ARTICLE Q&A: Ερωτήσεις σε σχέση με τη συγγραφή διηγήματος (Μέρος 2)

[Ιρμάντα]

[art by Leonora Carrington]

Δεύτερο μέρος των ερωταποκρίσεων σχετικά με τη συγγραφή ενός διηγήματος. Πρώτο μέρος εδώ. Enjoy!

 

17. Πάντα πρέπει να γίνεται σε βάθος έρευνα για αυτό που θέλουμε να γράψουμε; Αν γράψουμε π.χ. Sci-Fi με εξωγήινους πρέπει και εκεί να γίνει έρευνα ή μπορούμε να γράψουμε πράγματα που φτιάξαμε εμείς με την φαντασία μας;

Οπουδήποτε ανακατεύεται το στοιχείο του φανταστικού θα εμπιστευτούμε τη φαντασία μας. Όταν όμως γράφεις κάτι ρεαλιστικό είναι καλό να κάνεις μία σχετική έρευνα. Επίσης όταν γράφεις επιστημονική φαντασία, για μαύρες τρύπες και για την ταχύτητα του φωτός, για παράδειγμα, είναι καλό να έχεις κάποιες γνώσεις φυσικής, ή να κουβεντιάσεις με κάποιον που έχει.

18. Μπορούμε να έχουμε περισσότερες από μία οπτικές γωνίες σε μία ιστορία;

Ναι, αλλά αν το διήγημά μας δεν είναι ιδιαίτερα εκτενές είναι καλύτερα να το αποφύγουμε. Σε μία νουβέλα και ακόμη περισσότερο σε ένα μυθιστόρημα είναι πολύ ευκολότερο να αλλάζουμε ΟΓ.

19. Σε μία ιστορία που είναι γραμμένη σε 2ο πρόσωπο (ο πρωταγωνιστής κάνει την αφήγηση), πρέπει από την αρχή μέχρι το τέλος της ιστορίας να παραμείνουμε με τον πρωταγωνιστή; Μπορούμε να κάνουμε μεταπήδηση σε άλλο χαρακτήρα;

Όταν ο πρωταγωνιστής κάνει την αφήγηση (πρωταγωνιστής και αφηγητής ταυτίζονται) έχουμε πρώτο πρόσωπο όχι δεύτερο. Δεύτερο έχουμε όταν ο συγγραφέας απευθύνεται στον αναγνώστη: βρίσκεσαι στο κρεβάτι σου, ξυπνάς απότομα από έναν εφιάλτη. Σηκώνεσαι αργά, μην όντας σίγουρος αν είσαι ξύπνιος ή ακόμη κοιμισμένος,  ψάχνεις τις παντόφλες σου, βαδίζεις προς το μπάνιο. Το πρόσωπό σου στον καθρέφτη μοιάζει άγνωστο. Πρώτο πρόσωπο έχουμε όταν: Ξύπνησα το πρωί, από έναν εφιάλτη. Για κάμποσες στιγμές δεν ήμουν σίγουρος αν είχα ξυπνήσει ή αν ακόμη κοιμόμουν….

Έχοντας διευκρινίσει αυτό, σου απαντώ: Είναι αρκετά πιο δύσκολο να κάνουμε μεταπήδηση όταν έχουμε πρώτο πρόσωπο. Γίνεται, αλλά πάλι θέλει εκτενέστερο κείμενο, κατά τη γνώμη μου, για να γίνει ομαλά. Σε ένα μικρό διήγημα 5.000 λέξεων ίσως θα είναι ασφαλέστερο αν αποφύγουμε τις πολλές μεταπηδήσεις.

20. Στους διαλόγους χρησιμοποιούμε (""), (—) ή («»);

Παύλες (-) υπήρχαν στα παλιά βιβλία των εκδόσεων «Αστέρος» αν θυμάσαι. Πλέον μόνο εισαγωγικά («»).

21. Μετά ή πριν από ένα διάλογο γράφουμε την αντίδραση ενός χαρακτήρα;
      Παράδειγμα 1: Ο Γιάννης φανερά εκνευρισμένος φώναξε: «Μην φωνάζεις, με κούφανες».
      Παράδειγμα 2: «Μην φωνάζεις, με κούφανες» φώναξε ο Γιάννης φανερά εκνευρισμένος. 

Οτιδήποτε.  Αν έχεις μεγάλο διάλογο μην κάνεις συνεχώς το ίδιο πράγμα όμως. Γράφε πότε με τον ένα τρόπο και πότε με τον άλλο και σε κάποιες περιπτώσεις, μην βάλεις καν αντίδραση.

22. Η αλλαγή σκηνής συμβολίζεται με τρείς αστερίσκους (***);

Ναι, ή με μεγάλο κενό (δύο ή τρία enter)

23. Όταν αλλάζουμε τοποθεσία (σκηνή) ή όταν μεταπηδήσουμε σε νέο χαρακτήρα χρησιμοποιούμε αστερίσκους;

Σε νέο χαρακτήρα θα προτιμούσα απλώς ένα πάτημα του enter παραπάνω. Στη σκηνή μπορείς να βάλεις αστερίσκους ή απλά ένα παραπάνω πάτημα του enter, όπως σου λέω και στην προηγούμενη ερώτηση.

24. Αν έχουμε γρήγορο ρυθμό στην ιστορία (εξελίσσονται γρήγορα τα γεγονότα) πως μπορούμε να τον κάνουμε να κυλάει ποιο φυσικά, εμπλουτίζοντας περισσότερο τις περιγραφές;

Αναλόγως το είδος της ιστορίας. Αν έχεις ένα διήγημα -ανθρωποκυνηγητό για παράδειγμα, δεν είναι καθόλου απαραίτητο να φρενάρεις την πλοκή για να προσθέσεις περιγραφές. Αν παρ΄ όλα αυτά, θέλεις να μειώσεις τις γρήγορες ταχύτητες με ομαλό τρόπο, φρόντισε να δώσεις περιγραφές μόνο για ό,τι χρειάζεται και παίζει ρόλο στην πλοκή σου τη δεδομένη στιγμή, και πάλι, όχι με περιττά λόγια. Για παράδειγμα: κατεβαίνοντας τη γλιστερή σκάλα βρέθηκε σε ένα μισοφωτισμένο υπόγειο. Το ταβάνια φούσκωνε από την υγρασία και οι τοίχοι έσταζαν. Στην απέναντι πλευρά, ένα παράθυρο με κάγκελα τον χώριζε από την ελευθερία του και την αστροφώτιστη νύχτα. Δεν έχουμε πει πάρα πολλά εδώ. Δώσαμε όμως μία εικόνα του χώρου που βρέθηκε ο ήρωάς μας και της δυσκολίας που αντιμετωπίζει προκειμένου να ξεφύγει. Δεν περιγράψαμε κάθε παλιό έπιπλο μέσα στο υπόγειο. Αλλά αν κάποιος τον κυνηγήσει μέσα εκεί και πρέπει να κρυφτεί πίσω από κάποιο παλιό έπιπλο, τότε ναι, πρέπει να το κάνουμε. Πιστεύω να κατάλαβες τι εννοώ.

25. Είναι λάθος αν μία ιστορία δεν έχει καθόλου διαλόγους;

Όχι, υπάρχουν διηγήματα χωρίς καθόλου διαλόγους. Ο Χ.Φ.Λάβκραφτ σπάνια συμπεριελάμβανε διαλόγους στα διηγήματά του, καθώς δεν τον ενδιέφεραν έτσι και αλλιώς οι ήρωές του αλλά οι καταστάσεις που αντιμετώπιζαν. Είναι λοιπόν και αυτό ζήτημα εστίασης. Γράφεις μία ιστορία χαρακτήρων; Σε ενδιαφέρει να τους διερευνήσεις και να φωτίσεις τα κίνητρά τους; Θα υπάρχουν διάλογοι (εκτός και πρόκειται για one man show). Αν σε ενδιαφέρει η κατάσταση που βιώνει ο ήρωας και λιγότερο ο ίδιος ο ήρωας μπορείς, υπό συνθήκες, να μην συμπεριλάβεις πολλούς διαλόγους.

26. Είναι λάθος αν μία ιστορία έχει πολλούς διαλόγους; Αν κουράζουν, ναι. Υπάρχουν βέβαια και εξαιρετικά διηγήματα που είναι ολόκληρα ένας διάλογος. Αν όμως δεν θέλεις να μοιάζεις με μονόπρακτο, καλύτερα κράτησε ένα μέτρο. Ούτε υπερβολικά πολλοί διάλογοι, ούτε υπερβολικά λίγοι.

27. Τι πρέπει ένας αρχάριος συγγραφέας να προσέχει για να μην στριμώξει μεγάλο όγκο πληροφορίας στην ιστορία του;

Ένας αρχάριος έχει πάντα την τάση να παραφορτώνει την ιστορία του. Με την πείρα γίνεται ευκολότερο να διακρίνει κάποιος τι είναι απαραίτητο και τι όχι, ωστόσο κάτι που πρέπει να έχουμε υπόψη είναι ότι πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να πετάξουμε έξω υλικό από το πρώτο μας σχεδίασμα. Να διώχνουμε ό,τι είναι υπερβολικά μακρόσυρτο και ελάχιστα χρήσιμο και να μην το λυπόμαστε. Να διώχνουμε περιγραφές που καθυστερούν τη ροή, να διαγράφουμε λεπτομέρειες που δεν παίζουν κανένα ρόλο, να μειώνουμε τις αναδρομές που μπορεί μεν να φωτίζουν κίνητρα και προθέσεις αλλά συνήθως είναι υπερβολικά για το στενό χώρο ενός διηγήματος. Επίσης βοηθάει αν διαβάζουμε την ιστορία μας με δυνατή φωνή: τότε αντιλαμβανόμαστε πολύ ευκολότερα πότε πλατειάζουμε και πότε είμαστε ακριβείς και μεστοί.

28. Αν ο σκελετός (προσχέδιο) όλης της ιστορίας είναι μία παράγραφος, για να επεκταθεί περισσότερο, τι πρέπει να κάνουμε, την χωρίζουμε σε σκηνές;

Ξεκινάμε να γράφουμε και οι σκηνές προκύπτουν. Αν σε διευκολύνει να κάνεις από την αρχή ένα προσχέδιο των σκηνών σου είσαι ελεύθερος να το κάνεις. Αλλά σε ένα διήγημα είναι ίσως υπερβολή να κάνεις υπερβολικά πολλά προσχέδια και πλάνα. Σε ένα μυθιστόρημα τα προσχέδια και η διάρθρωση των σκηνών έχουν περισσότερο νόημα.

29. Ότι βάζουμε μέσα στην ιστορία μας πρέπει να είναι απόλυτα σημαντικό για την εξέλιξη της ιστορίας η μπορούμε να βάλουμε και λιγότερο σημαντικά πράγματα;

Μπορούμε να γίνουμε περιττοί, αλλά λίγο. Από όσα γράφουμε, το 80 με 90-95% πρέπει να είναι απαραίτητα. Τα υπόλοιπα μπορεί αν είναι σάλτσα, ή περιγραφές, ή οτιδήποτε, αλλά είναι καλό να μην αναλωνόμαστε με ασήμαντα ή ελάχιστα σημαντικά πράγματα στη γραφή μας.

30. Μπορούμε να γράψουμε ένα διήγημα χωρίς να έχουμε κάνει αναλυτικό προσχέδιο (σκελετό) μίας ιστορίας; Δηλαδή να ξεκινήσουμε να γράψουμε και όπου μας βγάλει η έμπνευσή μας;

Βεβαίως και μπορούμε. Ειδικά στο διήγημα δεν είναι καθόλου απαραίτητο ούτε το προσχέδιο ούτε ο σκελετός. Κάποιοι λειτουργούν χωρίς αυτά, ακόμη και όταν γράφουν μεγάλα σε έκταση έργα. Θα κάνεις ό,τι σε εξυπηρετεί περισσότερο, αν το προσχέδιο σε βοηθάει θα το χρησιμοποιήσεις, αν όχι, θα γράψεις χωρίς αυτό.

31. Ένας άπειρος συγγραφέας, τι είναι αυτό/ά που πρέπει να προσέξει στην συγγραφή ενός διηγήματος;

Ξαναδιάβασε με προσοχή όλα τα παραπάνω. Όλα αυτά πρέπει να τα προσέξεις και να τα χρησιμοποιήσεις κατά περίπτωση.

 

Διαβάστε επίσης: 

• Q&A: Ερωτήσεις σε σχέση με τη συγγραφή διηγήματος (Μέρος 1)

 

Edited April 2 by Φάντασμα
Προσθήκη link στο τέλος του άρθρου για γρήγορη μετάβαση.

[WILLIAM]

Η δασκάλα μας φροντίζει πάντα για την επιμόρφωσή μας.

Ευχαριστούμε.