ARTICLE Alter Ego -Ο συγγραφέας στον καθρέφτη

[Ιρμάντα]

 

Επιτρέπεται; Επιβάλλεται; Είναι φυσιολογικό;

Όπως καταλαβαίνετε, τα έργα μας είναι τα παιδιά μας και τα παιδιά μοιάζουν στους γονείς τους. Είναι πιθανώς δύσκολο να φτιάξουμε έναν χαρακτήρα από υλικά που μας είναι ολότελα άγνωστα. Τα έργα μας θα έχουν κάτι από μας. Ένα πρόσωπο, συνήθως ο κεντρικός ήρωας, είμαστε εμείς. Συχνά θα βρείτε επίσης τον όρο alter ego να αναφέρεται σε μία πλαστή ταυτότητα, ένα ψευδώνυμο που μπορεί να υιοθετήσει ένας εσωστρεφής συγγραφέας που δεν επιθυμεί να τραβήξει επάνω του την προσοχή ή που έχει ήδη καταξιωθεί σε ένα είδος και του φαίνεται ασύμφορο να μεταπηδήσει ανοιχτά σε ένα άλλο (Βλέπε Robert Galbraith, aka JK Rowling). Το είδος του alter ego που εξετάζουμε εδώ είναι το πνευματικό μας τέκνο, που μας μοιάζει, που το έχουμε φορτώσει με τα απωθημένα μας και το έχουμε προικίσει με όσα χαρίσματα έχουμε ή πιστεύουμε πως έχουμε. Το πρόσωπο που το όνομά του μπορεί να θυμίζει το δικό μας, που μπορεί να έχει παρόμοια όνειρα με μας, να έχει κάνει ανάλογες σπουδές. Το πρόσωπο που εκφράζει παρόμοια ιδεολογία με τη δική μας. Το αγαπημένο παιδί μας.

Είναι απαραίτητο αυτό;

Θα λέγαμε πως όχι, αλλά είναι απολύτως φυσιολογικό. Επίσης είναι πιο συνηθισμένο σε εφηβικές ηλικίες, κατά τα πρώτα δηλαδή συγγραφικά μας σκιρτήματα, να σκαρώσουμε έναν ήρωα ή μία ηρωίδα που να αντιμετωπίζει τα προβλήματά μας και παράλληλα να έχει όσα δεν έχουμε, να τολμάει όσα δεν τολμάμε, να ζει όπως θα θέλαμε (αλλά δεν μπορούμε) να ζήσουμε. Κατά κάποιον τρόπο τέτοιου είδους alter egos παρέχουν ένα είδος ψυχανάλυσης. Ο δημιουργός διοχετεύει πολλά από τα σκοτάδια του στις σελίδες και ο μπερδεμένος κόσμος γύρω του γίνεται ξαφνικά ευκολότερος, αποκτά νόημα. Μέσα από αυτή την απελευθερωτική διαδικασία μπορεί να γεννηθεί ένας αυθεντικός δημιουργός, να ανακαλύψει δηλαδή κάποιος το ταλέντο του, ή και όχι: πάντως, σίγουρα, θα έχει ωφελήσει πολύ τον εαυτό του. Αυτού του είδους η γραφή πηγαίνει ουσιαστικά ένα βήμα παραπέρα από το προσωπικό ημερολόγιο.

Μεγαλώνοντας, μπορεί να συνεχίσουμε να γράφουμε. Έχω πει/ γράψει αλλού: ο συγγραφέας μοιάζει με τον ηθοποιό σε αυτό: του επιτρέπεται να ζει περισσότερες από μία ζωές. Αυτό κατά την άποψή μου καθιστά τα συγκεκριμένα επαγγέλματα, (αν μπορεί να αποκαλέσει κάποιος τη συγγραφή στην Ελλάδα επάγγελμα) εξαιρετικά γοητευτικά. Και προνομιούχα. Πλουτίζουν τη ζωή με εμπειρίες που αλλιώς ίσως δεν προφταίναμε να απολαύσουμε. Άρα λοιπόν, σαφώς και επιτρέπεται να εξακολουθήσουμε να τοποθετούμε τους εαυτούς μας μέσα στις ιστορίες μας. Ένα ταξίδι που ποτέ δεν θα μπορέσουμε εκ των πραγμάτων να κάνουμε (για παράδειγμα, στη Σελήνη ή στον Άδη) μία περιπέτεια που δεν είναι δυνατόν να βιώσουμε (σε ένα φανταστικό, γεμάτο ξωτικά και δράκους σύμπαν) ένα αστυνομικό μυστήριο που κανείς δεν θα μας εμπιστευτεί να λύσουμε, όλα αυτά γίνονται ξαφνικά προσβάσιμα μέσω της συγγραφής. Δεν χρειάζεται να δοκιμάσει κανείς ουσίες για να βρεθεί ανάμεσα σε αγγέλους και δαίμονες, η φαντασία του το επιτρέπει.

Συχνά δε αυτό μπορεί να βοηθήσει να ξεπεραστούν συγκεκριμένα απωθημένα που μπορεί να έχει κάποιος, να απαντηθούν ενοχλητικά ζητήματα του στυλ τι θα γινόταν αν. (Αχ αυτό το αν).

Όλοι μετανιώνουμε για πράγματα και όλοι θεωρούμε ότι κάποτε, σε ένα συγκριμένο σταυροδρόμι της ζωής μας, πήραμε ενδεχομένως τη λιγότερο σωστή απόφαση και ότι θα ήταν ίσως διαφορετικό το παρόν μας αν, τότε, είχαμε επιλέξει κάτι διαφορετικό. Το απεγνωσμένο αυτό ερώτημα που μπορεί να μας τριβελίζει το νου έρχεται να το απαντήσει η φαντασία μας. Ο ήρωάς μας καλείται να αντιμετωπίσει ένα παρόμοιο δίλημμα με κείνο το δικό μας και παίρνει εντέλει απόφαση διαφορετική. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει πόσο κοντά θα είναι αυτή η εκδοχή στην πιθανή πραγματικότητα, αλλά αυτό δεν έχει και τόση σημασία. Όπως επίσης δεν έχει σημασία σε αυτή την περίπτωση αν ο ήρωας που θα τραβήξει επάνω του τα βάσανά μας είναι πανομοιότυπος με μας, αν έχει ίδιες έξεις με μας, αν είναι αναγνωρίσιμος. Μάλιστα, ειδικά όταν πρόκειται για κάποιο απωθημένο, πολλοί δημιουργοί θεωρούν ασφαλέστερο να φτιάχνουν τους ήρωές τους στον αντίποδα της δικής τους προσωπικότητας.

Πέρα από τα παραπάνω υπάρχει πάντα και η περίπτωση της πολιτικοποιημένης συγγραφής, ή της γραφής που γίνεται για να υποστηρίξει την ιδεολογία του συγγραφέα, τις ιστορικές εκτιμήσεις του, τα πιστεύω του. Εδώ ο δημιουργός δεν κάνει καμία προσπάθεια να κρυφτεί, γιατί και ο σκοπός του είναι συγκεκριμένος και ολοφάνερος. Επιθυμεί να διδάξει, σε ακραίες περιπτώσεις να προσηλυτίσει ή πάντως να «φωτίσει» τον κόσμο με ό,τι εκείνος εννοεί ορθό. Είτε να αναθεωρήσει μία ιστορική περίοδο ή ένα γεγονός που πιστεύει ότι παρερμηνεύτηκε ή ότι υπάρχουν πλευρές του που δεν μελετήθηκαν, είτε να καταθέσει την αντίληψή του για συγκεκριμένα κοινωνικά, πολιτικά ή ψυχολογικά φαινόμενα.

Στις περιπτώσεις που τέτοιου είδους «διδαχή» δεν γίνεται μέσω μιας πραγματείας ή μίας μελέτης αλλά μέσω ενός μυθιστορήματος, θα παρατηρήσουμε ότι συχνά ο ήρωας μπορεί να μοιράζεται κοινές πεποιθήσεις με το συγγραφέα, καμιά φορά κοινές σπουδές ή παρόμοια ζωή. Η ιδεολογία και η σκέψη του Ζολά «κραυγάζουν» μέσα από την ιδεολογία και τις σκέψεις του Ετιέν Λαντιέ στο Ζερμινάλ, όσο και η πολιτική τοποθέτηση του Ουγκώ μέσα από την «ναπολεόντεια αφύπνιση» που βιώνει ο Μάριος στους Άθλιους. Ο Μπρεχτ γράφει βαθιά στρατευμένο θέατρο και το θεωρεί καθήκον του και ο Φραντς Κάφκα είναι όχι ένας, αλλά πιθανώς όλοι του οι ήρωες (που είμαστε όλοι εμείς).  Σε άλλες περιπτώσεις θα παρατηρήσετε πρωτοπρόσωπη αφήγηση όταν ο συγγραφέας ταυτίζεται με τον ήρωά του. Μπορεί ακόμη να υπάρχουν κοινά περιστατικά στις ζωές του ήρωα και του δημιουργού του, απλούστερα από τη συμμετοχή σε μια μάχη ή μια επανάσταση, αλλά ωστόσο αρκετά αναγνωρίσιμα. Στα βιβλία του Καζαντζάκη, όπου δεν υπάρχει ο ανεκδιήγητος πατέρας του υπάρχει ο ίδιος και ο ασταμάτητος αγώνας του με μια προσωπική του πνευματικότητα. Αρετές και ελαττώματα του συγγραφέα είναι εμφανέστατα και αναγνωρίσιμα παντού. Κάποιοι άλλοι, ακόμη λιγότερο ευπρεπείς, δεν διστάζουν να δώσουν στους ήρωές τους ακόμη και το όνομά τους. Κάποιοι «περνούν» από το έργο τους μόνο για μία ή δυο σκηνές. Κάποιοι βάζουν κάτι ή πολλά από τον εαυτό τους σε περισσότερους από έναν χαρακτήρες. Κάποιοι κρατούν το ρόλο του παντογνώστη αφηγητή, αν και ο ουσιαστικός ήρωας είναι άλλο πρόσωπο (Βλέπε πάλι Καζαντζάκη στο Βίο και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά). Κάποιοι πλάθουν τόσο τέλεια τα alter egos τους και τα παραχαϊδεύουν τόσο πολύ (είναι πανέξυπνοι -πανέμορφοι- τίποτα και κανείς δεν τους ξεφεύγει) που ο αναγνώστης νιώθει να απωθείται από την ατσαλάκωτη υπεροχή τους.

Θα μπορούσαμε να αριθμήσουμε πλήθος άλλων περιπτώσεων, όπου ο συγγραφέας προβάλλει τον εαυτό του στο κείμενό του, το κρυφό του μαράζι, το μεράκι του. Κατά τη γνώμη μου, κάποιες φορές μπορεί να γίνει και αυθόρμητα, ασυνείδητα. Είναι φυσιολογικό, είναι επιτρεπτό μέσα πάντα στα όρια του καλού γούστου και είναι μάλλον θεραπευτικό. Σκεφτείτε, ο Στήβεν Κινγκ δεν πρόκειται ποτέ να βιαιοπραγήσει/ βασανίσει/ εγκληματήσει/ ασελγήσει κατά τον τρόπο που το κάνουν οι ήρωές του. Ένας από τους (πολλούς, είμαι σίγουρη) λόγους που αυτό δεν θα συμβεί είναι ότι όλα τα βίαια ένστικτα που ενδεχομένως να υπάρχουν στην ψυχή του (σε κάθε ανθρώπινη ψυχή) έχουν όλα τους ικανοποιηθεί με τον ακίνδυνο τρόπο της συγγραφής. Έχουν βγει στο φως, έχουν εκδηλωθεί, έχουν ξορκιστεί.

 

[Art: Mirror, 25kartinok]

[Drake Ramore]

Αν οι ήρωες μου είναι το alter ego μου...την έχω πολύ άσχημα!😄

[Ιρμάντα]

1 hour ago, Drake Ramore said:

Αν οι ήρωες μου είναι το alter ego μου...την έχω πολύ άσχημα!😄

Για serial killers γράφεις;;;;

[Drake Ramore]

On 9/3/2021 at 8:57 PM, Ιρμάντα said:

Για serial killers γράφεις;;;;

Γενικά, σκοτεινά πράγματα

Όλο και κάτι θα έχει μείνει εδω μέσα για να πάρεις μια ιδέα.

[Keravnoulhs]

Πάντα θεωρούσα ότι ο πυρήνας κάθε χαρακτήρα έχει μια δικιά μας αλήθεια. Κάτι δικό μας, του χαρακτήρα μας, ή κάτι που έχουμε βιώσει. Σε κάθε περίπτωση είτε εσωτερικό χαρακτηριστικό είτε χαρακτηριστικό άλλου, είναι δικό μας γιατί μια συμπεριφορά κάποιου ο καθένας την αντιλαμβάνεται λίγο διαφορετικά. Ενδεχομένως τις πράξεις κάποιου 2 άτομα να τις ερμήνευαν διαφορετικά. Τα παιδιά μπορεί να μοιάζουν μεταξύ τους, μπορεί και όχι. Το οξυζενέ και το νερό αποτελούνται και τα 2 από υδρογόνο και οξυγόνο. Αλλά είναι τόσο διαορετικές ενώσεις. Ξέρω μια τύπισα που γράφει κάτι νουβελορομάντζα όπου πάντα μια πανέμορφη αλλά ταλαιπωρημένη κοπέλα γνωρίζει έναν πανέμορφο τύπο που την πολιορκεί αλλά πάντα υπάρχει και κάποιος ακόμα.

[WILLIAM]

Είναι και κάτι που δουλεύει στο είδος αυτό και συνηθίζεται. 

Εκεί παίζουν με άλλα στοιχεία αλλά χρησιμοποιούν πολλές φορές στερεοτυπικούς χαρακτήρες που λένε την ιστορία που θέλουν.