Ο Κήπος των Κομμένων Ρόδων - Αλέξανδρος Τριανταφύλλου

[Baldwin the Victorius]

Τα γενέθλια του διαδόχου φέρνουν τη βασιλική οικογένεια ξανά στο ανάκτορο των Ρόδων για ένα τελευταίο γεύμα. Την επόμενη ημέρα ο κόσμος θα είναι τελείως διαφορετικός. Η σκιά του παρελθόντος καλύπτει το βασίλειο της Νοράντιας. Η νεαρή βαρόνη του Μαντάνο αρχίζει ένα ταξίδι με προορισμό τα πέρατα του κόσμου, ψάχνοντας απαντήσεις. Ο δρόμος της είναι στρωμένος με κάθε λογής δυσκολία. Θα καταφέρει να φτάσει στον τελικό προορισμό της;

 

Ο Κήπος των Κομμένων Ρόδων είναι το πρώτο βιβλίο του Αλέξανδρου Τριανταφυλλίδη και αποτελεί μέρος μίας σειράς. Διάβασα το βιβλίο με επιφύλαξη μιας και τόσα πολλά βιβλία Ελλήνων συγγραφεών του φανταστικού που έχω διαβάσει είναι στην καλύτερη μετριότητες. Εν τούτοις επειδή το βιβλίο αποτελεί την πρώτη προσπάθεια για συγγραφή ιστορίας fantasy στο υποείδος gunpowder fantasy, αποφάσισα να παραμερίσω κάποιες από τις επιφυλάξεις που πλέον έχω όταν διαβάζω σύγχρονα έργα Ελλήνων συγγραφέων και να το διαβάσω με ανοικτό μυαλό και έχοντας ελπίδες πως ίσως αυτή την φορά καταπιάστηκα με κάτι που θα ήταν το λιγότερο αξιόλογο. Δυστυχώς αυτές διαψεύστηκαν. Μετά την ανάγνωση του τολμώ να πω πως το βιβλίο αυτό δεν έπρεπε να κυκλοφορήσει με την μορφή που έχει. Πραγματικά ήθελε πολύ δουλειά ακόμα. Θα αναφέρω τα κυριότερα από τα προβλήματα του μαζί με κάποια παραδείγματα μαζί με κάποιους τρόπους που θα μπορούσε αυτό να είναι μία καλύτερη ιστορία. Δεν θα αναφέρω όλα τα προβλήματα μιας και θα έφτανα στο σημείο να ξαναγράψω όλο το βιβλίο.

 

Προσοχή, ακολουθούν spoiler:

Spoiler

Πρώτο πρόβλημα αποτελεί το γράψιμο του κειμένου. Καθώς διάβαζα το βιβλίο έβλεπα να χρησιμοποιούνται λέξεις για απεικόνιση και περιγραφή λάθος εννοιών, να μπαίνουν σε λάθος πλασιο ( το γνωστό αγγλιστί και ως context), προφορικός λόγος να χρησιμοποιείται στην θέση του γραπτού - εκεί που η αφήγηση της ιστορίας γίνεται από την οπτική του αφηγητή/συγγραφέα σε τρίτο πρόσωπο -, βωμολοχίες σε σημεία που δεν χρειάζεται (προσωπικά δεν είμαι εναντίον των βωμολοχιών αλλά πρέπει να είναι οργανικό, φυσιολογικό μέρος της ιστορίας ), εκφράσεις και σχήματα λόγου που δεν βγάζουν νόημα…. Υπήρχαν στιγμές που αναρωτιόμουν αν έβλεπα το γραπτό ενός ενήλικα με εμπειρία στον γραπτό λόγο ή το γραπτό ενός δεκαπεντάχρονου που πρώτη φορά γράφει. Από φιλολογική οπτική το κείμενο έχει πολλά προβλήματα και αυτό προέρχεται από κάποιον που δεν έχει την απαίτηση να γράφουν όλοι σαν να είναι καθηγητές φιλολογίας. Δεν έχει περάσει από επιμέλεια κειμένου και φαίνεται πολύ έντονα. Και μιας που έθιξα το σημείο της επιμέλειας, θα ήθελα να την σχολιάσω αλλά δεν προφανώς δεν μπορεί να γίνει αυτό σε κάτι που δεν έγινε. Υποθέτω πως απλά διορθώθηκαν μόνο τα λάθη που έβγαλε το Office Word, ήτοι μόνο γραμματικά και όποια συντακτικά λάθη μπορούσε να πιάσει. Προσωπικά δεν μπορώ να πιστέψω πως το κείμενο εξετάστηκε από επιμελητή και αυτός αποφάσισε πως μία επιφανειακή ματιά αρκούσε – κατά πάσα πιθανότητα δεν το εξέτασε καν πραγματικός επιμελητής. Δεν είναι κάτι που δεν μπορεί να διορθωθεί στα επόμενα βιβλία αλλά είτε ο εκδοτικός οίκος πρέπει να κάνει πραγματική επιμέλεια είτε αυτό να γίνει από την πλευρά του συγγραφέα, ίσως με πρόσληψη από αυτόν ενός επιμελητή. Το κείμενο έχει την μισή ευθύνη για την κακή κατάσταση της ιστορίας με κυριότερο αποτέλεσμα να καταντάει κουραστική την ανάγνωση του. Γνωρίζω πολλούς αναγνώστες που δεν θα προχωρούσαν πολύ μετά την μέση του και όσοι αποφάσιζαν να το τελειώσουν δεν θα έδιναν άλλη ευκαιρία στον συγγραφέα μόνο και μόνο για αυτό. Και είναι κρίμα διότι η ιστορία και ο κόσμος έχουν ενδιαφέρον και υπάρχουν οι προϋποθέσεις για ένα τουλάχιστον καλό αποτέλεσμα και είναι άδικο για τον συγγραφέα διότι φαίνεται ότι έχει ρίξει δουλειά.

Δεύτερο πρόβλημα αποτελούν οι χαρακτήρες με το μεγαλύτερο να αποτελεί η πρωταγωνίστρια. Η πρωταγωνίστρια είναι οριακά χαρακτήρας τύπου Mary Sue – μου φέρνει στο μυαλό την Ρέϊ Σκάϊγουόκερ από το Star Wars sequel trilogy. Για παράδειγμα, στην μέση του βιβλίου ο χαρακτήρας διοικεί στρατιωτικούς σχηματισμούς επιπέδου ταξιαρχίας εν ώρα μάχης, να δίνει εντολές για την πορεία ενός στρατού αλλά και να πολεμά ως βετεράνος στρατιώτης. Αποτελεί πρόβλημα διότι οι πράξεις της δεν απορρέουν από πρότερη γνώση ή εκπαίδευση, από παρατήρηση πράξεων άλλων ή από δικές της επιτυχίες και αποτυχίες. Αναφέρεται μεν ότι δασκαλεύεται από μικρή με την μορφή αναδρομών ( flashbacks). Αλλά αυτό δεν αρκεί από μόνο του – μπορεί βέβαια να αποκτηθεί η γνώση αυτή μέσω θεωρητικής διδασκαλίας μόνο αλλά σε μία τέτοια περίπτωση ο χαρακτήρας που θα εφαρμόζει για πρώτη φορά κάτι στην πράξη θα έχει άγχος και αβεβαιότητα για αυτόν ακριβώς τον λόγο ( εκτός από τις περιπτώσεις που δείχνει υπέρμετρη αυτοπεποίθηση στα όρια της αλαζονείας, όμως αυτή είναι άλλη περίπτωση). Επιπλέον σε αυτό το στάδιο της ιστορίας είναι ήδη αργά – αυτά τα πράγματα ξεκινάνε από την αρχή ή λίγο μετά την αρχή της ιστορίας ώστε να φανεί η βελτίωση του χαρακτήρα σε ένα συγκεκριμένο πεδίο (κάτι που βοηθά την ιστορία ως προς το hero’s journey ). Έτσι όταν αργότερα ο χαρακτήρας μπαίνει σε καταστάσεις που να απαιτούν την χρήση των γνώσεων αυτών φαίνεται ως κάτι φυσιολογικό και όχι με κάτι που μπαίνει για να υπακούσει την πλοκή. Αποτελεί από τις περιπτώσεις που ένας χαρακτήρας παίρνει κάτι χωρίς να το κερδίσει – γενικά οι αναγνώστες δεν μπορούν να δεθούν με τέτοιους χαρακτήρες ούτε να επενδύσουν στην ιστορία ακριβώς επειδή δεν φαίνεται πειστικό. Ακόμα ένα παράδειγμα είναι λίγο πριν το σημείο αυτό όπου είναι αιχμάλωτη. Το πρόβλημα είναι στις αλληλεπιδράσεις που έχει με άλλους χαρακτήρες και η αντίδραση της για την κατάσταση που βρίσκεται. Θα έπρεπε να είναι φοβισμένη και σε κάποιες περιπτώσεις τρομοκρατημένη ( για λόγους που έχουν να κάνουν με την ιστορία ) και δεν φαίνεται. Αντίθετα είναι ειρωνική, κάτι που δεν έχει νόημα. Το να είναι θαρραλέα και να στέκεται μπροστά στον κίνδυνο με αυτοπεποίθηση είναι κάτι που μπορεί να γίνει δεκτό ( εφόσον ο χαρακτήρας υποστηρίζει κάτι τέτοιο και μπορεί να γραφτεί σωστά ), όχι όμως το να είναι ειρωνική. Ο χαρακτήρας παρουσιάζεται ως το μαύρο πρόβατο της οικογένειας αλλά δεν υποστηρίζεται πειστικά. Το γεγονός ότι αρνείται να παντρευτεί ξανά δεν αρκεί από μόνο του – θα πρέπει τουλάχιστον να έχει κάποιο σοβαρό και πραγματικό αντίκτυπο στον οίκο της και όχι απλά να είναι δυσάρεστο για κάποια μέλη του ή απλά να αποτελεί την αντίθεση με αυτά ( τα χαρακτηριστικά αυτά αποτελούν μέρη της ουσίας του μαύρου πρόβατου  και όχι όλη την ουσία). Ο Φιτζ στην Τριλογία των Φαρσίερ αποτελεί πολύ καλό παράδειγμα μαύρου πρόβατου – η παρουσία του δεν είναι απλά ανεπιθύμητη για κάποια μέλη του οίκου του αλλά αποτελεί κίνδυνο για τα σχέδια τους και πιθανό κίνδυνο για την ύπαρξη του οίκου και βάρος για την υπόληψη του και φαίνεται από το πώς τον αντιμετωπίζουν και οι υπόλοιποι χαρακτήρες αλλά και ο κόσμος. Όταν η πρωταγωνίστρια φαίνεται τόσο αγαπητή από τον κόσμο δεν μπορεί να γίνει πιστευτή η παρουσίαση της ως μαύρο πρόβατο. Τα υπόλοιπα προβλήματα έχουν να κάνουν κυρίως με δευτερεύοντες ή χαρακτήρες στο περιθώριο της ιστορίας. Για παράδειγμα ( και αυτό αποτελεί πρόβλημα για την ιστορία εν μέρει ) είναι δυνατόν οι επαναστάτες να σχεδίαζαν την εξέγερση τους για τόσα χρόνια και να παρουσιάζονται ως ιδιοφυίες αλλά ταυτόχρονα να είναι τόσο ηλίθιοι που να μην σκέφτηκαν ότι ο εχθρός του βασιλείου θα ορμούσε και να μην προετοιμάστηκαν για αυτό ( άσχετα από το αν η προετοιμασία θα πετύχαινε ή όχι, που θα μπορούσε να αποτύχει για πολλούς λόγους); Οι θωρακοφόροι φρουροί που την συνοδεύουν κατά την αιχμαλωσία της προς και από την πρωτεύουσα έχουν απεχθή συμπεριφορά απέναντι της – το πρόβλημα εδώ είναι πως δεν έχουν πραγματικούς λόγους για αυτό. Θα μπορούσε να πει κάποιος πως είναι η συμπεριφορά στρατιωτών που πρέπει να δείχνουν υπάκουοι στο νέο καθεστώς χωρίς να είναι χαρούμενοι για αυτό, αλλά δεν φαίνεται πουθενά κάτι τέτοιο. Κανένας κυβερνήτης που είχε στρατιώτες να τον μισούν και να απεχθάνονται τόσο δεν μακροημέρευσε ούτε θα έβρισκε πολλούς να τον υποστηρίξουν στην απόπειρα του να κρατήσει την θέση του, όπως φαίνεται να κάνει ο Σάραθος και όσοι του οίκου του επέζησαν.

Τρίτο πρόβλημα αποτελούν η ιστορία και η πλοκή. Μεγάλο μέρος των προβλημάτων τους προέρχεται από τους προβληματικούς χαρακτήρες. Ένα άλλο μέρος του προβλήματος προέρχεται από το ότι μέσω της αφήγησης γίνεται απόπειρα να γίνουν και άλλα πράγματα που δεν έχουν νόημα να γίνουν εκείνη την στιγμή. Παράδειγμα αποτελεί η σκηνή απόδρασης από την πόλη στο δεύτερο κεφάλαιο και στην οποία φαίνεται ότι ο συγγραφέας επιθυμεί να ρέει γρήγορα, ταυτόχρονα όμως προσπαθεί να κάνει κοσμοπλασία με το να περιγράφει καταστήματα της. Αποτελεί πρόβλημα διότι αφενός κόβει την ροή και αφετέρου δεν έχει νόημα να γίνεται αφηγηματικά εκείνη την στιγμή με αυτόν τον τρόπο ( υπάρχουν λύσεις όπως η περιγραφή τους ενώ οι χαρακτήρες είναι σε ένα χώρο και συζητάνε για ένα σχέδιο διαφυγής ή αν υπήρχε ένα ή περισσότερα κεφάλαια στην αρχή όπου η πρωταγωνίστρια έκανε βόλτες στην πόλη – κάτι τέτοιο θα βοηθούσε διότι πέρα από την κοσμοπλασία και το lore μπορεί να βοηθήσει στην παρουσίαση των χαρακτήρων και της σχέσης τους με τον κόσμο καλύτερα). Ακόμα και φτασμένοι συγγραφείς κάτι τέτοιο το αποφεύγουν και αν χρειαστεί να το κάνουν χρησιμοποιούν λακωνικές περιγραφές. Κάποια από τα κεφάλαια θα μπορούσαν να λείπουν διότι δεν προσφέρουν κάτι αναντικατάστατο στην ιστορία που δεν μπορεί να γίνει αλλιώς και ίσως την δυσκολεύουν, για παράδειγμα το κεφάλαιο όπου η πρωταγωνίστρια πηγαίνει στην πόλη με την τράπεζα. Πέρα από το να πάρει χρήματα δεν κάνει κάτι άλλο. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι αυτό είναι σημαντικό από μόνου του, όμως διαφωνώ. Η έλλειψη χρημάτων αποτελεί ένα πρόβλημα όπου μπορεί να φανεί η θέληση και η επινοητικότητα της πρωταγωνίστριας και να αρχίσει έτσι η ανάπτυξη του χαρακτήρα της με πιστευτό τρόπο. Άλλο παράδειγμα είναι η συνεχόμενη φυγή είναι η συνεχόμενη φυγή στον νότο. Όχι μόνο επειδή δεν φαίνεται να κάποιο σχέδιο πέρα από το να απομακρυνθούν από την πρωτεύουσα ( θα μπορούσε να γίνει και με άλλους τρόπους και κάποιοι συνδυάζονται με τις νότιες διαδρομές ) το οποίο είναι λογικό μέχρι ενός σημείου αλλά από εκεί και μετά δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιος άλλος πραγματικός λόγος – θα πει κάποιος ότι συνέχεια τους έβρισκαν και τους κυνηγούσαν, όμως εφόσον ούτε οι ίδια ούτε οι φρουροί της δεν άλλαζαν ρούχα και δεν ξεφορτωνόντουσαν τις ευδιάκριτες στολές τους ή έστω να τις καλύπτουν είναι θαύμα που δεν τους έβρισκαν νωρίτερα). Η πλοκή σε κάποια σημεία δεν είναι ξεκάθαρη και όχι επειδή η ίδια είναι προβληματική αλλά για λόγους γραψίματος – σε κάποια σημεία έπρεπε να διαβάσω το κείμενο 5 φορές για να καταλάβω τι έγινε.

Τελευταίο πρόβλημα αποτελεί το lore.  Το ένα μέρος του προβλήματος είναι στο στοιχείο του fantasy στο οποίο δεν θεωρώ ότι αφιερώνεται χώρος και χρόνος. Δεν υπάρχουν αρκετά που να έχουν να κάνουν με την ιστορία και τις παραδόσεις του κόσμο, την γεωγραφία του ή τους ανθρώπους του ( ακόμα και στο πρώτο μέρος μίας σειράς βιβλίων θα έπρεπε να υπάρχουν περισσότερα ). Ακόμα και σε κάτι που θέλει να δώσει την εντύπωση πως μοιάζει με την Ιταλία του 18^ου αιώνα υπάρχουν σχετικά λίγα και αρκετές φορές ανακατεμένα με αναφορές στην σύγχρονη εποχή που δεν ταιριάζουν. Ακόμα και για την μαγεία θα έπρεπε να υπάρχουν περισσότερα, έστω και αν αναφέρονται ως μύθος ή κάτι παρόμοιο. Ένα άλλο πρόβλημα έχει να κάνει ότι είναι σχετικό με τις μάχες. Δεν ξέρω αν ο συγγραφέας έχει κάνει έρευνα σχετικά με την πολεμική τεχνολογία και τακτικές μάχης των 17^ου-19^ου αιώνα αλλά υπάρχουν κάποια πράγματα που είναι προβληματικά, για παράδειγμα η μάχη το βράδυ που η πρωταγωνίστρια απελευθερώνεται. Πέφτουν συνέχεια και αδιάκοπα πυροβολισμοί ενώ φαίνεται πως έχουν επιτεθεί μόλις μία χούφτα άνθρωποι. Με την τεχνολογία πυροβόλων όπλων του 18^ου αιώνα θα ήταν αδύνατο να πέσουν τόσοι πολλοί πυροβολισμοί εφόσον ο κάθε άντρας έχει από ένα μουσκέτο. Μπορεί να πήραν περισσότερα μαζί τους και να τα τοποθέτησαν στρατηγικά στον χώρο ή να συμμετείχαν περισσότεροι από όσοι φαίνονται αλλά κάτι αυτό δεν φαίνεται από πουθενά. Τέτοιες αβλεψίες φαίνονται πολύ έντονα όταν παίζουν τόσο σημαντικό ρόλο στην πλοκή.

Τέλος, το εξώφυλλο. Προσωπικά το θεωρώ κακή επιλογή για το βιβλίο ως άσχετο με την ιστορία. Είναι όμορφο, δεν λέω. Αλλά παρουσιάζει το βιβλίο σαν κάτι που δεν είναι και αποτελεί διπλά πρόβλημα: τόσο για αυτούς που το αγόρασαν νομίζοντας πως είναι κάτι που δεν είναι στην πραγματικότητα όσο και για αυτούς που το απέρριψαν βλέποντας το. Προσωπικά αν έβλεπα ένα τέτοιο εξώφυλλο θα πέρναγα το βιβλίο ως ένα ρομάντζο της σειράς που απευθύνεται σε γυναίκες και θα πήγαινα στο επόμενο βιβλίο. Το εξώφυλλο είναι σημαντικό όχι μόνο για την αισθητική του αξία αλλά και επειδή δίνει πληροφορίες για το βιβλίο και εδώ δίνει τελείως λανθασμένη εικόνα για το είδος της ιστορίας του.

 

Είναι από τις λίγες περιπτώσεις που δεν μπορώ να προτείνω στον οποιονδήποτε να αγοράσει το βιβλίο και από τις περιπτώσεις που ο οποιοσδήποτε θα αναρωτιόταν πόσο καλύτερο θα μπορούσε να είναι αν είχε πέσει η κατάλληλη φροντίδα πάνω του. Και είναι κρίμα γιατί ούτε το γενικό πλάνο της ιστορίας και των χαρακτήρων ούτε ο κόσμος είναι κακός και έχουν πολλές δυνατότητες να εξελιχθούν σε μία πολύ καλή σειρά βιβλίων. Η μόνη συμβουλή που μπορώ να δώσω είναι προς τον συγγραφέα: να ξαναγράψει την ιστορία πιο προσεκτικά αλλά κυριότερα να βρει τους σωστούς beta-readers και επιμελητές και από μεριά μου είμαι πρόθυμος να λειτουργήσω ως beta-reader, διότι είναι κρίμα μια τέτοια καλή ιδέα και πρωτότυπη στην Ελλάδα να χαντακώνεται τόσο άσχημα. 

 

Edited March 29, 2022 by Ghost
Έγινε μορφοποίηση των spoiler.

[Kriton]

Είναι σίγουρο ότι εάν σε είχε betareader, με τόσο ουσιαστική και επικεντρωμένη κριτική θα μπορούσε ίσως να μετατρέψει μια, κατά πως φαίνεται, προχειροδουλειά, σε κάτι  που να διαβάζεται με πολύ καλύτερες αξιώσεις. Αν και η συγγραφική ικανότητα (πολύ μέτρια κατά πως φαίνεται)  είναι κάτι που δεν μεταλλάσσεται προς το καλύτερο από τη μια στιγμή στην άλλη.