PRESENTATION Περί Συγγραφέων και Μάγων - Εσωτερισμός και Λογοτεχνία του Φανταστικού

[RObiN-HoOD]

Ομιλία του SFF.gr στο Φantasticon 2017

 

Τίτλος: Περί Συγγραφέων και Μάγων - Εσωτερισμός και Λογοτεχνία του Φανταστικού

Ομιλήτρια: Ειρήνη Μαντά @Ιρμάντα

Υλικό: Στέφανος Κόκκινος

Περιγραφή Σεμιναρίου: Η χρησιμότητα του αποκρυφισμού και του μυστικισμού στην κατασκευή συμπάντων. Ποιοι συγγραφείς ανέτρεξαν σε μαγικά και θρησκευτικά συστήματα και ποια είναι αυτά; Μπορεί ένας νέος συγγραφέας να αντλήσει χρήσιμο υλικό από εσωτερικές διδασκαλίες; Χρήσιμες πηγές. Σύμβολα που απαντώνται στον πραγματικό και στον μυθιστορηματικό κόσμο. Οι πραγματικότητες της συγγραφικής πένας είναι φτιαγμένες από τα υλικά που είναι φτιαγμένη η καθημερινότητά μας.

 

Σημειώσεις #1:

Θέματα:

1.  Τι είναι εσωτερισμός; Το αντικείμενο του εσωτερισμού: η απάντηση στα Αιώνια Ερωτήματα του ανθρώπου

2.  Μαγεία και εσωτερισμός: δυο έννοιες όχι αναγκαστικά ταυτόσημες στο ναρκοπέδιο των εύκολων ορισμών

3.  Μαγεία δε σημαίνει ταχυδακτυλουργία, εσωτερισμός δε σημαίνει υπνωτικές και παραληρηματικές καταστάσεις

4.  Τι είναι ο νους; Ποια η σχέση του νου με την πραγματικότητα του κόσμου μας; Η ψηλάφηση του αληθινού και ο φονιάς του πραγματικού

5.  Νους– Φαντασία – Συνειδητότητα

6.  Συγγραφή: μια δύσκολη τέχνη. Η ζεύξη της Προσπάθειας

7.  Εσωτερική αναζήτηση και λογοτεχνία του Φανταστικού

8.  Οι συγγραφείς-μάγοι της Λογοτεχνίας του Φανταστικού – παράθεση αποσπασμάτων

9.  Η Ζωή ως μυθιστόρημα Φαντασίας – Η δομή ενός μυθιστορήματος Φαντασίας: κόσμος, χαρακτήρες, πλοκή – Η παράμετρος «μαγεία» σε μια ιστορία Φαντασίας – Η μαγεία στον πραγματικό κόσμο και στα μυθιστορήματα του Φανταστικού – Αντιστοιχία μυθιστορήματος Φαντασίας και υλικού σπιτιού: η μαγεία είναι η ιλύς που συγκρατεί τα δομικά στοιχεία ενός μυθιστορήματος Φαντασίας

10.Ο εσωτερισμός και η ανάγκη για Ισορροπία – Δυνατότητα για αλλαγή – Η υπέρβαση του Προσωπικού Μηχανισμού – Προσπάθεια – Αλλαγές Μόνιμου Χαρακτήρα

 

1. Τι είναι εσωτερισμός; Το αντικείμενο του εσωτερισμού: η απάντηση στα Aιώνια Eρωτήματα του ανθρώπου.

Τι είναι εσωτερισμός: Σε όλες τις εποχές και σε όλους τους λαούς εμφανίζονται –συνήθως κρυπτικά, κάποιες φορές περισσότερο φανερά εφόσον η κουλτούρα της κοινωνίας το επιτρέπει– ορισμένες παράξενες ιδέες που μοιάζουν να διατρέχουν τη μοίρα της ανθρώπινης φυλής. Αυτές οι ιδέες, ανεξάρτητα από το κατά πόσο ανιχνεύονται ή κατανοούνται από την πλειοψηφία των συνανθρώπων μας, σχηματίζουν με την πάροδο του χρόνου μια συμπαγή ραχοκοκαλιά σοφίας και ηθικής. Πότε απαλύνουν την άκαμπτη μορφή μιας θεοφοβικής θρησκείας, πότε μπολιάζουν με αναπάντεχη ευελιξία τους κανόνες ενός φιλοσοφικού συστήματος και πότε χαρίζουν υπέροχες μυστικές εξάρσεις μέσα από διακηρύξεις μεμονωμένων ατόμων ή ομάδων που έχουν πάρει τη μορφή στοών, ταγμάτων, και άλλων κινημάτων τα οποία σφράγισαν και εμπότισαν με τις «παράξενες αυτές ιδέες» τις εποχές και τις κοινωνίες που εμφανίστηκαν.

Τι είδους ιδέες είναι αυτές που εμφανίζονται περιοδικά και επίμονα σε όλες τις ιστορικές περιόδους της ανθρωπότητας; Με ποιους τρόπους διαποτίζουν τις κοινωνίες, πότε διαφωνώντας διακριτικά και πότε αντιμαχόμενες θαρρετά τις κρατούσες απόψεις; Και, τέλος πάντων, τι θετικό μπορούμε να αποκομίσουμε, εμείς οι σύγχρονοι άνθρωποι, από τις ιδέες του εσωτερισμού;

Αντικείμενο του εσωτερισμού: Από τη στιγμή που απελευθερώνεται από τις βασικές του ανάγκες, ο άνθρωπος αρχίζει να θέτει ερωτήματα και να ψάχνει για απαντήσεις. Ποιος είμαι; Από πού ήρθα; Τι είναι ετούτος ο κόσμος; Θα σταματήσω να υπάρχω όταν το σώμα μου πεθάνει; Και πάνω από όλα, το γιατί, η αιτία δηλαδή, για όλα τα παραπάνω. (Οι κακώς νοούμενες και οι κακώς εξωτερικευμένες θρησκείες έρχονται να διαχειριστούν τον εγγενή ανθρώπινο φόβο για όλα αυτά τα ερωτήματα και να στρέψουν τον άνθρωπο προς τη μία ή την άλλη συμπεριφορά). Αν και συνήθως σιωπηλά, οι παραπάνω προβληματισμοί έχουν απασχολήσει πάρα πολλούς ανθρώπους σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης και σε όλες τις εποχές. Είναι πάρα πολλοί, φυσικά, αυτοί που έζησαν τη ζωή τους δίχως να αναρωτηθούν ούτε μια φορά για τα θέματα αυτά. Μα όσοι αναρωτήθηκαν έστω και φευγαλέα είναι σίγουρα περισσότεροι.

Τώρα, υπάρχει και μια τρίτη κατηγορία – σε αυτή ανήκουν όσοι προσπάθησαν φιλότιμα ή και ανάλωσαν τις ζωές τους στο να απαντήσουν τα δύσκολα αυτά ζητήματα. Δηλαδή να απαντήσουν τα πιο μύχια, κρυφά και εσώτερα ερωτήματα που θα μπορούσε να θέσει ένας ανθρώπινος νους: για αυτό το λόγο και οι απαντήσεις που προέκυψαν από αυτές τις προσπάθειες ονομάστηκαν εσωτερισμός και οι ιδέες που εκφράστηκαν μέσα από τις συγκεκριμένες απαντήσεις έδωσαν μορφή σε αυτό που λέγεται σήμερα εσωτερική φιλοσοφία. (Σημ. επιμ: Ας σκεφτούμε επίσης την αντίθεση μεταξύ των όρων εσωτερισμός και εξωτερίκευση, και μάλιστα κακή εξωτερίκευση ενός θρησκεύματος, όπως θίξαμε λίγο πιο πάνω). Άρα λοιπόν το αντικείμενο του εσωτερισμού είναι η προσπάθεια (ατομική και συλλογική) να συγκεντρωθεί όλη εκείνη η απαραίτητη Γνώση έτσι ώστε να απαντηθούν με τρόπο άμεσο και κατανοητό τα Προαιώνια Ερωτήματα.

 

2.  Μαγεία και εσωτερισμός: δυο έννοιες όχι αναγκαστικά ταυτόσημες στο ναρκοπέδιο των εύκολων ορισμών

Εκτός από τον όρο εσωτερισμός είναι ευρέως διαδεδομένος και ο όρος μαγεία. Στα λεξικά μπορούμε να βρούμε διάφορους ορισμούς και στην καθημερινότητά μας να συναντήσουμε το συγκεκριμένο όρο σε εντελώς διαφορετικούς τομείς δραστηριότητας. Για παράδειγμα, σήμερα οι ταχυδακτυλουργοί αποκαλούνται και μάγοι, ενώ οι κακοί πολιτικοί χαρακτηρίζονται συχνά ως «μαθητευόμενοι μάγοι» και τα λεφτά συνήθως εξαφανίζονται από τα ταμεία «ως δια μαγείας»· ξέρουμε πολλά για τις μάγισσες των παραμυθιών που καβαλάνε ιπτάμενες σκούπες και ακόμη περισσότερα για τις «σύγχρονες μάγισσες» που παίρνουν χρήματα για να λένε το μέλλον και κατασκευάζουν φυλαχτά και ερωτικά φίλτρα. Ο Χάρι Πότερ μαθήτευσε σε μια «Σχολή Μαγείας» και το Ένα Δαχτυλίδι που κουβάλησε ο Φρόντο ήταν σίγουρα «μαγικό». Οι ποιητές ισχυρίζονται ότι τα ηλιοβασιλέματα είναι «μαγευτικά» ενώ ο Άλιστερ Κρόουλι θεωρείται ότι ήταν ο πιο διαβόητος «μαύρος μάγος». Ο όρος μαγεία βρίσκεται πάντοτε και παντού στη ζωή μας. Όμως τι είναι τελικά η μαγεία και το κατά πόσο σχετίζεται με τον Εσωτερισμό;

Το να προσπαθήσει κανείς να ορίσει τη μαγεία σημαίνει το να περάσει αλώβητος από το «ναρκοπέδιο των εύκολων ορισμών». Εμείς, αντί να πέσουμε σε αυτή την παγίδα, θ’ αρκεστούμε να δώσουμε μια πολύ απλή διάκριση ανάμεσα στους δύο όρους κάτω από το πρίσμα της κοινής λογικής: αν ο εσωτερισμός αντανακλά την προσπάθεια να απαντήσουμε στα Προαιώνια Ερωτήματα του ανθρώπου, η μαγεία επικεντρώνεται σε συγκεκριμένους στόχους και στα τεχνικά μέσα τα οποία, εφόσον συγκεντρωθούν ή αποκτηθούν, μπορούν να βοηθήσουν στο να κατακτηθούν αυτά τα ερωτήματα. Με βάση αυτή την ιδέα, η μαγεία δεν είναι παρά ένα υποσύνολο του εσωτερισμού: ο εσωτερισμός παραμένει αναλλοίωτος, θεωρητικός, πλατύς και αφηρημένος, αντανακλώντας πάντα την ανθρώπινη πνευματική ανησυχία· η μαγεία διαρκώς μεταβάλλεται και προσαρμόζεται από εποχή σε εποχή και από κοινωνία σε κοινωνία γιατί η γνώση και οι δυνατότητες των ανθρώπων αλλάζουν διαρκώς, προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο. Ο εσωτερισμός λοιπόν αφορά στη θεωρία, η μαγεία στην πρακτική. Ο εσωτερισμός στρέφεται πάντα προς τις άχρονες Αλήθειες, η μαγεία προς αυτό που δουλεύει και φέρνει αποτελέσματα τη δεδομένη στιγμή. Από ό,τι είπαμε μέχρι τώρα, γίνεται, πιστεύουμε, φανερό ότι κανένας από τους δυο τομείς δεν είναι απόλυτα χρήσιμος ή απόλυτα άχρηστος. Το ένα χρειάζεται το απαραίτητο συμπλήρωμα του άλλου για να φτάσουμε κάποτε να απαντήσουμε τα βαθιά ανθρώπινα ζητήματα.

      

3.  Μαγεία δε σημαίνει ταχυδακτυλουργία, εσωτερισμός δε σημαίνει υπνωτικές και παραληρηματικές καταστάσεις  

Θεωρούμε πως έχει γίνει πλέον φανερό ότι τόσο ο εσωτερισμός όσο και η μαγεία ως υποσύνολό του είναι τομείς γνώσης και εμπειρίας που καμία σχέση δεν έχουν με ταχυδακτυλουργίες, υπνωτισμούς, ναρκωτικά, παραισθήσεις, υποβολές και λοιπές νοσηρές καταστάσεις. Είναι προφανές ότι η αναζήτηση ουσιαστικών απαντήσεων οφείλει να χαρακτηρίζεται από μια εντιμότητα και μια όσο το δυνατό πιο αντικειμενική ματιά πάνω στις διαφορετικές πλευρές του εαυτού μας. Κυρίως μάλιστα τις σκοτεινές και αρνητικές πλευρές, καθώς είναι αυτές που συσκοτίζουν τις απαντήσεις και γιατί αυτές οφείλουμε να φωτίσουμε. Ψεύτες, τσαρλατάνοι, ανέντιμοι, εκμεταλλευτές και εγωιστικοί θηρευτές της γνώσης δίνουν την αρνητική εντύπωση στον εσωτερισμό και τη μαγεία, ακριβώς όπως οι διεφθαρμένοι πολιτικοί αμαυρώνουν την εκπροσώπηση του λαού και τα λειτουργήματα της Πολιτείας.

  

4.  Τι είναι ο νους; Ποια η σχέση του νου με την πραγματικότητα του κόσμου μας; Η ψηλάφηση του αληθινού και ο φονιάς του πραγματικού

Ύστερα από τις έννοιες του εσωτερισμού και της μαγείας είναι ώρα να επεκταθούμε σε αυτή του νου. Παρατηρώντας όλο το εύρος της ανθρώπινης ψυχολογίας και δραστηριότητας καταλαβαίνουμε ότι ο νους είναι ένα όργανο αναζήτησης της αλήθειας. Όμως η αλήθεια δεν είναι κατ’ ανάγκη ίδια με την πραγματικότητα. Η προσπάθεια του νου ν’ αντιληφθεί σκοντάφτει πάντα στις ταυτίσεις και τις αντιφάσεις του. Μια εσωτερική αλήθεια, γνωστή εδώ και πολλούς αιώνες, είναι η εξής: «Ο Νους είναι ο φονιάς του Πραγματικού».

 

5. Νους – Φαντασία – Συνειδητότητα  

Η νοητική διαδικασία που μας ενδιαφέρει βέβαια σχετίζεται τόσο με τη λειτουργία της φαντασίας, η οποία είναι ένα βασικό συστατικό για τη λογοτεχνία του Φανταστικού όσο και με τη συνειδητότητα. Όσον αφορά στη φαντασία θα πρέπει να διακρίνουμε δυο βασικές και πολύ διαφορετικές μορφές. Η πρώτη μορφή είναι η «αχαλίνωτη» ή «συνειρμική» φαντασία, η οποία χαρακτηρίζεται από ελάχιστο ή και μηδενικό έλεγχο της νοητικής δραστηριότητας. Μεγάλο μέρος της λογοτεχνικής έμπνευσης έχει προέλθει από αυτό το είδος, είτε πρόκειται για μέτριες ιστορίες είτε για αριστουργήματα όπως ο Φρανκεστάιν. Η δεύτερη μορφή Φαντασίας είναι η «οργανωμένη φαντασία», η οποία χαρακτηρίζεται πάντα από ένα διαρκή έλεγχο πάνω στην κατεύθυνση της σκέψης μας, τη συγκέντρωση, τον οραματισμό [νοερών] εικόνων που έχουμε αποφασίσει εκ των προτέρων να «προβάλουμε» ή να διατηρήσουμε στην «οθόνη» του νου μας. Ο έλεγχος της φαντασίας, ξεκινάει από τον έλεγχο και τη συγκέντρωση της σκέψης και θεωρείται βασικό εργαλείο στην εσωτερική αναζήτηση. Αυτό γιατί, όπως είπαμε και προηγουμένως, ο «Νους είναι ο φονιάς του Πραγματικού».

Ο νους, από μόνος του, δεν αρκεί για την αντίληψη της αλήθειας. Η μετάφραση νευρικών ερεθισμάτων μέσα από τις πέντε βασικές αισθήσεις μας δεν είναι καθόλου αρκετές για να αντιληφθούμε το φάσμα των δεδομένων που υπάρχουν έξω από μας. Ακόμη, αν η ελεύθερη φαντασία και η ονειροπόληση κατάφερε να εμπνεύσει τους ποιητές και τους συγγραφείς, η ίδια η διαδικασία ολοκλήρωσης ενός λογοτεχνικού πονήματος απαιτεί πολλές φορές την τιθάσευση των συνειρμών μας, την κατεύθυνση της σκέψης σε συγκεκριμένα κανάλια και το μεθοδικό χτίσιμο διάφορων μερών της πλοκής μέσω επίμονου και ακριβούς οραματισμού. Με δυο λόγια, η εσωτερική αναζήτηση και η μαγεία προσφέρουν ένα ιδιαίτερο «άρωμα» και μια «γεύση» στη ζωή μας όπως ακριβώς το μπαχαρικό προσδίδει στο φαγητό ιδιαίτερη γεύση και άρωμα. Η μαγεία βρίσκεται παντού γύρω μας, είτε το ξέρουμε είτε όχι, είτε το θέλουμε είτε όχι. Και τώρα ένα μεγάλο μυστικό: ο συμπαγής και ρεαλιστικός κόσμος μας δεν έχει να ζηλέψει τίποτα και, από πολλές απόψεις, μοιάζει μ’ ένα καλοφτιαγμένο μυθιστόρημα Φαντασίας…

 

6. Συγγραφή: μια δύσκολη τέχνη. Η ζεύξη της Προσπάθειας

Ο κόσμος μοιάζει με ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα Φαντασίας και ένα καλογραμμένο βιβλίο είναι, στην πραγματικότητα ένας ολόκληρος κόσμος. Χρειαζόμαστε αισθητήρια όργανα και χρόνο για να αντιληφθούμε τι υπάρχει γύρω μας, όπως επίσης χρειαζόμαστε χρόνο για να διαβάσουμε τι εξιστορείται στις σελίδες ενός βιβλίου. Υπάρχει ένας κρυφός κεντρικός παρονομαστής εδώ. Είναι η προσπάθεια. Και όσο πιο εσωτερικά και «άρρητα» είναι τα πράγματα τα οποία αναζητούμε, είτε στο δικό μας κόσμο είτε στον κόσμο του βιβλίου, τόσο η προσπάθειά μας γίνεται λεπτοφυέστερη. 

Η τέχνη της συγγραφής είναι μια εξαιρετικά δύσκολη διαδικασία. Εκτός από το στοιχείο του χρόνου, ο αληθινός κόπος που απαιτείται είναι πολύ περισσότερο εσωτερικός (αόρατος) παρά εξωτερικός (χειρωνακτικός). Όταν ο νους βρίσκεται στη θέση του πιστού υπηρέτη – και όχι σε αυτή του σφετεριστή του θρόνου– παύει να είναι ο φονιάς του πραγματικού και μετατρέπεται σε όργανο ψηλάφησής του. Ζεύοντας τη σκέψη και τη φαντασία μέσα από ιδιαίτερη και συστηματική προσπάθεια ανακαλύπτουμε σταδιακά τον κόσμο και τους αόρατους νόμους που τον συνέχουν, προσεγγίζουμε τα Αιώνια Ερωτήματα και γράφουμε τις σελίδες του πιο σημαντικού βιβλίου: αυτού της ζωής μας. Γινόμαστε μάγοι της Γνώσης του Εαυτού.

 

7. Εσωτερική αναζήτηση και λογοτεχνία του Φανταστικού

Από τον Λόρδο Ντάνσανι ως τον Τόλκιν και από τον Χένρυ Κάτνερ ως τον Κλάιβ Μπάρκερ, η λογοτεχνία του Φανταστικού έχει να επιδείξει μετρημένα μα εξαιρετικής ποιότητας έργα τα οποία, πέρα από τις συναρπαστικές ιστορίες που μας προσφέρουν, χαρακτηρίζονται και από την ενσωμάτωση στη δομή τους –άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο φανερά– ιδεών, θεωριών, συμβόλων, φράσεων και περιγραφών παρμένων από την παγκόσμια εσωτερική παράδοση. Κάποιες φορές συναντούμε παραμύθια και παιδικά βιβλία για παιδιά και εφήβους με παρόμοια κωδικοποίηση και αυτή η τελευταία περίπτωση είναι πιστεύω, η πιο συνηθισμένη. Όμως είπαμε προηγουμένως μετρημένα έργα – και αυτό σημαίνει λίγα και καλά. Γιατί όχι περισσότερα;

Μια απάντηση είναι ότι το θέμα του εσωτερισμού και της μαγείας πάντοτε ήταν ένα θέμα «ταμπού» που χαρακτήριζε και εξακολουθεί να χαρακτηρίζει αρνητικά όποιον και όποια καταπιάνεται με αυτό. (Οι τυχάρπαστοι μαγο-μελλοντολόγοι και οι κατίνες του εκάστοτε συρμού ευθύνονται ιδιαίτερα για την αμαύρωση των συγκεκριμένων εννοιών). Η κοινωνική θέση πολλών συγγραφέων δεν επέτρεπε τη δημοσίευση εσωτερικών ιδεών και αναζητήσεων στην εποχή τους, καθώς αυτό θα σήμαινε αυτόματα την καταδίκη του έργου ως αντιχριστιανικού ή προϊόντος μιας νοσηρής φαντασίας και θα οδηγούσε, σε κάποιες περιπτώσεις, στην κοινωνική και επαγγελματική περιθωριοποίηση του συγγραφέα. Το να εισάγει κανείς «καινά δαιμόνια» δεν είναι καθόλου θεμιτό, ούτε καν στην εποχή μας, και ειδικά αν θυμηθούμε αυτό που είπαμε πρωτύτερα: οι εσωτερικές ιδέες ακούγονται παράξενα γιατί βρίσκονται σε ένα εντελώς διαφορετικό επίπεδο με τις επικρατούσες απόψεις. Είναι, πρακτικά, κομμάτια ενός άλλου κόσμου. Οι παγιωμένες αντιλύψεις που φέρουμε για τον κόσμο αποσκοπούν στη συντήρηση μιας ορισμένης κατάστασης και δεν απαιτούν αυτή την ιδιαίτερη, λεπτοφυή προσπάθεια που οδηγεί σε μιας ανώτερης ποιότητας κατανόηση. Για το λόγο αυτό, τα βιβλία που παρουσιάζουν ή έχουν ζυμωθεί με τέτοιες ιδέες συνήθως εκφράζουν πολύ βαθιές και αληθινές ανάγκες εσωτερικής αναζήτησης. Οι συγγραφείς πασχίζουν, αυτοί οι ίδιοι, να βρουν απαντήσεις στα Προαιώνια Ερωτήματα, παλεύουν αυτοί οι ίδιοι με το αόρατο και τα φαντάσματά του, είναι αυτοί οι ίδιοι Εσωτεριστές.

 

8. Οι συγγραφείς-μάγοι της Λογοτεχνίας του Φανταστικού – παράθεση αποσπασμάτων

 JRR TOLKIEN [ΣΙΛΜΑΡΙΛΙΟΝ/ΑΡΧΟΝΤΑΣ ΤΩΝ ΔΑΧΤΥΛΙΔΙΩΝ]: Η Δημιουργία του Κόσμου του Tolkien βρίσκεται σε συμφωνία με τις αρχετυπικές παραδόσεις, έτσι όπως αυτές εκφράζονται μέσα από αρχαία έπη όπως η Σκανδιναβική και η αρχαία ελληνική μυθολογία αλλά και η χριστιανική Βίβλος. Ένα από τα αρχετυπικά θέματα που συναντούμε στον Tolkien και ταυτόχρονα στην εσωτερική φιλοσοφία όσο και στη χριστιανική παράδοση, είναι η έννοια της πτώσης του όντος. Το ον συνήθως είναι καθαρά πνευματικό αρχικά ενώ στη συνέχεια, μέσω της πτώσης ή της εναντίωσης σε μια Ανώτερη Θέληση, κατέρχεται την κοσμική κλίμακα και προσεγγίζει την κατάσταση της ύλης. Είναι ελεύθερη επιλογή του αυτή η Πτώση η εξυπηρετεί, και αυτή, κάποιο ανώτερο σχέδιο που μένει να αποκαλυφθεί; Δύσκολα το μαθαίνουμε. Αυτή η πτώση του όντος, λοιπόν, μπορεί να περιλαμβάνει όχι μονάχα απώλεια δυνάμεων και πνευματικών ιδιοτήτων αλλά και περιορισμό της αντίληψης του έκπτωτου πλάσματος. Στη Βίβλο υπάρχει ο Εωσφόρος που αντιτίθεται στον Θεό και εκπίπτει, παρασέρνοντας μαζί του και το αγγελικό τάγμα που διοικεί.

Στον Tolkien έχουμε τον Μέλκορ που αρνείται να υποταχθεί στη θέληση του Ιλούβαταρ και τον βλέπουμε να βυθίζεται σε ένα όλο και πιο απύθμενο μίσος για το φως και τα όντα που αποτελούν γεννήματά του. Ο Tolkien δεν θεολογεί, ούτε και σηκώνει κάποια «παντιέρα» μέσα από τα έργα του για να προβάλει τις ιδέες κάποιας εσωτερικής ομάδας. Όμως καταφέρνει να διεισδύσει στα αρχέτυπα και τις απαρχές των παγκόσμιων μύθων με αποτέλεσμα να βρίσκεται στον Εσωτερισμό πιο κοντά από κάθε άλλον εσωτεριστή, αν βεβαίως έχουμε στο νου μας ότι εσωτερισμός είναι η απάντηση των Προαιώνιων Ερωτημάτων και όχι η απαγγελία μαγικών λέξεων και ο χειρισμός μαγικών ραβδιών. Η άποψη του Tolkien για τη δημιουργία και τη ζωή είναι θετική και αισιόδοξη, γεμάτη αγάπη και πίστη για τον άνθρωπο. Βασικό συστατικό της μυθολογίας του Σιλμαρίλλιον είναι η ιδέα ότι τα πάντα είναι μέρη ενός τραγουδιού ασύλληπτης έκτασης και ωραιότητας το οποίο δεν πρόκειται να τελειώσει πριν η Ανώτατη Οντότητα, ο Ιλούβαταρ, εκφράσει την τελευταία νότα του:

 

[Τότε ο Ιλούβαταρ μίλησε και είπε: 

«Μεγάλοι είναι οι Άινουρ και μεγαλύτερος ανάμεσά τους είναι ο

Μέλκορ· αλλά για να γνωρίζει αυτός, όπως και όλοι οι Άινουρ, ότι εγώ είμαι ο Ιλούβαταρ, όσα έχετε ψάλει θα σας τα φανερώσω για να δείτε τι έχετε φτιάξει. Και εσύ, Μέλκορ, θα δεις ότι κανένα θέμα δεν μπορεί να παιχτεί αν δεν έχει την αρχική πηγή του σε μένα, ούτε κανείς μπορεί να αλλάξει τη μουσική παρά τη θέλησή μου. Γιατί αυτός που θα το προσπαθήσει θα αποδειχτεί δικό μου όργανο, για να επινοηθούν πράγματα ακόμη πιο υπέροχα, τα οποία αυτός δεν είχε ούτε καν φανταστεί»]. Απόσπασμα από Σιλμαρίλλιον, Η Μουσική των Άινουρ, μετάφραση: Ευγενία Χατζηθανάση-Κόλλια, εκδόσεις: ΑΙΟΛΟΣ

  

Ας δούμε όμως τι λέει και ο εσωτερισμός σε σχέση με το Τραγούδι της

Δημιουργίας ή τη Δημιουργία ως Τραγούδι:  

ΚΑΤΑΛΗΞΗ

 

Τα πρωινά αστέρια τραγουδούν στις τροχιές τους.

Ο μέγας παιάνας της δημιουργίας αντηχεί ακόμη και ξεσηκώνει τον κραδασμό.

Το τέλος του τραγουδιού έρχεται όταν επιτευχθεί η τελείωση.

Όταν όλα σμίξουν σε μια πλήρη συγχορδία, το έργο έγινε.

Η παραφωνία στο διάστημα ηχεί ακόμη. Ασυμφωνία εγείρεται σε πολλά συστήματα. Όταν όλα διαλυθούν στην αρμονία, όταν όλα σμίξουν σε συμφωνία, η μεγάλη χορωδία θα αντηχήσει στα ακραία όρια του γνωστού σύμπαντος.

Τότε θα συντελεστεί αυτό που ξεπερνά τη φαντασία και του ύψιστου Τσοχάν – το γαμήλιο άσμα του Ουράνιου Ανθρώπου. 

[απόσπασμα από το βιβλίο της Αλίκης Μπέιλη, Πραγματεία Επί του

Κοσμικού Πυρός, εκδόσεις Κέδρος, σελ. 1274 (πρώτη αγγλική έκδοση

1925)]  

 

ΜΙΧΑΕΛ ΕΝΤΕ [ΙΣΤΟΡΙΑ ΧΩΡΙΣ ΤΕΛΟΣ]: Όταν ο Έντε φτιάχνει μια ιστορία, το κάνει πάντα με εξαιρετική μαεστρία, τοποθετώντας συνήθως «ανάμεσα στις αράδες» διαχρονικές και μυστικιστικές αλήθειες. Στην περίφημη Ιστορία Χωρίς Τέλος, συναντούμε την ιδέα της ωρίμανσης της ανθρώπινης ψυχής μέσα από διαδοχικές ενσαρκώσεις ή, πιο ειδικά την πορεία ενός Νεόφυτου στα Μυστήρια της Ζωής και του Θανάτου, η οποία δίνεται συμβολικά με το πέρασμα μέσα από τρεις διαφορετικές Αίθουσες ή Πύλες. Ο πρασινόδερμος ινδιάνος Ατρέγιου πρέπει να περάσει από τρεις διαφορετικές μαγικές πύλες προκειμένου να μπορέσει να πάρει χρησμό από το Μαντείο της Ουγιουλάλα (ή αλλιώς, η Φωνή της Σιγής. Κρατήστε την περιγραφή). Πρώτον, πρέπει να τον αφήσουν οι Σφίγγες να περάσει. Κανείς δεν γνωρίζει πότε οι Σφίγγες αφήνουν κάποιον να περάσει και πότε όχι. (Τυχαιότητα της ύπαρξης;). Δεύτερον, πρέπει να περάσει από την πύλη του Καθρέφτη. Ο Καθρέφτης δείχνει τον πραγματικό εαυτό σου, πράγμα που μπορεί να αποδειχτεί πολύ πιο επικίνδυνο και τρομακτικό από όσο κάποιος φαντάζεται. Και τρίτον, πρέπει να περάσει την Πύλη Χωρίς Κλειδί, που είναι χτισμένη από Ονειροφαντασιακό Σελήνιο. Η Πύλη αυτή αντιδρά στην ανθρώπινη θέληση και όσο περισσότερο θέλεις να περάσεις μέσα από αυτή, τόσο η πύλη σφραγίζεται και δεν σε αφήνει να περάσεις. Πρέπει λοιπόν κάποιος να επιτύχει το δυσολότερο από όλα: να γίνει κυρίαρχος του Θελήματός του. 

Την παραπάνω ιδέα (των τριών πυλών /επιπέδων /μυήσεων) τη συναντάμε σε πολύ σημαντικά συγγράμματα από τη βιβλιογραφία του εσωτερισμού, όπως είναι Η Φωνή της Σιγής (θυμηθείτε την περιγραφή της Ουγιουλάλα από τον Έντε) της Ε.Π. Μπλαβάτσκι και η Πραγματεία Επί του Κοσμικού Πυρός της Αλίκης Μπέιλι. Παρακάτω παραθέτουμε ένα μικρό απόσπασμα από την Πραγματεία Επί του Κοσμικού Πυρός [εκδόσεις Κέδρος, σελ 844-845]: 

Στην Αίθουσα της Άγνοιας κυβερνά το κάμα-μάνας. Ο άνθρωπος, βαρυμένος από πολλή εσφαλμένη επιθυμία, αναζητά το αντικείμενο της προσοχής της καρδιάς του μέσα στις ζοφερές αίθουσες της πυκνότατης μάγια. Το βρίσκει εκεί, αλλά πεθαίνει πριν δρέψει τον επιθυμητό καρπό. Το φίδι τον κεντρίζει και η επιθυμητή χαρά ξεφεύγει από το άδραγμά του. Όσοι αναζητούν με αυτό τον τρόπο τους ιδιοτελείς καρπούς του κάρμα πρέπει να περιφρονήσουν ο ένας τον άλλο· οπότε η προστριβή και η απληστία, η μοχθηρία και το μίσος, ο θάνατος και η τιμωρία, η καρμική επίκληση και η βροντή της εκδίκησης χαρακτηρίζουν αυτή την Αίθουσα.

Στην Αίθουσα της Μάθησης κυβερνά η διανόηση και ζητά να καθοδηγεί. Η ανώτερης τάξης επιθυμία, ο καρπός του μάνας και της χρήσης του εκτοπίζει την κατώτερη καμική [σ. επιμελητή: εννοεί από το κατώτερο «συναισθηματικό» ή «αστρικό» πεδίο] παρόρμηση. Ο άνθρωπος ζυγίζει και ισορροπεί και στις μισοσκότεινες Αίθουσες της Διανόησης αναζητά τον καρπό της γνώσης. Τον βρίσκει για ν’ αντιληφθεί ότι η γνώση δεν είναι τα πάντα· πεθαίνει στην ανοικτή πεδιάδα της γνώσης, ακούγοντας μια κραυγή να βροντά στ’ αφτιά του καθώς πεθαίνει: «Γνώρισε ότι ο γνώστης είναι μεγαλύτερος από τη γνώση· ο Ένας που αναζητά είναι μεγαλύτερος από εκείνο που αναζητείται.

Στην Αίθουσα της Σοφίας κυβερνά το Πνεύμα· ο Ένας μέσα στους μικρότερους αναλαμβάνει τον υπέρτατο έλεγχο. Ο θάνατος δεν είναι γνωστός σ’ αυτές τις αίθουσες, γιατί οι δύο μεγάλες πύλες ξεπεράστηκαν. Η παραφωνία και η προστριβή εξαφανίζονται και μόνο η αρμονία φαίνεται. Οι γνωρίζοντες βλέπουν τον εαυτό τους σαν Ένα· αναγνωρίζουν το πεδίο όπου αναπτύσσεται η γνώση σαν Βραχμική παραφωνία και διαφοροποίηση. Γνωρίζουν τη γνώση σαν μέθοδο, ένα όργανο του σκοπού που χρησιμοποιείται από όλους και σαν το σπέρμα της τελικής αναγνώρισης. Μέσα στην αίθουσα αυτή η ένωση του ενός με το άλλο, το σμίξιμο το ενός με όλους και η ενότητα της δράσης, του στόχου και της δεξιότητας χαρακτηρίζει κάθε ανώτερο εγχείρημα.         

 

ROBERT JORDAN [Ο ΤΡΟΧΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ]: Ο Τροχός του Χρόνου αρχικά σχεδιάστηκε ως εξαλογία, στην πορεία όμως η σειρά όλο και μεγάλωνε ώσπου κατάληξε σήμερα (μετά το θάνατο του Robert Jordan και την επίπονη δουλειά του Brandon Sanderson) να θεωρείται ως η ογκωδέστερη σειρά Φαντασίας όλων των εποχών. Στον Τροχό του Χρόνου, ο Jordan δημιουργεί έναν κόσμο περίπλοκο και μαγευτικό, με πλήρες σύστημα μαγείας, θρύλους, έθιμα και παραδόσεις, συλλέγοντας στοιχεία από όλες τις εποχές του δικού μας κόσμου και από τους περισσότερους πολιτισμούς. Ένα έργο τόσο μεγαλεπήβολο και οραματικό θα ήταν απίθανο να μην

περιέχει στοιχεία εσωτερικής φιλοσοφίας…

Και, φυσικά περιέχει πάμπολλα…

Στα βιβλία λοιπόν του Τροχού του Χρόνου θα διαβάσουμε για τη Μια Δύναμη. Η Μια Δύναμη αποτελείται από το αρσενικό μέρος (saidin) και το θηλυκό μέρος (saidar), όπως περιγράφεται στο δικό μας κόσμο το σύμβολο του Τάο. Ακόμη η Μια Δύναμη διαχωρίζεται σε πέντε επιπλέον στοιχεία Γη, Νερό, Αέρας, Φωτιά και Πνεύμα (άλλη μια αναφορά σε αρχαίες και παγανιστικές δοξασίες που ερμηνεύουν τα φαινόμενα ως διάνοιες ή δυνάμεις που δρουν πίσω από την ορατή Φύση). Το channeling είναι μια ιδιότητα που έχουν οι μάγοι να «τραβούν» από τη Φύση ποσότητες της Μιας Δύναμης, κάτι που είναι επίσημα γνωστό στις πρακτικές του εσωτερισμού και της αυτοβελτίωσης. Μάλιστα πάρα πολλά βιβλία έχουν γραφτεί για το channeling και τις διάφορες μορφές του κι εύκολα μπορεί να βρει κάποιος στο διαδίκτυο ομάδες πρακτικής εξάσκησης πάνω σε αυτή τη μέθοδο. Εκτός όμως από τις αφηρημένες/φιλοσοφικές έννοιες, ο Ρ. Τζόρνταν τοποθετεί στις ιστορίες του και τα angreal, sa’angreal. Πρόκειται για μαγικά αντικείμενα πολύ στενά συνδεδεμένα με τη Μια

Δύναμη. Πίσω από τα ονόματά τους εύκολα αναγνωρίζουμε τις λέξεις Holy Grail, δηλαδή την αγγλική ονομασία για το Ιερό (Άγιο) Δισκοπότηρο (ή και sang real αν προτιμάτε, δηλαδή Βασιλικό Αίμα).

Όμως με τον Τροχό του Χρόνου, ο Robert Jordan έγραψε πάνω απ’ όλα μια αρχετυπική ιστορία για την πάλη ανάμεσα στο Καλό και το Κακό. Και από τη μάχη αυτή δεν θα μπορούσε να λείπει ο απόλυτος εκφραστής του Κακού. Ο Jordan τον ονομάζει Shai’tan, Σκοτεινό Αφέντη κ.λπ., ονομασίες υπερβολικά κοντά στην έννοια (ακόμη και στην ηχητική) του χριστιανικού Σατανά και Εωσφόρου, προσδίδοντας έτσι στη στιβαρή μυθολογία του και θρησκευτική απόχρωση.

 

FRANK HERBERT [DUNE]: Ο διάσημος συγγραφέας του Ντιουν δε χρειάζεται συστάσεις στους λάτρεις του Sci-fi. Ποιες ιδέες όμως κρύβονται πίσω από το –κατά γενική ομολογία– κορυφαίο μυθιστόρημα Επιστημονικής Φαντασίας του περασμένου αιώνα; Μια προσεκτική ανάγνωση του έργου μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο συγγραφικός φακός του frank Herbert εστίαζε, εκτός από την οικολογία, την ιστορία, την οικονομία και την πολιτική, και στις εναλλακτικές καταστάσεις αντίληψης, τη θρησκευτική πίστη, τις μυστικιστικές εξάρσεις και τη διεύρυνση της αντίληψης – με άλλα λόγια του βασικούς τομείς του εσωτερισμού. Το θέμα της συνειδητότητας φαίνεται να απασχολεί σοβαρά τον Herbert καθώς, από τα πρώτα κιόλας κεφάλαια του Βιβλίου αντιστοιχίζει τον Μουαντίμπ και τους Χαρκόνεν με τα ζεύγη τω αντιθέτων: Φως-Σκοτάδι, Αλήθεια-Ψεύδος. Η ατέλειωτη έρημος του Αράκις είναι το πεδίο της άγνοιας, της απελπισίας και της πλάνης. Και το μελάνζ, το πολυπόθητο μπαχαρικό, είναι αυτό που χαρίζει νόημα και ουσία στα πάντα, είναι αυτό που εξυψώνει τη συνειδητότητα και τεντώνει την αντίληψη ως τα ακρότατα όρια του σύμπαντος, καθιστώντας εφικτά ακόμη και τα διαστρικά ταξίδια. Στο Ντιουν η Αλήθεια εμφανίζεται με δυο όψεις, φαινομενικά αντίθετες, ωστόσο απόλυτα συμπληρωματικές: από τη μια το μελάνζ, το οποίο είναι κατά κάποιο τρόπο ένας «λύχνος του Αλαδίνου» και από την άλλη η σκληρή, σχεδόν απάνθρωπη, πραγματικότητα του Αρράκις, ενός πλανήτηερημότοπου. Οι άπληστοι και οι ανόητοι θα επιλέξουν να προσεγγίσουν το μελάνζ όπως το λυχνάρι στο γνωστό παραμύθι: απλώς γεύονται τα αποτελέσματα, γινόμενοι οι ίδιοι τα αποτελέσματα του μελάνζ… Ο Πωλ Ατρείδης είναι διαφορετικός γιατί επιλέγει το δρόμο των Φρέμεν, το δρόμο των Ελεύθερων Ανθρώπων: επιλέγει δηλαδή τη συνειδητή ταλαιπωρία με σκοπό να φτάσει μακρύτερα: αλλάζοντας ο ίδιος τον εαυτό του και κατ’ επέκταση αλλάζοντας τη φύση του ίδιου του πλανήτη.

Γιατί ακόμη και αυτό το αναλλοίωτο, αρνητικό περιβάλλον του πλανήτη που οι Φρέμεν ονομάζουν Ντιουν είναι δυνατόν να αλλάξει, και να αλλάξει ριζικά, εφόσον παρουσιαστεί τη δεδομένη στιγμή ο απαιτούμενος καταλύτης. Ο καταλύτης εδώ με τη μορφή ενός Μεσσία, αν θέλετε. Μεσσίας με την έννοια της προσωπικής τελείωσης. Κανείς κόσμος δεν αλλάζει μόνιμα και ουσιαστικά αν ουσιαστικά και μόνιμα δεν αλλάξουν οι άνθρωποι που τον απαρτίζουν. 

Το Ντιουν είναι ένα έργο πολύπλοκο και βαθύ, και ο συγγραφέας του τοποθέτησε μέσα στο αχανές αυτό οικοδόμημα αυθεντικές εσωτερικές ιδέες, παρμένες από διαφορετικές παραδόσεις οι οποίες συνδυάζονται σ’ ένα αρμονικό «φιλοσοφικό σύστημα» δίχως να προδίδονται οι πηγές τους. Το Ντιουν γράφτηκε σαν ένας γιγάντιος γρίφος για τους Αναζητητές της Αλήθειας και μέσα στους γοητευτικούς λαβυρίνθους του πολλοί μίτοι είναι δυνατό να ξεδιπλωθούν. Ορίστε, λοιπόν, κάτι παρμένο από την εβραϊκή καμπαλιστική φιλοσοφία που θα μπορούσε ν’ αποτελεί την αρχή ενός τέτοιου μίτου μέσα στο Ντιουν: «Εγώ δημιούργησα τη ροπή προς το κακό [εγωισμός] και έφτιαξα την Τορά ως μπαχαρικό» διαβάζουμε στο βιβλίο Unlocking the Zohar, του γνωστού καμπαλιστή συγγραφέα Michael Laitman (μετάφραση: Στέφανος Κόκκινος).

 

CLIVE BARKER [ΙΜΑΤΖΙΚΑ, ΥΦΑΝΤΟΚΟΣΜΟΣ, ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ]: Όταν, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, εκδόθηκαν τα Βιβλία του Αίματος, όλοι συμφώνησαν πως ο Clive Barker ερχόταν να δώσει νέα πνοή στη Λογοτεχνία Τρόμου. Για τον Barker όμως ο τρόμος έμελλε να είναι μονάχα η αρχή του ταξιδιού, όχι το τέλος. Ευφυής και ευφάνταστος, τολμηρός και την ίδια στιγμή γοητευτικός και περιφρονώντας κάθε είδους ταμπού, ο συγγραφέας από το Λίβερπουλ της Αγγλίας που αργότερα μετακόμισε στο Χόλιγουντ, έπλασε με την πένα του εκπληκτικούς κόσμους της Φαντασίας, με χρώμα, άρωμα και στιλ απόλυτα δικά του, δημιουργώντας στην ουσία ένα δικό του, αποκλειστικό είδος λογοτεχνίας. Ο ίδιος ομολογεί πως η ιρλανδικής καταγωγής γιαγιά του μπόλιασε πρώτη την, έτσι και αλλιώς, ζωηρότατη φαντασία του. Όμως, όποιος διαβάσει προσεκτικά τα έργα του καταλαβαίνει πως ο Barker έχει διαβάσει και «χωνέψει» πολλά πράγματα – και οπωσδήποτε εσωτερική φιλοσοφία.

 

Παρακάτω παραθέτουμε την πρώτη παράγραφο από το εκπληκτικό Ιμάτζικα [εκδόσεις Bell, 1990, μετάφραση: Μιχάλης Μακρόπουλος]:

 

Ήταν κεντρικό δίδαγμα του Πλούθερο Κουέξος, του πιο φημισμένου δραματουργού της Δευτέρας Επικράτειας, πως σε οποιοδήποτε έργο, όσο φιλόδοξο κι αν ήταν σε εύρος κι όσο βαθύ κι αν ήταν το θέμα του, δεν υπήρχε χώρος παρά μόνο για τρεις ηθοποιούς. Ανάμεσα σε αντίπαλους βασιλιάδες, ένας ειρηνοποιός· ανάμεσα σε αγαπημένους συζύγους, ένας ξελογιαστής· Στους διδύμους ανάμεσα, το πνεύμα της μήτρας. Στους αγαπητικούς ανάμεσα, ο θάνατος. Πλήθη μπορεί να εμφανίζονταν φυσικά στο έργο –μιλιούνια, για την ακρίβεια–, που δεν μπορούσαν όμως παρά να είναι φαντάσματα, μεσολαβητές ή, σε σπάνιες περιπτώσεις, είδωλα των τριών αληθινών και αυτόβουλων πλασμάτων που έστεκαν στο κέντρο. Και ακόμη κι αυτή η βασική τριάδα δεν μπορούσε να παραμείνει ανέγγιχτη – τουλάχιστον έτσι δίδασκε ο Πλούθερο Κουέξος. Σταδιακά έφθινε καθώς ξετυλιγόταν η ιστορία, οι τρεις γίνονταν δύο, οι δύο ένας, μέχρι που ερήμωνε η σκηνή.

 

Στο παραπάνω απόσπασμα, η ποιητική γλώσσα του Barker κρύβει με «μαεστρικό» τρόπο μια από τις θεμελιώδεις ιδέες που εισήγαγε ο Γεώργιος Ι. Γκουρτζίεφ με τη διδασκαλία του που φέρει το γενικό τίτλο Ο Τέταρτος Δρόμος. Σύμφωνα με τη διδασκαλία αυτή, ολόκληρη η Δημιουργία βασίζεται σε δύο Κοσμικούς Νόμους υπευθύνους για όλα τα φαινόμενα και τις διαδικασίες στο σύμπαν. Ο Πρώτος Νόμος είναι ο Νόμος του Τρία: κανένα φαινόμενο δεν μπορεί να έρθει σε ύπαρξη αν δε συλλειτουργήσουν τρεις δυνάμεις – μια ενεργητική, μια παθητική και μια εξισορροπητική. Ο Δεύτερος Κοσμικός Νόμος λέγεται Νόμος του Επτά: Κάθε διαδικασία που συντελείται στη Φύση, είναι υποχρεωμένη να φθίνει, χάνοντας την αρχική της ώθηση και ακολουθώντας μια πορεία που αντικατοπτρίζεται στις επτά νότες της φυσικής οκτάβας.

 

Πραγματικά είναι αξιοθαύμαστο το πώς ο Barker κατάφερε να ενσωματώσει σε μια παράγραφο καθαρά εσωτερικές ιδέες χρησιμοποιώντας ταυτόχρονα πρόζα υψηλών «οκτανίων»!

 

STEVEN ERIKSON [THE MALAZAN BOOK OF THE FALLEN]: Ο Steven Erikson είναι ένας ιδιαίτερα χαρισματικός συγγραφέας από το Winnipeg του Καναδά ο οποίος μαζί με τον φίλο κι επίσης συγγραφέα Ian C. Elsemont δημιούργησαν έναν από τους πιο πολύπλοκους [αν όχι τον πολυπλοκότερο] κόσμο που έχουμε δει στο Fantasy τα τελευταία 30-40 χρόνια. Η Μαλαζανή αυτοκρατορία και οι χώρες που την περιβάλλουν βρίθουν από φανταστικά πλάσματα, από αρχαία μυστικά, ίντριγκες και έριδες ανάμεσα σε θνητούς και αθάνατους. Τα πάντα περιγράφονται με πρωτοφανή ζωντάνια και την οξυδέρκεια ενός αυτόπτη μάρτυρα. Τα βιβλία του Erikson είναι εξαιρετικά απαιτητικά, τα αγγλικά του δύσκολα ακόμα και γι’ αυτούς που τα γνώρισαν ως μητρική γλώσσα και η αναγκαία καμπύλη εκμάθησης των βιβλίων του πολύ υψηλή. O συγγραφέας επιλέγει να «πετά» τον αναγνώστη του καταμεσής ενός ωκεανού από πληροφορίες για να τον αφήσει να κολυμπήσει προς την κατανόηση μέσα σ’ ένα χαοτικό σύμπαν, δίχως σχεδόν καθόλου βοήθεια.

Από τον πολυεπίπεδο και χαοτικό κόσμο του  Steven Erikson δε θα μπορούσε φυσικά να λείπει η μαγεία. Η μαγεία λοιπόν όχι απλώς υπάρχει αλλά κυριαρχεί στο σύμπαν του Erikson, ωστόσο ο συγγραφέας αντί να παρουσιάζει ιδέες που αφορούν στην εσωτερική αναζήτηση κάνει κάτι πολύ δυσκολότερο: μέσα από την πολυσύνθετη κοσμοπλασία του και τις προοδευτικές δυσκολίες που θέτει στον αναγνώστη προκαλεί την ανάδυση μιας «ιδιαίτερης» προσπάθειας, μιας προσπάθειας που δεν έχει να κάνει τόσο με την αναγνωστική απόλαυση αλλά με το προαιώνιο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ράτσας «να γνωρίσει τον κόσμο». Ο Erikson πλάθει έναν καινούριο κόσμο, οποίος αποτελεί μια υπερβολή του δικού μας και μας καλεί να απαντήσουμε τα Προαιώνια Ερωτήματα για δικό μας λογαριασμό. Μας «αναγκάζει» να στοχαστούμε, να διαλογιστούμε πάνω στον κόσμο αυτόν. Η τεχνική αυτή εφαρμόζεται πολύ σπάνια στην ιστορία της λογοτεχνίας και ομοιάζει πάρα πολύ με τις μυήσεις στα αρχαία αιγυπτιακά και ελληνικά μυστήρια, όπου το ζητούμενο είναι, μέσω της υπέρβασης των εμποδίων, ο υποψήφιος προς μύηση ν’ αναπτύξει τις αρετές που υπάρχουν ήδη μέσα του αλλά βρίσκονται ακόμη σε λήθαργο.

 

REYMOND E. FEIST [MAGICIAN]: Μια προσεκτική ανάγνωση αυτού του δημοφιλούς επικού μυθιστορήματος αποκαλύπτει το πόσο βαθιά έχει εμπνευστεί ο συγγραφέας από τη μυστική παράδοση της Δύσης, όπως αυτή εκφράστηκε μέσα από τον Τεκτονισμό και τα Ροδοσταυρικά Τάγματα του 20ού αιώνα. Στο Κεφάλαιο 3 του Μάγου, ο ιερέας Τάλυ λέει στον Παγκ, τον κεντρικό ήρωα του βιβλίου:

 

«[…] η μαγεία έχει πολλές ιδιότητες και ελάχιστα ξέρουμε για το πώς δουλεύει, ακόμη κι όσοι από μας την εξασκούμε. Στους ναούς διδασκόμαστε πως η μαγεία είναι δώρο των θεών και αποδεχόμαστε αυτή την άποψη λόγω πίστης. Δεν καταλαβαίνουμε πώς είναι δυνατόν να γίνεται κάτι τέτοιο, αλλά δεν το αμφισβητούμε. Κάθε τάγμα έχει τα δικά του μαγικά, και κανενός δε μοιάζουν με του άλλου. Εγώ μπορώ να κάνω μάγια που δε μπορεί να κάνει κάποιος που ανήκει σε διαφορετικό τάγμα. Κανείς όμως δεν μπορεί να εξηγήσει γιατί. Οι μάγοι πάλι ασχολούνται με άλλου είδους μάγια κι οι μέθοδοί τους είναι πολύ διαφορετικές απ’ τις μεθόδους των ναών. Κάνουν πράγματα που εμείς δεν μπορούμε. Μελετούν την τέχνη της μαγείας, ψάχνουν να βρουν τη φύση και τους νόμους της, αλλά ακόμα κι αυτοί δεν μπορούν να εξηγήσουν πώς ακριβώς δουλεύει. Ξέρουν μονάχα πώς να την εφαρμόζουν και πώς να μεταδίδουν τις γνώσεις τους στους μαθητές τους, όπως κάνει ο Κάλγκαν με σένα».

 

Αν και ο Μάγος διαδραματίζεται σε κόσμους εντελώς φανταστικούς, επινοήσεις του συγγραφέα του, το παραπάνω απόσπασμα θα μπορούσε να βρίσκεται, σχεδόν αυτούσιο, σε οποιαδήποτε μελέτη περί εσωτερικών και θρησκευτικών ταγμάτων του δικού μας κόσμου!

Και παρακάτω, στο ίδιο Κεφάλαιο, ο Κάλγκαν, ο μάγος που έχει αναλάβει να εκπαιδεύσει τον Παγκ, συζητάει με τον Τάλυ σχεδόν για τα ίδια ακριβώς θέματα για τα οποία θα συζητούσαν ένας μάγος κι ένας ιερέας του κόσμου μας. Η ύπαρξη μιας χαμένης Τέχνης η οποία θα μπορούσε να αποτελεί το συνδετικό κρίκο και των δύο γνωστότερων συστημάτων (θρησκείας και μαγείας) ανακλά την πολύ γνωστή θεοσοφική αντίληψη ότι υπήρχε, από την αρχή κιόλας της ανθρώπινης ιστορίας, μια Μυστική ή Αρχαία Δοξασία, ένας κεντρικός πυρήνας γνώσης ο οποίος κάποτε διασπάστηκε και από τα ξεχωριστά κομμάτια του δημιουργήθηκαν σταδιακά όλα τα μυστικιστικά και φιλοσοφικά συστήματα, οι θρησκείες και οι θεμελιώδεις επιστημονικές γνώσεις. Ο διάλογος είναι ενδεικτικός – όσο και απολαυστικός:

 

«Τάλυ, ξέρεις για τη φύση της μαγείας όσα κι εγώ, ίσως και περισσότερα. Ο θεός σου δεν ονομάζεται άσκοπα ο Θεός Που Έφερε Την Τάξη. Το τάγμα σου έχει ανακαλύψει ένα σωρό πράγματα σχετικά με την οργάνωση του σύμπαντος […]»

…………………………………………………………………………………………

Ο Τάλυ συλλογίστηκε για λίγο χωρίς να μιλάει, μετά είπε: Σκέφτηκες καθόλου τη χαμένη τέχνη;»

Τα μάτια του Κάλγκαν γούρλωσαν. «Τον παλιό θρύλο;» ο Τάλυ κατένευσε. «Αμφιβάλω αν υπάρχει σήμερα μάγος που να μην έχει αναρωτηθεί κάποια στιγμή της ζωής του για το θρύλο της χαμένης τέχνης. Αν ήταν αληθινός, θα λύναμε ένα σωρό προβλήματα του κλάδου μας». Μετά τα μάτια του στένεψαν και κάρφωσε τον ιερέα μ’ ένα βλέμμα αποδοκιμασίας. «Θρύλοι όμως υπάρχουν ένα σωρό. Όποια πέτρα και να σηκώσεις, θα βρεις από κάτω ένα θρύλο. Εγώ, πάντως, ψάχνω για αληθινές απαντήσεις στα προβλήματά μας κι όχι να τα ρίχνω όλα σε πανάρχαιες προλήψεις».

Ο Τάλυ πήρε μια έκφραση αυστηρότητας και ο τόνος της φωνής του έγινε επιτιμητικός. «Εμείς του ναού δεν τη θεωρούμε θρύλο, Κάλγκαν! Τη θεωρούμε κομμάτι της φανερωμένης αλήθειας, αυτής που δίδαξαν οι θεοί στους πρώτους ανθρώπους».

Νευριασμένος από τον τόνο του Τάλυ, ο Κάλγκαν πέταξε κοφτά: «Το ίδιο θεωρούσατε και την άποψη πως η γη είναι επίπεδη, μέχρι που ο Ρόλεντερκ –ένας μάγος περιττό να σου πω– έστειλε τη μαγική του όραση αρκετά ψηλά έτσι ώστε να δει την καμπύλη του ορίζοντα και να αποδείξει ξεκάθαρα ότι ο κόσμος είναι στρογγυλός! Κάτι που το ήξεραν από τα πανάρχαια χρόνια όλοι οι ναυτικοί κι οι ψαράδες που έβλεπαν στον ορίζοντα πρώτα τα πανιά και μετά το υπόλοιπο πλοίο!» Δε μιλούσε πια, φώναζε.

Βλέποντας τον κληρικό χολωμένο από αυτή την αναφορά σ’ ένα αρχαίο εκκλησιαστικό δόγμα που είχε από καιρό εγκαταλειφθεί, ο Κάλγκαν μαλάκωσε. «Δεν ήθελα να σε προσβάλλω, Τάλυ, αλλά μη μου λες ‘έλα παππού να σου δείξω τ’ αμπελοχώραφά σου’. Γνωρίζω καλά πως το τάγμα σου στηρίζεται σε μια λογική που δύσκολα θα βρεις ισάξιά της και πώς οι μισοί από τους συναδέλφους σου πεθαίνουν στα γέλια όταν ακούν τους νεαρούς βοηθούς τους να συζητούν με θανάσιμη σοβαρότητα για θεολογικά ζητήματα που παραμερίστηκαν αιώνες τώρα. Εξάλλου ο θρύλος της χαμένης τέχνης δεν είναι Ισαπιανό δόγμα;»

Τώρα ήταν η σειρά του Τάλυ να καρφώσει το μάγο μ’ ένα βλέμμα αποδοκιμασίας. Με έναν τόνο απόγνωση στη φωνή, είπε: «οι γνώσεις σου περί θρησκείας είναι ανεπαρκείς, Κάλγκαν, παρά την κάπως μνησίκακη διορατικότητά σου όσο αφορά τα δρώμενα του τάγματός μου». Χαμογέλασε λίγο. «Όμως έχεις δίκιο για τις εικονικές δίκες των θείων λόγων. Οι περισσότεροι τις βρίσκουμε διασκεδαστικές, επειδή θυμόμαστε πόσο σοβαρά τις αντιμετωπίζαμε όταν ήμασταν κι εμείς βοηθοί ιερέα». Μετά αφήνοντας στην άκρη τον ανάλαφρο τόνο του, μιλάω όμως σοβαρά όταν λέω πως οι γνώσις σου είναι ανεπαρκείς. Είναι αλήθεια πως οι Ισαπιανοί έχουν κάποια παράξενα πιστεύω και στενές αντιλύψεις, αλλά είναι επίσης αλήθεια πως είναι το αρχαιότερο γνωστό τάγμα και θεωρούνται η ανώτατη αυθεντία σε προβλήματα δογματικών διαφορών».

«Θρησκευτικών πολέμων, εννοείς».

Ο Τάλυ αγνόησε το σχόλιο. «Οι Ισαπιανοί είναι οι φύλακες των αρχαιότερων παραδόσεων και της ιστορίας του Βασιλείου κι έχουν την πλουσιότερη βιβλιοθήκη στην επικράτεια. Έχω επισκεφθεί τη βιβλιοθήκη στο ναό τους, στην Κρόντορ και, σε βεβαιώνω, είναι εντυπωσιακή».

Ο Κάλγκαν χαμογέλασε και είπε με κάποια υπεροψία: «Την έχω επισκεφθεί κι εγώ, Τάλυ· έχω επίσης φυλλομετρήσει και τα βιβλία στα ράφια του Αβαείου της Σαρθ, που είναι δέκα φορές μεγαλύτερο. Πού θες να καταλήξεις;»

Γέρνοντας μπροστά ο ιερέας είπε: «Στο εξής πες ό,τι θες για τους Ισαπιανούς, αλλά, όταν λένε ότι κάτι είναι ιστορία κι όχι παράδοση, συνήθως έχουν στη διάθεσή τους αρχαιότατους τόμους που στηρίζουν τα επιχειρήματά τους». ……………………………………………………………………………………………

 

[αποσπάσματα από το Ο Μάγος, Κεφάλαιο 3, εκδόσεις Η Άγνωστη

Καντάθ, μετάφραση: Κατερίνα Παντελίδου, σελ. 50, 52-53]

 

Αξίζει ακόμη να σημειωθεί ότι στο διάσημο έργο του R. E. Feist κυριαρχεί αρχικά η ιδέα των δύο μαγικών ατραπών, μιας ανώτερης και μιας κατώτερης, οι οποίες αντανακλούν διαφορετικές προσεγγίσεις ανάλογα με το αν ο μάγος ανήκει στη μια ή την άλλη ατραπό. Η ιδέα στη συνέχεια ανασκευάζεται από τον συγγραφέα και η διαφορά στην ουσία καταργείται, καθώς είναι οι διαφορετικές «θεάσεις» των μάγων που βλέπουν συνήθως πότε το ένα είδος μαγείας και πότε το άλλο αλλά ποτέ τη «μια μαγεία». Αυτό είναι μια πολύ μεγάλη και βαθιά εσωτερική αλήθεια, η οποία έχει απασχολήσει και ταλαιπωρήσει χιλιάδες φίλους της εσωτερικής αναζήτησης που συχνά χάνουν το δρόμο τους ανάμεσα στα πάμπολλα συστήματα, κινήματα, θεωρίες και δοξασίες που η καθεμιά ισχυρίζεται ότι κατέχει τη «μια και απόλυτη αλήθεια». Ο R. E. Feist, βιώνοντας ίσως και προσωπικά μια ανάλογη κατάσταση, θίγει μέσα από τα βιβλία του με ευαίσθητο μα εύστοχο τρόπο τη μεγαλύτερη αγωνία και οδύνη του σύγχρονου εσωτερικού αναζητητή, ένα θέμα που ίσως κανένας άλλος συγγραφέας του Φανταστικού δεν έχει φωτίσει τόσο καθαρά.

 

URSULA LE GUIN [ΤΟ ΕΠΟΣ ΤΗΣ ΓΑΙΟΘΑΛΑΣΣΑΣ]: Στη Λε Γκεν, οι εσωτερικές ιδέες παίρνουν μια πιο ξεκάθαρη μορφή από ότι στα μυθολογικά κατασκευάσματα του Τόλκιν. Στην κοινωνία του Αρχιπελάγους, η μαγεία είναι αποδεκτή, τα ξόρκια περισσεύουν και υπάρχει μάλιστα και μια ονομαστή σχολή για μάγους, στην οποία πάει να μαθητεύσει ο κεντρικός ήρωας. Αυτό ωστόσο που τραβάει την προσοχή του αναγνώστη είναι το βάθος των ιδεών, η στερεότητα του ηθικού στοιχείου κι ένας διάχυτος ανθρωπισμός που ανεβάζουν το έργο κατά πολλά επίπεδα και το καθιστούν ανάγνωσμα απαραίτητο όχι μόνο για τους λάτρεις της Φαντασίας αλλά, ακόμη περισσότερο για όσους ενδιαφέρονται για την εσωτερική αναζήτηση. Ο λόγος γι’ αυτό είναι ότι η συγγραφέας δεν «έβγαλε από το κεφάλι της» όλες αυτές τις ιδέες που μας παρουσιάζει στο Έπος της Γαιοθάλασσας αλλά τις δανείζεται, επεξεργασμένες φυσικά για να ταιριάζουν στις ανάγκες του έργου, από την εσωτερική παράδοση της Ανατολής, κυρίως από το Ζεν-βουδισμό και την ταοϊστική φιλοσοφία. Η παρουσίαση αυτών των ιδεών μάλιστα γίνεται με τέτοια λιτότητα και ακρίβεια ώστε το Έπος της Γαιοθάλασσας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «μυητικό κείμενο» και «οδηγίες προς ναυτιλλόμενους» στο χώρο του εσωτερισμού. Φυσικά μια συγγραφέας του ύψους της Λε Γκεν έχει και πολλές δικές της κατανοήσεις να μας προσφέρει, κατανοήσεις που ακτινοβολούν βαθύτατο ανθρωπισμό και πίστη στην ανεξαρτησία του ατόμου και τις βασικές ελευθερίες του. 

 

9. Η Ζωή ως μυθιστόρημα Φαντασίας – Η δομή ενός μυθιστορήματος Φαντασίας: κόσμος, χαρακτήρες, πλοκή – Η παράμετρος «μαγεία» σε μια ιστορία Φαντασίας – Η μαγεία στον πραγματικό κόσμο και στα  μυθιστορήματα του Φανταστικού – Αντιστοιχία μυθιστορήματος Φαντασίας και υλικού σπιτιού: η μαγεία είναι η ιλύς που συγκρατεί την πλοκή ενός μυθιστορήματος Φαντασίας

Αν η Ζωή ομοιάζει μ’ ένα μυθιστόρημα Φαντασίας ποια είναι η αναλογία φαντασίας/μαγείας στο μυθιστόρημα και στη Ζωή; Αν επιχειρήσουμε να ακτινογραφήσουμε ένα σύγχρονο μυθιστόρημα του Φανταστικού θα διακρίνουμε τρεις βασικούς τομείς:

(α) Τον ιδιαίτερο κόσμο του ή το Σύμπαν

(β) Τους χαρακτήρες που κατοικούν τον φανταστικό αυτό κόσμο

(γ) Την πλοκή ή ιστορία που διαδραματίζεται ανάμεσα στους χαρακτήρες του φανταστικού κόσμου

Από τα αναγνώσματά μας έχουμε παρατηρήσει πως κάποια έργα του Φανταστικού βασίζονται κυρίως στην πλοκή για να κερδίσουν τον αναγνώστη, κάποια άλλα στον εξαιρετικά καλά στημένο κόσμο που πλάθει ο συγγραφέας, έναν κόσμο που γεννάει από μόνος του την ιστορία ή τις ιστορίες ενώ ορισμένα άλλα έργα προβάλλουν έναν ή περισσότερους κεντρικούς χαρακτήρες γύρω από τους οποίους περιστρέφονται τα πάντα.

Οι διάφοροι συγγραφείς του Φανταστικού καθώς και όσοι διδάσκουν δημιουργική γραφή, επιμένουν ότι δεν υπάρχουν απόλυτοι και στεγανοί κανόνες για ένα επιτυχημένο έργο. Υπάρχουν έξοχα παραδείγματα επιτυχημένων βιβλίων που έχουν το κέντρο βάρος τους σε κάποια από τις παραπάνω τρεις κατηγορίες και το καθένα από αυτά έχει φανατικούς φίλους. Οι «ειδικοί» λοιπόν του χώρου μας λένε ότι οι Κανόνες «υπάρχουν για να παραβιάζονται», και αντί να επιβάλλουν ένα συγκεκριμένο δρόμο προς την συγγραφική επιτυχία μάλλον αποτελούν περισσότερο «εργαλεία» για να κατανοήσουμε τα ήδη υπάρχοντα έργα και το βαθμό της επιτυχίας ή της αποτυχίας τους.

Είναι σημαντικό ότι οι περισσότεροι επιτυχημένοι συγγραφείς του σύγχρονου Φανταστικού ακολουθούν πιστά έναν προσωπικό «μπούσουλα», ο οποίος σε πολλές περιπτώσεις αποκτάει έναν χαρακτήρα «τελετουργίας» και επαναλαμβάνεται σε κάθε βιβλίο με το οποίο καταπιάνονται. Ένας τέτοιος «μπούσουλας» είναι η επίτευξη μιας «καλής ισορροπίας» ανάμεσα στα τρία ξεχωριστά πεδία μιας ιστορίας: τον κόσμο, τους χαρακτήρες και την πλοκή. Μια καλή ισορροπία ανάμεσα στα τρία πεδία, αναδεικνύει, κατ’ αρχάς, περισσότερες δυνατότητες του έργου, ο παράγοντας της αληθοφάνειας ενισχύεται και γενικά η ιστορία τείνει να «μεγαλώσει» μέσα μας και να δημιουργηθεί ένας ισχυρότερος συναισθηματικός δεσμός ανάμεσα σε εμάς και αυτή.

Όμως που εντάσσεται η μαγεία σε όλα αυτά; Στην περίπτωση που μας ενδιαφέρει, δηλαδή στην ιστορία Φαντασίας, η παράμετρος της μαγείας φαίνεται να πατάει κατά ένα μέρος στο πεδίο του φανταστικού κόσμου και κατά ένα άλλο μέρος στο πεδίο της πλοκής.

Πολλά γνωστά βιβλία του Φανταστικού παρουσιάζουν πρωτότυπα μαγικά συστήματα, τόσο προσεκτικά σχεδιασμένα ώστε η λάμψη τους τείνει να επισκιάσει ακόμη και τον κόσμο ή τους χαρακτήρες της ιστορίας. Σύμφωνα με το Γενικό Κανόνα που παρατέθηκε μόλις προηγουμένως, η αρχή της Ισορροπίας οφείλει να επεκτείνεται και στο πεδίο ή παράμετρο της μαγείας (του μαγικού συστήματος).

Ας δώσουμε ένα παράδειγμα: για να οικοδομηθεί σωστά ένα σπίτι, χρειάζονται κάποια υλικά τα οποία διαφέρουν ως προς τη φύση τους, την πυκνότητά τους κ.λπ. Από σκυρόδεμα θα φτιαχτούν τα θεμέλια και ο σκελετός· από τούβλα οι τοίχοι του σπιτιού. Τα τούβλα όμως δεν μπορούν να κρατηθούν μαζί δίχως κάποιο άλλο, ενδιάμεσο υλικό. Αυτό το υλικό είναι η λάσπη, η ιλύς, η οποία πρέπει να έχει ορισμένη ποσότητα και ορισμένη ποιότητα αν θέλουμε οι τοίχοι να χτιστούν σωστά. Κατ’ αναλογία λοιπόν, η μαγεία (μαγικό σύστημα) παίζει το ρόλο της λάσπης σε έναν τούβλινο τοίχο: θα εμπλουτίζει τον κόσμο της ιστορίας, θα δέσει τους βασικούς ήρωες, θα δημιουργήσει τις απαραίτητες συγκρούσεις μεταξύ τους, θα καθορίσει τρόπους σωτηρίας ή καταδίκης για κάποιους από αυτούς και θα συμβάλει στην κορύφωση του δράματος και την τελική λύση του!

Αν η Ζωή ομοιάζει με ένα μυθιστόρημα Φαντασίας κι ένα μυθιστόρημα Φαντασίας δανείζεται πολλά από τη ζωή, η μαγεία είναι εκείνη η «λάσπη» που ενώνει μεταξύ τους τα τούβλα της πραγματικότητάς μας. Θέλετε η θρησκεία, θέλετε ένα αξιακό σύστημα ηθικής; Χωρίς αυτό επέρχεται κατάρρευση, τόσο της ζωής όσο και της τέχνης. Και στις δυο περιπτώσεις, δηλαδή τόσο στο μυθιστόρημα όσο και στις ζωές μας, η σοβαρή έλλειψη του ενωτικού παράγοντα που αποκαλέσαμε μαγεία/ αξιακό ηθικό σύστημα/ θρησκεία ίσως αποδυναμώσει μια πολύ καλά στημένη ιστορία με έναν λεπτομερή και ενδιαφέροντα κόσμο, με τον ίδιο τρόπο που η απουσία λάσπης θα αποδυνάμωνε έναν τοίχο ή η απουσία χρωμάτων θα μετέτρεπε ένα ηλιοβασίλεμα σε ένα θέαμα άχαρο και ανάξιο ενδιαφέροντος.

 10. Ο εσωτερισμός και η ανάγκη για Ισορροπία – Δυνατότητα για αλλαγή – Η υπέρβαση του Προσωπικού Μηχανισμού – Προσπάθεια – Αλλαγές Μόνιμου Χαρακτήρα

Μιλήσαμε για την Αρχή της Ισορροπίας σε ένα μυθιστόρημα Φαντασίας, όμως τι γίνεται με τις ζωές μας; Πόσοι από εμάς μπορούν να ισχυριστούν ότι έχουν βρει τη χρυσή τομή ανάμεσα στην άγνοια των Προαιώνιων Ερωτημάτων και την υπερπληροφόρηση της ψηφιακής εποχής; Μπορεί να υπάρξει μια ουσιαστική ισορροπία που να εκφράζει το βαθύτερο σκοπό της ύπαρξής μας και, αν ναι, με ποιο τρόπο θα μπορούσε να κατακτηθεί;

Υπάρχει πράγματι μια άμεση και ξεκάθαρη απάντηση εδώ και η απάντηση αυτή κρύβεται σε όσα είπαμε προηγουμένως για τις αισθήσεις και την πραγματικότητα του κόσμου μας. Η μη δυνατότητα αντίληψης από το νου μας μιας ουσιαστικής παρά μονάχα μιας σχετικής αντίληψης του κόσμου οφείλεται στην παρουσία εντός μας ενός ψυχολογικού κατασκευάσματος που θα μπορούσαμε να το αποκαλέσουμε Προσωπικό Μηχανισμό και ο οποίος αρχίζει να σχηματίζεται από πολύ νωρίς, από την ηλικία ήδη των πέντε ετών, ηλικία που αρχίζει να σχηματοποιείται η προσωπικότητά μας.

Με την ενηλικίωση, ο Προσωπικός Μηχανισμός εμπεριέχει κιόλας όλες τις άμυνες «σε όλους αυτούς τους απέξω από μας» που ενδεχομένως να θελήσουν να μας βλάψουν, είτε με λόγια είτε με πράξεις. Περιέχει επίσης και όλες τι αυταπάτες μας σχετικά με τους εαυτούς μας –γιατί δεν είναι παρά μια μηχανή προβολής όλων εκείνων των ιδεών που μας ικανοποιούν και μας δικαιώνουν (ακόμη και στις περιπτώσεις που έχουμε άδικο – και ειδικά σε αυτές).

Ταυτόχρονα ο Προσωπικός Μηχανισμός δημιουργεί ένα παράδοξο «κέλυφος» γύρω από τους εαυτούς μας, σκοτώνοντας στην κυριολεξία κάθε δυνατότητα για αλλαγή. Και όπως ήδη θα έχετε καταλάβει, το Κυνήγι της Ισορροπίας περνά μέσα από τη διαμάχη ανάμεσα στο καινούριο και το παλιό, το χρήσιμο και το άχρηστο, το επιφανειακό και το ουσιώδες. Η Ισορροπία και η Αρμονία μονάχα μέσα από σύγκρουση μπορεί να κατακτηθούν: η σύγκρουση αφορά στα ζεύγη των αντιθέτων και τη σταδιακή υπέρβασή τους. Αφορά στη διαμάχη ανάμεσα στον ουσιαστικό, αληθινό εαυτό μας και στο κομμάτι που αποκαλέσαμε Προσωπικό Μηχανισμό.

Αυτή η υπέρβαση των εσωτερικών αντιφάσεων και αντιθέσεων θα δημιουργήσει ένα ειδικό χώρο μέσα μας. Αυτός ο χώρος είναι καθαρά ψυχολογικός και μπορεί να θεωρηθεί ως μια Περιοχή Δυνατοτήτων. Τι προσφέρει μια Περιοχή Δυνατοτήτων; Πολλές ευκαιρίες για Αλλαγή. Για επαναδιευθέτηση όλων των συντεταγμένων του εαυτού μας. Φυσικά για ένα πολύ μεγάλο διάστημα, ο εαυτός θα αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην παλιά και την καινούρια κατάσταση, οι αλλαγές δηλαδή δεν θα είναι μόνιμες. Όμως είναι γεγονός ότι η συνεχής προσπάθεια της υπέρβασης του Προσωπικού Μηχανισμού μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές μόνιμου χαρακτήρα: σε μια πιο ισορροπημένη, πιο αρμονική, πιο ελεύθερη κατάσταση ύπαρξης.

 

Σημειώσεις #1:

ΜΙΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ

Η παρακάτω βιβλιογραφία περιέχει τίτλους προσεκτικά επιλεγμένους, πάντα με επίκεντρο τον αναγνώστη που, μη έχοντας προηγούμενη γνώση κι εμπειρία, επιθυμεί να εισέλθει στον δύσβατο δρόμο της εσωτερικής αναζήτησης· αυτόν που, μη θέλοντας απλώς να πληροφορηθεί αλλά να μάθει, κι επομένως θ’ απαιτήσει πηγές αυθεντικές και πολλαπλά εξακριβωμένες· αυτόν που, έπειτα από χρόνια πάλης με αμφιβολίες και πάσης φύσεως εμπόδια, θα φτάσει κάποτε να μιλήσει με τη δική του φωνή και να καθοδηγήσει όσους περιμένουν υπομονετικά στην αρχή του Δρόμου…    

1. ΤΟ ΧΡΥΣΟ ΝΗΜΑ [Νάταλι Μπανκς, εκδόσεις Κέδρος]
2. FAMA ET CONFESSIO FRATERNITATIS [εκδόσεις Ιάμβλιχος]
3. Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΚΑΜΠΑΛΑ [Ιωάννης Ρώυχλιν, εκδόσεις Πύρινος Κόσμος]
4. Η ΑΠΟΚΡΥΦΟΣ ΕΞΕΛΙΞΙΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΟΣ [C. Jinarajadasa, εκδόσεις Τετρακτύς]
5. ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΩΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΩΝ ΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ, τόμοι Α′-ΣΤ′ [Roger de Pins, εκδόσεις Ψυχή του Κόσμου] 
6. ΠΩΣ ΑΠΟΚΤΩΝΤΑΙ ΟΙ ΓΝΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΩΤΕΡΩΝ ΚΟΣΜΩΝ [Ρούντολφ Στάινερ, εκδόσεις Ανθρωποσοφία]
7. Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΤΟΥ ΣΚΕΠΤΕΣΘΑΙ [Ρούντολφ Στάινερ, εκδόσεις Ανθρωποσοφία]
8. ΓΝΩΣΗ ΜΥΗΣΗΣ [Ρούντολφ Στάινερ, εκδόσεις Ανθρωποσοφία]
9. Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΔΟΞΑΣΙΑ, τόμοι 1-4 [Ε. Π. Μπλαβάτσκι, εκδόσεις Πνευματικός Ήλιος]
10. ΤΟ ΚΟΣΜΙΚΟ ΔΟΓΜΑ [Ντίον Φόρτσιουν, εκδόσεις Ιάμβλιχος]
11. ΜΥΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΚΑΙ ΗΛΙΑΚΗ [Αλίκη Μπέιλη, εκδόσεις Κέδρος]
12. ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΥ [Αλίκη Μπέιλη, εκδόσεις Κέδρος]
13. ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑ ΕΠΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΙΚΟΥ ΠΥΡΟΣ [Αλίκη Μπέιλη, εκδόσεις Κέδρος]
14. Η ΚΡΥΜΜΕΝΗ ΔΟΞΑ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ [Χαρουτίν Τορκόμ Σαρανταριάν, εκδόσεις Πνευματικός Ήλιος]
15. ΚΟΣΜΟΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ [Χαρουτίν Τορκόμ Σαρανταριάν, εκδόσεις Πνευματικός Ήλιος]
16. ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΒΕΕΛΖΕΒΟΥΛ ΣΤΟΝ ΕΓΓΟΝΟ ΤΟΥ [Γ. Ι. Γκουρτζίεφ, εκδόσεις Πύρινος Κόσμος]
17. ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΜΕ ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ [Γ. Ι. Γκουρτζίεφ, εκδόσεις Χατζηνικολή]
18. Η ΖΩΗ ΕΙΝΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΜΟΝΟ ΟΤΑΝ «ΕΙΜΑΙ» [Γ. Ι. Γκουρτζίεφ, εκδόσεις Πύρινος Κόσμος]
19. ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ ΘΑΥΜΑΣΤΟΥ [Πήτερ Ουσπένσκι, εκδόσεις Πύρινος Κόσμος]
20. ΕΙΜΑΙ ΕΚΕΙΝΟ [Sri Nisargadatta Maharaj, εκδόσεις Αιώνιος Ηνίοχος]
21. PSYCHOLOGICAL COMMENTARIES ON THE TEACHINGS OF GURDJIEFF AND OUSPENSKY, VOL. 1-6 [Maurice Nicoll, editions Samuel Weiser]
22. UNLOCKING THE ZOHAR [Michael Laitman, editions Laitman Kabbalah Publishers]