Ελληνική λογοτεχνία - η γενιά του '30

[notis58]

Στις αρχές του 20ου Αιώνα η πεζογραφία μας - κυρίως - αλλά και η ποίηση εμφανίζεται κάπως διχασμένη, κάτω από την πίεση των μεγάλων ιστορικών και γαιοπολιτικών ανακατατάξεων που συμβαίνουν στη χώρα. Μέσα από τα γραπτά τους οι Πεζογράφοι, επιχειρούν να "νουθετίσουν" θα λέγαμε τους αναγνώστες, με πολιτικά κείμενα και αναφορές στα καθημερινά προβλήματα που ταλαιπωρούν τον δημόσιο βίο. Έχει από καιρό παραμεληθεί ο νατουραλισμός και το βουκολικό διήγημα, ενώ ο ρομαντισμός δείχνει τα χρόνια του. Λίγοι πλέον είναι αυτοί που έχουν κάτι να πούν μέσα στον ανερχόμενο Αστισμό, που άρχισε χωρίς πλάνα και δομές. Ο Γ. Ξενόπουλος, Ο Παλαμάς, ο Παπαδιαμάντης και ο Καρκαβίτσας - ανάμεσα σε μερικούς ακόμα - μέχρι που κάνει την εμφάνισή του ο Νίκος Καζαντζάκης. Με πρωτόλεια και στριφνή ακόμα φωνή, γράφει για διαφορετικά θέματα, γράφει μυθιστορήματα με ήρωες διαχρονικούς και ανοίγει τον δρόμο - όχι μόνος του βεβαίως - για την ερχόμενη γενιά που θα διαπρέψει στα γράμματα, δίνοντας το φιλί της ζωής και του έρωτα στον νεώτερο ελληνικό πολιτισμό.
Μετά το τέλος του 'Α Παγκοσμίου Πολέμου, αυτή η νέα γενιά θα δοκιμάσει άφοβα το νέο, το ρηξικέλευθο και το διαφορετικό, με τον Γιώργο Σεφέρη επι κεφαλής στην ποίηση. Στην πεζογραφία, με τις νέες ιδέες που περνούν οι Ευρωπαίοι μοντερνιστές, σταματάει η ηθογραφία που δίνει τη θέση της στην τραγικότητα· ενώ το σύντομο αφήγημα / διήγημα δίνει τη θέση του σε εκτενέστερα έργα, που αφήνουν κατά μέρος το ειδύλιο και τον ρομαντισμό, σε μιά απόπειρα έκφρασης των κοινωνικών αναστατώσεων της εποχής.

Η Αστική λογοτεχνία έχει πλέον γεννηθεί και στην Ελλάδα. Οι λογοτέχνες, οι ποιητές, αλλά και διάφοροι καλλιτέχνες μπορούν πλέον να ανταλλάξουν απόψεις εκ του σύνεγγυς. Δημιουργούνται τα στέκια της διανόησης, που σαν θερμοκήπιο θ' αποδίδει καρπούς ολοχρονίς. Εμφανίζονται οι νέοι λογοτέχνες με τις μοντέρνες ιδέες γραφης (εσωτερικός μονόλογος / αυτόματη γραφή). Μεταφράζονται πρωτοπόρα έργα της εποχής (James Joyce - Οδυσσέας), που δίνουν στο πνεύμα των ποιητών και των πεζογράφων μας, τον αέρα που χρειάζονταν για να ανοίξουν τα πανιά τους. Ο Μ. Καραγάτσης γράφει ενδιαφέροντα μυστηριακά έργα, ο Γιώργος Θεοτοκάς δίνει την "Αργώ" και ο Κοσμάς Πολίτης το "Eroica". Ακολουθούν οι: Ηλίας Βενέζης, Στράτης Μυριβήλης, Διδώ Σωτηρίου, Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης και τόσοι άλλοι, που κατορθώνουν να πλουτίσουν τα ελληνικά γράμματα με υπέροχα και μεγάλα έργα, χρησιμοποιώντας πλέον αποκλειστικά την Δημοτική γλώσσα. Στην ποίηση ο Κ. Καβάφης "γεννάει" τον μοντερνισμό, γυρίζοντας σελίδα στην λυρική ποίηση του Παλαμά. Ο Βάρναλης και ο Ρίτσος φέρνουν τον ρεαλισμό και την κοινωνική στράτευση. Έπειτα έρχεται ο Άγγελος Σικελιανός, που γίνεται η Μούσα του Διονυσιασμού και του αρχαιοελληνικού κάλλους. Ο Υπερρεαλισμός εκπροσωπείται από τον Ανδρέα Εμπειρίκο, τον Οδυσσέα Ελλυτη, τον Νίκο Γκάτσο κ.α.

Το έργο που άφησαν πίσω τους οι κορυφαίοι αυτοί εργάτες του πνεύματος της γενιάς του '30 είναι τεράστιο, όπως τεράστια είναι και η δική μας ευθύνη να το σώσουμε και φυσικά να το συνεχίσουμε.

 

[Το άρθρο αυτό δεν έχει σκοπό του να παρουσιάσει τα ονόματα και τα έργα των μεγάλων δημιουργών της γενιάς του '30, παρά να γίνει αφορμή, για την αναζήτηση και τη μελέτη τους]

Edited October 13, 2014 by notis58