Rikochet Posted October 24, 2005 Share Posted October 24, 2005 (edited) Άλλο ένα ενδιαφέρον άρθρο που πέτυχα στο Βήμα. Χωρίς ταυτότητα* Τί διδάσκουμε; ονόματα ή έργα; Αναγνωρίζουμε, κρίνουμε, συγκρίνουμε και αξιολογούμε συγγραφείς ή κείμενα; Δ. N. ΜΑΡΩΝΙΤΗΣ Εμμονη απορία (και αμηχανία) από τα χρόνια της δασκαλικής περιπέτειας, που κράτησε κάπου πενήντα χρόνια: τελικώς τί διδάσκουμε; ονόματα ή έργα; Αναγνωρίζουμε, κρίνουμε, συγκρίνουμε και αξιολογούμε συγγραφείς ή κείμενα; H ερώτηση παροξύνεται, όταν πρόκειται όχι μόνο για αναγνωρίσιμα και αναγνωρισμένα ονόματα, με κατοχυρωμένο ήδη παρελθόν, αλλά και στις περιπτώσεις εκείνες που το συγγραφικό όνομα βρίσκεται ακόμη σε αφάνεια ή μόλις τώρα αναδύεται, διεκδικώντας θέση στο δύσπιστο και αφιλόξενο συνήθως γραμματειακό παρόν. Οπότε τί ρόλο (προκαταβολικό) παίζει στην εκτίμησή μας η ονοματική (πήγα να πω: η αστυνομική) ταυτότητα ενός συγγραφέα; Και το σκάνδαλο: τί θα συνέβαινε, αν υποβάλαμε στην αναγνωριστική και αξιολογική ετοιμότητα του αναγνώστη ένα κείμενο, δίχως τα στοιχεία της γραμματολογικής του ταυτότητας; Αποφεύγοντας μάλιστα κειμενικά παραδείγματα που διαθέτουν στο εσωτερικό τους αναγνωριστικά σήματα της ιθαγένειας και της γενεαλογίας τους. Δοκίμασα κάποτε σε πανεπιστημιακή τάξη το τέστ με «αταύτιστα» κείμενα (πρωτότυπα και μεταφρασμένα, από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας) και τα ευρήματα υπήρξαν αποδεικτικά της λογοτεχνικής αμηχανίας μας. Σε επίπεδο γραμματολογικής αναγνώρισης διαπιστώθηκε εντυπωσιακή αστοχία· στο πεδίο της αξιολόγησης μεγάλοι ή σημαντικοί ποιητές υποχώρησαν μπροστά σε μέτριους ή και ασήμαντους. Γεγονός που ενίσχυσε την αίσθηση ότι η λογοτεχνική μας παιδεία (κατ' επέκταση και η λογοτεχνική μας ευαισθησία) είναι περισότερο ονοματοκρατική και λιγότερο κειμενοφιλική. Στην εκτροπή αυτή συνέβαλαν και συμβάλλουν σίγουρα το σχολείο (με τα παρασχολικά δεκανίκια του), η αγοραία δημοσιογραφία (έντυπη και ηλεκτρονική) και ένα μέρος της διάχυτης κριτικογραφίας. Με τους όρους όμως αυτούς παρεξηγούνται τόσο τα καθιερωμένα έργα (προπαντός τα λεγόμενα κλασικά) όσο, και προπαντός, εκείνα που δοκιμάζονται στο ρευστό λογοτεχνικό παρόν, και ως εκ τούτου δεν διαθέτουν ισχυρή ονοματική ταυτότητα. Ανάμεσά τους ωστόσο ενδέχεται να υπάρχουν όχι μόνο λογοτεχνικές υποσχέσεις, που περιμένουν μάταια την έγκαιρη διάγνωσή τους, αλλά και λογοτεχνικά κατορθώματα, που κινδυνεύουν να παραμείνουν αδιάγνωστα και υποτιμημένα μέσα στον σωρό της αγοραίας λογοτεχνικής παραγωγής, η οποία βρίσκει συνήθως τρόπο να διαφημιστεί. Δεν είμαι εξάλλου βέβαιος ότι πράγματι ισχύει το ιδεολόγημα του δίκαιου χρόνου, που υποτίθεται ότι τελικώς απορρίπτει τη λογοτεχνίζουσα σαβούρα και αναδεικνύει τα βιώσιμα λογοτεχνήματα. Πρόκειται μάλλον για μελλοντολογική αισιοδοξία, που αφήνει απροστάτευτο το λογοτεχνικό παρόν στη διάθεση όσων για δικό τους λογαριασμό το διαχειρίζονται. Για να γίνω συγκεκριμένος, αντιγράφω εφεξής πέντε ποιήματα και ένα πεζό, που αισθάνομαι ότι ανεβάζουν μέσα στο αστάθμητο παρόν τη στάθμη της πρόσφατης λογοτεχνίας μας, αφαιρώντας επίτηδες τα στοιχεία της γραμματολογικής τους ταυτότητας. Προηγούνται τα ποιήματα, άτιτλα και τα πέντε, οπλισμένα μόνο με τον αριθμητικό τους δείκτη: 1. Το πρώτο πορτοκάλι έλαμψε στο κενό / λαμπρότατο, / ξεχύθηκε φως πηχτό σαν τρέλα, / ήταν το πνεύμα / πολυάχτιδο που καλούσε. 3. Τραγουδώ / μ' όλες τις πληγές μου / όχι για δόξα / αλλά γι' αυτήν τη φλογισμένη / ευωδιά που κυλά πάνω μου / όταν σκοτώνω. 10. Ο αέρας δεν είναι κάτι / για να κρατηθείς, / αλλά κατρακυλάς στο ιλιγγιώδες κενό / όπου η ψυχή δεν διακρίνει τίποτα / παρά τον εαυτό της. // Γνωρίζοντας πως η ζωή / είναι παντοτινή / δεν επιτρέπεται να μην αντλείς χαρά / απ' αυτήν την αισιόδοξη, φωτολουσμένη / αιωνιότητα της σάρκας. 20. Και ξέρω πως όλα είναι τίποτα, / πασχίζουμε, τρέχουμε / και διστάζει ο καθένας να πετάξει τη σαβούρα που / κουβαλάει πάνω του / το ανθρώπινο ον. / Καταπίνουμε καθημερινότητα / και πάμε να εξελιχθούμε / σε πέτρες. 29. Κόσμος στη δουλεία του θανάτου. // Νωθρά νερά αντανακλούν / δέντρα και ουρανούς / και φωταψίες. // Βουή του αίματος, / καιρός μυστικός. / Φύλαγέ μας, βίαιε φίλε / του έρποντα ποταμού. Επεται το πεζό. Τίτλος του: «Ιπποσύνη». Ηταν μια πίστη περί του αίματος των αθώων. «Και ποιος είναι αθώος;» είπε ο Μαύρος Καβαλάρης. Ο Λευκός Καβαλάρης απάντησε: «Δεν είναι αλήθεια λοιπόν ότι όλα τα τέρατα του υπογείου σταμάτησαν να ουρλιάζουν, όταν εκείνος ο άνθρωπος περπάτησε πάνω στα νερά; Ολα έχουν τη φύση τους, ακόμα κι οι άσκοποι βηματισμοί πάνω στα κύματα. Το να μη βυθίζεσαι δεν δείχνει πάντοτε ελαφρότητα». Τότε ο Μαύρος Καβαλάρης παρατήρησε: «Ναι, αλλά η αθωότητα που υπαινίσσεσαι θα έχει πάντοτε τη μαύρη μου πλευρά της. Γι' αυτό ακριβώς έμαθα ιππασία». Edited October 24, 2005 by Rikochet Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Deodonus Posted October 24, 2005 Share Posted October 24, 2005 Συμφωνώ με αυτήν την κατάσταση που γενικά επικρατεί: όταν ένας θεωρηθεί "μεγάλος και τρανός" αυτομάτως όλα του τα έργα γίνονται "μεγάλα και τρανά" Είναι τα έργα που κρίνουν τον άνθρωπο, ποτέ το ανάποδο. Αυτά... Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Nihilio Posted October 24, 2005 Share Posted October 24, 2005 Ας μη πάμε μακριά, ακόμα και εδώ μέσα γίνεται αυτό σε κάποιον βαθμό. Για να το πούμε πιο απλά, το όνομα του συγγραφέα πάντα επιρεάζει τον αναγνώστη. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Nienna Posted October 24, 2005 Share Posted October 24, 2005 Ωραία, το αναφέρατε. Κάντε τώρα και μια προσπάθεια να πάψετε να το κάνετε... Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Βάρδος Posted October 24, 2005 Share Posted October 24, 2005 Το διάβασα επί τροχάδην γιατί είμαι κουρασμένος. Αλλά κατάλαβα το πρόβλημα που θίγει. Είναι το κλασικό πρόβλημα που σιχαίνομαι. Όταν είσαι σχολείο σού λένε ο τάδε είναι καλός, ο δείνα είναι κλασικός, και τα λοιπά. Μετά, πάλι, υπάρχουν κάποια λογοτεχνικά "ταμπού", ας το πω, ελλείψει καλύτερης λέξης, τώρα: όπως, πχ, ο Έκο είναι άριστος κι αν τύχει να μη σου αρέσει είσαι "χαζός". Εγώ ποτέ δεν έδωσα δεκάρα για όλα αυτά. Διαβάζω και κρίνω. Δεν με ενδιαφέρουν τα λογοτεχνικά ταμπού του ενός "διανοουμενίσκου" και του άλλου. Ύστερα από αρκετά αναγνώσμα, μπορείς να ξεχωρίσεις την καλή λογοτεχνία. Έχει την οσμή τριαντάφυλλων και το χαδί καλοχτενισμένης γάτας. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Atrelegis Posted October 25, 2005 Share Posted October 25, 2005 Καλό! Κοίτα, η αλήθεια είναι ότι δεν μπορείς να το αποφύγεις αυτό. ¨οταν κάποιος έχει αποκτήσει ένα τρανό και μεγάλο όνομα και όλοι πια τον ξέρουν, τότε αυτό σημαίνει μόνο ένα πράγμα: Αξίζει τον κόπο Ή μάλλον σε αυτή τη διαπίστωση καταλήγουμε μεταά από μια σύντομη λογική διεργάσια, σωστά; Αν έχεις γίνει γνωστός και καλός έχεις προσέξει (και ειδικά αν είσαι συγγραφέας) τόσο ώστα κάθε σου έργο να είναι κάτι άξιο αναγνώσεως. Αν πετύχεις την πρώτη αναγνώριση, να την κρατήσεις γίνεται ευκολότερο! Μετά, ξεκινά ο εκφυλισμός όταν πια όλοι σε ξέρουν και κάθε μαλακία που γράψεις θεωρείται νεωτεριστικό, επανατσατικό και ένα νέο κεφάλαιο στην παγκόσμια λογοτεχνία. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Βάρδος Posted October 31, 2005 Share Posted October 31, 2005 Τώρα, το διάβασα ολόκληρο το κείμενο, κανονικότατα. Ο τρόπος που είναι γραμμένο μού θύμισε αυτά που λέγαμε εδώ. Καλά τα όσα λέει, και συμφωνώ σε μεγάλο βαθμό. Δεν αναγνωρίζονται πάντα τα έργα που τους αξίζει να αναγνωριστούν. Ωστόσο, δε μας λέει ποια είναι τα δικά του κριτήρια. Δηλαδή, πώς κρίνει ότι κάτι "αξίζει" ενώ κάτι άλλο δεν "αξίζει"; Πώς κρίνει ότι κάτι είναι καλό λογοτέχνημα ενώ κάτι άλλο δεν είναι; Μου φαίνεται ότι γενικολογεί και χρησιμοποιεί μια γλώσσα που, μάλλον, μπερδεύει παρά βοηθάει τον αναγνώστη. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
LordCeleborn Posted October 31, 2005 Share Posted October 31, 2005 Θα συμφωνισω με το κειμενο στα περισσοτερα αλλα μου φαινεται οτι ο γατος εχει μεγαλο δικιο στα παραπανω επισης. Πραγματικα ενδιαφερον ευχαριστω Rikinko ;p Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Recommended Posts
Join the conversation
You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.