ARTICLE Διήγημα vs Μυθιστόρημα - The Long and Short of It

[Ιρμάντα]

Υπάρχει άραγε διαφορά μεταξύ διηγήματος και μυθιστορήματος; Και φυσικά, δεν αναφερόμαστε (μόνο) στον αριθμό των λέξεων.

 

Πώς γράφουμε ένα διήγημα; Με ποιες τεχνικές αναλύουμε έναν χαρακτήρα στην περιορισμένη έκταση ενός διηγήματος; Τι σημαίνει πολυλογία σε ένα διήγημα; Και πως θα χτίσουμε τις περιγραφές μας σε ένα μικρό κείμενο;

Διήγημα, dos & don'ts.
 

Εντάξει, όλοι από κάπου πρέπει να αρχίσουμε. Όταν είσαι άπειρος/ άπειρη, αρχάριος, αδιάβαστος, αδέξιος, ανυπόμονος, τέλος πάντων όλα τα στερητικά άλφα, είναι (ίσως) ευκολότερο να ξεκινήσεις τη συγγραφική σου καριέρα με ένα διήγημα. Όπως και να έχει, δυο και τρεις χιλιάδες λέξεις κουμαντάρονται ευκολότερα από εκατό ή εκατόν είκοσι χιλιάδες. Γεννάται βεβαίως το ερώτημα: τι και τι θα προλάβουμε να βάλουμε μέσα σε αυτές τις τρεις χιλιάδες λέξεις; Η απάντηση θα μπορούσε να είναι: τα πάντα, αλλά με μέτρο. Και τι σημαίνει μέτρο, εδώ;

1.    Περιγραφή/κοσμοπλασία/σκηνικό. Φυσικά και πρέπει να υπάρχει. Σε λίγες σειρές πρέπει να βρούμε τρόπο να δώσουμε τόπο και χρόνο, ή ίσως με διάσπαρτες φράσεις μέσα στην αφήγησή μας. το διήγημα μοιάζει σε αυτό με την ποίηση: απαιτεί να φιλτράρουμε, ξανά και ξανά, το λόγο μας. Βρείτε τρόπους να εντάξετε τις περιγραφές σας μέσα στους διαλόγους, ή σε διάφορα σημεία του κειμένου σας. Μία πόλη δεν είναι ανάγκη να την περιγράψετε σε τρεις παραγράφους από την αρχή με κάθε λεπτομέρεια. Αρκούν δυο ή τρεις γραμμές, κι έπειτα κάποιες σκόρπιες φράσεις που θα τις κεντήσετε με τέχνη όσο ο ήρωας περιπλανιέται εντός της, ή κάποιο κουτσομπολιό που θα ακούσει στην ταβέρνα ή στον ράφτη, ή δυο κουβέντες που θα ανταλλάξει με τον φρουρό, με τον ζητιάνο, με τον έμπορο. Γενικά σταθείτε μόνο στα απολύτως απαραίτητα. Αυτά που πρέπει να αποδοθούν για να γίνει κατανοητό το κείμενό σας και για να σκιαγραφηθεί το πλαίσιο της δράσης σας. Δεν μας νοιάζει πόσοι κρατούμενοι υπάρχουν στα μπουντρούμια του τάδε άρχοντα και γιατί φυλακίστηκε ο καθένας, αλλά μας νοιάζει για πόσα χρυσά έχει επικηρύξει ο άρχοντας αυτός το κεφάλι του ήρωά μας.

2.    Χαρακτήρες. Πρέπει να τους συμπαθήσουμε, αλλιώς δεν θα μας νοιάζει ό,τι και να πάθουν. Δεν θα μας ενδιαφέρει να διαβάσουμε για αυτούς οτιδήποτε. Δεν θα σκοτιστούμε αν τους φάει ένας δράκος, ένα ζόμπι ή το άλιεν. Πώς όμως μπορεί να γίνει συμπαθής ένας χαρακτήρας, αν όχι με την συνεχή τριβή; Πολλοί αρχάριοι συγγραφείς έχουν την τάση να «τρώνε» παραγράφους ολόκληρες σε αναδρομές στο παρελθόν ενός ήρωα, προκειμένου να τον καταστήσουν οικείο. Προσπαθούν να διαφωτίσουν τα κίνητρα του ήρωά τους ή τις συνθήκες που τον έχουν πλάσει σε αυτό που είναι σήμερα. Τούτο δεν είναι λάθος, αλλά δεν μπορεί να συμβαίνει χωρίς αίσθημα έκτασης. Η λέξη κλειδί σε ένα διήγημα είναι το μέτρο, η ισορροπία. Μία ή δύο προτάσεις είναι συχνά αρκετές για να περιγράψουν έναν ήρωα. Αν είναι κεντρικός ίσως χρειαστεί μία παράγραφος, αλλά μέχρις εκεί. Εκτός και το κέντρο βάρος του διηγήματος που γράφουμε είναι η εξέλιξη ενός χαρακτήρα, ο αναγνώστης δεν ενδιαφέρεται να βασανιστεί δέκα σελίδες για να μάθει όλα τα παιδικά τραύματα του ήρωά μας, την κάθε μία ανεκπλήρωτη αγάπη του και το αν τον κακοποιούσε ο ιερέας της τάδε πολυκέφαλης θεότητας ως παιδί. Δεν ενδιαφέρεται να τον μπουκώσουμε στις τελευταίες δύο σελίδες με περισσότερη δράση από όση μπορεί να χωρέσει το κεφάλι του. Θα αναλύσουμε περαιτέρω το παρελθόν του αν και μόνο αν έχει απόλυτη σχέση με την εξέλιξη της ιστορίας μας, αν δηλαδή αποτελεί νευραλγικό κομμάτι της. Μία ιστορία εκδίκησης πιθανώς χρειάζεται κάμποσες αναδρομές, καθώς πρέπει να μάθουμε ακριβώς τι είναι αυτό που έπαθε κάποιος και θέλει τώρα να εκδικηθεί. Αλλά ένας κομπογιαννίτης μάγος που πέφτει στα νύχια ενός αληθινού δεν είναι καθόλου ανάγκη να μάθουμε τα σώψυχά του πριν αναμετρηθεί με το πεπρωμένο του.

3.    Πλοκή. Μην χάνετε χρόνο στην αρχή με περιγραφές, αναδρομές και τοποθέτηση χαρακτήρων (βλέπε παράγραφος 1 και 2) και στριμώχνετε όλα τα γεγονότα στις τελευταίες παραγράφους. Το διήγημα δείχνει άνισο και χωρίς αρμονία, δείχνει σπασμένο σε κομμάτια. Οπότε μπορεί να λάβουμε μία κριτική του στυλ στο πρώτο μισό, αυτό, στο δεύτερο μισό, εκείνο. Το διήγημα πρέπει να έχει σώμα ενιαίο. Μπορεί να έχει παραγράφους, ακόμη και αριθμημένα κεφάλαια, αλλά πρέπει να είναι ενιαίο. Δεν μπορεί κανένα κομμάτι του να υπερτερεί του άλλου. Επίσης ο ρυθμός πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο στρωτός. Διαφορετικά, σε κάποια σημεία ο αναγνώστης θα νιώθει να βαριέται και το αφήγημά μας θα κάνει «κοιλιά» ενώ σε άλλα θα τον κάνουμε να λαχανιάζει και να ζαλίζεται από τις απανωτές εναλλαγές. Ο αναγνώστης πρέπει σε κάθε περίπτωση να καταλαβαίνει τι γράφουμε. Η πλοκή πρέπει να έχει χώρο να αναπνεύσει. Οι συνεχείς ανατροπές και η καταιγιστική δράση όταν στριμώχνονται μοιάζουν περισσότερο με ασυναρτησία και λιγότερο με αφήγηση. Να θυμάστε ότι ένα διήγημα πρέπει να προλάβει να μας πει την ιστορία του, πριν τελειώσει. Δεν είναι απαραίτητο να κάνουμε επίδειξη της λογοτεχνικής μας δεινότητας σε δαντελωτές περιγραφές που τις γράφουμε και μετά μας φαίνονται υπέροχες και είναι τεράστιο κρίμα να τις διαγράψουμε. Να σκέφτεστε πόσο χώρο θα κλέψουν από την ουσιαστική σας πλοκή. Να μην ξεχνάτε ποια ακριβώς έκταση θέλετε να δώσετε στο διήγημά σας. Να μην το ξεχνάτε στιγμή, γιατί θα πλατειάσετε στην αρχή και μετά θα τρέχετε να συμμαζέψετε τα ασυμμάζευτα (been there.)

4.    Διάλογοι. Ναι, οι διάλογοι είναι παντού απαραίτητοι. Οι διάλογοι δίνουν φωνή, άρα ψυχή, στους χάρτινους ήρωές μας. Οι διάλογοι σε ένα διήγημα πρέπει να γράφονται με φειδώ και να είναι επί της ουσίας, περισσότερο ίσως από οτιδήποτε άλλο. Δεν υπάρχει χώρος για κουβεντούλα γνωριμίας εδώ. Το διαλογικό μέρος προσδίδει ζωντάνια και μπορεί να αποτελέσει όαση για τον αναγνώστη εν μέσω περιγραφών, ή σκηνών δράσης. Αλλά επειδή ο χώρος είναι περιορισμένος πρέπει πάντα, ή στο μεγαλύτερο κομμάτι τους, να αποδίδουν μία πληροφορία. Και μάλιστα, να την αποδίδουν με πιο άμεσο και πιο εύληπτο τρόπο από ότι θα το έκανε μία περιγραφή, ή μία αναδρομή. Αν όχι, δεν έχουμε λόγο να προτιμήσουμε αυτό το μέσο.

5.    Να θυμάστε ότι το διήγημα έχει άλλου είδους δυσκολίες από ένα μυθιστόρημα. Ισχύει ότι ίσως είναι ευκολότερο να αρχίσει κάποιος την καριέρα του με κάποιο μικρής έκτασης κείμενο παρά με ένα πολυσέλιδο έργο. Ωστόσο, το διήγημα πρέπει, σε μικρό χρόνο και χώρο, να μεταδώσει συγκίνηση, εντυπώσεις, σασπένς, ψυχαγωγία, ει δυνατόν προβληματισμό και πρωτοτυπία εκεί που το μυθιστόρημα έχει (σχετικά με το διήγημα πάντα) άπειρο χρόνο και χώρο να το πράξει. Δεν έπεται ότι ένα διήγημα θα είναι σώνει και ντε ευκολότερο εγχείρημα. Συνήθως είναι, λόγω έκτασης, αλλά στην ίδια του την έκταση έγκειται η δυσκολία του.

 

Edited May 8, 2021 by Ιρμάντα

[WILLIAM]

Πολύ σωστά όλα αυτά αγαπητή μας δασκάλα. 

Και το πιο σοφό ήταν το τελείωμα, είναι τρομερά δύσκολο να χωρέσεις μια ιστορία σε τόσο μικρό χώρο. Προσωπικά έχω καταλήξει ότι το μίνιμουμ για μια πλοκή μου να την πω άνετα και άρτια είναι περίπου στις 10000 λέξεις οπότε μετά δεν το λες και διήγημα πια.

[Ιρμάντα]

Prince @WILLIAM, υπάρχουν άνθρωποι που δεν μπορούν να γράψουν διήγημα. Με την καμία.  Ενδεχομένως να δείχνει ευκολότερο, λιγότερο χρονοβόρο, λιγότερο απαιτητικό, αλλά δεν είναι ακριβώς έτσι.

[journey]

κυρία Ιρμάντα γειά σας!  Καταπληκτικό το άρθρο σας! Παρακαλώ ,

-από πού ν΄ αρχίσω να διαβάζω το σαίτ? γενικώς, πληροφορίες για συγγραφή. Θα συστήνατε σεμινάρια συγγραφής?

-Τα διήγημα εκδίδεται μόνο του ως ένα μικρό βιβλίο? δύο ή τρία μαζί ? 

-Σκέφτομαι ίσως κάποτε να τολμήσω. 'Εχω 4-5 σελιδίτσες στον υπολογιστή μου για αρχή, πολύ αρχή...αλλά! ... ντρέπομαι να βάλω το υπερφυσικό μέσα... μήπως και τα κάνω θάλασσα και γίνει κωμικό... Σωστά το σκέφτομαι είναι η ιδέα μου?Υπάρχει όριο; τεχνική; Θεωρείτε πώς ο συγγραφέας κάνει το υπερφυσικό πιστευτό, σοβαρό, δραματικό; ή το υπεφυσικό απλά έχει το ¨ειδικό¨ κοινό που το προτιμάει ;

-Και τί είναι το: 75η συνάντηση ΛΑΦ 04 September 2021 6:30 PM ????

[Ιρμάντα]

Μπορείς να τσεκάρεις τα μαθήματά μας στο learning φίλτατε @journey. Προσεχώς θα είναι ξανά σε λειτουργία, αλλά μπορείς να μπεις και να δεις, να πεεριηγηθείς λίγο στην πλατφόρμα.

Τώρα, από πού να αρχίσεις; Χμ. Ξεκίνα με τα subforums Γραφή και Μυθοπλασία και δες ό,τι άρθρο υπάρχει εκεί. Επίσης συστήνω και τη βιβλιοθήκη μας, για να δεις διηγήματα μελών. Να είσαι καλά και καλώς όρισες.

P.S. Κυρία Ιρμάντα; Δεν το έχω ξανακούσει. Έχει το γοούστο του αλλά Ιρμάντα σκέτο μια χαρά είναι!

[Ιρμάντα]

Επίσης @journey, η 75η συνάντηση ΛΑΦ αφορά σε συνάντηση της Λέσχης Ανάγνωσης Φανταστικού του φορουμ. Για περισσότερα, στείλε πμ στον σύντροφο @NargathrodΜπορεί να σε ενδιαφέρει και να γίνεις μέλος αν θες.

Edited August 25, 2021 by Ιρμάντα