Εραλδική και μυθοπλασία

[Philip Marlowe]

 

 

Οι συγγραφείς λογοτεχνίας του φανταστικού χρησιμοποιούν κατά περίπτωση διάφορα εργαλεία προκειμένου να εμπλουτίσουν τα κείμενά τους, όπως για παράδειγμα τους χάρτες.

Ένα ακόμα εξαιρετικό εργαλείο που μπορεί να επιστρατεύσει ο συγγραφέας για να εμπλουτίσει την ιστορία του, να προσδώσει ιδιαίτερο χαρακτήρα στους πρωταγωνιστές του και να τους εμβαθύνει, είναι η χρήση οικόσημων. Καταγωγή, οικογενειακή ιστορία και παράδοση ενσωματωμένη σε ένα εραλδικό έμβλημα, μια ασπίδα βαμμένη με ζωηρά χρώματα με το ανάλογο λάβαρο, το οποίο συμπληρώνεται με το σύνθημα του οίκου. Οι θυρεοί μπορούν να προσδώσουν στους χαρακτήρες μια γοητευτική πινελιά, προερχόμενοι από το μακρινό παρελθόν μιας οικογένειας και ενίοτε υπαινισσόμενοι κρυμμένα μυστικά και μυστήρια.

«Accolade» του Edmund Blair-Leighton

 

Η χρήση τους στο πλαίσιο ενός ιστορικού μυθιστορήματος, ειδικά εάν διαδραματίζεται κατά το μεσαίωνα,  μπορεί να προσδώσει αυθεντικότητα καθώς αποτελούσαν μια πολύ σημαντική πτυχή εκείνης της εποχής. Η δε χρήση τους στη λογοτεχνία του φανταστικού είναι εξίσου χρήσιμη καθώς προσδίδουν πιστότητα στο κείμενο και σμιλεύουν τον κόσμο στον οποίο διαδραματίζεται η ιστορία με αληθοφάνεια και συνέπεια, δελεάζοντας τον αναγνώστη να διεισδύσει βαθύτερα στους μυθικούς αυτούς τόπους.

 

 

Η εραλδική στο ιστορικό της πλαίσιο

 

H Εραλδική αποτελεί ένα από τους σημαντικότερους βοηθητικούς κλάδους μελετών της Ιστορίας, στην οποία περιλαμβάνονται επιμέρους: η οικοσημολογία, η γενεαλογία, η βιβλιοσημολογία, καθώς και άλλες ιστορικές μελέτες των μεσαιωνικών χρόνων, ιπποτικών χρόνων και μετέπειτα που λαμβάνουν εξ αντικειμένου αντίστοιχες ονομασίες.

Ο όρος εραλδική είναι η ελληνική απόδοση του γαλλικού όρου héraldique που αποτελεί εξέλιξη του αρχαιότερου όρου herauld (= κήρυξ), που προερχόταν εκ του λατινικού haraldus. Ο όρος φέρεται να αναπτύχθηκε και να επικράτησε κατά τον μεσαίωνα όταν οι σιδηρόφρακτοι τότε ιππότες εισέρχονταν στο στίβο αγώνων όπου οι κήρυκες διαλαλούσαν τα εμβλήματά τους, και εξ αυτών τα ονόματα και την καταγωγή τους. Συνέπεια αυτών ήταν τελικά τα ίδια τα φερόμενα σύμβολα, εμβλήματα, θυρεοί, σημαίες και χρώματα αυτών, να αποτελούν και τους κήρυκες αναγνώρισης των ίδιων σε οποιονδήποτε χώρο και αν βρίσκονταν.

 

Παράδειγμα θυρεού (shield)

 

Συγκεκριμένα, η μορφή της εραλδικής όπως αυτή αναγνωρίζεται σήμερα, ξεκίνησε να εμφανίζεται το μεσαίωνα όταν εκστράτευαν μεγάλα στρατεύματα, πλήρως εξοπλισμένα με κράνη και προσωπίδες και χρειαζόταν ένας τρόπος για να μπορεί ο ένας να αναγνωρίζει τον άλλο. Ένα λοφίο στο κράνος και ένα χρωματιστό σχέδιο πάνω στην ασπίδα ήταν ένας απλός τρόπος για να ξεχωρίζουν εχθρό από φίλο.

Το πλήρες οικόσημο αναπτύχθηκε περαιτέρω κατά τις σταυροφορίες, όταν οι ιππότες διαπιστώσαν ότι η χρήση ενός μανδύα πάνω από την μεταλλική πανοπλία προστάτευε τον ιππότη από τη ζέστη, αποτρέποντας την υπερθέρμανσή της από τον καυτό ήλιο της Μέσης Ανατολής αλλά και παράλληλα χρησίμευε και ως ένα επιπλέον αναγνωριστικό, καθώς έφερε τα χρώματά του.

 

Παράδειγμα πλήρους οικόσημου (Full achievement)

 

Σε χώρες με ισχυρή εραλδική παράδοση, όπως π.χ. η Μεγάλη Βρετανία, οι θυρεοί έχουν ισχυρή παρουσία μέχρι και σήμερα καθώς χρησιμοποιούνται ως αναγνωριστικό, αντί συγχρόνου λογοτύπου, από πλήθος φορέων όπως πανεπιστήμια, νοσοκομεία, στρατιωτικές μονάδες, αθλητικά σωματεία, δήμους και ιδιώτες.

 

 

 

City of London, University of Bradford, Royal Logistics Corps

 

Για παράδειγμα, τα τρία λιοντάρια στο σήμα που χρησιμοποιεί σήμερα η Εθνική Αγγλίας στο ποδόσφαιρο είχαν χρησιμοποιηθεί από τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο στις σταυροφορίες.

Σήμα της εθνικής ομάδας Αγγλίας στο ποδόσφαιρο

 

Γενικά οι ιστορικές μελέτες επί των ανωτέρω, οι καλούμενες «εραλδικές μελέτες», είναι ιδιαίτερα χρήσιμες στους ιστορικούς ερευνητές των γενεαλογιών, στην ιστορική διπλωματία, όπως βεβαίως και στη στρατιωτική ιστορία. Ειδικά για την ιστορική αξία της εραλδικής ο Γάλλος ιστορικός συγγραφέας Τζεράλ ντε Νερβάλ (Gerald de Nerval) έφθασε στο σημείο ν΄ αναγνωρίσει ότι «η γνώση των οικοσήμων είναι η κλείδα της ιστορίας της Γαλλίας».

Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν από τους πρώτους πολιτισμούς που χρησιμοποίησαν σύμβολα προκειμένου αναγνωρίζουν έναν πολεμιστή, φυλή ή ένα κράτος. Στην τραγωδία του Αισχύλου «Επτά επί Θήβας», υπάρχει η πρώτη εγγραφή οικόσημου. Η Εραλδική μαζί με την νομισματική, τη σιγιλλογραφία, την επιγραφική και την παλαιογραφία αποτελούν βοηθητικούς κλάδους της γενικότερης Ιστορίας της Τέχνης.

 

 

Η εραλδική στη λογοτεχνία του φανταστικού

 

Στοιχεία εραλδικής μπορούμε να εντοπίσουμε σε πλήθος έργων φανταστικής λογοτεχνίας. Στη σειρά βιβλίων του Mark Lawrence, Broken Empire, χρησιμοποιείται για να συμβολίσει τις οικογένειες που ασκούν την εξουσία ανάμεσα στα συγκρουόμενα κράτη. Στα βιβλία του Brandon Sanderson, Stormlight Archive, βρίσκουμε 10 ιπποτικές τάξεις (Knights Radiant). Οι πανοπλίες της κάθε ιπποτικής τάξης φέρουν μαγικούς γλύφους οι οποίοι συμβολίζουν την τάξη τους και διαθέτουν μυστικές ιδιότητες,

 

Ορισμένα εραλδικά σύμβολα στο χώρο της φαντασίας χαίρουν μεγάλης αναγνωρισιμότητας. Ποιος φίλος του είδους δεν αναγνωρίζει το οικόσημο της Gondor, από τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών του Tolkien;

Οικόσημο της Gondor

 

Αδιαμφισβήτητα, το έργο φανταστικής λογοτεχνίας στο οποίο η εραλδική παίζει τεράστιο ρόλο είναι το A Song of Ice and Fire του George R. R. Martin

Οι θυρεοί και το σύνθημα κάθε οίκου είναι το αλατοπίπερο του Game of Thrones. Πόσοι από μας δεν αγαπήσαμε την τηλεοπτική σειρά και τα βιβλία, μεταξύ άλλων, για τους θυρεούς των οίκων και τα ρητά τους; Είναι από τα στοιχεία που κάνουν το Game of Thrones τόσο αληθοφανές και τόσο εθιστικό.

 

Αυτό που δεν ξέρει ο πολύς κόσμος είναι πως ακριβώς το ίδιο πράγμα υπάρχει και στον Ερωτόκριτο του Βιτσέντζου Κορνάρου. Το έργο διαδραματίζεται στην αρχαία Αθήνα, ο κόσμος όμως που απεικονίζει είναι σύνθετο κατασκεύασμα που δεν ανταποκρίνεται σε κάποια συγκεκριμένη ιστορική πραγματικότητα: παράλληλα με τις αρχαιοελληνικές αναφορές, εμφανίζονται αναχρονισμοί και πολλά στοιχεία του δυτικού κόσμου, όπως η κονταρομαχία. Στο δεύτερο βιβλίο, εκεί που περιγράφεται το «τουρνουά», ένας-ένας οι διαγωνιζόμενοι περνάνε και ο Κορνάρος περιγράφει τους θυρεούς στις ασπίδες τους και τα ρητά που είναι γραμμένα από κάτω. Χαρακτηριστικό το ρητό του άρχοντα του Αναπλιού, «Eκείνη οπού μ’ ελάβωσε, κι οπού πολλά με κρίνει/ η ομορφιά κ’ η λάμψις τση του Hλιού τσ’ ακτίνες σβήνει», όπως και του Καραμανίτη Σπιθόλιοντα, «K’ ελέγαν· "Όποιος με θωρεί, ας τρέμει κι ας φοβάται/και το σπαθί-ν, οπού βαστώ, κιανένα δε λυπάται"».

 

Ας μείνουμε όμως λίγο παραπάνω στο φαινόμενο «Game of Thrones». Η ομώνυμη τηλεοπτική επική σειρά φαντασίας, η οποία ξεπέρασε κάθε ρεκόρ τηλεθέασης στην Αμερική και δημιούργησε στρατιά φανατικών θαυμαστών και στην Ελλάδα, έφερε στο προσκήνιο τη χρήση των οικόσημων από διάφορους οίκους σε μια εποχή που θυμίζει τον ευρωπαϊκό μεσαίωνα καθώς είναι εμπνευσμένη από τον «Πόλεμο των Ρόδων», τη μεγάλη σύγκρουση που διαίρεσε τη μεσαιωνική Αγγλία για πολλές γενεές.

Μπορεί η τηλεοπτική επιτυχία να έκανε γνωστό το έργο του Martin στο ευρύ κοινό, για τους φίλους όμως της φανταστικής λογοτεχνίας αποτελεί σταθερή αξία. Τα βιβλία είναι γνωστά για τους πολύπλοκους χαρακτήρες, τις ξαφνικές και συχνά βίαιες ανατροπές στην πλοκή, και για την περίπλοκη πολιτική δολοπλοκία. Σε ένα είδος όπου η μαγεία έχει συνήθως τον κεντρικό ρόλο, αυτή η σειρά ιστοριών είναι φημισμένη για την περιορισμένη και διακριτική χρήση της, παρουσιάζοντας την σαν μία διφορούμενη και συχνά κακή παρασκηνιακή δύναμη. Η πλοκή περιστρέφεται πρωταρχικά γύρω από πολιτικές συγκρούσεις και εμφύλιους πολέμους, με μόνο μία ή δύο ιστορίες να υπαινίσσονται την πιθανότητα ύπαρξης μίας εξωτερικής απειλής.

Ο συγγραφέας George R.R. Martin με εκφραστική δεινότητα, με γνώση και σεβασμό στα ηρωϊκά πρότυπα, ζωγραφίζει την επική τοιχογραφία ενός κόσμου που τελικά τον υπερβαίνει και αυτονομείται. Βασιλιάδες του χειμώνα και ανταρόλυκοι, απόρθητα κάστρα και στοιχειωμένα δάση, άρχοντες και μάγοι, ιππότες και δράκοι, θεοί και δαίμονες.

Στηριγμένος στη μεσαιωνική ευρωπαϊκή ιστορία και παράδοση, ο Martin δημιουργεί μια μαγική εποχή χτίζοντας περίπλοκες καταστάσεις και σύνθετους χαρακτήρες που ακροβατούν σε κρίσιμες ισορροπίες. Ακολουθεί τους πολυδιάστατους ήρωές του από κεφάλαιο σε κεφάλαιο καταφέρνοντας να βλέπει τον κόσμο μέσα από τα μάτια τους. Αναλύει τον τρόπο που σκέπτονται, εκφράζει τα συναισθήματά τους, υποδηλώνει τις προθέσεις τους, τους σπρώχνει να ξεφύγουν από τις χάρτινες σελίδες και να περπατήσουν δίπλα στους αναγνώστες. Τα καταφέρνει το ίδιο καλά με τους άνδρες και τις γυναίκες, τους επώνυμους και τους άσημους, τους δικούς μας και τους άλλους.

 

Από εραλδικής απόψεως, έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς τα οικόσημα των διαφόρων οικογενειών που ανταγωνίζονται για την εξουσία. Είναι εντυπωσιακό το ότι ο συγγραφέας έχει σχεδιάσει οικόσημα ακόμα και για όλους τους υποδεέστερους οίκους (Sworn Houses) που υποστηρίζουν την καθεμία από τις προαναφερθείσες ‘μεγάλες’ οικογένειες του Westeros, στη διαμάχη τους για την κατάκτηση της εξουσίας.

 

 

 

Ας δούμε τα κυριότερα  από αυτά πιο αναλυτικά.

 

Οίκος Stark

Οι ρίζες των Stark φτάνουν πίσω στον Brandon the Builder και τους αρχαίους Βασιλείς του Χειμώνα. Για χιλιάδες χρόνια οι Stark του Winterfell έφεραν τον τίτλο Βασιλείς του Βορρά, μέχρι που ο Torrhen Stark, ο Βασιλιάς που Γονάτισε, προτίμησε να ορκιστεί πίστη και αφοσίωση στον Aegon the Dragon παρά να πολεμήσει εναντίον του.

Οικόσημο των Stark είναι ένας γκρίζος ανταρόλυκος σε χιονόλευκο φόντο.

Το σύνθημά τους είναι: «Ο Χειμώνας Έρχεται».

 

 

Οίκος Arryn

Οι Arryn είναι απόγονοι των Βασιλέων του Όρους και της Κοιλάδας, μιας από τις αρχαιότερες και πιο ανόθευτες γενιές της αριστοκρατίας των Andal.

Στο οικόσημό τους απεικονίζονται το φεγγάρι και το γεράκι, λευκά σε ανοιχτογάλαζο φόντο.

Το σύνθημά τους είναι: «Ύψη και Τιμή».

 

Οίκος Baratheon

Ο νεότερος των Μεγάλων Οίκων ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια των Πολέμων της Κατάκτησης. Ο γενάρχης του, Orys Baratheon, λεγόταν πως ήταν ο νόθος ετεροθαλής αδελφός του Aegon the Dragon. Ο Orys αναδείχτηκε μέσα από τις τάξεις του στρατού κι έγινε ένας από τους πιο λυσσαλέους διοικητές του Aegon. Όταν κατατρόπωσε και έσφαξε τον Argilac the Arrogant, τον τελευταίο Βασιλιά της Θύελλας, ο Aegon τον αντάμειψε παραχωρώντας του το κάστρο του Argilac, τις γαίες του και τη θυγατέρα του νεκρού για γυναίκα.

Ο Orys παντρεύτηκε την κοπέλα και οικειοποιήθηκε τις γαίες και το οικόσημο της οικογένειάς της, που απεικονίζει ένα εστεμμένο ελάφι.

Το σύνθημά τους είναι: «Η Οργή μάς Ανήκει».

 

Οίκος Lannister

Ξανθοί, ψηλοί και όμορφοι, στις φλέβες των Lannister κυλά των αίμα των Andal, που θεμελίωσαν ένα πανίσχυρο βασίλειο στους λόφους και τις κοιλάδες της δύσης. Από την πλευρά των γυναικών του οίκου παινεύονται πως κατάγονται από τον Lan the Clever, το θρυλικό τυχοδιώκτη της Εποχής των Ηρώων. Χάρη στο χρυσάφι του Casterly Rock και του Golden Tooth, οι Lannister είναι ο πλουσιότερος οίκος των Επτά Βασιλείων.

Το οικόσημό τους είναι ένας χρυσός λέοντας σε βαθυκόκκινο φόντο.

Το σύνθημά τους είναι: «Ακούστε το Βρυχηθμό μου!»

 

Οίκος Targaryen

Στις φλέβες των Targaryen κυλά το αίμα του δράκοντα και κατάγονται από τους ευγενείς άρχοντες της αρχαίας Πολιτείας της Valyria. Την καταγωγή τους μαρτυρά η εντυπωσιακή -κάποιοι λένε εξω- ανθρώπινη- ομορφιά τους, τα ανοιχτογάλανα ή βιολετιά τους μάτια και τα ασημόξανθα ή πλατινένια μαλλιά τους. Οι πρόγονοι του Aegon the Dragon εγκατέλειψαν την πατρίδα τους όταν ο Όλεθρος έπληξε τη Βαλύρια κι εγκαταστάθηκαν στο Dragonstone, ένα βραχώδες νησί στη στενή θάλασσα. Από εκεί ο Aegon και οι αδελφές του Visenya και Rhaenys κατέπλευσαν στην ανατολική ακτή της ηπείρου με σκοπό να κατακτήσουν τα Επτά Βασίλεια. Προκειμένου να διατηρήσει το βασιλικό αίμα ανόθευτο, ο Οίκος των Targaryen κατέφυγε συχνά στο βαλυριανό έθιμο να παντρεύονται αδέλφια μεταξύ τους. Ο Aegon παντρεύτηκε και τις δύο αδελφές του από τις οποίες απόκτησε γιους.

Στο λάβαρο των Targaryen απεικονίζεται ένας τρικέφαλος δράκος, κόκκινος πάνω σε μαύρο. Τα τρία κεφάλια συμβολίζουν τον Aegon και τις αδελφές του.

Το σύνθημα των Targaryen είναι: «Φωτιά και Αίμα».

 

Οίκος Tully

Κανένας Tully δεν έγινε ποτέ βασιλιάς, παρ’ ότι επί χίλια χρόνια διαφέντευαν πλούσιες γαίες και το μεγάλο κάστρο του Riverrun. Κατά τη διάρκεια των Πολέμων της Κατάκτησης, οι παραποτάμιες γαίες ανήκαν στον Harren the Black, το Μεγάλο Βασιλέα των Νήσων. Ο παππούς του Harren, ο Βασιλιάς Harwyn Hardhand, κατέκτησε την Trident από τον Arreck, το Βασιλιά της Θύελλας, οι πρόγονοι του οποίου τριακόσια χρόνια πριν είχαν κατακτήσει τις παραποτάμιες περιοχές ως τον Αυχένα, σφάζοντας τους τελευταίους από τους παλαιούς Βασιλείς του Ποταμού. Ματαιόδοξος και αιμοδιψής τύραννος ο Harren the Black, δεν κέρδισε ποτέ την αγάπη των υπηκόων του, ενώ πολλοί άρχοντες των παραποτάμιων γαιών αυτομόλησαν και συντάχτηκαν με τις στρατιές του Aegon, με πρώτο ανάμεσά τους τον Edmyn Tully του Riverrun. Όταν ο Harren και η γενιά του αφανίστηκαν στις φλόγες του Harrenhal, ο Aegon αντάμειψε τον Οίκο των Tully προσφέροντας στον Άρχοντα Edmyn την κυριαρχία των γαιών της Trident και προστάζοντας τους υπόλοιπους άρχοντες των παραποτάμιων περιοχών να του ορκιστούν πίστη και αφοσίωση.

Το οικόσημο των Tully είναι μια ασημένια πέστροφα που πηδά έξω από το νερό με φόντο μπλε και κόκκινα κύματα.

Το σύνθημά τους είναι: «Οικογένεια, Καθήκον, Τιμή».

 

Οίκος Tyrell

Οι Tyrell απέκτησαν δύναμη στην υπηρεσία των Βασιλέων της Μεγάλης Πεδιάδας, στις γαίες των οποίων ανήκαν οι εύφορες εκτάσεις βορειοδυτικά της Μεθορίου του Ντορν μέχρι τον Μαυροπόταμο ως τη Θάλασσα της Δύσης. Από τη γενιά των γυναικών του οίκου υποστηρίζουν πως κατάγονται από τον Garth Greenhand, τον κηπουρό βασιλιά των Πρώτων Ανθρώπων, που φορούσε στέμμα από λουλούδια κι έκανε τη γη να ανθίζει. Όταν ο Βασιλιάς Μερν, ο τελευταίος της παλιάς γενιάς, έπεσε στο Πεδίο του Πυρός, ο Harlen Tyrell παρέδωσε το Highgarden στον Aegon Targaryen και του ορκίστηκε πίστη και αφοσίωση. Ο Aegon τού παραχώρησε το κάστρο και την κυριαρχία της Μεγάλης Πεδιάδας.

Το οικόσημο των Tyrell είναι ένα χρυσαφένιο ρόδο σε καταπράσινο φόντο.

Το σύνθημά τους είναι: «Ακμαίοι και Θαλεροί».

 

Οίκος Greyjoy

Ο οίκος Greyjoy του Pyke κυβερνά τα Σιδερένια Νησιά, μια ομάδα απαγορευμένων νήσων στα ανοικτά της δυτικής ακτής του Westeros, από το κάστρο και το νησί του Pyke. Ο Μάρτιν περιγράφει τα μέλη του οίκου ελκυστικά και καλοφτιαγμένα, με μαύρα μαλλιά. Ο Οίκος κατάγεται από τον Grey King, μια θρυλική φιγούρα από την Εποχή των Ηρώων. Οι Greyjoys έγιναν οι κύριοι άρχοντες των νησιών κατά τη διάρκεια της εισβολής των Targaryen. Μετά την εξολόθρευση του οίκου Hoare από τον Aegon, επέτρεψε στους ironborn να επιλέξουν ποιος θα έχει υπεροχή πάνω τους. Επέλεξαν τον Vickon Greyjoy και τη γραμμή διαδοχής του. Οι Greyjoys διοικούν από τότε στο ισχυρό κάστρο τους, το Pyke. Παλαιότερα έχασαν τα Riverlands, που χορηγήθηκαν στον Edmyn Tully και τους απογόνους του. 

Το οικόσημό τους είναι ένα χρυσό κράκεν σε μαύρο φόντο και το μότο τους «Δεν σπέρνουμε»

 

· • ·

 

Παραθέτουμε ορισμένα χαρακτηριστικά εραλδικά σύμβολα και από ορισμένα ακόμα, γνωστά έργα της λογοτεχνίας του φανταστικού:

 

Harry Potter

 

 

 

 

 

 

 

The Chronicles of Narnia

 

  

  

 

 

The Witcher

 

 

 

 

Εραλδική στην πράξη. Πως δημιουργούμε έναν θυρεό

 

Ο Θυρεός είναι το βασικό Εραλδικό σύμβολο. Είναι το βασικό μέρος του Οικόσημου και έχει συνήθως σχήμα ασπίδας. Το σχήμα της ασπίδας έχει χρησιμοποιηθεί γιατί οι ιππότες στα τουρνουά άλλα και στις πολεμικές επιχειρήσεις έφεραν στην ασπίδα τους τα προσωπικά τους αναγνωριστικά. Τα προσωπικά τους εραλδικά σύμβολα. Στην Εραλδική τίποτα δεν είναι τυχαίο. Όλα έχουν κάποιο νόημα, κάποιο συμβολισμό. Έτσι και στον θυρεό όλα έχουν κάποια συμβολική αξία. Τα χρώματα που έχουν επιλεγεί, ο τρόπος με τον οποίο είναι χωρισμένα τα μέρη του θυρεού, το μοτίβο των γραμμών που δημιουργεί το χώρισμα, τα σύμβολα και οι αναπαραστάσεις που έχουν επιλεγεί να εμφανίζονται στον θυρεό, στο σύνολο τους έχουν σκοπό να εκφράσουν την ταυτότητα του φορέα.

 

 

Τα μέρη ενός θυρεού

 

Ένα οικόσημο μπορεί απλώς να αναφέρεται στο σχέδιο που κοσμεί την ασπίδα και μόνον. Είναι όμως δυνατόν να περιλαμβάνει και άλλα στοιχεία στη σύνθεσή του. Τυπικά το οικόσημο σε πλήρη σύνθεση συμπεριλαμβάνει το κράνος, το λοφίο και το σύνθημα και αυτό είναι αρκετά σύνηθες.

 

 

 

Crest. Το λοφίο που εκφύεται από το κράνος έχει τις ρίζες του στις περικεφαλαίες της αρχαιότητας. Στην εραλδική, δεν περιορίζεται σε χαίτη ή πούπουλα όπως στην αρχαιότητα αλλά δύναται να απεικονίσει ένα οποιοδήποτε τρισδιάστατο αντικείμενο επί του κράνους.

 

Wreath (torse). Υφασμάτινο στεφάνι το οποίο συγκρατούσε τον μανδύα πάνω από την μεταλλική πανοπλία

 

Mantling. Ο μανδύας που κάλυπτε την πανοπλία (βλ. ανωτέρω, στην παράγραφο «Η εραλδική στο ιστορικό της πλαίσιο»)

 

Helmet. Το κράνος.

 

Supporters. Υποστηρικτές (αριστερός και δεξιός). Μπορεί να είναι ανθρώπινες φιγούρες, ζώα ή και μυθικά πλάσματα.

 

Shield of the arms. Η ασπίδα, το βασικό μέρος του θυρεού.

 

Compartment. Εκεί που στηρίζονται οι υποστηρικτές του θυρεού. Μπορεί να εμφανίζεται ως ένα κομμάτι γης ή ως ένα καλλιτεχνικό διακοσμητικό.

 

Motto. Το σύνθημα. Μια ιδέα που εκφράζει τον κάτοχο. Μπορεί να είναι γραμμένη ακόμα και σε λατινικά ή ελληνικά. Πολύ παλιά στη θέση αυτή εμφανιζόταν η ιαχή πολέμου του κατόχου.

 

 

Το σχήμα της ασπίδας (Escutcheon)

 

Το επικρατέστερο σχήμα της ασπίδας είναι το τριγωνικό. Προέρχεται από τις ολόσωμες ασπίδες των Νορμανδών ιπποτών γύρο στο 1000 μ.χ. Το τελικό σχήμα του τριγώνου ήρθε κατά το πρώτο τέταρτο του 13^ου αιώνα, την εποχή που έχουμε και την άνθηση της Εραλδικής άλλα και την άνθηση της Ιπποσύνης. Φυσικά στην πορεία μέσα στο χρόνο, ανάλογα με την εποχή, τον φορέα και ανάλογα με την εθνικότητα του φορέα το σχήμα αυτό αλλάζει.

Μερικά βασικά σχήματα είναι:

 

 

Από Αριστερά προς τα Δεξιά :

-  Μεσαιωνικό Αγγλικό και Γαλλικό

-  Νεότερο Γαλλικό

-  Οβάλ

-  Ρόμβος (για της κυρίες)

-  Τετράγωνο

-  Ιταλικό

-  Ελβετικό

-  Αγγλικό (της δυναστείας των Τουδόρ 16ος αιώνας)

-  Γερμανικό

-  Πολωνέζικο

-  Παραδοσιακό Ιβηρικής

 

 

Τα χρώματα (colours)

 

Τα βασικά χρώματα που χρησιμοποιούνται στην Εραλδική για την απεικόνιση ενός θυρεού ονομάζονται “βάμματα” και είναι χωρισμένα σε δύο κατηγορίες: Τα μεταλλικά χρώματα και τα κανονικά. Οι Αγγλικές ονομασίες τους δεν αντιστοιχούν στις ακριβής μεταφράσεις των χρωμάτων άλλα έχουν συγκεκριμένες ρίζες από λατινογενείς ή Αγγλοσαξονικές λέξεις. Κάθε χρώμα έχει συγκεκριμένους συμβολισμούς και αντιστοιχίες σε πολύτιμους λίθους, πλανήτες και ηθικές αξίες που θα τα δούμε αναλυτικότερα σε επόμενες αναρτήσεις ξεχωριστά.

Τα μεταλλικά χρώματα είναι:

-  Το Χρυσό ή Κίτρινο (Or)

-  Το Ασήμι ή Άσπρο (Argent)

Τα κανονικά χρώματα είναι: 

-  Το Μπλε (Azure)

-  Το Κόκκινο (Gules)

-  Το Μωβ (Purpure)

-  Το Μαύρο (Sable)

-  Το Πράσινο (Vert) 

Βασικός κανόνας της Εραλδικής είναι ότι στον χρωματισμό δεν τοποθετούμε μεταλλικό χρώμα πάνω από άλλο μεταλλικό (Εκτός εξαιρέσεων όπως ο θυρεός του Βατικανού ή του Βαλδουίνου της Βουλώνης όταν έγινε βασιλιάς της Ιερουσαλήμ) ή χρώμα πάνω από χρώμα (Εκτός εξαιρέσεων όπου ο φορέας θέλει να προκαλέσει για συγκεκριμένους λόγους).

Τα βάμματα όταν απεικονίζονται σε μονόχρωμα σχέδια χρησιμοποιούμε διάφορα μοτίβα ασπρόμαυρων γραμμών όπως φαίνονται παρακάτω:

 

 

Δευτερεύοντα χρώματα είναι:

Οι Γούνες (Fur) όπου αν και μοτίβα τα κατατάσσουμε στα χρώματα του φόντου.

-  Γούνα Ερμίνας 

-  Γούνα Σκίουρου

 

 

Και οι πιο σύγχρονες προσθήκες:

-  Το Καστανέρυθρο – Μεταξύ Καφέ και Μόβ (Murrey) 

-  Το Γκρενά – Το κόκκινο του αίματος (Sanguine) 

-  Η Σκούρα όχρα (tenné) 

-  Το Μπλε του ουρανού (Bleu celeste) 

-  To Χρώμα του δέρματος (Carnation) 

-  To Σταχτί – Γκρί (cendrée) 

-  Το Πορτοκαλί (orange) 

 

 

Χωρίσματα – διαμερίσματα (ordinaries)

 

Το δεύτερο βασικό συστατικό ενός θυρεού είναι τα χωρίσματα – σχήματα που αναπαριστώνται πάνω στην ασπίδα από την μία άκρη μέχρι την άλλη και διαιρούν την ασπίδα σε τμήματα. Συνήθως αυτά τα σχήματα καταλαμβάνουν το 1/3 της ασπίδας. 

Τα βασικά σχήματα είναι:

 

 

Από Αριστερά προς τα Δεξιά :

-  Σταυρός (Cross)

-  Πάνω Λορίδα (Chief)

-  Κάθετη Μεσαία λορίδα (Pale)

-  Οριζόντια Μεσαία λορίδα (Fess)

-  Διαγώνιος λορίδα (Bend)

-  Διαγώνιος λορίδα με αντίθετη φορά(Bend Sinister)

-  Σταυρός του Αγ. Ανδρέα (Saltire)

-  Σιρίτι – Γωνία (Chevron)

Κάποια επιπλέον σχήματα είναι:

 

 

Από Αριστερά προς τα Δεξιά : 

-  Περιμετρική Λορίδα (Bordure)

-  Πάνω Λορίδα (Pile)

-  Ύψιλον (Pall)

 

 

Οι Γραμμές (lines)

 

Το επόμενο στοιχείο είναι οι γραμμές. Οι γραμμές αποτελούν ένα σημαντικό στοιχείο στην εραλδική καθώς ανάλογα με το μοτίβο τους υποδηλώνουν – συμβολίζουν και κάτι. Οι γραμμές συνήθως διαχωρίζουν τα τμήματα του θυρεού. Μπορεί να είναι οι γραμμές των χωρισμάτων ή μπορεί να είναι οι γραμμές διαίρεσης του θυρεού.

Οι βασικές γραμμές είναι:

 

 

Απο Αριστερά προς τα Δεξιά : 

-  Οδοντωτή (Indented)

-  Βαθιά Οδοντωτή (Dancetté)

-  Κυματιστή (Wavy) or Undée 

-  Kοίλες Kαμπύλες (Engrailed )

-  Kοίλες Kαμπύλες προς τα κάτω (Invected)

-  Επάλξεις (Embattled )

-  Εγκοπές (Raguly)

-  Νεφελοειδής (Nebuly)

-  Σφηνοειδής (Dovetailed )

Υπάρχουν βέβαια αρκετά ακόμα ήδη γραμμών για όποιον ενδιαφέρεται να εμβαθύνει.

 

 

Οι Αναπαραστάσεις (charges)

 

Τέλος έχουμε τις Αναπαραστάσεις. Οι αναπαραστάσεις είναι σύμβολα και τις χωρίζουμε σε δύο κατηγορίες. Τα Κοινά και Τα Σύμβολα. Τα Κοινά είναι γεωμετρικά σχήματα όπως ο ρόμβος, ο κύκλος και γενικότερα τα γεωμετρικά σχήματα. Τα σύμβολα είναι αναπαραστάσεις οποιουδήποτε αντικειμένου. Από την χλωρίδα και την πανίδα μέχρι εργαλεία, όπλα, οικοδομήματα κτλ. Το κάθε σύμβολο αντιπροσωπεύει για τον φορέα κάτι. Συμβολίζει και αναπαριστά μια έννοια, μια κατάσταση, ένα επάγγελμα, μια αρχή, μια επιλογή. Δεν υπάρχει περιορισμός στην απεικόνιση των συμβόλων.

Ορισμένα συνήθη σύμβολα είναι, μεταξύ ενός πραγματικά τεράστιου πλήθους άλλων, τα ακόλουθα:

 

· • ·

 

Μεταξύ των συμβόλων, αυτά που έχουν μεγάλο ενδιαφέρον για τη λογοτεχνία του φανταστικού, είναι τα μυθικά πλάσματα, όπως οι δράκοι, οι γρύπες, οι μονόκεροι, οι φοίνικες κλπ. Τα «τέρατα» αυτά τα συναντάμε στη μυθοπλασία και συχνά αποτελούν κομβικό σημείο της διήγησης.

 

Δράκος (dragon)

Τυπικά, οι δράκοντες θεωρούνταν η προσωποποίηση κακόβουλης και καταστροφικής δύναμης. Τα τρομερά αυτά ιπτάμενα ερπετά ήταν εμφανώς επηρεασμένα από τα σαυροειδή της πραγματικότητας. Η εμφάνιση των πτερύγων είναι επηρεασμένη από τη νυχτερίδα. Οι μυθικοί δράκοντες αναπαριστώνται στην εραλδική τέχνη ως πλάσματα τεραστίου μεγέθους, σαυροειδούς τύπου, τα οποία παραπέμπουν σε ορισμένες μορφές δεινοσαύρου και των οποίων το σώμα καλύπτεται από σκληρές φολίδες, σχεδόν αδιαπέραστες, ενώ στη ράχη τους ξεκινώντας από το κεφάλι μέχρι και την ουρά του φυτρώνουν αγκαθωτές οστέινες προεξοχές. Τα σαγόνια του είναι εξοπλισμένα με μεγάλα μυτερά δόντια και ξερνάει φωτιά. Τα αυτιά του είναι μυτερά ενώ η γλώσσα του είναι διχαλωτή. Στη Βρετανική εραλδική παράδοση, ο δράκος είναι ένα σύμβολο τιμής, σε ορισμένες περιπτώσεις τιμώντας τη νίκη επί ενός πανίσχυρου εχθρού ή απλά προξενώντας στον αντίπαλο δέος.

 

Γρύπας (gryphon or griffin)

Το μυθικό αυτό πλάσμα προέρχεται από τις παραδόσεις της Ανατολής και υιοθετήθηκε νωρίς ως αγαπημένο εραλδικό σύμβολο. Τον γρύπα τον βρίσκουμε και σε απεικονίσεις στην Αρχαία Ελλάδα. Έχει σώμα λιονταριού ενώ κεφάλι, λαιμό, φτερά και νύχια αετού. Διαθέτει χαρακτηριστικά προτεταμένα αυτιά.

Συνδέεται με το Απολλώνειο Πνεύμα, ως φύλακας του «χρυσού» φωτός του Απόλλωνα. Θεωρείται ιερός στους τόπους που λατρευόταν ο Απόλλωνας, όπως στην πόλη Τέος της Μικράς Ασίας αλλά και στα Άβδηρα της Θράκης. Σε νόμισμα των Αβδήρων απεικονίζεται ο γρύπας. Συμβολίζει την ανδρεία, την επαγρύπνηση, την υπεράσπιση των αδυνάτων, τον φύλακα πολυτίμων και αξιών και την στρατηγική σκέ­ψη.

 

Μονόκερος (unicorn)

Ο μονόκερως αναπαριστάται στην εραλδική κεφάλι και σώμα αλόγου, ουρά λιονταριού και οπλές ελαφιού. Από το μέτωπό του εκφύεται το χαρακτηριστικό στριφογυριστό κέρατο. Είναι φημισμένο σύμβολο σε ολόκληρη την Ευρώπη αν και σπανίως αποτελεί την κύρια αναπαράσταση του θυρεού – είναι πιο σύνηθες να το συναντήσουμε ως λοφίο (crest) ή ως υποστηρικτή εκατέρωθεν του θυρεού (supporter). Απαντάται περισσότερο σε βασιλικούς θυρεούς (βλ. βασιλικό οικόσημο της Αγγλίας). Συμβολίζει την αρετή του πνεύματος και την σωματική ρώμη.

 

Φοίνικας (phoenix)

Μορφή αετού, με πιο εντυπωσιακό φτέρωμα. Στην εραλδική αναπαριστάται αποκλειστικά στην πυρά, να ορθώνεται στις φλόγες που τον περιτυλίγουν με τα φτερά του ανοιγμένα και μπορεί να απεικονιστεί με οποιοδήποτε εραλδικό χρώμα. Συμβολίζει την αναγέννηση και την αθανασία.

 

Περισσότερες πληροφορίες για τα σύμβολα στον ακόλουθο σύνδεσμο:

https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_heraldic_charges

 

· • ·

 

Περιγραφή Θυρεού (blazon)

 

Η Εραλδική αν και έχει μεγάλο βαθμό ελευθερίας στην εικαστική απεικόνιση ενός Θυρεού ή οικοσήμου, παρ’ όλα αυτά έχει αρκετά αυστηρό τρόπο περιγραφής των παραπάνω. Έχει συγκεκριμένες λέξεις για την περιγραφή του κάθε στοιχείου άλλα και το δικό της συντακτικό. Η περιγραφή ενός θυρεού γίνεται με συγκεκριμένο τρόπο.

-  Πρώτα αναφερόμαστε στο χρώμα του φόντου. Εάν το φόντο είναι πολύπλοκό πρώτα το σχήμα και μετά τα χρώματα που ακολουθούν. 

-  Ακολουθεί το χώρισμα, η διαίρεση της ασπίδας σε τμήματα και το χρώμα του χωρίσματος.  

-  Στην συνέχεια περιγράφουμε τα σύμβολα που απεικονίζει. Πρώτα το αντικείμενο (ζώο, φυτό κτλ) ακλουθούν η στάση του και τυχόν άλλα αντικείμενα που μπορεί να φέρει το Σύμβολο και τέλος το χρώμα του.

Φυσικά αυτό ισχύει κυρίως στην Βρετανική Εραλδική. Είναι δύσκολο να περιγράψεις στα Ελληνικά ένα θυρεό με τον παραπάνω τρόπο και να γίνει κατανοητός καθώς οι ορολογίες των στοιχείων έχουν όπως προαναφέραμε Αγγλοσαξονικές ή Λατινογενείς ρίζες.

Παρακάτω έχουμε ένα παράδειγμα περιγραφής στην Αγγλική άλλα και πώς θα το αναφέραμε όσο πιο πιστά μπορούσαμε στα Ελληνικά.

 

Θυρεός οικογένειας Μίντλετον

 

Αγγλική Περιγραφή (blazon): Per pale Azure and Gules a Chevron Or cotised Argent between three Acorns slipped and leaved Or

Ελληνική Περιγραφή: Χωρισμένο Κάθετα σε Αζουρίτη (Μπλέ) και Κόκκινο, ένα Σιρίτι Κίτρινο (Χρυσό) με Λευκές (Ασημί) λωρίδες  εκατέρωθεν, ανάμεσα από τρία Βελανίδια με μίσχους και φύλλα Κίτρινα (Χρυσά).

Παρουσιάσαμε εδώ μόνο τις βασικές αρχές, τους βασικούς κανόνες του διέπουν την Εραλδική στην δημιουργία ενός θυρεού. Τα παραπάνω βασικά στοιχεία αποτελούν τον σκελετό της Εραλδικής. Υπάρχουν παρά πολλές παραλλαγές και επιπλέον στοιχεία που δεν αναφέρθηκαν στην παρούσα ανάρτηση εσκεμμένα καθώς ξεφεύγουν από τον σκοπό αυτού του άρθρου.

 

· • ·

 

Η απεικόνιση των οικοσήμων σε έργα φανταστικής λογοτεχνίας δεν συμμορφώνεται πάντα με τις παραδεδεγμένες αρχές σχεδίασης που ισχύουν με αυστηρό τρόπο στην πραγματικότητα σε χώρες με ισχυρή εραλδική παράδοση. Στις χώρες αυτές μάλιστα, υπάρχουν επίσημες, κρατικές εραλδικές αρχές οι οποίες ρυθμίζουν ζητήματα χορήγησης οικοσήμων σε ιδιώτες, κατοχυρώσεων και πιστοποιήσεων αυθεντικότητας (π.χ. The College of Arms - England, The Court of the Lord Lyon - Scotland κλπ)

Ο λογοτέχνης προφανώς και δεν δεσμεύεται από αυτές τις συμβάσεις. Είναι στη διακριτική του ευχέρεια να αποφασίσει εάν και κατά πόσο τα οικόσημα που παρουσιάζει θα υπακούουν στους κανόνες σχεδίασης της πραγματικότητας.

 

Στο Westeros, την φανταστική ήπειρο του George R.R. Martin, υπάρχει ένα, σχετικά απλουστευμένο, σύστημα θυρεών το οποίο σε γενικές γραμμές στηρίζεται στις γνωστές μας εραλδικές αρχές σχεδίασης.

Όμως, σε αντίθεση με τους κανόνες της εραλδικής, η μεταβίβαση ενός οικοσήμου από γενιά σε γενιά, δεν φέρει κάποιο σημάδι διαφοροποίησης επί του θυρεού. Όλα τα μέλη της οικογένειας φέρουν τον θυρεό απαράλλαχτο, σαν κάποιου είδους εταιρικό σήμα. Εξαίρεση αποτελεί το προσωπικό οικόσημο του Ser Loras Tyrell, τρίτου γιού, ο οποίος λόγω των συχνών του συμμετοχών σε τουρνουά κονταρομαχίας ήθελε να ξεχωρίζει.

Εξαίρεση στη διαδοχή του θυρεού: (a) οικόσημο οίκου Tyrell (b) προσωπικό οικόσημο του Ser Loras Tyrell, τρίτου γιού.

 

Μία άλλη διαφορά που εντοπίζεται είναι στην ορολογία των χρωμάτων, για τα οποία ο συγγραφέας χρησιμοποιεί καθημερινά ονόματα. Επίσης, στην τυπική εραλδική περιγραφή των χρωμάτων ενός θυρεού, το ‘ασημί’ παρουσιάζεται ως  λευκό χάριν εικονογράφησης, και αντίστοιχα το ‘χρυσό’ ως κίτρινο. Ο Μάρτιν παραβιάζει αυτόν τον κανόνα και χρησιμοποιεί όρους όπως ‘γκρι’. Συχνά ο Martin καταπατά τον βασικό κανόνα της Εραλδικής, ότι στον χρωματισμό δεν τοποθετούμε μεταλλικό χρώμα πάνω από άλλο μεταλλικό ή χρώμα πάνω από χρώμα (βλ. σχετική παράγραφο ανωτέρω). Αυτό επιτρέπει στον αναγνώστη να φανταστεί ως διαφορετικά χρώματα το ‘λευκό’ και το ‘ασημί’ και άρα να τα δει να εφαρμόζονται ταυτόχρονα.

Χαρακτηριστικά χρώματα και αναπαραστάσεις στην εραλδική του Game of Thrones (a) απόδοση του θυρεού του Ser Duncan με βελανιδιά και διάττοντα αστέρα σε φόντο ηλιοβασιλέματος (b) Μέταλλο πάνω σε μέταλλο και χρήση επτάγωνου αστεριού για τον οίκο Sunglass.

 

Μια άλλη διαφοροποίηση από τις τυπικές εραλδικές συμβάσεις είναι ο μεγάλος βαθμός λεπτομέρειας σε ορισμένους θυρεούς, ο οποίος θα άρμοζε περισσότερο σε εκατέρωθεν ‘υποστηρικτές’, παρά σε αναπαραστάσεις εντός του θυρεού.

Παραδείγματα λεπτομέρειας: (a) Η παρθένα που χορεύει περιτυλιγμένη με μετάξι, του οίκου Piper και (b) Ο γδαρμένος άνθρωπος σε φόντο με σταγόνες αίματος, του οίκου Bolton

 

Τα δε οικόσημα που παρουσιάζονται στο φημισμένο έργο του Andrzej Sapkowski, ‘The Witcher’, εμφανίζουν μία προσήλωση στο σχεδιασμό σύμφωνα με τις παραδεδεγμένες αρχές της εραλδικής.

Hengfors, Cintra, Kaedwen

Aedrin, Attre, Verden

 

 

 

Οι θυρεοί ως κρατικά σύμβολα

 

Σήμερα πολλά εθνόσημα και σημαίες χωρών προέρχονται από παλαιότερα εμβλήματα, θυρεούς και σημαίες που αποτελούν αντικείμενο μελέτης της εραλδικής. Συνήθως οι κρατικοί θυρεοί – εθνόσημα φανερώνουν και το πολίτευμα της χώρας. Π.χ. τα τρία πρώτα από τα ακόλουθα εθνόσημα είναι μοναρχίες.

 

Νορβηγία, Δανία, Σουηδία,

Φινλανδία, Γερμανία

 

· • ·

 

Στην πορεία του χρόνου, τα επίσημα σύμβολα του ελληνικού κράτους έχουν αλλάξει πολλές φορές. Το ελληνικό εθνόσημο υπέστη πολλές, μέχρι σήμερα, μεταβολές στο σχήμα και στις παραστάσεις μετά την πρώτη καθιέρωσή του, κυρίως εξαιτίας των πολιτειακών μεταβολών. Έχει ενδιαφέρον για τον μελετητή της ιστορίας, για τον επίδοξο συγγραφέα αλλά και για τον κάθε ενδιαφερόμενο για θέματα εραλδικής να παρατηρήσει την εξέλιξη των θυρεών σε σχέση με τις μεταβολές στο πολίτευμα.

 

· Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος ·

(1822 - 1827)

Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος ήταν το όνομα που είχαν υιοθετήσει οι διοικήσεις των επαναστατημένων Ελλήνων από το 1822 έως το 1827 για να περιγράψουν το ανεξάρτητο τμήμα της Ελλάδας, όσο αυτό δεν είχε αναγνωριστεί από τα άλλα κράτη, τα οποία συνέχιζαν να το θεωρούν τμήμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Σύμφωνα με το «Προσωρινό Πολίτευμα της Ελλάδος» του 1822 «Η σφραγίς της Διοικήσεως φέρει σημείον χαρακτηριστικόν την Αθηνάν μετά των συμβόλων της φρονήσεως»
Μετά τη Συνθήκη του Λονδίνου του 1827 και την ανακήρυξη της Ελλάδας ως ανεξάρτητο κράτος με κυβερνήτη τον Ιωάννη Καποδίστρια, από το 1828, η Κυβέρνηση Καποδίστρια σταμάτησε να χρησιμοποιεί το όνομα Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος και άρχισε να χρησιμοποιείται το όνομα Ελληνική Πολιτεία.

 

 

· Ελληνική Πολιτεία ·

(1828 - 1833)

Ελληνική Πολιτεία ονομαζόταν το ελληνικό κράτος κατά την περίοδο 1828-1832 μετά την περίοδο της διακυβέρνησης από τον Ιωάννη Καποδίστρια και μέχρι την έλευση του Όθωνα.

Το εθνόσημο έχει μέσα σε κύκλο Φοίνικα, το μυθολογικό πτηνό, με το σήμα του σταυρού από πάνω. Αριστερά του υπάρχουν ηλιακές ακτίνες. Περιβάλλεται από την κυκλική επιγραφή «Ελληνική Πολιτεία». Στο κάτω μέρος υπάρχει η χρονολογία της Ελληνικής Επανάστασης (αωκα = 1821).

Μόλις ήλθε ο Όθων και ανέλαβε τη διοίκηση του κράτους η Αντιβασιλεία, το κράτος ονομάστηκε Βασίλειο της Ελλάδος.

 

 

· Βασίλειον της Ελλάδος ·

(1833 - 1862)

Βασίλειον της Ελλάδος. Απόλυτη μοναρχία (1832 - 1843)
Η περίοδος της απόλυτης μοναρχίας του Βαυαρού Όθωνα (Otto de Wittelsbach).

Βασίλειον της Ελλάδος. Συνταγματική μοναρχία (1843 - 1862)
Μετά την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου, το πολίτευμα μετετράπη σε «Συνταγματική Μοναρχία».

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Όθωνα, το βασιλικό έμβλημα, με τα δυο στεφανωμένα λιοντάρια που κρατούσαν το θυρεό με το βασιλικό στέμμα, έγινε το εθνόσημο του κράτους.
Περιγραφή Θυρεού (Blazon of Arms): Azure, a cross couped argent, inescutcheon Bavaria

 

 

· Α' Βασιλευόμενη Δημοκρατία ·

(1862 – 1924)

Επανάσταση και κατάλυση της συνταγματικής μοναρχίας και μετάβαση στο πολίτευμα της Βασιλευομένης Δημοκρατίας με μονάρχη, πλέον, τον Δανό πρίγκιπα Γεώργιο – Χριστιανό – Γουλιέλμο της δυναστείας Schleswig – Holstein –Sønderburg – Glücksburg, ο οποίος ορκίσθηκε τον Οκτώβριο του 1863 ως Γεώργιος Α΄ «Βασιλεύς των Ελλήνων»

Περιγραφή Θυρεού (Blazon of Arms):

Azure a cross couped Argent an inescutcheon of Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg (simplified version): It features an escutcheon divided by the red and white cross of the Order of the Danneborg, the first quarter features the arms of Denmark (three crowned blue lions and nine hearts in yellow field). The second of Schleswig (two blue lions passant in yellow field). The third of Holstein (a silver nettle leaf). The fourth of Lauenburg (a golden horse's head). Upon it is an inescutcheon divided into two, the first features the red and yellow bars of Oldenburg, the second a golden cross on a blue field of Delmenhorst.

The escutcheon is then topped with a golden Royal Crown and rests on a golden pedestal and supported by two human figures representing the Greek mythological hero Herakles (Hercules), holding a wooden club and wearing the skin of the Nemean lion. The escutcheon is surrounded by the ribbon and cross of the Order of the Redeemer, the cross depicts Christ Pantocrator, surrounded by the order's motto: «Η ΔΕΞΙΑ ΣΟΥ ΧΕΙΡ, ΚΥΡΙΕ, ΔΕΔΟΞΑΣΤΑΙ ΕΝ ΙΣΧΥΙ» or «Thy right hand, O Lord, is become glorious in power» from Genesis, 15:6.

The motto of the Coat of arms and of the dynasty, depicted on a golden ribbon below the pedestal reads: «Ἰσχύς μου, ἡ ἀγάπη τοῦ λαοῦ» or «The people's love, my strength».

The coat of arms is then surrounded by a dark blue mantle and topped with another royal crown.

 

 

· Β' Προεδρευόμενη Ελληνική Δημοκρατία ·

(1924 – 1935)

Ο εθνικός διχασμός κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, ως αποτέλεσμα των συνεχών συγκρούσεων της πολιτικής ηγεσίας με το παλάτι, η μικρασιατική καταστροφή και η μεταβολή των γεωπολιτικών συνθηκών στη νοτιοανατολική Ευρώπη καθώς επίσης και η έλευση των προσφυγικών πληθυσμών στον ελλαδικό χώρο, οδήγησαν στην επανάσταση του Σεπτεμβρίου 1922 και, τελικώς, στην εγκαθίδρυση αβασίλευτου δημοκρατικού πολιτεύματος.

Η δεύτερη Ελληνική Δημοκρατία χαρακτηρίζει το δεύτερο μέρος στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας όπου δεν διοικήθηκε από βασιλιά, μαζί με τις συνελεύσεις και τις προσωρινές κυβερνήσεις της ελληνικής επανάστασης που θεωρούνται ως πρώτη Δημοκρατία.

Μετά την ανακήρυξη της δημοκρατίας το 1924 το εθνόσημο είχε απλή μορφή λευκού σταυρού πάνω σε γαλάζιο πλαίσιο.

Περιγραφή Θυρεού (Blazon of Arms): Azure a cross couped Argent

 

 

· Βασίλειον της Ελλάδος - Παλινόρθωση της μοναρχίας ·

(1935 – 1941)

Το 1935 ένα στρατιωτικό χτύπημα που ηγήθηκε από τον στρατηγό Γεώργιο Κονδύλη κατάργησε τη Δημοκρατία, και οργάνωσε ένα δημοψήφισμα που ενέκρινε την αποκατάσταση της μοναρχίας. Ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ επέστρεψε στη χώρα, όπου στη συνέχεια υποστήριξε το δικτατορικό καθεστώς του Μεταξά. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής εισβολής στην Ελλάδα το 1941, διέφυγε με την κυβέρνηση στην Αίγυπτο.

Ο βασιλικός θυρεός των Glücksburg τροποποιείται ελαφρώς, καθώς μέχρι τώρα χρησιμοποιούσε μια απλουστευμένη εκδοχή του θυρεού.

Περιγραφή Θυρεού (Blazon of Arms):

Azure a cross couped Argent an inescutcheon of Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg: Quarterly per a cross patee Argent fimbriated Gules, first quarter Or, three lions passant in pale Azure crowned and armed Or langued Gules, nine hearts Gules (for Denmark); second quarter Or, two lions passant in pale Azure armed Or langued Gules (for Schleswig); third quarter Azure, party per fess, in base per pale in chief three crowns Or (for the Kalmar Union), in dexter base a ram passant Argent armed and unguled Or (for the Faroe Islands), in sinister base a polar bear rampant Argent (for Greenland); fourth quarter per fess Or and Gules in chief a lion passant Azure armed Gules above nine hearts in fess 5 and 4 Gules (for the Goths), in base a dragon Or (for the Vandals). Overall an inescutcheon quarterly in the first quarter Argent a bordure indented Gules (for Holstein); second quarter Gules a swan Argent beaked, membered and gorged with a coronet Or (for Storman); third quarter Gules a mounted knight Argent (for Ditmarsie); fourth quarter Gules a horse’s head erased Or (for Lauenburg). Overall an inescutcheon parted per pale in dexter barry of 5 Or and Gules (for Oldenburg) and in sinister Azure a cross patee and fichee in base (for Delmenhorst).

The escutcheon is topped with a golden Royal Crown and rests on a golden pedestal and supported by two human figures representing the Greek mythological hero Herakles (Hercules), holding a wooden club and wearing the skin of the Nemean lion.

The escutcheon is surrounded by the ribbon and cross of the Order of the Redeemer, the cross depicts Christ Pantocrator, surrounded by the order's motto: «Η ΔΕΞΙΑ ΣΟΥ ΧΕΙΡ, ΚΥΡΙΕ, ΔΕΔΟΞΑΣΤΑΙ ΕΝ ΙΣΧΥΙ» or «Thy right hand, O Lord, is become glorious in power» from Genesis, 15:6.

The motto of the Coat of arms and of the dynasty, depicted on a golden ribbon below the pedestal reads: « Ἰσχύς μου, ἡ ἀγάπη τοῦ λαοῦ » or «The people's love, my strength».

The coat of arms is then surrounded by a dark blue mantle and topped with another royal crown.

 

 

· Γερμανική κατοχή ·

(1941 – 1944)

«Ελληνική Πολιτεία» κατά την περίοδο 1941-1944, ήταν το όνομα με το οποίο αυτο-αποκαλείτο το Ελληνικό Κράτος που τότε βρισκόταν κάτω από Κατοχή των Γερμανικών, Ιταλικών και Βουλγαρικών δυνάμεων.

Το 1941 η νόμιμη κυβέρνηση της χώρας, η κυβέρνηση Τσουδερού και ο Βασιλιάς Γεώργιος αρχικά κατέφυγαν στην Κρήτη στις 23 Απριλίου, μια εβδομάδα σχεδόν πριν την πτώση της Αθήνας στους Γερμανούς και ένα μήνα αργότερα, στις 24 Μαΐου, με την απώλεια της Κρήτης (Μάχη της Κρήτης), πέρασαν στην Αίγυπτο, δημιουργώντας την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση ή Κυβέρνηση του Καΐρου. Κατά την περίοδο αυτή τα ελληνικά εδάφη διοικήθηκαν από τις κυβερνήσεις που διορίστηκαν από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής της Ελλάδας.

 

 

· Βασίλειον της Ελλάδος ·

(1944 – 1967)

Ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ επέστρεψε στην Ελλάδα το 1946 και βασίλεψε μέχρι το θάνατό του το 1947. Τον βασιλιά Γεώργιο διαδέχθηκε ο μικρός αδελφός του, βασιλιάς Παύλος που βασίλεψε από το 1947 μέχρι το θάνατό του το 1964. Ο γιος του, βασιλιάς Κωνσταντίνος Β’ ήταν βασιλιάς έως ότου εξορίστηκε μετά από ένα αποτυχημένο αντίθετο χτύπημα ενάντια στη στρατιωτική δικτατορία τον Δεκέμβριο του 1967.

Εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ως εθνόσημο ο βασιλικός θυρεός των Glücksburg.

 

 

· Στρατιωτική Δικτατορία ·

(1967 – 1974)

Με την ονομασία Χούντα των Συνταγματαρχών ή Δικτατορία των Συνταγματαρχών, ή απλούστερα εκ του διεθνούς ισπανικού και λατινοαμερικάνικου όρου Χούντα καθιερώθηκε να χαρακτηρίζεται η περίοδος της δικτατορίας στην Ελλάδα που επικράτησε μετά το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών στις 21 Απριλίου 1967.
Η περίοδος αυτή φέρεται να κράτησε ημερολογιακά μέχρι τις 23 Ιουλίου 1974, δηλαδή "επτά χρόνια" (οι οκτώ τελευταίοι μήνες της οποίας είναι γνωστοί και ως Χούντα του Ιωαννίδη) εξ ου και η περίοδος αυτή αποκαλείται "επταετία".

Το σύμβολο του δικτατορικού καθεστώτος είναι ο φοίνικας με τον στρατιώτη. Μέχρι το 1973 όμως εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ο βασιλικός θυρεός ως εθνόσημο. Στη συνέχεια και μόλις για ένα χρόνο, μέχρι την πτώση του καθεστώτος, αντικαθίσταται από τον φοίνικα.

 

 

· Γ' Ελληνική Προεδρευόμενη Δημοκρατία ·

(1974 – σήμερα)

Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία ονομάζεται η περίοδος διακυβέρνησης του Ελληνικού κράτους από τη μεταπολίτευση (1974) μέχρι σήμερα και διαχωρίζεται ιστορικά από την περίοδο της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών (1967-1974). Θεωρείται τρίτη περίοδος της Ελληνικής Δημοκρατίας, με τη δεύτερη περίοδο να αφορά το πολιτικό καθεστώς της Ελλάδας από το 1924 ως το 1935 και ως πρώτη περίοδο τα χρόνια της επανάστασης του 1821 μέχρι την εγκαθίδρυσης της Βασιλείας του Όθωνα το 1832. Ο όρος "Μεταπολίτευση" (με την έννοια της αλλαγής πολιτεύματος) χρησιμοποιείται συνεκδοχικά και ως εναλλακτικός πολιτικός όρος για την ιστορική αυτή περίοδο (ιδίως για τα πρώτα της χρόνια).

Το εθνόσημο της Ελληνικής Δημοκρατίας αποτελείται από ένα κυανό θυρεό που σχηματίζει μία αιχμή στο μέσο της κάτω πλευράς του. Στη μέση ο θυρεός φέρει έναν λευκό σταυρό ο οποίος περιβάλλεται εξ ολοκλήρου από δύο κλαδιά δάφνης.

Σχεδιάστηκε από τον Κώστα Γραμματόπουλο, απόφοιτο και μετέπειτα καθηγητή της Ανωτάτης Σχολής Καλώς Τεχνών. Το εθνόσημο ορίστηκε το 1975 με τον Νόμο 48 (ΦΕΚ Α΄ 108/7.6.1975).

 

· • ·

 

Για περισσότερες πληροφορίες περί εραλδικής μπορείτε να επισκεφθείτε τον ακόλουθο, εξαιρετικό ιστότοπο.

http://www.internationalheraldry.com/

 

 

 

 

 

 

Edited February 7, 2020 by Philip Marlowe

[Ιρμάντα]

Πάρα πολύ χρήσιμο, ευχαριστούμε! Μου θυμίζει την ανάλογη εκδήλωση στο ΦantastiCon περί εραλδικής στον Τόλκιν. Ωστόσο ίσως πρέπει να μεταφερθεί στη Μυθοπλασία.

Edited February 7, 2020 by Ιρμάντα

[Philip Marlowe]

Σε ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια. Είναι αλήθεια ότι λόγω θεματικού εύρους θα ταίριαζε σε περισσότερες από μία ενότητες. Έχω βάλει πάντως σχετική παραπομπή και στην ενότητα Μυθοπλασία.

[Ιρμάντα]

3 minutes ago, Philip Marlowe said:

Σε ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια. Είναι αλήθεια ότι λόγω θεματικού εύρους θα ταίριαζε σε περισσότερες από μία ενότητες. Έχω βάλει πάντως σχετική παραπομπή και στην ενότητα Μυθοπλασία.

Όλα καλά, το μεταφέραμε. Πίστεψέ με, εδώ θα το δουν περισσότεροι. Και πάλι ευχαριστούμε που το μοιράστηκες!

Edited February 7, 2020 by Ιρμάντα