Κοσμάς Πολίτης

[Φάντασμα]

Κοσμάς Πολίτης (1888-1974). Ο Κοσμάς Πολίτης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Παρασκευά Ταβελούδη) γεννήθηκε στην Αθήνα, γιος του εμπόρου Λεωνίδα Ταβελούδη από τη Λέσβο και της Καλλιόπης το γένος Χατζημάρκου από το Αϊβαλί. Το 1890 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στη Σμύρνη, μετά από την οικονομική καταστροφή του πατέρα του. Εκεί πήρε ιδιαίτερα μαθήματα Αγγλικών και Γαλλικών. Το 1900 πέθανε η μητέρα του και ο Πάρις (όπως τον φώναζαν οι δικοί του ) ανατράφηκε από την αδερφή του Μαρία. Στη Σμύρνη φοίτησε στην Ευαγγελική Σχολή και στο Αμερικανικό Κολλέγιο (από το οποίο δεν αποφοίτησε) και εργάστηκε στην Τράπεζα Ανατολής (1905-1911), σε υποκατάστημα της Εταιρείας Wiener Bank-Verein (1911-1919) και στην τράπεζα Credit Foncier d’ Algerie et de Tunisie (1919-1922). Το 1917 παντρεύτηκε την Κλάρα Κρέσπι που καταγόταν από την Αυστροουγγαρία, με την οποία απέκτησε μια κόρη, τη Φοίβη. Το Σεπτέμβρη του 1922 έφυγε με την οικογένειά του για τη Μασσαλία και το Παρίσι, όπου εργάστηκε στην εκεί Credit Foncier d’ Algerie et de Tunisie και το 1923 έφυγε για την Αγγλία. Εργάστηκε στο υποκατάστημα της Ιονικής Τράπεζας του Λονδίνου και το 1924 επέστρεψε στην Ελλάδα ως υποδιευθυντής στο υποκατάστημα της Ιονικής Τράπεζας στην Αθήνα. Το 1934 ζήτησε μετάθεση στην Πάτρα, όπου έζησε ως το 1942 αντιμετωπίζοντας έντονα οικονομικά προβλήματα, λόγω του δανείου που είχε πάρει για να χτίσει το σπίτι του στο Παλαιό Ψυχικό (που δημεύτηκε το 1945 από το Δημόσιο και ο Πολίτης αναγκάστηκε να πληρώνει ενοίκιο ως το θάνατό του). Παράλληλα αντιμετώπισε προβλήματα υγείας και το 1942 απολύθηκε από τη θέση του, καθώς η διεύθυνση της τράπεζας έκρινε πως έκανε κατάχρηση αναρρωτικών αδειών κατά τη διάρκεια σοβαρής αρρώστιας της κόρης του (πέθανε την ίδια χρονιά πάνω στη γέννα της, το ίδιο και το παιδί της· ο θάνατός της στάθηκε καθοριστικός για την επανασύνδεση του Πολίτη με την Κλάρα). Από το 1942 και ως το θάνατό του το βασικό μέσο βιοπορισμού του ήταν οι μεταφράσεις (από το 1945-1946 εργάστηκε ως μεταφραστής στο Βρετανικό Συμβούλιο και στο περιοδικό "Ελληνοαγγλική Επιθεώρηση"). Υπήρξε μέλος του ΚΚΕ και ιδρυτικό μέλος της ΕΔΑ, με την οποία έθεσε υποψηφιότητα στις εκλογές του 1951 στην περιφέρεια Πατρών, χωρίς να εκλεγεί. Το 1961 έγινε επίτιμο μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών (είχε προηγηθεί άρνηση της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών να τον δεχτεί, καθώς αρνήθηκε να υπογράψει δήλωση μετανοίας για την αριστερή του δράση). Το 1967 πέθανε η γυναίκα του και ο Πολίτης συνελήφθη από την Ασφάλεια της δικτατορίας. Το 1973 μπήκε στον Ευαγγελισμό λόγω αναπνευστικής και καρδιακής ανεπάρκειας, μεταφέρθηκε για λίγο στον οίκο ευγηρίας "Relax Palace" στο Μαρούσι και ένα χρόνο αργότερα ξαναμπήκε στον Ευαγγελισμό, όπου πέθανε.

Η πρώτη εμφάνιση του Κοσμά Πολίτη στο χώρο της λογοτεχνίας έγινε σε ηλικία 42 ετών με την έκδοση του "Λεμονοδάσους" (1930), που γίνεται δεκτό με ενθουσιασμό από τον κόσμο των γραμμάτων, ενώ ο ίδιος δήλωνε "ερασιτέχνης συγγραφέας". Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Πάτρα έγραψε την "Eroϊca", που μοιράστηκε το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος, το 1939, από κοινού με τον Μενέλαο Λουντέμη, και μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1960 από τον Μιχάλη Κακογιάννη (βραβείο σκηνοθεσίας Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, 1961, και συμμετοχή στα Φεστιβάλ Βερολίνου και Λονδίνου). Τιμήθηκε με το Α΄ Κρατικό Βραβείο διηγήματος (1960 για την "Κορομηλιά") και το Α΄ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (1964 για το "Στου Χατζηφράγκου"). Ο Κοσμάς Πολίτης θεωρείται ως ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της πεζογραφίας της γενιάς του ’30. Στο σύνολο του πεζογραφικού του έργου κυριαρχεί η αγωνιώδης αναζήτηση του απόλυτου ιδεώδους (συχνά τραγική λόγω της επίγνωσης της χιμαιρικής φύσης μιας τέτοιας αναζήτησης), η οποία εκφράζεται άλλοτε μέσω μιας ιδεαλιστικής, αισθητιστικής και κοσμοπολίτικης γραφής, που συνδυάζει ρεαλιστικά στοιχεία με λυρικές εξάρσεις και κινείται στα πλαίσια της μυθοποίησης της ζωής, και άλλοτε με μια πιο άμεση ιδεολογική στροφή προς τα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα της εποχής (εντονότερη στα έργα του μετά την εισχώρησή του στο ΚΚΕ με αφετηρία "Το Γυρί"). Το τελευταίο εξολοκλήρου σωζόμενο έργο του "Στου Χατζηφράγκου" έχει ως αφορμή τα παιδικά χρόνια του συγγραφέα στη Σμύρνη και κατά κάποιο τρόπο συνοψίζει το σύνολο της δημιουργίας του. Άλλα έργα του είναι: "Εκάτη", μυθιστόρημα, 1933, "Κωνσταντίνος ο Μέγας", θεατρικό, 1957, "Μάρκο Πόλο", πρωτότυπη εργασία πάνω στα ταξίδια του, 1967, αρκετά διηγήματα, το μυθιστόρημα "Τέρμα", το οποίο έμεινε ημιτελές (α' εκδ. 1975) και το αφήγημα "Καϊάφας" (α' εκδ. 1976).

Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Κοσμά Πολίτη βλ. Νόρα Αναγνωστάκη, "Κοσμάς Πολίτης", στο "Η μεσοπολεμική πεζογραφία· από τον πρώτο ως τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1939)", τ. Ζ΄, σ.252-309, Αθήνα: Σοκόλης, 1993· Αλέξης Ζήρας, "Πολίτης Κοσμάς", στο "Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό", τ. 8, Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, 1988· Peter Mackridge, "Χρονολόγιο Κοσμά Πολίτη (Πάρι Ταβελούδη)", περιοδικό "Διαβάζω" τ. 116, 10/4/1985, σ.8-12· Peter Mackridge, "Ο Κοσμάς Πολίτης και η εποχή του ως το 1937" και "Προσθήκες στη βιογραφία του Κ. Πολίτη (μετά το 1937)", στο Κοσμάς Πολίτης, "Eroϊca", επιμ. Peter Mackridge, σ. στ΄-κα΄, Αθήνα: Ερμής/"Νέα Ελληνική Βιβλιοθήκη", 1982· Αλέξης Ζήρας, "Πολίτης Κοσμάς", στο "Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη, 2007, σ. 1841-42.

(Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).

Δείτε τα βιβλία του και διαβάστε κριτικές γι' αυτά, στο Goodreads.

Βιβλία του συγγραφέα:

01. Λεμονοδάσος (24 γράμματα, 2021), (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2020), (Πελεκάνος, 2014), (Ελληνικά Γράμματα, 2010), (Μοτίβο, 2007), (Ύψιλον/ Βιβλία, 2006), (Πελεκάνος, 2004), (Ερμής, 1995)
02. Κορίνθιες (Νεφέλη, 2020)
03. Στου Χατζηφράγκου (Το Βήμα / Άλτερ Εγκο Μ.Μ.Ε. Α.Ε., 2020), (Άλτερ Εγκο Μ.Μ.Ε. Α.Ε., 2013), (Πελεκάνος, 2012), (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1993), (Ύψιλον/ Βιβλία, 1990)
04. Eroica (Πελεκάνος, 2013), (Άλτερ Εγκο Μ.Μ.Ε. Α.Ε., 2011), (Πελεκάνος, 2011), (Γράμματα, 2001), (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1995), (Ύψιλον/ Βιβλία, 1990)
05. Τέρμα (Πελεκάνος, 2012), (Ερμής, 2000)
06. Λογοτεχνικό ημερολόγιο 2012. Αρκεί η φωνή του ηθοποιού (Εκδόσεις Πατάκη, 2011)
07. Εκάτη (Πελεκάνος, 2006), (Ερμής, 1999), (Ύψιλον/ Βιβλία, 1990)
08. Κορομηλιά (Πελεκάνος, 2005), (Εκδόσεις Α. Καραβία, 1973)
09. Το Γυρί (Πελεκάνος, 2005), (Γράμματα, 2001), (Ύψιλον/ Βιβλία, 1990), (Ερμής, 1987)
10. Τρεις γυναίκες (Πελεκάνος, 2005), (Γράμματα, 2001), (Ύψιλον/ Βιβλία, 1990), (Εκδόσεις Α. Καραβία, 1969)
11. Μάρκο Πόλο. Πρωτότυπη εργασία πάνω στα ταξίδια του (Ιωλκός, 2001)
12. Γάιος Φλάβιος Βαλέριος Αυρηλιανός Κλαύδιος Κωνσταντίνος. Έργο σε πέντε πράξεις και επίλογο (Ερμής, 1999)
13. Η κορομηλιά και άλλα διηγήματα (Ερμής, 1990)

Δείτε όλη την βιβλιογραφία του εδώ.

Πηγή: biblionet

[BladeRunner]

Λεμονοδάσος

Πρώτη επαφή με το συγγραφικό έργο του Κοσμά Πολίτη (σίγουρα θα έχω διαβάσει κάποιο από τα βιβλία που έχει μεταφράσει), μπορώ να πω ότι μου άρεσε, ότι ήταν ένα ανάγνωσμα ιδανικό για τα ζεστά μεσημέρια του καλοκαιριού εδώ στας εξοχάς (η ιστορία του βιβλίου διαδραματίζεται μεταξύ Αθήνας, Δελφών και Πόρου), αν και δείχνει σε μεγάλο βαθμό τα χρόνια του όσον αφορά το στιλ γραφής αλλά και τις ιδέες ή τον τρόπο σκέψης, ενώ σίγουρα δεν είναι για όλα τα γούστα. Η ρομαντική διάθεση του συγγραφέα είναι διάχυτη, όπως και ο λυρισμός, ενώ με τις περιγραφές δημιουργεί μια κάποια ατμόσφαιρα, μια κάποια νοσταλγία για το παρελθόν, για μια άλλη Ελλάδα. Μπορεί σε μερικά συγκεκριμένα σημεία να έχασα ολίγον τι το ενδιαφέρον μου και γενικά να μη με μάγεψε, όμως μου άρεσε σαν βιβλίο, μου πρόσφερε πράγματα. Πρόσημο θετικό.

7.5/10

Edited August 21, 2023 by BladeRunner