ARTICLE Έρωτας στη Λογοτεχνία Είδους

[Ιρμάντα]

Έρωτας στη Λογοτεχνία Είδους

 

So fair art thou, my bonnie lass,

   So deep in luve am I;

And I will luve thee still, my dear,

   Till a’ the seas gang dry.

(A Red, Red Rose, Robert Burns)

 

Τα πάντα είναι, ή πρέπει να είναι, ζήτημα προτεραιοτήτων. Το φλερτ, τα κομπλιμέντα, το βίαιο και απολαυστικό κουτούπωμα που θα ξεχάσουμε την επαύριον ή ένας ανεκπλήρωτος έρωτας που θα νοσταλγούμε ως τη στερνή μας ώρα ενδέχεται να μην είναι πάντα πρωτεύον ζήτημα. Όχι όταν κινδυνεύει ο κόσμος, ο γαλαξίας, η πηγή της αιώνιας μαγείας ή οτιδήποτε έχουμε επιλέξει ως διακύβευμα στην ιστορία μας. Κανείς δεν υποτιμά την αξία μιας καλής ερωτικής ιστορίας ή τη χρησιμότητά της. Εκείνο που πρέπει να εξετάζεται είναι πόσο απαραίτητο είναι το ρομάντζο στην ιστορία που αφηγείστε και επίσης πόσο χρόνο πρέπει να αφιερώσετε στην ανάλυσή του. Πόσο ρομάντζο επιτρέπεται σε μία ιστορία φαντασίας; Πόσο πρέπει να το αναλύσουμε; Πώς μπορούμε να το διαχειριστούμε, χωρίς να εκτροχιαστεί ολωσδιόλου η ιστορία μας;

 

Τι θέλουμε να δούμε:

·        Ρομάντζα που να μας πείθουν ότι οι ήρωες είναι όντως ερωτευμένοι. Πέρα από τη δεδομένη μαστοριά του συγγραφέα, τί άλλο χρειαζόμαστε για να το επιτύχουμε;

1.      Είναι καλό να προσδίδουμε αξιέραστες ποιότητες στους ήρωές μας, όχι πάντοτε σχετιζόμενες με την καλή εμφάνιση. Ένας ερωτεύσιμος άντρας δεν σημαίνει σώνει και ντε σλαβικά ζυγωματικά και (Θεός φυλάξοι) θεληματικό πηγούνι. Ένας ερωτεύσιμος άντρας μπορεί να είναι ευφυής, να έχει χιούμορ, να είναι καλόκαρδος και γενναιόδωρος ή να έχει κάποιο ξεχωριστό ταλέντο. Η εμφάνισή του δεν (πρέπει να) παίζει τον πρώτο ρόλο. Το αυτό ισχύει προφανώς και για τα δύο φύλα. Μια ευφυής επιστήμονας, μια καλόκαρδη μάγισσα ή ένα χαρισματικό υβρίδιο με τέσσερα μάτια μπορεί να είναι πρόσωπα πολύ πιο γοητευτικά από μια κενή τελειότητα. Ισχύει στη ζωή και πιστέψτε με, προσδίδει ρεαλισμό όταν το κάνουμε να ισχύει και στη λογοτεχνία.

2.      Αντίστοιχα, μπορεί οι ήρωές μας να έχουν τις αντίθετες ποιότητες. Να είναι κακοί, ματαιόδοξοι, βίαιοι, ζηλόφθονοι, ραδιούργοι. Ένα τέτοιο πρόσωπο αποτελεί πρόκληση για τον συγγραφέα: πρέπει να είναι πολύ μα πολύ καλά σμιλεμένο προκειμένου να καταστεί συμπαθές, πόσο μάλλον ερωτεύσιμο. Και όταν λέω ερωτεύσιμο εννοώ ότι το πρόσωπο αυτό είναι αρκετά γοητευτικό ώστε να αγαπηθεί, όχι να περάσει κάποιος λίγες νύχτες μαζί του μόνο και μόνο για να εξυπηρετηθεί η ροή της ιστορίας. Ένας καλά δομημένος κακός μπορεί να είναι πιο γοητευτικός από έναν καλό. Και εδώ όμως, τον πρώτο λόγο είναι καλύτερα να μην τον έχει η εμφάνιση αλλά το ταλέντο μας στη σκιαγράφηση του χαρακτήρα. Ένας στιβαρός τρισδιάστατος χαρακτήρας είναι ο ήρωας που θα καταφέρει να αγγίξει τον αναγνώστη, να τον κάνει να νιώσει πως είναι πραγματικός. Άρα οτιδήποτε κάνει ή σκεφτεί ο ήρωας αυτός, αφού έχει κερδίσει τον αναγνώστη, θα φανεί πολύ πιο πιστευτό και πειστικό.

3.      Ναι στα ερωτικά τρίγωνα, αλλά υπό όρους. Και μάλιστα πολύ αυστηρούς. Θέτουμε πάντα στον εαυτό μας (και στους beta readers μας) την εξής ερώτηση: πόσο χρήσιμο είναι εδώ αυτό το σχήμα; Τι προσφέρει; Μπορεί να λειτουργήσει η ιστορία χωρίς αυτό; Στη λογοτεχνία είδους, όπου συνήθως ο κόσμος πρέπει να σωθεί από μία εξωγήινη ή προαιώνια δαιμονική απειλή, είναι πιθανόν ένα ερωτικό τρίγωνο να μην μας είναι και πολύ χρήσιμο. Θα βαρύνει άσκοπα την ιστορία μας και θα αποπροσανατολίσει τον αναγνώστη. (Σε ένα μυθιστόρημα καταστάσεων, απεναντίας, μπορεί κάλλιστα να ταιριάζει, καθώς τέτοια μπερδέματα τείνουν να αποκαλύπτουν ενδιαφέρουσες πλευρές του ψυχισμού ενός ανθρώπου που διαφορετικά θα έμεναν στην αφάνεια.) Για τον ίδιο ακριβώς λόγο τα ερωτικά τρίγωνα δεν απαγορεύονται στη λογοτεχνία είδους. Έχει να κάνει με το πώς θα τα προσαρμόσουμε στον κορμό της ιστορίας μας. Έχει να κάνει με το κέντρο βάρους. Τι θέλουμε να φωτίσουμε; Τι θέλουμε να αποκαλύψουμε για τους ήρωές μας που δεν μπορεί να αποκαλυφθεί διαφορετικά;

4.      Δεν απαγορεύεται το ειδύλλιό μας να έχει καλό τέλος, αρκεί να μην είναι ιδιαιτέρως εύκολο. Να μην επιτυγχάνεται δηλαδή το happily ever after με προβλέψιμους τρόπους.

5.      Δεν απαγορεύεται να έχουμε ερωτικές σκηνές, σκηνές ζηλοτυπίας, θυμούς και ξεσπάσματα. Αλλά πάντα με μέτρο, ποτέ εις βάρος της κυρίως ιστορίας μας και κυρίως, να μην τραβάνε σε μάκρος.

 

Τι ΔΕΝ θέλουμε να δούμε;

·        Έχει σημασία αυτός που θα μας διαβάσει να μην αισθανθεί ότι τον προδίδουμε, ότι δηλαδή άλλη ιστορία του υποσχεθήκαμε και άλλη ιστορία του προκύπτει. Με άλλα λόγια, ένα ρομάντζο εκτός τόπου που θα φέρει τα πάνω κάτω ακριβώς στην πιο κρίσιμη κορύφωση της πλοκής μας είναι πιθανό να ξενίσει τον αναγνώστη μας περισσότερο, παρά να τον ενθουσιάσει. Εκτός αν η εισαγωγή του ρομαντικού στοιχείου γίνει τόσο εύστοχα και αριστοτεχνικά που να κάνει τον αναγνώστη μας να πιστέψει ότι αυτό περίμενε, αυτό ήθελε να διαβάσει από μιας αρχής.

1.      Αποφεύγουμε τον κεραυνοβόλο έρωτα. Εκτός και ο ήρωας βρίσκεται υπό την επήρεια κάποιας μαγείας ή ουσίας που να δικαιολογεί το άμεσο θεοστράβωμα. Ο κεραυνοβόλος έρωτας είναι μάλλον σπάνιος. Τα αισθήματα, όπως και οι ιοί, έχουν έναν άλφα χρόνο επώασης. Έτσι ένας έρωτας που πραγματικά να αξίζει την προσοχή του αναγνώστη, θέλει το χρόνο του.

2.      Αποφεύγουμε τα κλισέ. Ο ιππότης μπορεί να κοιμάται με την τσαχπίνα κόρη του πανδοχέα (που τον ερωτεύεται και αυτή, αν και ελαφρών ηθών) αλλά φυλάει τα αισθήματά του για την ανέγγιχτη κόρη του άρχοντα, την οποία είτε θα παντρευτεί είτε θα πεθάνει είτε θα τη θάψει (ανέγγιχτη εννοείται) επειδή τη σκότωσαν κάτι κακοί. Ακραίο το παράδειγμα; Έτσι νομίζετε. Σοβαρά, μην κάνετε τέτοια. Μην τα κάνετε.

3.      Αποφεύγουμε διαλόγους φορτωμένους στο συναισθηματισμό. Μια χαρά ταίριαζαν στον Ρωμαίο και την Ιουλιέττα, αλλά δεν είμαστε ο Σαίξπηρ και δεν ζούμε στην εποχή των εραστών της Βερόνας (ούτε του Σαίξπηρ.) Δύσκολα ένας τέτοιος διάλογος θα προσφέρει κάτι στην ιστορία μας. Επίσης είναι ένα είδος γραφής εξαιρετικά δύσκολο στο χειρισμό του και είναι καλύτερα να μην καταπιαστούμε.

4.      Αποφεύγουμε να βάζουμε υπερβολικά εμπόδια στο δρόμο του ζευγαριού. Ειδικά αν δεν έχουν κανένα λόγο ύπαρξης πέρα από το να μας κάνουν να τους λυπηθούμε. Ειδικά αν είναι βλακώδη, προχειροφτιαγμένα, αδικαιολόγητα. Στη λογοτεχνία είδους τουλάχιστον οφείλουμε τα εμπόδια που βάζουμε στο δρόμο των μοιραίων εραστών μας να εξυπηρετούν και κάποιον άλλο σκοπό. Να υφίστανται πειστικά, να αποτελούν οργανικό κομμάτι της ιστορίας μας. Και εδώ όπως και σε ό,τι γράφετε, να θυμάστε το χρυσό κανόνα: Αυτό που γράφω εδώ πόσο απαραίτητο είναι; Τι προσφέρει; Υπάρχει καλύτερος τρόπος να επικοινωνήσω αυτήν την πληροφορία στον αναγνώστη μου;

5.      Αποφεύγουμε τις παρεξηγήσεις. Ανοησίες και ασυνεννοησίες που μπορούν να λυθούν με δέκα λεπτά ήρεμης συζήτησης και που μας κάνουν να αμφισβητούμε την ευφυία των ηρώων, του συγγραφέα και φυσικά τη δική μας, που εξακολουθούμε να τον διαβάζουμε.

6.      Αποφεύγουμε τις συμπτώσεις προκειμένου να βρεθούν μαζί οι ήρωές μας. Ή τις συμπτώσεις που τους αναγκάζουν να μείνουν χώρια. Μία σύμπτωση επιτρέπεται όταν είναι σπάνια. Οι υπερβολικές συμπτώσεις δείχνουν απλώς ότι βαρεθήκαμε να σκεφτούμε μία μέθοδο πιο πειστική.

7.      Ένας ήρωας δεν είναι απαραίτητο να αλλάζει ολοκληρωτικά, σε σημείο του να μην τον αναγνωρίζουμε πια, όταν ερωτεύεται. Μια γυναίκα που δεν θέλει να κάνει οικογένεια δεν θα αρχίσει να το θέλει επειδή με κάποιον τσιμπήθηκε και είδε το φως το αληθινό.  Ένας άντρας που θέλει να ζήσει ρέμπελος δεν θα αποφασίσει να νοικοκυρευτεί επειδή κοιμήθηκε με μια νοστιμούλα, εκτός αν το επιθυμούσε ανέκαθεν (να νοικοκυρευτεί.)

8.      Κάθε ερωτική περιπέτεια δεν είναι υποχρεωτικό να οδηγεί σε αναπάντεχα αληθινό έρωτα. Μπορεί η ηρωίδα να κοιμηθεί με κάποιον για να περάσουν όμορφα και οι δύο, και, ναι, δεν είναι κολάσιμο να μην καταλήξουν μαζί.

9.      Δεν είναι υποχρεωτικό να οδηγεί σε love story κάθε μεγάλη έχθρα, βεντέτα, διχόνοια.

10.   Κατά προτίμηση, αφήστε και τις αιμομιξίες κατά μέρος. Ιδιαίτερα εκείνες που προκύπτουν εν τραγική αγνοία των ηρώων και, ω, Θεοί, πώς θα το αντιμετωπίσουν κατόπιν οι ήρωές μας. Εκτός και θέλετε να γράψετε τραγωδία. Αν θέλετε να γράψετε τραγωδία, βεβαιωθείτε ότι μπορείτε.

11.   Δεν θέλουμε αφύσικα δραματικές αλλαγές στους χαρακτήρες που συμπαθήσαμε. Δεν θέλουμε να δούμε μια αποστολή, μια γραμμή δράσης, ένα plot/subplot που αγαπάμε να τινάζονται στον αέρα επειδή ο/η χ ερωτεύτηκε τον/την ψ. Ή, σωστότερα: για να συμβούν αυτά τα πράγματα πρέπει να τα εισάγετε ως ανατροπές, που με κάποιο τρόπο να προωθούν την ιστορία αντί να την μπλοκάρουν.

 

 

Edited August 16, 2021 by Ιρμάντα