Ρυθμός κειμένου και 'φωναχτή' ανάγνωση.

[dagoncult]

Στα πλαίσια της επιμέλειας μιας ιστορίας, αρκετοί προτείνουν την φωναχτή ανάγνωσή της από τον συγγραφέα, σαν ένα τρόπο για να στρώσει καλύτερα ο ρυθμός του κειμένου. Αν και όλα δείχνουν πως για πολλούς λειτουργεί, προσωπικά δεν είναι κάτι που εφαρμόζω. Εκτός από το ότι με κουράζει, πάρα πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και το ότι όλα τα διηγήματα/μυθιστορήματα/βιβλία που γράφονται, έτσι κι αλλιώς δεν πρόκειται ποτέ να διαβαστούν φωναχτά από το 99,99% των αναγνωστών τους.

Εμπιστεύομαι αυτό που αποκαλώ 'αναγνωστική μου ανάσα'.

Μ' αυτόν τον όρο εννοώ τον δικό μου ρυθμό όταν διαβάζω ένα βιβλίο, εννοείται από μέσα μου. Αν ο συγγραφέας καταφέρει να έχει ο λόγος του ένα ρυθμό παρόμοιο με την ΑΑ μου, τότε είμαι καλυμμένος. Για να προσπαθήσω να το εξηγήσω καλύτερα αυτό το τελευταίο, ένα παράδειγμα: αν νιώθω την ΑΑ μου να τελειώνει στο μέσο μιας πρότασης, ε, τότε εκεί είναι που θέλω ο συγγραφέας να έχει βάλει ένα κόμμα. Και, προφανώς, δεν πιστεύω πως η ΑΑ μου είναι κάτι ιδιαίτερο ή εντελώς υποκειμενικό, μιας και τυχαίνει να συμβαδίζει με πάρα πολλά βιβλία (πασίγνωστων/λιγότερο γνωστών/άγνωστων συγγραφέων). Πράγμα που με έχει οδηγήσει στην υπόθεση πως μάλλον υπάρχει σε όλους μας, σε μια έστω βασική, κοινή μορφή (πιθανώς ως αποτέλεσμα της ομιλίας και του συντακτικού;)

Οπότε, ως προς τον ρυθμό του λόγου μου, αυτό που κάνω για να προσπαθήσω να τον στρώσω (εκτός από ρυθμίσεις σε κόμματα, τελείες κλπ) είναι να αλλάζω τον αριθμό των συλλαβών σε μια πρόταση, μέχρι να συμβαδίσει με την αναγνωστική μου ανάσα όταν το διαβάζω.

 

Εσείς; Τι κάνετε για να επιμεληθείτε τον ρυθμό του κειμένου σας; Το διαβάζετε φωναχτά;

[Ιρμάντα]

Είμαι υπέρμαχος της φωναχτής ανάγνωσης. Αλλάζω πράγματα αν δεν ταιριάζουν με τη μουσικότητα, τη ρυθμική που έχω στο μυαλό μου. Προτάσεις, σειρά λέξεων, αν δεν βγαίνουν στο ρυθμό τα αλλάζω.

Dagoncult αυτό που κάνεις μοιάζει πολύ με την τεχνική της φωναχτής ανάγνωσης. Οι κανόνες είναι οι ίδιοι. Χωράει/ δεν χωράει σε ένα είδος μέτρου.

Εννοείται πως δεν διαβάζουν δυνατά οι αναγνώστες. Σε κάθε περίπτωση, η σωστή ρυθμική ικανοποιεί αυτό το εγγενές εσωτερικό μέτρο που έχουμε- μπορεί η ρυθμική να διορθώνεται στη φωναχτή ανάγνωση, αλλά την απολαμβάνεις στη σιωπηλή.

[jjohn]

Γενικότερα, είμαι υπέρ του οτιδήποτε μπορεί να οδηγήσει σε ένα καλύτερο κείμενο. Είτε αυτό είναι η φωναχτή ανάγνωση,  η μουγγή ανάγνωση ή ό,τι άλλο μπορεί να σκεφτεί κανείς για να κάνει το κείμενο του όμορφο.

     Πιο συγκεκριμένα, όπως αναφέρω και σε πρόσφατο  status, αυτή  τη στιγμή 'παίζω' με την φωναχτή ανάγνωση για  ένα σχετικά μεγάλο διήγημα των 10.000 λέξεων που γράφω-διορθώνω. Προφανώς, είναι αδύνατο να το  διαβάσω φωναχτά ολόκληρο συνεχόμενα και το πηγαίνω φωναχτά κομμάτι-κομμάτι .Δηλαδή, την μία μέρα διάβασα  φωναχτά  την δεύτερη ενότητα,  την επόμενη το πρώτο μέρος της τρίτης ενότητας  κ.ο.κ

   Θεωρώ ότι με έχει βοηθήσει αρκετά.  Ένα από τα πολλά αδύναμα σημεία της γραφής μου είναι οι διάλογοι. Διαβάζοντας  τους φωναχτά, μπορώ να   ελέγξω  πολύ καλύτερα κατά πόσο ακούγονται φυσικοί ή όχι(hint: πάντα το δεύτερο ισχύει :'( ) και να τους διορθώσω. Επίσης,  όσοι διαβάζουνε φωναχτά δεν νομίζω πως διαβάζουνε ξερά το κείμενο τους σε στυλ deadpan. Προσωπικά, κάθε κομμάτι το διαβάζω αναλόγως με το feeling  που μου βγάζει και κάνω τις αντίστοιχες διορθώσεις ώστε  το συγκεκριμένο feeling να ενισχυθεί (πρέπει να με ακούσετε να παριστάνω τον έκπληκτο ή τον εξυπνάκια )

 

Είναι κουραστικό ναι, αλλά το διήγημα  'Αιώνια Τα Δεσμά' έχει επωφεληθεί ήδη αρκετά

 

Εν ολίγοις, το προτείνω σε όλους και κυρίως σε αυτούς γράφουν ιστορίες σε πρωτο πρόσωπο (όπως ο υποφαινόμενος).

Edited January 30, 2016 by jjohn

[wordsmith]

Πρέπει να το δοκιμάσω κι εγώ. Αλλά για κείμενα πολύ μεγάλα θα πρότεινα να γίνεται πρόταση-πρόταση. Αν δηλαδή αμφιβάλλεις για το ρυθμό μιας πρότασης (ή παραγράφου, το πολύ πολύ) να διαβάζεις μόνο εκείνη φωναχτά, όχι όλο το χιλιάδων λέξεων κείμενο στο οποίο ανήκει.

Στα δικά μου το πρόβλημα είναι συνήθως ότι έχω πολύ μεγάλες προτάσεις. Που δε θέλω να τις μικρύνω και πρέπει να βρίσκω τρόπους να τις κόβω σε κομμάτια.

[mman]

Αν και λέγεται ότι η φωναχτή ανάγνωση είναι πολύ καλό εργαλείο διόρθωσης, εγώ γενικά δεν διαβάζω φωναχτά. Διαβάζω όμως πολλές φορές κάθε πρόταση. Εννοώ πολλές. Προφανώς, ένα από αυτά που προσέχω είναι ο ρυθμός και η τονικότητα, αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτόν τον όρο για ένα κείμενο.

Αν όμως βρω μια πρόταση που έχει εμφανή προβλήματα ρυθμού, και αν οι πρώτες διορθώσεις δεν δουλέψουν, τότε μπορεί να καταφύγω, γι' αυτήν ειδικά την περίπτωση, σε -ψιθυριστή συνήθως- ανάγνωση. Το κάνω ασυναίσθητα. Ε, αν τα πράγματα είναι πραγματικά δύσκολα, θα τη διαβάσω και φωναχτά, αλλά δεν συμβαίνει συχνά.

[AlienBill]

Το έχω εφαρμώσει, αλλά δυστυχώς δεν έχει καμία επίδραση στη διόρθωση άλλων λαθών πλην της "μουσικότητας". Αυτό σημαίνει πως όποιος περάσει το κείμενό του από "φωναχτή ανάγνωση". θα πρέπει να το περάσει και ένα χέρι αναζητώντας τυχόν τυπογραφικά και γραμματικά λάθη...

[Solonor]

Το πρόβλημα στο να πιάσεις πού κολλάει ο ρυθμός του κειμένου σου είναι πως το έχεις γράψει εσύ.

Ξέρεις ήδη πώς ακούγεται/διαβάζεται. Κι αυτό δεν το σώζει ούτε η ανάγνωση στη βουλή.

[Μάρβιν ΑΑΠ]

εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα, Δάγωνα! ναι, κι εμένα μου φαίνεται ότι η νοερή ή ψιθυριστή ή φωναχτή ανάγνωση βοηθούν πολύ κάθε κείμενο στο ρυθμό και στη μαγεία που μπορεί να κερδίσει. Κι αυτές οι τρεις δεν είναι ακριβώς το ίδιο. Η φωναχτή ανάγνωση είναι πολύ πιο δύσκολη και γι' αυτό πιο αποκαλυπτική: δεν της ξεφεύγουν οι γλωσσοδέτες και οι παρηχήσεις, κάτι που μπορεί να συμβεί στη νοερή ανάγνωση.

 

Επίσης, δεν θα έλεγα ότι η αναγνωστική ανάσα (μα τι ωραία έκφραση!) δεν έχει ισχυρή υποκειμενική ή εκφραστική διάσταση, ανάλογα με το τι θέλει να πει κανείς.

Μεταφέρω εδώ κάτι που μου συνέβη πριν από κάποια χρόνια διαβάζοντας την ποιητική συλλογή ενός φίλου. Στην πρώτη ανάγνωση ξεχώρισα, φυσικά, τα ποιήματα που με γοήτευσαν, ενώ σε κάποια άλλα υπήρχε κάτι που δεν μου κολλούσε. Δεν καταλάβαινα τη στίξη τους και ψιλοξίνιζα, για να πω την αλήθεια. Δηλαδή, ήθελα αλλού το κόμμα, αλλού την άνω τελεία, και υπήρχαν τελείες που μου έλειπαν. Ώσπου, σε μια επόμενη ανάγνωση της συλλογής, που προσπάθησα να τα διαβάσω με τη δική τους στίξη, κατάλαβα τι είχε γίνει: έτεινα να διαβάζω όλα τα ποιήματα σαν να ήταν δημοτικά τραγούδια. Σε μερικά αυτό συνέπιπτε με ό,τι είχε γράψει ο ποιητής, και με είχαν γοητεύσει εξαρχής. Άλλα όμως τα είχε γράψει σαν να ήταν τζαζ! Κι εγώ τα διάβαζα σαν δημοτικά! Πού να τα καταλάβω λοιπόν; : )) Κι όχι μόνον αυτό. Τι είδαν μετά τα έκπληκτα ματάκια μου; Και τα πρώτα, τα δημοτικά, ας πούμε, μπορούσαν να διαβαστούν επίσης σαν τζαζ -απλώς εγώ, από κεκτημένη ταχύτητα, σε ορισμένα τους σημεία τα διάβαζα όπως μου κάπνιζε και τύχαινε, ας πούμε, να τους ταιριάζει. Κι όπου δεν τους ταίριαζε, φρόντιζα να διορθώνω εγώ τη στίξη κατά βούληση, χωρίς να το καταλαβαίνω  :D Ούτε μόνον αυτό. Ανακάλυψα ότι εκεί όπου μου έλειπαν οι τελείες, συνήθως στο τέλος ποιημάτων -που είχε ξινίσει η σχολαστικούρα μέσα μου- καλά έκαναν και έλειπαν, αφού υπήρχε απλά παύση, όχι τέλος. Φυσικά, αν δεν γνώριζα τη σχέση του συγγραφέα με τη μουσική, δεν θα είχα πάρει πρέφα απ' όλα αυτά :D

Από τότε, λοιπόν, βλέπω τη στίξη σαν σήμα εκφραστικό, κι όπου αρχίζω να την αλλάζω απανωτά, σε νοερή, ψιθυριστή ή φωναχτή ανάγνωση, το παίρνω σαν καμπάνα πιθανής παρερμηνείας :D

[giorgos lagonas]

Εγώ δηλώνω προσωπικά υπέρμαχος της φωναχτής ανάγνωσης, αλλά μόνο στο τελικό στάδιο ενός κειμένου (στο οποίο στάδιο έτσι κι αλλιώς ελάχιστα κείμενά μου φτάνουν), όταν το έχω ήδη αφήσει να σιτέψει ΚΑΛΑ (κανένας αριθμός πρόσφατων αναγνώσεων δεν συγκρίνεται με τη διαφορετική ματιά με την οποία θα επιστρέψεις στο κείμενό σου σε πχ 6 εβδομάδες) και έχω αναγνώσει/διορθώσει σιωπηλά κάτι δεκάδες φορές. 

 

Με άλλα λόγια, για τα κείμενα που έχω σκοπό να κάνω κάτι για αυτά (έκδοση ή λογοτεχνικούς διαγωνισμούς) η τελετουργία που ακολουθώ είναι η ακόλουθη:

 

α) γράψιμο, με μια δευτεροτρίτη (σιωπηλή) ματιά με επακόλουθες διορθώσεις (για να φεύγουν τα... χοντράδια)

β) φακέλωμα και... ξέχασμα για 6-8 εβδομάδες (εντάξει, αν με παίρνει χρονικά)

γ) ξεθάψιμο, νέος γύρος σιωπηλών αναγνώσεων/διορθώσεων και...

δ) ...πριν το υποβάλλω, φωναχτή ανάγνωση. 

 

Και την θεωρώ life saver. Είναι κατ` αρχήν το καλύτερο εργαλείο να βρεις τις επαναλήψεις λέξεων. Σου χτυπάνε σαν καμπανάκι στο αυτί, ρε αδερφέ! Συν όλα όσα ειπώθηκαν, περί μουσικότητας κλπ του κειμένου, που όμως λίγο έως πολύ, επιτυγχάνονται και με τις σιωπηλές αναγνώσεις. Και, ναι, καταπίνω κουτιά καραμέλες για τον λαιμό, που δεν κάνουν τίποτα. Πριν βγάλω κάθε βιβλίο (βασικά, μια για το μεσονυκτικό και μια δεύτερη για το μυθιστόρημα οσονούπω), ο λαιμός μου είναι κλειστός και οι λεμφαδένες πρησμένοι. 

[Tiessa]

Πολύ σπάνια κάνω φωναχτή ανάγνωση. Δεν το είχα σκεφτεί καν σαν μέθοδο διόρθωσης, ειδικά αν το κομμάτι είναι μεγάλο, π.χ. περιγραφές. Κάνω πάντα νοερές αναγνώσεις, συχνά όμως κάνω αρκετές, οπότε μάλλον φτάνουν για να προσδιορίσω τον ρυθμό.

Όμως, όπου έχω διαλόγους ή σκέψεις σίγουρα κάνω την ψιθυριστή. Μερικές φορές μάλιστα η πρώτη ανάγνωση διαλόγου μπορεί να είναι ψιθυριστή πριν κάν γίνει η νοερή.

[lizbeth_covenant]

Αγαπώ τη φωναχτή ανάγνωση και με έχει βοηθήσει πολύ στη διόρθωση. Βέβαια, διαβάζω το κείμενο τόσες πολλές φορές (κατά τη διαδικασία της διόρθωσης) που προφανώς διαβάζω και νοερά και πάντοτε κάτι βρίσκω να διορθώσω. Όμως η φωναχτή ανάγνωση μου αρέσει πολύ.

 

Αντιλαμβάνομαι αν κυλά ωραία το κείμενο, αν κάποια λέξη πρέπει να αλλάξει θέση ή να αντικατασταθεί εντελώς, αν μου ξέφυγε κάποια μεγάλη πρόταση, αν κάπου πρέπει να βάλω/αλλάξω τα σημεία στίξης για να διαβάζεται πιο άνετα το κείμενο, αν επαναλαμβάνω λέξεις χωρίς να το έχω πάρει χαμπάρι.

 

Η φωναχτή ανάγνωση προσφέρει πολλά στους διαλόγους. Είναι αληθοφανής μια φράση; Θα την έλεγε ένας φυσιολογικός άνθρωπος; Θα την έλεγε ένα παιδί; Θα την έλεγε ο συγκεκριμένος ήρωας; Κυλάει καλά ο διάλογος; Είναι δυνατός ή βαρετός; Σε παρασέρνει στην ανάγνωση;

 

Όλα αυτά πιστεύω ξεκαθαρίζουν όταν διαβάζεις δυνατά. Όχι ότι με τη νοερή ανάγνωση δεν μπορείς να αντιληφθείς πολλά απ'αυτά, αλλά θεωρώ πως είναι ένα παραπάνω εργαλείο (ας το πούμε έτσι). Έχω διορθώσει κείμενο πολλών χιλιάδων λέξεων έτσι.

[dagoncult]

 

Πιο συγκεκριμένα, όπως αναφέρω και σε πρόσφατο  status, αυτή  τη στιγμή 'παίζω' με την φωναχτή ανάγνωση για  ένα σχετικά μεγάλο διήγημα των 10.000 λέξεων που γράφω-διορθώνω

Κατά καιρούς σκεφτόμουν το θέμα, αλλά ήταν αυτό το στάτους που με έκανε να ανοίξω το τόπικ.

 

 

Διαβάζω όμως πολλές φορές κάθε πρόταση.

Κι εγώ το ίδιο κάνω. Με βοηθάει πολύ, αλλά στο τέλος την έχει σιχαθεί την ιστορία η ψυχή μου, γιατί την έχω μάθει απ' έξω. :)

 

 

Επίσης, δεν θα έλεγα ότι η αναγνωστική ανάσα δεν έχει ισχυρή υποκειμενική ή εκφραστική διάσταση, ανάλογα με το τι θέλει να πει κανείς.

Δεν διαφωνώ ότι φυσικά υπάρχει και η υποκειμενική διάσταση. Να σημειώσω πάλι ότι μιλάμε για τον ρυθμό με τον οποίο διαβάζει ο αναγνώστης. Η υπόθεσή μου ήταν πως αυτός ο ρυθμός δεν είναι και τόσο υποκειμενικός όσο νομίζουμε.

Βασικά, το λέω γιατί δεν μπορώ να δώσω ικανοποιητικές απαντήσεις στα ακόλουθα ερωτήματα: 

Πώς γίνεται ο αναγνωστικός ρυθμός ενός αναγνώστη να ταιριάζει με το ρυθμό του λόγου πολλών συγγραφέων.

(και κυρίως...)

Πώς γίνεται ο αναγνωστικός ρυθμός πολλών αναγνωστών να ταιριάζει με το ρυθμό του λόγου ενός συγγραφέα.

 

Με άλλα λόγια η υπόθεσή μου:

Σκέφτομαι έναν συγγραφέα του οποίου ο λόγος έχει καλό ρυθμό. Ο τύπος γράφει/επιμελείται/στήνει τα κείμενά του χρησιμοποιώντας σαν μπούσουλα τον δικό του αναγνωστικό ρυθμό, μια βασική μορφή του οποίου βρίσκεται κοινή σε όλους τους αναγνώστες. Οπότε, αυτό που τελικά κάνει ο συγγραφέας, δεν είναι να συντονίζει τους αναγνώστες στον ρυθμό του, αλλά να τους συντονίζει στον ρυθμό τους. Το ταλέντο κι η δουλειά, δλδ τα υποκειμενικά στοιχεία, καθορίζουν πόσο καλά θα τους συντονίσει.

 

 

 

 

[Ιρμάντα]

Εκείνο που θα έδινα ως απάντηση είναι ότι το θέμα έχει να κάνει με το πόσο μπορείς να ελέγξεις αν ότι γράφεις ακούγεται αφύσικο, ή κακό, και στο πόσο αυτό είναι εύκολο να διαπιστωθεί στη φωναχτή ανάγνωση. Όταν μαζευόμαστε και διαβάζαμε ιστορίες υπό τη σκέπη του Διδάσκαλου Περικλή καμιά φορά αυτά που γράφαμε ακούγονταν τελείως διαφορετικά από όπως τα είχαμε στο μυαλό μας. Και δεν εννοώ ποιος διαβάζει καθαρά και ποιος όχι. Ο αναγνωστικός ρυθμός του κάθε αναγνώστη δεν είναι ακριβώς το ζητούμενο. Γιατί δεν τον γνωρίζουμε, αν υποθέσουμε ότι υπάρχει ένας ξεχωριστός αναγνωστικός ρυθμός για τον κάθε άνθρωπο. Το ζητούμενο είναι το κατά πόσο αυτό που έχουμε γράψει πέφτει αβίαστα στο αυτί, οπότε τότε συνήθως έχουμε πιάσει έναν καλό αναγνωστικό ρυθμό, με τον οποίο εύκολα θα "συντονιστούν" οι περισσότεροι αναγνώστες.

(Λέμε περίπου το ίδιο, μα από άλλο δρόμο.)