ενδιαφέρον, έντονο, αφορμή για πολλές συζητήσεις. 9/10
3. "Διαίρεση με το μηδέν": Η κεντρική ιδέα ενδιαφέρουσα, αλλά σαν διήγημα μπορώ να πω ότι με άφησε αρκετά αδιάφορο. Ίσως οι λάτρεις των μαθηματικών να το εκτιμήσουν περισσότερο. 6.5/10
4. "Η ιστορία της ζωής σου": Σ'αυτό βασίζεται η νέα ταινία του Βιλνέβ. Έχει τις απαιτήσεις του, μιας και συναντάμε φυσική και γλωσσολογία, κακά τα ψέματα όμως εξετάζει με πολύ διαφορετικό και ιδιαίτερο τρόπο τις έννοιες της γλώσσας και του χρόνου. Πολύ καλό. 8.5/10
5. "Εβδομήντα δυο γράμματα": Από την μια έχουμε την μυθολογία των γκόλεμ, από την άλλη την δύναμη της γλώσσας. Το αποτέλεσμα άκρως ενδιαφέρον και συναρπαστικό. Φυσικά έχει και κάποιες απαιτήσεις από τον αναγνώστη. 8.5/10
6. "Η εξέλιξη της ανθρώπινης επιστήμης": Έχει έκταση μόλις τεσσάρων σελίδων και είναι γραμμένο σαν άρθρο σε περιοδικό, γύρω από την επιστημονική εξέλιξη. Ενδιαφέρον κατά κάποιο τρόπο, αλλά δεν μπορώ να το βαθμολογήσω.
7. "Κόλαση είναι η απουσία του Θεού": Το πλέον αγαπημένο διήγημα της συλλογής. Τι να σας πω, τα λόγια είναι περιττά. Ο Τσιανγκ εξετάζει με εντελώς ξεχωριστό και μαγευτικό τρόπο την θρησκεία και την πίστη. Μια ταινία βασισμένη στο διήγημα αυτό θα ήταν σίγουρα μια έντονη εμπειρία. Τρομερό. 9.5/10
8. "Σ'αρέσει αυτό που βλέπεις;" Μεγαλούτσικο διήγημα, γραμμένο σαν δημοσιογραφικό κείμενο με συνεντεύξεις απλών φοιτητών και καθηγητών/επιστημόνων, ή σαν... γραπτό ντοκιμαντέρ (όπως αναφέρεται και δίπλα από τον τίτλο του διηγήματος στο βιβλίο). Το θέμα που εξετάζεται είναι πολύ σημαντικό και πάντα επίκαιρο. Αυτό διαβάζεται πιο εύκολα σε σχέση με τα υπόλοιπα, όμως έχει βάθος και μπορεί να αποτελέσει αφορμή για ενδιαφέρουσες συζητήσεις. 9/10

Το βιβλίο έχει μια πραγματικά εξαιρετική βαθμολογία στο Goodreads, με αρκετές χιλιάδες αξιολογήσεις. Σίγουρα όχι άδικα. Όμως, βάζοντας ξεχωριστό βαθμό σε κάθε διήγημα, σαν τελικό αποτέλεσμα βγάζω τέσσερα αστεράκια με άριστα το πέντε. Αυτό σημαίνει ότι δεν ενθουσιάστηκα κιόλας. Ταυτόχρονα, όμως, σημαίνει ότι με άφησε ιδιαίτερα ικανοποιημένο και "χορτασμένο". Είχα δεν είχα, το έγραψα το σεντόνι μου. Φανταστείτε να του έβαζα και άριστα τι θα γινόταν! Χεχε, μπας και του βάλω τελικά; Ίσως σε επόμενη ανάγνωση...

Υ.Γ. Πολύ ωραία η ελληνική έκδοση, με ιδιαίτερα ικανοποιητική και προσεγμένη μετάφραση και όμορφο εξώφυλλο. Το βιβλίο αξίζει με τα χίλια τα λεφτά του!

8.5/10

Edited October 21, 2017 by BladeRunner

[wordsmith]

Το είχα διαβάσει στα αγγλικά πριν χρόνια και θυμάμαι μόνο τα διηγήματα 1,2,4 και 8. Το αγαπημένο μου είναι το 1 και βρήκα επίσης το 2 πολύ εντυπωσιακό και το 8 πολύ ενδιαφέρον. Το 4 θυμάμαι ότι με είχε δυσκολέψει πολύ και δε μου είχε αρέσει καθόλου. Αλλά εγώ γενικά όταν βλέπω  εξωγήινους αλλάζω πεζοδρόμιο.

Εννοείται ότι θα το πάρω και στα ελληνικά και θα τα ξαναδιαβάσω, να δω αν θα τα ξαναθυμηθώ κι αν η μετάφραση βοηθήσει να καταλάβω αυτά που δεν είχα καταλάβει στην αρχή.

[mman]

Ted Chiang – Ιστορίες της ζωής σου

 

Περίληψη: Φοβερό και τρομερό βιβλίο που αξίζει τα λεφτά και τον αναγνωστικό σας χρόνο. Ο Chiang κατά τη γνώμη μου είναι καλός ή μέτριος στα πέντε από τα οχτώ διηγήματα, αλλά στα υπόλοιπα τρία (μεταξύ των οποίων και αυτό που ενέπνευσε την ταινία “Arrival”) πραγματικά απογειώνεται σε ιδέες, ποιότητα γραφής και εκτέλεση, κοινώς θα χάσετε την μπάλα. Ένα από τα καλύτερα βιβλία Επιστημονικής Φαντασίας που έχουν κυκλοφορήσει ποτέ στην Ελλάδα, σε άψογη μετάφραση και εξαιρετική επιμέλεια.

 

Όταν είχα διαβάσει το βιβλίο αυτό το 2013, του είχα βάλει πέντε αστεράκια, κυρίως επειδή είχα τυφλωθεί από τα τρία κατ’ εμέ διαμάντια του. Αυτή τη φορά, όντας πιο ψύχραιμος, αφαιρώ ένα αστεράκι, για τα πέντε διηγήματα που βρήκα απλώς καλά ή και μέτρια. Αυτό που δεν αλλάζει είναι η βαθιά υπόκλιση στον Ted Chiang, ίσως τον σημαντικότερο εν ζωή συγγραφέα Ε.Φ.

 

Τα καλά νέα: Εκτός από το “Arrival”, ο Chiang έχει προσεγγιστεί επίσης για τη μεταφορά «κάνα δυο» άλλων διηγημάτων του στον κινηματογράφο. Σταυρώνω τα δάχτυλά μου να είναι τα «σωστά».

 

Γενικό σχόλιο. Ο Chiang γράφει σπάνια, αλλά όταν αποφασίζει να το κάνει, λιώνει το θέμα. Πρώτα απ’ όλα μαθαίνει σχεδόν οτιδήποτε μπορεί να μάθει κανείς γι’ αυτό, κάτι που γίνεται εμφανές σε όλα του τα διηγήματα χωρίς όμως να κάνει σε καμία περίπτωση επίδειξη γνώσεων στον αναγνώστη. Επίσης, γράφει απλά (εκτός από όταν είναι αναγκαίο να γράψει περίπλοκα) λιτά και κάπως περιληπτικά, χωρίς πάλι αυτό να βλάπτει την ουσία της ιστορίας.

 

Πάμε στα διηγήματα:

 

Η εξέλιξη της ανθρώπινης επιστήμης

Αυτό που μου άρεσε λιγότερο, ίσως επειδή δεν είναι ακριβώς διήγημα, αλλά πιο πολύ ένα προσχέδιο διηγήματος. Καλή ιδέα, αλλά καθόλου αναπτυγμένη.

 

Ο πύργος της Βαβυλώνας

Εξαιρετικές και πειστικότατες περιγραφές. Βρήκα κάπως τετριμμένη την κεντρική ιδέα που αποκαλύπτεται στο τέλος.

 

Εβδομήντα δύο γράμματα

Μια ενδιαφέρουσα ιδέα μέσα σε μια ενδιαφέρουσα ιδέα. Στον Chiang αρέσει να δημιουργεί σχεδόν steampunk κόσμους που στέκουν τέλεια και να παρουσιάζει τους επιστήμονες να εξερευνούν και να ανακαλύπτουν τα όριά τους. Εδώ όμως το τέλος έρχεται αρκετά βολικά και ίσως κάπως απότομα.

 

Κόλαση είναι η απουσία του θεού

Θεολογικός προβληματισμός σε έναν κόσμο που οι παρουσίες των αγγέλων, τα θαύματά τους, η Κόλαση και Παράδεισος είναι απτή πραγματικότητα. Ενδιαφέρον το ότι ακόμα κι  έτσι, οι άνθρωποι χωρίζονται σε πιστούς και άπιστους και συνεχίζουν να προσπαθούν να καταλάβουν τις βουλές του Θεού. Δεν με ενθουσίασε πάντως.

 

Διαίρεση με το μηδέν

Ο πιο ανώριμος πρόδρομος του «Η ιστορία της ζωής σου». Καλή ιδέα, περισσότερο προσανατολισμένη στις σχέσεις των πρωταγωνιστών, αλλά επίσης δεν με ενθουσίασε.

 

Η ιστορία της ζωής σου

Υπέροχο. Προλαβαίνετε να το διαβάσετε και μετά να δείτε το “Arrival”. Όταν ένας συγγραφέας σαν τον Chiang, που εμφανώς ξέρει πολύ καλά τι κάνει, χρησιμοποιεί συστηματικά μέλλοντα χρόνο από τη δεύτερη μόλις παράγραφό, τεντώνεις καλά τις κεραίες σου γιατί κάτι φοβερό θα συμβεί. Και όντως, έρχεται. Η Πρώτη Επαφή με εξωγήινους που αντιλαμβάνονται τον χρόνο τελείως διαφορετικά από τους ανθρώπους. Εξαιρετική ιδέα, φοβερή παρουσίαση, ειδικά με τη γλωσσολογία, υπέροχο κλείσιμο, άψογη εκτέλεση του αναγνώστη.

 

Σ’ αρέσει αυτό που βλέπεις; (Ντοκιμαντέρ)

Το διήγημα για το οποίο ο Chiang απέσυρε την υποψηφιότητά του για Hugo επειδή «δεν ήταν αρκετά δουλεμένο» [Μιχάλης πάει να πνιγεί]. Καταπληκτική η ιδέα της καλλιαγνωσίας, με την οποία οι άνθρωποι μπορούν εθελοντικά να μην αναγνωρίζουν την ομορφιά των προσώπων. Κοινωνική εξερεύνηση του θέματος για σεμινάριο, μέτα-ιδέες προς το τέλος, διήγημα σουπερνόβα. Μπορώ να φανταστώ μόνο ένα πράγμα με το οποίο δεν καταπιάστηκε –την ομορφιά του υπόλοιπου σώματος– αλλά και χωρίς αυτό, το διήγημα παραμένει διαμάντι.

Φαντασίωση: Σε ένα μοντέρνο κράτος με πραγματικά οραματιστές πολιτικούς που έχουν ανοιχτά τα μάτια τους στα προβλήματα του σήμερα, αυτό το διήγημα θα διδασκόταν σε όλα τα σχολεία το αργότερο μέχρι την Τρίτη Γυμνασίου. Τέλος φαντασίωσης.

 

Κατάλαβε

Το διήγημα έχει ως θέμα του την τεχνητή αύξηση της νοημοσύνης. Όσοι δεν το έχετε διαβάσει, σας θερμοπαρακαλώ ειλικρινά να σταματήσετε εδώ την ανάγνωση αυτής της κριτικής και να πάτε να πάρετε το βιβλίο, το οποίο αξίζει τα λεφτά και τον χρόνο σας ακόμα και χωρίς το «Κατάλαβε». Μη διαβάσετε το σεντόνι που ακολουθεί γιατί η πιθανότητα να σας δημιουργηθούν υπερβολικές προσδοκίες είναι τεράστια και επιπλέον είναι πήχτρα στο spoiler. 

Χμμ, ψέματα τους είπα, δεν έχει καθόλου spoiler, αλλά αλήθεια δεν θέλω να δημιουργώ υπερβολικές προσδοκίες γιατί μετά χάνεται σημαντικό μέρος της μαγείας της ανάγνωσης.

Τέλος κριτικής, αρχή παραληρήματος:

Δεν ξέρω πόσα διηγήματα έχω διαβάσει στη ζωή μου, αλλά έχω κάνει επισταμένη επιμέλεια σε 479 μέχρι σήμερα, οπότε συνολικά θα είναι χιλιάδες. Μετά από τριάντα χρόνια ανάγνωσης βιβλίων, και ειδικά Ε.Φ., κατατάσσω το «Κατάλαβε» στα δέκα καλύτερα διηγήματα που έχω διαβάσει ποτέ ανεξαρτήτως είδους –και λέω δέκα για να είμαι σίγουρος ότι δεν υπερβάλλω. Έχασα το φως μου πρωτοδιαβάζοντάς το στον «Απαγορευμένο Πλανήτη» πολλά χρόνια πριν, μια εξαιρετική τότε επιλογή του Χριστόδουλου Λιθαρή. 

Η μετάφραση του Δημήτρη Αρβανίτη είναι κι εδώ άψογη και σκοπεύω να τον πάρω τηλέφωνο τον άνθρωπο να σιγουρευτώ ότι είναι εντάξει, γιατί το κείμενο είναι απίστευτα πυκνό και, εμένα τουλάχιστον, με γαμάει αλύπητα σε κάθε παράγραφο και σε κάθε πρόταση. Δεν μπορώ να φανταστώ τι υπερπροσπάθεια χρειάζεται για να αποδώσεις ένα τέτοιο έργο, και ο Δημήτρης δίνει την αίσθηση ότι το κατάφερε άκοπα και άνετα.

Αντί όμως να σας πω γιατί μου αρέσει τόσο πολύ, θα σας περιγράψω δύο αντιδράσεις άλλων. Γιατί έχει καεί κοσμάκης με το «Κατάλαβε».

Προχθές ένας φίλος που το διάβασε για πρώτη φορά, γιατρός το επάγγελμα και τετραπέρατος άνθρωπος, μου έγραψε ένα μήνυμα στο Facebook. Παραμιλούσε. Είχε ξεχάσει το βιβλίο στην Αθήνα και πήγε καπάκι και το ξαναγόρασε στη Θεσσαλονίκη. Έγραφε «απλά έλιωσε ο εγκέφαλός μου. Θεός, απλά». Πάει αυτός.

Και ο με διαφορά πιο ευφυής άνθρωπος που γνωρίζω από κοντά είναι μια φίλη μου, η οποία ελπίζω να μην το διαβάζει αυτό γιατί σιχαίνεται τέτοιες αναφορές στο άτομό της. Όπως ακριβώς και ο ήρωας του «Κατάλαβε», είναι πολύ αθόρυβη, θέλει να περνάει απαρατήρητη και είναι μετριόφρων, αλλά μόνο μέχρι το σημείο που η μετριοφροσύνη δεν βλάπτει τον ρεαλισμό και τον πραγματισμό της. Μάλιστα ένα πράγμα για το οποίο δεν είναι περήφανη είναι η ίδια της η νοημοσύνη, εφόσον είναι καθαρά θέμα τύχης και δεν έχει προσπαθήσει καθόλου γι’ αυτό –είναι σαν να είσαι περήφανος επειδή γεννήθηκες με μια ελιά στο πρόσωπο ή με ξανθά μαλλιά. Δυστυχώς δεν έχω καταφέρει να την πείσω να κάνει τεστ IQ (τα απορρίπτει ως μονοδιάστατα, και από τη σκοπιά της δεν έχει άδικο, απλώς θα ήθελα να δω το αποτέλεσμα από περιέργεια). 

Δεν έχει νόημα να σας περιγράψω τι μπορεί να κάνει και τι έχει κάνει αυτός ο άνθρωπος, πάντως πλησιάζει ή και φτάνει με χαρακτηριστική ευκολία στην κορυφή σχεδόν οποιουδήποτε τομέα ή ασχολίας θελήσει να καταπιαστεί, και σε κάθε περίπτωση η πρόοδός της είναι απίστευτη σε σχέση με τον χρόνο που αφιερώνει γι’ αυτήν. Θα σας πω μόνο ότι μπορεί να υπολογίζει από μνήμης λογαρίθμους πολυψήφιων (π.χ. 15ψήφιων ή 20ψήφιων) αριθμών με ακρίβεια τρίτου δεκαδικού και αντίστοιχα μεγάλης τάξης ρίζες (π.χ. ενδέκατες ρίζες) με ακρίβεια δύο δεκαδικών.

Σε τρία λεπτά.

Όχι μόνο δεν αστειεύομαι ή υπερβάλλω, αφού αυτό το έχω δει μπροστά μου αρκετές φορές, αλλά θα πρέπει να με εμπιστευθείτε ότι αυτή είναι η πιο άχρηστη και η πιο ανούσια από τις ικανότητές της (εξάλλου, η μνήμη και τέτοιες υπολογιστικές ικανότητες είναι μόνο ενδείξεις και όχι αποδείξεις αυξημένης νοημοσύνης). Χωρίς καμία υπερβολή, όταν μου εξηγεί τις θέσεις της, είναι σαν να μου ανοίγονται παράθυρα σ’ έναν τοίχο από τούβλα. Συνήθως σκέφτομαι «έι, δεν το ’χα σκεφτεί, αλλά έτσι είναι», ή καμιά φορά «όου, νόμιζα ότι ήταν αλλιώς, αλλά έχει δίκιο» και πιο σπάνια «ώπα, αυτό δεν το πιάνω ακόμα κι αφού μου το εξηγήσει». Είναι κάθε φορά εντυπωσιακό. Βλέπει μορφές και μοτίβα («γκεστάλτ» στο διήγημα) που για μένα δεν υπάρχουν. Και, μετά τη γνωριμία μας, άρχισα να παρατηρώ ότι κάποια μοτίβα, καταστάσεις και πρότυπα που εγώ θεωρούσα δεδομένα, δεν αναγνωρίζονται από άλλους ανθρώπους.

Αυτή η φίλη μου, λοιπόν, έχει πάθει πλάκα με το «Κατάλαβε». Το διάβασε και κόντεψε να μας μείνει στο χέρι από τους απανωτούς οργασμούς. «Αυτό είναι! Έτσι θα ήταν!» έλεγε.

Δεν ισχυρίζομαι ότι για να σου αρέσει αυτό το διήγημα πρέπει να είσαι ιδιοφυία, ούτε βέβαια ότι εγώ είμαι, ούτε καν ότι αν δεν σου αρέσει δεν είσαι παρά ένας ακόμα «κανονικός». Αλλά να, συζητούσαμε και προσπαθούσα να την πείσω ότι, όσο απίστευτο κι αν είναι το «Κατάλαβε», βρίσκω ακόμα καλύτερο το κατά κάποιο τρόπο δίδυμό του «Λουλούδια για τον Άλτζερνον» (Daniel Keyes – “Flowers for Algernon”) που έχει το ίδιο θέμα, αλλά εστιάζει περισσότερο στο συναίσθημα, και το οποίο θεωρώ το καλύτερο, το Νο 1 διήγημα που έχω διαβάσει ποτέ.

Είχε διαβάσει και το «Λουλούδια για τον Άλτζερνον», και η άποψή της ήταν, όπως πάντα, πολύ ενδιαφέρουσα. Πάνε χρόνια, και δεν θυμάμαι τα ακριβή της λόγια, όμως στην ουσία είπε ότι το συναίσθημα δεν έχει τόση σημασία όταν καταλαβαίνεις την ίδια την υφή των πραγμάτων και του κόσμου. Το συναίσθημα σχεδόν πάντα σε τυφλώνει, μπαίνει στη μέση και θολώνει την κρίση και την αντίληψή σου. Οπωσδήποτε θεωρούσε επίσης εξαιρετική την παρουσίαση της αύξησης της νοημοσύνης από τον Keyes στο «Λουλούδια για τον Άλτζερνον», αλλά δεν την ενδιέφερε τόσο πολύ το συναίσθημα, όσο η ουσία. Και η ουσία «έτσι θα ήταν». Όπως περιγράφεται στο «Κατάλαβε».

Αυτά ίσως σας φαίνεται ότι φλερτάρουν με τα όρια του αυτιστικού και του μη ανθρώπινου, αλλά δεν θα ήθελα να την παρεξηγήσετε. Το συναίσθημα παίζει σημαντικό ρόλο και στη δική της ζωή. Έχει οικογένεια, φίλους, κοινωνική ζωή, φυσιολογικούς δεσμούς με τους δικούς της ανθρώπους, υγιή ερωτική ζωή και είναι αυτό που οι περισσότεροι από μας θα λέγαμε «ένας ηθικός άνθρωπος». Μου έδωσε την εντύπωση, όμως, ότι όσο ανεβαίνουμε στην κλίμακα της νοημοσύνης (προσοχή: όχι μιας μονοδιάστατης νοημοσύνης σε έναν ή λίγους τομείς, π.χ. στις θετικές επιστήμες, αλλά μιας ολιστικής νοημοσύνης, καθολικής, όπως περιγράφεται στο «Κατάλαβε») όσο ανεβαίνουμε, λοιπόν, τόσο περισσότερο μπορεί ο άνθρωπος να χαλιναγωγεί το συναίσθημα για χάρη της λογικής. Σε πολλούς θα ακουστεί πολύ άσχημα αυτό, είναι όμως κάτι που το παρατηρώ κι εγώ πλέον: χωρίς να ισχύει καθολικά, βέβαια (για ανθρώπους μιλάμε, πάντα θα υπάρχουν εξαιρέσεις) βλέπω η προτεραιότητα που δίνεται στο συναίσθημα να είναι αντιστρόφως ανάλογη, δεν θα πω της νοημοσύνης, αλλά της καθαρότητας που έχει κάποιος για τον κόσμο γύρω του και για τους τρόπους που λειτουργούν το Σύμπαν, η Ζωή και τα Πάντα. Αν δεν συμφωνείτε, σκεφτείτε κάποιον άνθρωπο πραγματικά χαμηλής νοημοσύνης που ξέρετε και δείτε πόσο πιο έρμαιο των συναισθημάτων του είναι σε σχέση μ’ εσάς.

Προσωπικά, εξακολουθώ να θεωρώ το «Λουλούδια για τον Άλτζερνον» καλύτερο διήγημα, αλλά κάθε φορά που διαβάζω το «Κατάλαβε», όπως τώρα, αυτή η εντύπωση αποδυναμώνεται – και όχι βέβαια επειδή εγώ γίνομαι πιο «έξυπνος», αλλά επειδή (νομίζω ότι) κατανοώ λίγο καλύτερα τη σχέση νοημοσύνης / συναισθήματος.

Αυτά.

Σε περίπτωση που δεν έγινε σαφές, μου άρεσε απίστευτα αυτό το διήγημα, κάθε του σκέψη, κάθε του πρόταση, κάθε του φράση, μέχρι το τόσο ταιριαστό, φοβερό και τρομερό τέλος, το οποίο στην ουσία είναι ένα αναπάντεχο αλλά απολύτως δικαιολογημένο χάπυ έντ, και εννοείται ότι εδώ η άψογη προετοιμασία, η ενημέρωση και η κατάρτιση του Chiang χτυπάνε όλα κόκκινο.

Θεωρώ ότι το «Κατάλαβε» είναι τουλάχιστον μια δυο κλάσεις πάνω από οτιδήποτε άλλο έχω διαβάσει από τον Chiang, και φυσικά ανήκω κι εγώ σ’ αυτούς που, διαβάζοντάς το, πήραν το μυαλουδάκι τους στο χέρι ως κατακαημένη Ρούμελη.

Συνηθίζουμε να λέμε ότι ένα από τα μεγαλύτερα κομπλιμέντα για ένα έργο είναι το να θέλαμε να το έχουμε γράψει εμείς. Για το «Κατάλαβε» δεν σκέφτηκα ούτε στιγμή ότι θα μπορούσα.

Επειδή ο Chiang είναι ιδιοφυία. Βλέπετε, υπάρχει μια λεπτομέρεια: Μπορείς να γράψεις ένα υπέροχο διήγημα για το ποδόσφαιρο, ή για τη Φυσική, χωρίς να έχεις αγγίξει μπάλα στη ζωή σου, ή χωρίς να είσαι φυσικός. Αλλά η νοημοσύνη, όπως και η αγάπη, ανήκουν στην κατηγορία εκείνη των πραγμάτων που δεν μπορείς να τα περιγράψεις αν δεν τα έχεις, αν δεν τα είσαι. Δεν μπορείς να γράψεις για την ιδιοφυία αν δεν είσαι ο ίδιος ιδιοφυής. Και ο Chiang, εκ των πραγμάτων, είναι.

 

[Mournblade]

Χμμμ, ψήθηκα! Τόσο καλό εεε; Μάλλον θα το τσιμπήσω τότε!

[wordsmith]

Χμμμ, ψήθηκα! Τόσο καλό εεε; Μάλλον θα το τσιμπήσω τότε!

Μια ψήφος κι από μένα στο βιβλίο. Τα κείμενα του Chiang είναι πάρα πολύ καλογραμμένα και πάρα πολύ καλά ψαγμένα από πλευράς επιστημονικής έρευνας (το είχα διαβάσει αγγλικά και τώρα το ξαναπήρα να το έχω και ελληνικά).

[mman]

Και, ναι, αυτό που παρέλειψα να πω, είναι το σχόλιο του ίδιου του Chiang για το "Κατάλαβε". Το βιβλίο έχει πίσω από ένα σχόλιο του συγγραφέα για κάθε διήγημα, αλλά για το "Κατάλαβε", που το διάβασα τελευταίο επειδή ήξερα τι ξύλο θα φάω, ξέχασα να διαβάσω το σχόλιο επειδή, surprise, έφαγα τρελό ξύλο. 

Σήμερα που το διάβασα, λοιπόν, γράφει ότι "Μ' αυτό το διήγημα είχα μαζέψει ένα σωρό απορριπτικές απαντήσεις όταν το πρωτοέστειλα για δημοσίευση".     

 

Βέβαια, λέει, ότι μετά έκανε "μερικές αλλαγές". Όμως, εντάξει, είπαμε ότι δεν χρειάζεται να είσαι ιδιοφυΐα για να το απολαύσεις, αλλά, χμμ, συγνώμη θα γίνω κακός, πρέπει να είσαι ολίγον κρετίνος για να το απορρίψεις.

Edited December 28, 2016 by mman

[wordsmith]

Ναι, το "Understand" μάζεψε απορρίψεις. Μπορώ να σκεφτώ μερικούς λόγους. Πχ:

-οι εκδότες δεν το κατάλαβαν (pun intended)

-τους φάνηκε πολύ δύσκολο και φορτωμένο με επιστημονικούρα για να πουλήσει

-γενικά το κριτήριο έκδοσης (ή μεταφοράς στον κινηματογράφο) δεν είναι η ποιότητα, αλλά η εμπορικότητα, αλλιώς θα είχε μεταφραστεί νωρίτερα αυτό το βιβλίο (και θα είχε γίνει νωρίτερα ταινία)

-όπως όλα του Chiang, είναι πολύ εγκεφαλικό. Μπορεί να εντυπωσιάζει με την ιδέα και με την έρευνα, αλλά δε νομίζω να έχει κάνει (κανένα έργο αυτού του συγγραφέα) κανέναν να κλάψει. Εκτός από αυτούς που έχασαν το Nebula εξαιτίας του, τουλάχιστον . Θα έπρεπε να μοιάζει λιγότερο με επιστημονικό δοκίμιο, με γραπτή απάντηση φοιτητή σε εξετάσεις στην ερώτηση "Τι θα γινόταν αν η νοημοσύνη κάποιου αυξανόταν σε βαθμό υψηλότερο από το φυσιολογικό;".

Μάλλον γι' αυτό προτιμώ το "Tower of Babylon". Αλλά θα το ξαναδιαβάσω όλο το βιβλίο.

[wordsmith]

Το διάβασα.

 

Καταρχάς να μην ξεχάσω να προτείνω να μετονομαστεί το παρόν τόπικ σε Ted Chiang. Διότι μπορεί να μην έχει μεταφραστεί άλλο βιβλίο του, αλλά έχω ανακαλύψει μια νουβέλα φάντασυ και σκοπεύω να τη διαβάσω και να της γράψω κριτική εδώ. Λέγεται "The merchant and the alchemist's gate" και έχει λινκ γι' αυτήν στο λήμμα Ted Chiang της wikipedia.

 

Ως προς το βιβλίο με τα διηγήματα, επιτρέψτε μου να τα αξιολογήσω με χαρακτηρισμούς:

 

-Το πιο όμορφο:

 

 

 

Ο πύργος της Βαβυλώνας

Το πιο ωραίο σε αυτό το διήγημα είναι το πόσο ομαλά έχει αφομοιωθεί το χτίσιμο ενός τέτοιου έργου στον τρόπο ζωής αυτών των ανθρώπων, αυτών των λαών, για αιώνες ολόκληρους. Το πώς, πχ, οι εργάτες που ζουν πάνω στον πύργο για γενιές και γενιές έχουν προσαρμοστεί απόλυτα και καλλιεργούν λαχανικά σε μπαλκονάκια που έχουν γεμίσειμε χώμα. Και κυρίως το πώς, ακόμα και με τόσο πρωτόγονη τεχνολογία, καταπιάνονται με ένα τέτοιο έργο, που θα κρατήσει τόσο ώστε οι αρχικοί εργάτες/αρχιτέκτονες δε θα δουν το τέλος του.

Το πιο αστείο σε αυτό το διήγημα είναι το πώς ο αναγνώστης παίρνει χαμπάρι σιγά σιγά ότι αυτό το σύμπαν δεν είναι το δικό μας: καθώς παίρνει ύψος, ο πύργος έχει φτάσει τη σελήνη και τον ήλιο και τα έχει ξεπεράσει; Κάτι ξεχάσατε, κύριος: Οξυγόνο; Βαρύτητα; Ήχος; Κρύο; Με αυτά τι γίνεται; Για να μη μιλήσω για την απόσταση: είναι δυνατόν, ακόμα κι αν υπήρχε δρόμος στρωμένος,ομαλός, χωρίς φυσικοχημικά εμπόδια, να πάει κανείς από τη γη στον ήλιο περπατώντας;

 

 

-Το πιο εντυπωσιακό:

 

 

 

Κατάλαβε

 

Είναι δυνατόν ένα τέτοιο θέμα, την ύπαρξη νοημοσύνης ανώτερης από το φυσιολογικό, να υπάρχει άνθρωπος που δεν το βρίσκει συναρπαστικό; Και δεν είναι, βέβαια, η ιδέα αυτή καθαυτή που εντυπωσιάζει (αυτή μπορεί να τη σκεφτεί και ένα οποιοδήποτε Limitless), αλλά οι λεπτομερείς περιγραφές με τις οποίες αυτή η ιδιοφυία ο κος Chiang εξηγεί πώς είναι να έχειςυπερφυσικά υψηλή νοημοσύνη, τι ακριβώς μπορείς να κατανοήσεις και από ποιό σημείο και μετά τα επιτεύγματα του ανθρώπινου πολιτισμού αρχίζουν να σου φαίνονται παιδαριώδη. Και στο τέλος - προσοχή - έχουμε και ένα μήνυμα ηθικής: ο πιο ηθικός από αυτούς τους δύο υπερ-νοήμονες κερδίζει. Θεωρώ πολύ αισιόδοξο να δείχνει ο συγγραφέας ότι η υπερνοημοσύνη και η καλοσύνη δεν είναι ασυμβίβαστα.

Να βάλω και θαυμαστικά ή δε χρειάζεται;

 

 

 

-Το πιο ενδιαφέρον:

 

 

 

Σ' αρέσει αυτό που βλέπεις; (Ντοκυμαντέρ)

 

Εδώ έχουμε όχι μόνο μια φο-βε-ρή ιδέα, αλλά και τις συνέπειές της σε μια πολύ πειστική μορφή της κοινωνίας του κοντινού μέλλοντος. Πάρα πολύ ενδιαφέρον το πώς λειτουργεί η επιβολή καλλιαγνωσίας, ότι δηλαδή δεν πρόκειται για κάτι σαν ναρκωτικό ή παράλυση, αλλά για μια ουσία που μπορεί να είναι ή να μην είναι ενεργή, ανάλογα με τα σήματα που δέχεται απέξω (έτσι αποκλείουμε την πιθανότητα η κοινωνία να το αντιμετωπίσει αυτό σαν χημική αποβλάκωση και επικεντρωνόμαστε στον κοινωνικό-ιδεολογικό αντίκτυπο). Κι εδώ υπάρχει μια δόση υπερβολικά εξειδικευμένης τεχνικούρας που το κάνει κάπως ακαταλαβίστικο, αλλά βεβαίως τα πλεονεκτήματα επισκιάζουν τα μειονεκτήματα. Αυτό που θα προτιμούσα να λείπει είναι οι υπόλοιπες "νέες τεχολογίες" εκτός από την καλλιαγνωσία, αλλά φαντάζομαι κάνουν πιο πειστικό το ότι βρισκόμαστε στο μέλλον και δε μπορεί η τεχνολογία να έχει αναπτυχθεί μόνο προς μία κατεύθυνση. Μου φάνηκαν πιο ενδιαφέροντα τα κομμάτια όπου μιλάει αυτή η μόλις ενήλικη φοιτήτρια που έχει αποφασίσει να κλείσει την καλλιαγνωσία της και όχι οι διάφοροι καθηγητές κλπ που εξηγούν πώς γίνεται όλο αυτό επιστημονικά. Αλλά εξαιρετικό.

 

 

 

-Το πιο αστείο:

 

 

 

Κόλαση είναι η απουσία του θεού

 

Από τα πιο κατανοητά και τα πιο λογοτεχνικά - δεν έχει τεχνικούρα εδώ. 

Όταν ένας τόσο geek και τόσο καλός συγγραφέας εφ αποφασίζει να γράψει φάντασυ, βγαίνει κάτι σαν αυτό εδώ (άλλο τέτοιο παράδειγμα, αν σας ενδιαφέρει, είναι το What good is a glass dagger? του Larry Niven). Τι θα συνέβαινε αν υπήρχαν στ' αλήθεια άγγελοι, με όλες τους τις δυνάμεις και τα ακατανόητα κίνητρα κλπ; Μου άρεσε, παρόλο που εδώ κι εκεί γίνεται λίγο γελοίο για τα γούστα μου και γενικά παθαίνω αλλεργία με τα κείμενα που ασχολούνται με τη θρησκεία, έστω κι αν είναι για να τη σατιρίσουν. Θα ήθελα ο συγγραφέας να έχει εξαντλήσει περισσότερο την ιδέα (πχ, γιατί δεν αντιμετωπίζει κανείς τους άγγελους σαν φυσικές καταστροφές, αφού έτσι συμπεριφέρονται; δεν τους φοβάται κανείς; δεν υπάρχει ούτε σαν σκέψη η επιθυμία να μην υπήρχαν, αφού προκαλούν τόσα προβλήματα; ), αλλά φαντάζομαι αν το πήγαινε παραπέρα δε θα ήταν σάτιρα.

 

 

 

Τα υπόλοιπα άλλη φορά γιατί είναι αργά.

[Nargathrod]

Το διάβασα.

 

Καταρχάς να μην ξεχάσω να προτείνω να μετονομαστεί το παρόν τόπικ σε Ted Chiang. Διότι μπορεί να μην έχει μεταφραστεί άλλο βιβλίο του, αλλά έχω ανακαλύψει μια νουβέλα φάντασυ και σκοπεύω να τη διαβάσω και να της γράψω κριτική εδώ. Λέγεται "The merchant and the alchemist's gate" και έχει λινκ γι' αυτήν στο λήμμα Ted Chiang της wikipedia.

 

Ως προς το βιβλίο με τα διηγήματα, επιτρέψτε μου να τα αξιολογήσω με χαρακτηρισμούς:

 

-Το πιο όμορφο:

 

 

 

Ο πύργος της Βαβυλώνας

 

Το πιο ωραίο σε αυτό το διήγημα είναι το πόσο ομαλά έχει αφομοιωθεί το χτίσιμο ενός τέτοιου έργου στον τρόπο ζωής αυτών των ανθρώπων, αυτών των λαών, για αιώνες ολόκληρους. Το πώς, πχ, οι εργάτες που ζουν πάνω στον πύργο για γενιές και γενιές έχουν προσαρμοστεί απόλυτα και καλλιεργούν λαχανικά σε μπαλκονάκια που έχουν γεμίσειμε χώμα. Και κυρίως το πώς, ακόμα και με τόσο πρωτόγονη τεχνολογία, καταπιάνονται με ένα τέτοιο έργο, που θα κρατήσει τόσο ώστε οι αρχικοί εργάτες/αρχιτέκτονες δε θα δουν το τέλος του.

Το πιο αστείο σε αυτό το διήγημα είναι το πώς ο αναγνώστης παίρνει χαμπάρι σιγά σιγά ότι αυτό το σύμπαν δεν είναι το δικό μας: καθώς παίρνει ύψος, ο πύργος έχει φτάσει τη σελήνη και τον ήλιο και τα έχει ξεπεράσει; Κάτι ξεχάσατε, κύριος: Οξυγόνο; Βαρύτητα; Ήχος; Κρύο; Με αυτά τι γίνεται; Για να μη μιλήσω για την απόσταση: είναι δυνατόν, ακόμα κι αν υπήρχε δρόμος στρωμένος,ομαλός, χωρίς φυσικοχημικά εμπόδια, να πάει κανείς από τη γη στον ήλιο περπατώντας;

 

 

-Το πιο εντυπωσιακό:

 

 

 

Κατάλαβε

 

Είναι δυνατόν ένα τέτοιο θέμα, την ύπαρξη νοημοσύνης ανώτερης από το φυσιολογικό, να υπάρχει άνθρωπος που δεν το βρίσκει συναρπαστικό; Και δεν είναι, βέβαια, η ιδέα αυτή καθαυτή που εντυπωσιάζει (αυτή μπορεί να τη σκεφτεί και ένα οποιοδήποτε Limitless), αλλά οι λεπτομερείς περιγραφές με τις οποίες αυτή η ιδιοφυία ο κος Chiang εξηγεί πώς είναι να έχειςυπερφυσικά υψηλή νοημοσύνη, τι ακριβώς μπορείς να κατανοήσεις και από ποιό σημείο και μετά τα επιτεύγματα του ανθρώπινου πολιτισμού αρχίζουν να σου φαίνονται παιδαριώδη. Και στο τέλος - προσοχή - έχουμε και ένα μήνυμα ηθικής: ο πιο ηθικός από αυτούς τους δύο υπερ-νοήμονες κερδίζει. Θεωρώ πολύ αισιόδοξο να δείχνει ο συγγραφέας ότι η υπερνοημοσύνη και η καλοσύνη δεν είναι ασυμβίβαστα.

Να βάλω και θαυμαστικά ή δε χρειάζεται;

 

 

 

-Το πιο ενδιαφέρον:

 

 

 

Σ' αρέσει αυτό που βλέπεις; (Ντοκυμαντέρ)

 

Εδώ έχουμε όχι μόνο μια φο-βε-ρή ιδέα, αλλά και τις συνέπειές της σε μια πολύ πειστική μορφή της κοινωνίας του κοντινού μέλλοντος. Πάρα πολύ ενδιαφέρον το πώς λειτουργεί η επιβολή καλλιαγνωσίας, ότι δηλαδή δεν πρόκειται για κάτι σαν ναρκωτικό ή παράλυση, αλλά για μια ουσία που μπορεί να είναι ή να μην είναι ενεργή, ανάλογα με τα σήματα που δέχεται απέξω (έτσι αποκλείουμε την πιθανότητα η κοινωνία να το αντιμετωπίσει αυτό σαν χημική αποβλάκωση και επικεντρωνόμαστε στον κοινωνικό-ιδεολογικό αντίκτυπο). Κι εδώ υπάρχει μια δόση υπερβολικά εξειδικευμένης τεχνικούρας που το κάνει κάπως ακαταλαβίστικο, αλλά βεβαίως τα πλεονεκτήματα επισκιάζουν τα μειονεκτήματα. Αυτό που θα προτιμούσα να λείπει είναι οι υπόλοιπες "νέες τεχολογίες" εκτός από την καλλιαγνωσία, αλλά φαντάζομαι κάνουν πιο πειστικό το ότι βρισκόμαστε στο μέλλον και δε μπορεί η τεχνολογία να έχει αναπτυχθεί μόνο προς μία κατεύθυνση. Μου φάνηκαν πιο ενδιαφέροντα τα κομμάτια όπου μιλάει αυτή η μόλις ενήλικη φοιτήτρια που έχει αποφασίσει να κλείσει την καλλιαγνωσία της και όχι οι διάφοροι καθηγητές κλπ που εξηγούν πώς γίνεται όλο αυτό επιστημονικά. Αλλά εξαιρετικό.

 

 

 

-Το πιο αστείο:

 

 

 

Κόλαση είναι η απουσία του θεού

 

Από τα πιο κατανοητά και τα πιο λογοτεχνικά - δεν έχει τεχνικούρα εδώ. 

Όταν ένας τόσο geek και τόσο καλός συγγραφέας εφ αποφασίζει να γράψει φάντασυ, βγαίνει κάτι σαν αυτό εδώ (άλλο τέτοιο παράδειγμα, αν σας ενδιαφέρει, είναι το What good is a glass dagger? του Larry Niven). Τι θα συνέβαινε αν υπήρχαν στ' αλήθεια άγγελοι, με όλες τους τις δυνάμεις και τα ακατανόητα κίνητρα κλπ; Μου άρεσε, παρόλο που εδώ κι εκεί γίνεται λίγο γελοίο για τα γούστα μου και γενικά παθαίνω αλλεργία με τα κείμενα που ασχολούνται με τη θρησκεία, έστω κι αν είναι για να τη σατιρίσουν. Θα ήθελα ο συγγραφέας να έχει εξαντλήσει περισσότερο την ιδέα (πχ, γιατί δεν αντιμετωπίζει κανείς τους άγγελους σαν φυσικές καταστροφές, αφού έτσι συμπεριφέρονται; δεν τους φοβάται κανείς; δεν υπάρχει ούτε σαν σκέψη η επιθυμία να μην υπήρχαν, αφού προκαλούν τόσα προβλήματα; ), αλλά φαντάζομαι αν το πήγαινε παραπέρα δε θα ήταν σάτιρα.

 

 

 

Τα υπόλοιπα άλλη φορά γιατί είναι αργά.

Διαφωνώ μόνο για το πρώτο. Τι βρήκα πολύ ριχό διήγημα. Σαν να μην ήξερε που το πήγαινε. Συμφωνώ με τα υπόλοιπά.

Edited January 11, 2017 by Nargathrod

[Eugenia Rose]

Το διάβασα.

 

Καταρχάς να μην ξεχάσω να προτείνω να μετονομαστεί το παρόν τόπικ σε Ted Chiang. Διότι μπορεί να μην έχει μεταφραστεί άλλο βιβλίο του, αλλά έχω ανακαλύψει μια νουβέλα φάντασυ και σκοπεύω να τη διαβάσω και να της γράψω κριτική εδώ. Λέγεται "The merchant and the alchemist's gate" και έχει λινκ γι' αυτήν στο λήμμα Ted Chiang της wikipedia.

 

Και το "The Lifecycle of Software Objects" να διαβάσεις.

[wordsmith]

Συνεχίζω με τα υπόλοιπα:

 

Το πιο αδιάφορο:

 

 

 

Η ιστορία της ζωής σου

 

Το θυμόμουν από την πρώτη φορά που το είχα διαβάσει, αλλά για αρνητικούς λόγους. Τώρα, που η μετάφραση και η ταινία με βοήθησαν να το καταλάβω λίγο καλύτερα, εξακολουθεί να μη μου αρέσει. Είναι, βέβαια, πολύ καλογραμμένο και η τεχνικούρα πολύ καλά ψαγμένη, αλλά στην ερώτηση Τι Με Νοιάζουν Εμένα Όλα Αυτά, που φύτρωνε κάθε τόσο στο κεφάλι μου και με εμπόδιζε να γυρίζω τις σελίδες, δεν κατάφερε να απαντήσει.

Εύφημος μνεία στο πόσο πειστικά γραμμένα ήταν τα κομμάτια στο β' πρόσωπο. Αλλά νομίζω πως ακόμα κι αυτός που έγραψε αυτήν την πολύ καλή κριτική τα βρήκε άσχετα με το υπόλοιπο και άχρηστα.

 

 

 

 

Το πιο geek:

 

 

 

Διαίρεση με το μηδέν

 

Επιστήμονας, και μάλιστα μαθηματικός, ψυχοπλακώνεται όταν ανακαλύπτει ότι οι βάσεις της επιστήμης της είναι μια φούσκα. Εεε... εγώ νόμιζα ότι και στην πραγματικότητα συμβαίνει κάτι τέτοιο με τις επιστήμες, τουλάχιστον τις πολύ αφηρημένες και θεωρητικές όπως τα μαθηματικά, ότι δηλαδή αν πας πολύ βαθιά βρίσκεις παραλογισμό και απουσία νοήματος και ότι ολόκληρη η επιστήμη είναι μια σύμβαση που επιτρέπει στον ανθρώπινο εγκέφαλο να βγάζει νόημα, ως ένα σημείο, από τη φύση. Το ότι αυτό το διήγημα είναι εφ και δε συμβαίνει στα αλήθεια με ψυχοπλακώνει ως εχθρό των μαθηματικών (δεν είναι φούσκα, λοιπόν; ), αλλά δεν πρόκειται να γίνω χάρη σ' αυτό οπαδός των θετικών επιστημών, βέβαια.  

 

 

 

 

Το πιο κουφό

 

 

 

Εβδομήντα δύο γράμματα

 

Εδώ έχουμε όχι μόνο μία (το πώς φτιάχνεται ένα γκόλεμ) αλλά δύο τρελές θεωρίες που ο κος Chiang κατάφερε να συνδυάσει και μάλιστα να τις εμπλέξει με την προοπτική εξαφάνισης της ανθρωπότητας στο μέλλον. Δυστυχώς εμένα δε μου έφτασε αυτό για να ενδιαφερθώ γι' αυτό το διήγημα. Έχει το μειονέκτημα των περισσότερων του βιβλίου: παραείναι τεχνοκρατικό. Οι χαρακτήρες δεν έχουν σημασία ως αυτόνομες προσωπικότητες, αλλά απλώς παρέχουν στον αναγνώστη το επόμενο κομμάτι τεχνικούρας που χρειάζεται για να παρακολουθήσει πώς εξελίσσει την ιδέα ο συγγραφέας. Με άλλα λόγια, επειδή θεωρώ τις ιστορίες χαρακτήρων πιο λογοτεχνικές απ' όλες (μη σας πω ότι, όταν κάτι δεν έχει χαρακτήρες, δεν το θεωρώ ακριβώς λογοτεχνία), αυτά εδώ, που είναι τόσο απόλυτα idea stories και τόσο ελάχιστα character stories, τα βαριέμαι.

 

 

 

 

Το πιο tell

 

 

 

Η εξέλιξη της ανθρώπινης επιστήμης

 

Αυτό, απ'ό,τι λέει ο συγγραφέας στις "Σημειώσεις για τα διηγήματα", στο τέλος του βιβλίου, γράφτηκε για περιοδικό που ήθελε αυτό το είδος κειμένου, ψευδοεπιστημονικά άρθρα. Όπως σε όλα η εκτέλεση και η γλώσσα άψογες, η ιδέα εντυπωσιακή και η ακατανοησία από την πολλή τεχνικούρα επίσης παρούσα. Εγώ θα προτιμούσα να μη θεωρούνται λογοτεχνία αυτά που είναι γραμμένα σαν κάποιο είδος μη λογοτεχνικού κειμένου και απλά το θέμα τους δεν υπάρχει στην πραγματικότητα, γιατί αυτό κάνει τη λογοτεχνία κάτι σαν κάδο σκουπιδιών για όλα εκείνα τα κείμενα που δεν ξέρουμε πού να τα κατατάξουμε. Καλό, αλλά προτιμώ να μου διηγούνται ιστορίες.

 

 

 

 

Επίσης διάβασα το The Merchant and the Alchemist's Gate :φάντασυ μεσανατολίτικο, στυλ κελεμπίες, σαρίκια, έρημοι, καραβάνια κλπ. Μια χρονοπύλη που σε πηγαίνει είκοσι χρόνια στο παρελθόν (το "11/22/63" του Στίβεν Κινγκ το έχετε διαβάσει; ) και τρεις τέσσερις ιστορίες ανθρώπων που πήγαν και συνάντησαν τον εαυτό τους νεότερο κλπ. Ωραία γραμμένο ("my fascination and respect bloomed like a flower warmed by the dawn" ), ατμοσφαιρικό παραμύθι που εξαντλεί υποδειγματικά την ιδέα, αν και το περίμενα καλύτερο. Τουλάχιστον τεχνικούρα δεν έχει. Μάλλον ο κος Chiang θεωρεί την έλλειψη τεχνικούρας μια από τις διαφορές εφ και φάντασυ.

 

Θα διαβάσω (Ευγενία), τώρα που βρήκα και γι' αυτό λινκ, το The Lifecycle of Software Objects.

(Γιατί είναι τόσα πολλά του έργα "available online"; Ούτε πεθαμένος να ήταν )

[Mournblade]

Δεν μπόρεσα να συγκρατηθώ και να διαβάσω ολόκληρο το βιβλίο προτού σχολιάσω:

 

Χθες βράδυ διάβασα το "Κατάλαβε".

 

Χθες βράδυ παγιώθηκε η αντίληψη μου για το τι πραγματικά μου αρέσει να διαβάζω και τι να αποζητώ από την συγγραφή ως μέσο αυτοπροσδιορισμού αν μη τι άλλο.

 

Τι ιδέες, τι γραφή! Το επίπεδο του διηγήματος είναι έτη φωτός μακρύτερα απ' οτιδήποτε έχω διαβάσει. Εγκεφαλικό, προκλητικό απέναντι στη νοημοσύνη του αναγνώστη, μακριά από τετριμμένα μονοπάτια, και πειστικό, σε σημείο που λες "κάπως έτσι πρέπει να είναι". Βιώνεις στο πετσί σου την μεταμόρφωση και ταυτόχρονα προσπαθείς να πλάσεις στο νου σου ακριβώς πως θα ήταν για σένα αυτές οι υψηλές νοητικές λειτουργίες. Μια γροθιά στο στομάχι για όσους ισχυρίζονται πως όλες οι ιστορίες πρέπει να είναι απλές και ρηχές για να ψυχαγωγήσουν. Μπράβο στον Κέδρο που έφερε στην Ελλάδα μια τέτοια συλλογή.

 

Φίλε mman, σ' ευχαριστώ για το post που έκανες επηρεάζοντας με να αγοράσω το βιβλίο! Από μόλις το 2ο του διήγημα, ο Ted Chiang εκτοξεύθηκε στην κορυφή των προτιμήσεων μου.

[Nihilio]

Από μόλις το 2ο του διήγημα, ο Ted Chiang εκτοξεύθηκε στην κορυφή των προτιμήσεων μου.

 Μην ανησυχείς, το τρίτο θα σε προσγειώσει.

[Mournblade]

Έλα..! Τόσο χάλια..!;

Χμμμ, θα επανέλθω τότε με τελικές εντυπώσεις...!

(Κρίμα όμως αν ισχύει κάτι τέτοιο, γιατί χθες ενθουσιάστηκα πραγματικά...)