ARTICLE Περί απλότητας (ξανά) Part II

[Ιρμάντα]

[συνεχίζεται από εδώ]

•                 Μην κάνεις επίδειξη γνώσεων. Και οπωσδήποτε, μην πας να κάνεις επίδειξη γνώσεων που δεν κατέχεις. Ήδη ειπώθηκε πως είναι ασφαλέστερο να γράφεις για ό,τι γνωρίζεις, και αν δεν το γνωρίζεις, πρέπει να κάθεσαι να το μελετάς ώστε να το γνωρίσεις. Δεν λέμε να γίνεις ειδήμων, λέμε να μην γίνεις ρεζίλι. Επίσης, δεν έπεται ότι όλα όσα έμαθες πρέπει σώνει και ντε να τα θέσεις επί χάρτου. Όχι. Θα βάλεις μόνο όσα προωθούν το μύθο σου. Αν είσαι γνώστης ενός αντικειμένου να είσαι βέβαιος ότι θα φανεί αυτό. Κατά τρόπο μαγικό, ονειρικό, μέσα στα ατέρμονα χρώματα του ηλιοβασιλέματος που θα χάνεται μεγαλειωδώς ο ήρωάς σου.

•       Έρευνα και δουλειά πάνε μαζί. Αν γράφεις ειδικότερα λογοτεχνία είδους, είναι πιθανό να χρειαστεί να δουλέψεις πολλές ώρες πάνω στην κοσμοπλασία σου. Το λουλούδι, το δεντράκι, ο χάρτης, η φυλή, τα ήθη, τα έθιμα, οι πόλεμοι, τα άσματα, οι ουσίες και τα οινοπνεύματα. Εσύ τα ξέρεις, δεν θα κάτσεις να γράψεις εγχειρίδιο πάνω στο σύμπαν σου μέσα στο μυθιστόρημά σου –πριν αυτό ακόμη τύχει όποιας αποδοχής. Εσύ τα γνωρίζεις και με κάποιον τρόπο θα αναδυθούν, υποστηρίζοντας την ιστορία σου σθεναρά και ουσιαστικά. Κάνοντάς την πειστική. Δεν χρειάζεται να δείξεις ότι ξέρεις. Όταν ξέρεις, ο αναγνώστης το ξέρει ότι ξέρεις και αισθάνεται ασφαλής στα χέρια σου. (Υπάρχουν και τα επίμετρα, άλλωστε, υπάρχουν και τα παραρτήματα. Καλύτερα να βγάζεις το άχτι σου εκεί παρά εμβόλιμα μέσα στην πλοκή σου.)

•                 Μην κάνεις επίδειξη των γνώσεων που απέκτησες με την έρευνά σου, επίσης. Αν γράφεις για έναν ταλαντούχο χειρουργό δεν χρειάζεται να αραδιάσεις αναλύσεις ανατομίας επειδή, ναι, έκατσες και το έψαξες. Και πάλι, ο αναγνώστης το ξέρει αν ξέρεις. Αν πας να του το τρίψεις στη μούρη θα βαρεθεί. Είναι άκομψο, είναι αρχάριο. Είναι κοίτα πόσα ξέρω. Έλα να σε μάθω. Μάλλον είναι λίγο λιγότερο αρχάριο από το να μην κάνεις καμία έρευνα για οτιδήποτε γράφεις. Αλλά πάντως είναι επίσης αρχάριο.

•       Άσε στην μπάντα τα σχήματα λόγου. Όχι εντελώς, αλλά αν πρόκειται να τα χρησιμοποιήσεις λάθος, καλύτερα άστα εντελώς. Μία παρομοίωση σε μια παράγραφο αρκεί. Ή και καμία. Τίποτα δεν είναι ανάγκη να είναι σαν κάτι άλλο, εκτός και υπάρχει λόγος. Ας μην είναι τα μάτια της τα πράσινα σαν ανοιξιάτικες φυλλωσιές και η οργισμένη του φωνή σαν βροντή. Είναι ασφαλέστερο να έχεις λιγότερα σχήματα λόγου παρά υπερβολικά πολλά.

•                 Απόφυγε να προσπαθείς να δημιουργήσεις ατμόσφαιρα. Πρόσεξε, δεν λέμε μην δημιουργείς. Λέμε μην το προσπαθείς. Η ατμόσφαιρα είναι κάτι εξαιρετικά λεπτεπίλεπτο, μία ισορροπία που διαταράσσεται με την παραμικρή λάθος χημική ουσία. Όταν πας να την πετύχεις σώνει και ντε σου ξεφεύγει (συνήθως). Σαν την ευτυχία, σαν τον ίσκιο μας. Επειδή όταν πας να επιτύχεις ατμόσφαιρα πιθανότατα θα υποπέσεις σε ένα από τα παραπάνω σφάλματα, είτε πολλά επίθετα/ επιρρήματα, είτε μακροπερίοδος λόγος, είτε μία κάποια ασάφεια στα γραφόμενα, είτε, είτε. Η ατμόσφαιρα είναι κάτι που κερδίζεται, που σμιλεύεται μετά από κόπο και δουλειά. Η ατμόσφαιρα είναι σαν τον διάβολο και κρύβεται στη λεπτομέρεια, όχι στα ταρατατζούμ συναισθήματα και σε προτάσεις χωρίς αρχή και τέρμα. Τόσο όσο και όχι παραπάνω.

•       Απέφυγε να προσπαθείς να δημιουργήσεις στυλ. Για όλους τους παραπάνω λόγους που εξηγήσαμε περί ατμόσφαιρας. Στυλ θα δημιουργήσεις, όταν και εάν. Και θα είναι το δικό σου, θα είναι το έπαθλο της διαρκούς και ακάματης εργασίας σου.

•                 …και φυσικά, δεν θα υιοθετήσεις το στυλ κάποιου άλλου. Τη φωνή κάποιου άλλου, τις ιδέες κάποιου άλλου. Το οτιδήποτε κάποιου άλλου. Η μίμηση είναι για τους αρχάριους. Που γεμίζουν τις διαδικτυακές κοινότητες ((s)inner joke) με φανφίκτιον και ιστορίες σαν του Λώρενς, του Μάρτιν, του Λάβκραφτ. Είναι κακό το σαν. Έχει σκοπό τον λογοτεχνικό χαμό σου. Γενικώς είναι no-no το να κλέβεις /αρπάζεις/ μιμείσαι /αποτίνεις φόρο τιμής τέτοιου είδους σε άλλους συγγραφείς. Διάβαζέ τους, μελέτησέ τους, άντε και γράψε καμιά άσκηση πάνω στο στυλ τους. Μετά κάτσε και γράψε τα δικά σου.

•       Μην προοικονομείς ασύστολα και κατά κόρον. Μην κλείνεις το μάτι στον αναγνώστη όλη την ώρα. Απέφυγε φράσεις όπως Η Νόρα δεν μπορούσε να μαντέψει πόσο ολέθριο θα αποδεικνυόταν εκείνο το ταξίδι και τα τοιαύτα. Επειδή μπορεί να βαρεθώ να διαβάσω για ένα ταξίδι που ξέρω εκ των προτέρων πόσο ολέθριο θα είναι. Γιατί να μπω στον κόπο; Είναι σαν εκείνη την παλιά ταινία, όπου μία wanna be Αγκάθα Κρίστι απορούσε που το μυθιστόρημά της Ο Δολοφόνος ήταν ο Γιατρός δεν είχε βρει την πρέπουσα απήχηση στο κοινό.

•       Μην κάνεις τον έξυπνο στον αναγνώστη. Μην φορτώνεις το κείμενό σου με φράσεις που μπορούν να γίνουν ατάκες για την κούπα, το μπλουζάκι, την κορνίζα. Οι ατάκες είναι καλές όταν είναι με μέτρο. Όπως το καρύκευμα. Όπως όλα τα πράγματα. Οι πολλές ατάκες κουράζουν, αδιάφορο πόσο καλές είναι. Χάνει κανείς την ουσία της ιστορίας. Ακόμη χειρότερα, συχνά χρησιμοποιούνται από συγγραφείς που έχουν μία άλφα μαεστρία στη γραφή αλλά ουδεμία ουσιαστική ιστορία να πουν.

•       …δηλαδή, μην προσπαθείς να εντυπωσιάσεις. Είτε με τις γνώσεις, είτε με την οξυδέρκειά σου. Βεβαίως και θέλεις να σε θαυμάζουν. Για αυτό έγινες συγγραφέας. Βεβαίως και θέλεις να θυμούνται τις ατάκες σου και να τις τυπώνουν σε μπλούζες, mouse pads, να τις κεντάνε στο στήθος τους. Αν δεν το ήθελες δεν θα έστυβες το μυαλό σου να τις γεννήσει. Όμως η υπερβολή, σε βεβαιώ, θα έχει το αντίθετο αποτέλεσμα.

•       Να καταδέχεσαι να διαβάζεις πολλούς και πολλά. Και μέτρια βιβλία. Και κάθε είδους βιβλία. Το να διαβάζεις μονάχα λογοτεχνία είδους σε κάνει άκαμπτο πνευματικά. Η συγγραφή είναι μία ολότητα. Πρέπει να τη γνωρίσεις όσο πιο καλά γίνεται. Από κάθε πλευρά της. Μαθαίνεις να γράφεις και από τους μέτριους συγγραφείς. Πιθανώς κυρίως από αυτούς. Οι υπερβολικά καλοί συγγραφείς είναι υπερβολικά καλοί για να μπορέσεις να τους μιμηθείς. Αν το προσπαθήσεις θα αποτύχεις. Διάβαζε τους καλούς για να ξέρεις, αλλά τους μέτριους για να μάθεις.

 

•       Να γράφεις κάθε μέρα. Το συστήνουν  πολλοί φτασμένοι συγγραφείς αυτό. Άλλος λέει τρεις ώρες κάθε μέρα, άλλος λέει χίλιες λέξεις κάθε μέρα. Βρες τον δικό σου κανόνα και φρόντιζε να τον τηρείς. Όσο πιο αυστηρά τηρήσεις το ωράριο που θα θέσεις στον εαυτό σου τόσο καλύτερα και γρηγορότερα αποτελέσματα θα έχεις. Να γράφεις κάθε μέρα. Το γράψιμο είναι σαν τη γυμναστική. Σαν το πιάνο. Αν το αφήσεις σε αφήνει.

•       Να γράφεις και να σβήνεις. Αυτό ειδικά το τελευταίο είναι σημαντικότερο. Για κάθε μία σελίδα που κρατάς πρέπει να σκίζεις πέντε. Στην αρχή μπορεί και δέκα. Μην τις λυπάσαι γιατί ο αναγνώστης δεν πρόκειται να σε λυπηθεί.

•       Διάβαζε δυνατά. Να ακούς τι έγραψες. Αν αυτό που διαβάζεις σου φαίνεται αφύσικο ή σε κάνει να αισθάνεσαι άβολα κάποιο λάθος έχεις κάνει. Αν το διαβάζεις και η ανάγνωση σε παρασύρει, είσαι (πιθανώς) σε καλό δρόμο. Το ιδανικό, εδώ που τα λέμε, θα ήταν να ακούσεις κάποιον άλλο να σου διαβάζει δυνατά αυτά που γράφεις. Τότε θα φανεί ακόμη περισσότερο η αδυναμία σου ή η δυναμική σου.

•       Προσπάθησε να διαβάζεις όσο και όσα μπορείς περισσότερο. Και περιοδικά. Και ρομάντζα. Και κόμιξ. Και επιστημονικά άρθρα. Και, και, και…

•                 Άκουγε τις γνώμες των φίλων σου. Όχι να κάνεις ό,τι σου λένε, αλλά μάθε να λαμβάνεις υπόψη το γούστο των άλλων. Στο κάτω –κάτω γράφεις για τους άλλους. Να ξέρεις ότι δεν σε φθονούν απαξάπαντες επειδή είσαι τόσο σπουδαίο ταλέντο. Δεν υπάρχει κοσμική συνομωσία για να σε ισοπεδώσει, δεν φέρνεις το Καινούριο, δεν είσαι ο συγγραφικός Μεσσίας που θα ψάξουν να σταυρώσουν. Αν άνθρωποι που εμπιστεύεσαι γενικά σου λένε ότι το γραπτό σου έχει θέματα, εξέτασε την πιθανότητα το γραπτό σου να έχει όντως θέματα. Αν πάλι δώσεις ε.φ. στην ογδονταπεντάχρονη γιαγιά σου και απογοητευτείς που δεν της άρεσε, τότε ίσως τα θέματα τα έχεις εσύ. (Αν της αρέσει ωστόσο, έχει εκείνη θέματα).

Διαβάστε επίσης: 

• Περί απλότητας (ξανά) Part I

 

[art by Ruth Addinall, Man Writing, 2004 (oil on canvas)]

Edited April 2 by Φάντασμα
Προσθήκη link στο τέλος του άρθρου για γρήγορη μετάβαση.

[WILLIAM]

Ε ναι αν ο άλλος δεν διαβάζει φάντασι και ο Τόλκιν να γίνεις θα σου λέει τι κάθεσαι και γράφεις! 

Ευχαριστούμε τη δασκάλα μας που μοιράζεται μαζί μας την εμπειρία της.