Βάρδος Posted December 12, 2005 Share Posted December 12, 2005 Αυτό το θέμα σκεφτόμουν εδώ και κάνα μήνα να το ανοίξω, αλλά δεν το είχα κάνει ακόμα. Χτες, έτυχε να συζητήσω ακριβώς αυτό το πράγμα με τον Dain, οπότε λέω "ήρθε η ώρα του!" Τι είναι τα ρήματα διαλόγου: Είναι τα ρήματα που εισάγουν το διάλογο. Πχ, "είπε", "ρώτησε", κτλ. Για παράδειγμα: "Κανένας δεν πρέπει να μείνει πίσω," είπε ο Γιάννης. "Κανένας." "Και τώρα," ρώτησε η Αλεξάνδρα, "τι γίνεται;" Ως συνήθως στη συγγραφή, υπάρχουν διάφορες νοοτροπίες στο πώς να τα χρησιμοποιούμε. 1) Υπάρχουν άνθρωποι που λένε ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε πολλά "περίεργα" ρήματα διαλόγου. Το "είπε" είναι υπεραρκετό, και δεν θεωρείται επανάλειψη, γιατί είναι "αόρατο" ρήμα. 2) Υπάρχουν άνθρωποι που αποφεύγουν σχεδόν παντού το "είπε". 3) Υπάρχουν άνθρωποι που απεχθάνονται τα επιρρήματα που ακολουθούν τα ρήματα διαλόγου (συνήθως αυτοί υποστηρίζουν και το 1). 4) Υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν λίγο απ'όλα τα παραπάνω. Προσωπικά, είμαι από τους τελευταίους, καθότι πάντα πιστεύω στο μέτρο. Όταν ήμουν πιο μικρός, προσπαθούσα να αποφεύγω το "είπε". Τώρα, πια, δεν προσπαθώ να το αποφεύγω, γιατί έχω διαπιστώσει ότι, έτσι κι αλλιώς, δεν τρέχει τίποτα κι ένα "είπε" παραπάνω να γράψεις. Κανείς δεν το θεωρεί επανάληψη. Ωστόσο, τα άλλα --τα "περίεργα"-- ρήματα διαλόγου μπορείς να τα χρησιμοποιήσεις για να δώσεις έμφαση σε κάτι. Να εξηγήσεις χωρίς να εξηγείς. Τι άλλα ρήματα διαλόγου υπάρχουν; Ορίστε μερικά: δήλωσε, σχολίασε, ρώτησε, τόνισε, φώναξε, ούρλιαξε, σφύριξε, ανακοίνωσε, γνωμοδότησε. Και τα χρησιμοποιείς αν θες να δείξεις κάτι. Πχ, "Ελάτε πίσω, ρε!" φώναξε ο Μιχάλης. Πιο καλά να γράψεις αυτό, παρά να πεις: "Ελάτε πίσω, ρε!" είπε ο Μιχάλης, δυνατά. Το "δυνατά" είναι επίρρημα που προσδιορίζει το "είπε". Και, κατά τη γνώμη μου, απλά βαραίνει την πρόταση. Πιο καλά να πεις "φώναξε", κι όλοι καταλαβαίνουμε τι θες να πεις. Μας έρχεται καλύτερη εικόνα στο μυαλό. Επίσης πράγματα όπως "φώναξε δυνατά" τα αποφεύγω όπως ο μαύρος γάτος τον γκρίζο σκύλο. Γιατί εννοείται πως πάντα φωνάζεις δυνατά. Είναι δυνατόν να φωνάζεις σιγανά; Ουγκ... Συζητήστε γενικά για το θέμα. Πείτε εμπειρίες, γνώμες, απόψεις. Διαφωνήστε, συμφωνήστε. Κάντε κάτι ενδιαφέρον, τέλος πάντων. Θα επανέλθω. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
heiron Posted December 12, 2005 Share Posted December 12, 2005 Χα...Ο καιρος γαρ εγγυς για το θεμα αυτο... Σκεφτομουν πανω στο θεμα επειδη δεν εγραφα και πολλους διαλογους και τωρα που αρχιζω αισθανομαι αμηχανα. Ναι,μαλλον το "ειπε" αρκει.Αλλα-αν και δεν ειναι επαναληψη,πιο πολυ ενα "λεκτικο σημειο στιξης"-πιστευω οτι που και που θα πρεπει να δινει τη θεση του στα ρηματα που λες. Βασικα,ενα απλο "ειπε" ειναι πολυ...απλο.Θελει να πεις και τον τροπο με τον οποιο ειπωθηκε κατι.Αν υπαρχει μια ωραια σωστη λεξη(τυπου " φωναξε" στο παραδειγμα σου)ειμαστε οκ.Αλλιως αρκει ενα επιρρημα η κατι αναλογο. Επισης παντα μια περιργη λεξη δημιουργει αλλη ατμοσφαιρα.Παραδειγμα το "αγαπημενο" σου..."υποτονθορισε"! Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Sonya Posted December 12, 2005 Share Posted December 12, 2005 Γενικά προσπαθώ να αποφεύγω όσο γίνεται τα ρήματα διαλόγου. Όχι τόσο για το ίδιο το "αόρατο" ρήμα, όσο για τα υποκείμενα. Είπε ο Γιώργος, είπε ο Πέτρος, απάντησε ο Μανώλης, είπε ο Γιώργος, τον έκοψε ο Μανώλης κλπ. Προτιμώ μέσα απ' τον ίδιο το διάλογο να φαίνεται το υποκείμενο, το καταραμένο ρήμα εννοείται. Είπε! Σαφώς και είπε! Τα εισαγωγικά αόρατα είναι; Μόνο όταν θέλω να τονίσω κάτι διαφορετικό του "είπε", βάζω το ρήμα ή μια έκφραση που το εννοεί. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Nihilio Posted December 12, 2005 Share Posted December 12, 2005 Συνήθως τα χρησιμοποιώ, αλλά υπάρχουν φορές που απλά γράφω μόνο τα όσα λέγονται, για να δώσω μια πιο γρήγορη ροή στο διάλογο (κυρίως όταν έχω βαρεθεί να γράφω είπε και συνώνυμά του) Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Μελδόκιος Posted December 12, 2005 Share Posted December 12, 2005 Η περιγραφικότητα και τα ρήματα στους διαλόγους είναι ένα από τα πολλά στοιχεία της συγγραφής που μπορεί να παρομοιαστεί με τα μπαχαρικά. Δηλαδή το κλασικό "χρήσιμα είναι, αλλα με μέτρο". Όπου έχω πετύχει να υπερχρησιμοποιούνται τα ρήματα διαλόγου, μου δίνεται η αίσθηση του κιτς, ή της προσπάθειας εντυπωσιασμού. Και γενικά δε μ'αρέσουν αυτές οι baroque τεχνικές, κάνουν το κείμενο κάπως πλαστικό. Για παράδειγμα, ο Hemingway ποτέ σχεδόν δε χρησιμοποιούσε ρήματα διαλόγου, έτσι ώστε να καταλαβαίνει ο αναγνώστης το ύφος του ομιλούντος άμεσα από το διάλογο. Προσωπικά δε θέλω να γίνομαι πολύ περιγραφικός, προσπαθώ να τα αποφεύγω όποτε δεν είναι απαραίτητα. Όσο για το "είπε", ότι δε χτυπά σαν επανάληψη που λέει κι ο Βάρδος, είναι αλήθεια... Σαν τα άρθρα ή το "και" ένα πράμα... Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Βάρδος Posted December 12, 2005 Author Share Posted December 12, 2005 Επισης παντα μια περιργη λεξη δημιουργει αλλη ατμοσφαιρα.Παραδειγμα το "αγαπημενο" σου..."υποτονθορισε"! Δεν είναι αγαπημένο μου, βρε έκφυλε, αλλά το χρησιμοποιώ ορισμένες φορές, κυρίως για "μαγικά". Γενικά προσπαθώ να αποφεύγω όσο γίνεται τα ρήματα διαλόγου. Όχι τόσο για το ίδιο το "αόρατο" ρήμα, όσο για τα υποκείμενα. Είπε ο Γιώργος, είπε ο Πέτρος, απάντησε ο Μανώλης, είπε ο Γιώργος, τον έκοψε ο Μανώλης κλπ. Προτιμώ μέσα απ' τον ίδιο το διάλογο να φαίνεται το υποκείμενο, το καταραμένο ρήμα εννοείται. Είπε! Σαφώς και είπε! Τα εισαγωγικά αόρατα είναι; Μόνο όταν θέλω να τονίσω κάτι διαφορετικό του "είπε", βάζω το ρήμα ή μια έκφραση που το εννοεί. Για παράδειγμα, ο Hemingway ποτέ σχεδόν δε χρησιμοποιούσε ρήματα διαλόγου, έτσι ώστε να καταλαβαίνει ο αναγνώστης το ύφος του ομιλούντος άμεσα από το διάλογο. Αυτό που λένε οι άνωθεν. Όταν ένας διάλογος συνεχίζεται, καταλαβαίνουμε πότε μιλά κάποιος χαρακτήρας, οπότε δε χρειάζεται να βάζουμε ρήμα διαλόγου συνέχεια, γιατί είναι προφανές ότι μιλάει ο άλλος συνωμιλητής. Ωστόσο, αν έχεις γράψει πολλές σειρές έτσι, μετά πρέπει κάπου να βάλεις κι ένα ρήμα διαλόγου, γιατί αλλιώς μπορεί να τον μπερδέψεις τον αναγνώστη, σχετικά με το ποιος μιλάει. Επίσης, πρέπει πάντα να βάζεις ρήμα διαλόγου όταν παρεμβάλλεται τρίτος συνωμιλητής, γιατί αλλιώς δε θα ξέρουμε τι μας γίνεται. Μια άλλη μέθοδος που λειτουργεί καλά είναι να βάζει κανείς ενέργειες ή σκέψεις χαρακτήρων αντί για ρήματα διαλόγου. Πχ, Ο Μελδόκιος έβγαλε το καπέλο του. "Καλημέρα σας, κύριε." "Καλημέρα." Ο Βάρδος κάθισε στο τραπέζι και παράγγειλε έναν καφέ. "Καλά, ρε, συνέχεια καφέδες πίνεις;" "Στις φλέβες μου τρέχει καφές. Είναι απαραίτητο για την επιβίωσή μου." "Ναι, μη φας, έχει γλαρόσουπα!" είπε ο Ατρελέγκις, που, μέχρι στιγμής, καθόταν σιωπηλός* στη γωνία. (*) αυτό ήταν για να γελάσουμε. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
trillian Posted December 12, 2005 Share Posted December 12, 2005 Νομίζω ότι προτιμώ λίγο απ όλα. Ο φόβος της επανάληψης φέρνει χειρότερα αποτελέσματα απο την επανάληψη την ίδια Επίσης, τα βαρύγδουπα ρήματα, ειδικά σε μεγάλο κείμενο, χτυπάνε πολύ. ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΚΟ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΣ ΑΠΛΑ ΡΗΜΑΤΑ . Υπάρχουν πολλοί τρόποι να αποφύγεις την επανάληψη του "ειπε" και των λοιπών ρημάτων χωρις να χτυπάει άσχημα, όπως είπε κι ο Βάρδος. Πάντως, προτιμώ ένα κείμενο γεμάτο "είπε" παρά ένα κείμενο με 10 διαφορετικά και "ηχηρα" ρήματα. Και γενικά, συμφωνώ με κάτι που είπε ο Κινγκ. Να βάζεις πάντα την πρώτη λέξη που σού ρχεται στο μυαλό. Γιατί ο,τιδήποτε άλλο, φαίνεται και συνήθως κάνει αρνητική εντύπωση. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Oberon Posted December 12, 2005 Share Posted December 12, 2005 Το πρόβλημα που αντιμετωπίζω πάντως είναι όταν οι συνομιλητές είναι πολλοί και δεν κάνουν κάποιες πράξεις εκτός από το να συζητούν σε κάποια φάση. Τότε είναι απαραίτητα τα ρήματα διαλόγου, ειδικά το είπε. Αλλά κάποια στιγμή είναι κουραστικό να λες συνέχεια "είπε" ή να χρησιμοποιείς και άλλες λέξεις μετά το είπε, όπως "είπε, χαιδεύοντας το πηγούνι του" ή "είπε και ο τόνος της φωνής του ήταν ειρωνικός". Ειδικά το τελευταίο δεν μου ακούγεται και πολύ καλά. Πάντως θα ήταν χρήσιμα μια εκτεταμένη λίστα με ρήματα διαλόγου. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
trillian Posted December 12, 2005 Share Posted December 12, 2005 Γιατι να πεις "ειπε κι ο τονος του ηταν ειρωνικος"? Μπορεις να πεις ειρωνεύτηκε. ή μειδίασε (ρήμα που ο βάρδος χρησιμοποιεί κατα κόρον ) ή πέταξε. σφύριξε. πετάχτηκε. παρατήρησε με ειρωνικό ύφος. είπε ανασηκώνοντας τα φρύδια. επενέβη. διέκοψε. φώναξε. παραπονέθηκε. απεφάνθη. αναρωτήθηκε. κατέληξε. ισχυρίστηκε. αντέτεινε. πρότεινε. προθυμοποιήθηκε. ακόμα και το θύμωσε αντί του "είπε νευριασμένα". Και άλλα πολλά Επίσης, μικρές περιγραφές της στάσης του σώματος του επόμενου που θα μιλήσει πριν μιλήσει, για να φανεί και ότι αυτός μίλάει αλλά και το ύφος του. Να μη βάζεις ρήματα όπου είναι φανερό ποιοι μιλάνε. Να "δίνεις πάσες" από τον ένα χαρακτήρα στον άλλο. Εναλλαγές ανάμεσα στο "ο τάδε είπε" και "είπε ο τάδε". Επίσης, όσον αφορά τα υποκείμενα (που κι αυτό είναι ένα θέμα) προτιμώ τα ονόματα κατά κύριο λόγο και με φειδώ τους τίτλους ή τις περιγραφές. Ε πειτε κι εσεις καποια Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Nienor Posted December 12, 2005 Share Posted December 12, 2005 Γενικά, αν και τώρα το σκέφτηκα για πρώτη φορά (δε με είχε απασχολήσει πριν από το τόπικ), συνήθως βάζω τις ενέργειες να λειτουργούν σαν εικόνες του διαλόγου και δε χρειάζομαι ρήματα για να τις συμπληρώσω. Όμως πολλές φορές, σε έναν διάλογο αργό ή μελαγχολικό, κάτι που δεν είναι επάνω στη δράση, ο συνδυασμός της εικόνας που περιγράφεις με τη χρήση τέτοιων ρημάτων είναι πολύ συμπαθητικός. πχ Συνήθιζε να χαϊδεύει τα μεταξένια μαλλιά της ρωτώντας την απαλά «Μ’αγαπάς;» «Όχι!» αποκρινόταν εκείνη, αγκαλιάζοντας τον σφικτά με το γνωστό της παιγνιώδες χαμόγελο στα χείλη. (και εδώ, το απαντούσε, θα ήταν άσχημο ρήμα, όπως και το έλεγε) Έχω την εντύπωση ότι ό,τι ρήμα διαλόγου και να χρησιμοποιήσεις, δε φτάνει από μόνο του, θέλει και την ενέργεια να το ενισχύσει και να το τιθασεύσει. Αν δηλαδή εκεί που τα πράγματα είναι ομαλά, δεν έχει ο ρυθμός της ιστορίας ανέβει κάπως αλλιώς κτλ βάλεις ένα «φώναξε» δίπλα στην ατάκα: Συνήθιζε να χαϊδεύει τα μεταξένια μαλλιά της ρωτώντας την απαλά «Μ’αγαπάς;» «Όχι!» φώναζε εκείνη. Κοίτα τι έγινε. Κενό. Όχι δεν τον αγαπάει εντάξει, αλλά γιατί φωνάζει κιόλας? Μήπως την τσίμπησε και ξέχασαν να μας το πουν? Αλλά: Συνήθιζε να χαϊδεύει τα μεταξένια μαλλιά της ρωτώντας την απαλά «Μ’αγαπάς;» «Όχι!» φώναζε εκείνη και ευθύς πεταγόταν όρθια και του πετούσε τη μπλούζα της στο πρόσωπο. Τώρα τον αγαπάει. Θα μπορούσε και όχι αλλά η διάθεση δε φαίνεται σε καμία περίπτωση μονάχα από το ρήμα του διαλόγου. Το «είπε» είναι όντως ανύπαρκτο, σαν το «και» ή το «έτσι», αλλά νομίζω στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν αρκεί. Χρειάζεσαι να δείξεις και όχι να πεις τι νιώθει κάποιος, ιδιαίτερα σε ιστορίες που ουσιαστικά κινούνται μέσα από το διάλογο, οπότε και δεν έχεις την ευχέρεια να δείξεις αλλιώς. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Βάρδος Posted December 12, 2005 Author Share Posted December 12, 2005 (edited) Ορίστε μια λίστα από τον Άι Βασίλη ρήματα που δείχνουν/εξηγούν τι κάνει ο χαρακτήρας δήλωσε ανακοίνωσε γνωμοδότησε σχολίασε εξήγησε αντιγύρισε τόνισε διαφώνησε συμφώνησε διάβασε (αν ο χαρακτήρας διαβάζει από κάποιο κείμενο) ρήματα που δείχνουν τόνο/χροιά στη φωνή φώναξε κραύγασε ούρλιαξε έκρωξε ψιθύρισε μουρμούρισε άρθρωσε υποτονθόρυσε (:Ρ) ρήματα ερώτησης και απάντησης ρώτησε θέλησε να μάθει ("Τι κάνετε εδώ;" θέλησε να μάθει ο Γιάννης) απάντησε αποκρίθηκε Ουφ... θέλεις κι άλλα; Btw, γιατί να πεις "είπε και ο τόνος της φωνής του ήταν ειρωνικός", όταν μπορείς να πεις "είπε ειρωνικά"; Εκτός αν θέλεις να το τονίσεις τόσο πολύ. Όλα τα πράγματα έχουν τη χρήση τους, αν είναι στη σωστή θέση. Κοίτα να δεις... όταν έγραφα, δεν ήταν εκεί ούτε το post της Tril ούτε της Niennor... Και κάτι ακόμα: εγώ θα προσπαθούσα να αποφύγω ακόμα και το "είπε ειρωνικά". Άσε μας να καταλάβουμε ότι ο χαρακτήρας το λέει ειρωνικά. Μη μας το λες. Άσε την ειρωνεία να φανεί μέσα από τα ίδια τα λόγια και την κατάσταση. Edited December 12, 2005 by Bardos Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Oberon Posted December 13, 2005 Share Posted December 13, 2005 Wow! Ευχαριστώ παιδιά για τα ποστ και τις προτάσεις/συμβουλές. Εξαιρετικό τόπικ! Και ευχαριστώ και το Βάρδο για τη λίστα. Η δυσκολία στο να δείξεις κάτι αντί να το πεις βρίσκεται όταν τα λόγια αυτά καθαυτά δεν περιγράφουν το ύφος. Π.χ. στο σαρκασμό. "Τι υπέροχο φόρεμα!" είπε η Μαρία στην Ελένη. Η Μαρία μπορεί να εννοεί πολλά πράγματα με αυτό το σχόλιο. Από θαυμασμό μέχρι ειρωνία, σαρκασμό κλπ. Αν η Μαρία δεν κάνει κάποια ακόμα πράξη που να δείχνει ή να μαρτυρά την κατάσταση του νου της εκείνη τη στιγμή τότε πρέπει με κάποιο τρόπο να πούμε πως η Μαρία σαρκάζει την Ελένη. Π.χ. "Τι υπέροχο φόρεμα!" είπε η Μαρία κοιτώντας την Ελένη από πάνω ως κάτω για μια στιγμή και συνέχισε να χτενίζει τα μαλλιά της. Αλλά αν η Μαρία δεν κάνει κάποια πράξη που μας δίνει κάποιο clue για την πρόθεσή της, τότε δεν θα πρέπει να πουμε "Τι υπέροχο φόρεμα!" είπε η Μαρία σαρκαστικά (με σαρκαστικό ύφος). (?) Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Anadeleth Posted December 13, 2005 Share Posted December 13, 2005 Τι σημαίνει υποτονθόρυζω ? Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Βάρδος Posted December 13, 2005 Author Share Posted December 13, 2005 Η δυσκολία στο να δείξεις κάτι αντί να το πεις βρίσκεται όταν τα λόγια αυτά καθαυτά δεν περιγράφουν το ύφος. Π.χ. στο σαρκασμό. "Τι υπέροχο φόρεμα!" είπε η Μαρία στην Ελένη. Η Μαρία μπορεί να εννοεί πολλά πράγματα με αυτό το σχόλιο. Από θαυμασμό μέχρι ειρωνία, σαρκασμό κλπ. [...] "Τι υπέροχο φόρεμα!" είπε η Μαρία σαρκαστικά (με σαρκαστικό ύφος). (?) Η Μαρία άκουσε βήματα να πλησιάζουν. Γύρισε και είδε την Ελένη ναμπαίνει στο καθιστικό, ντυμένη μ'ένα πράσινο, έξωμο φόρεμα με αργυρό σιρίτι και μανίκια που άρχιζαν μερικούς πόντους κάτω απ'τη μασκάλη και τελείωναν στον αγκώνα. Η δεξιά μεριά της φούστας ήταν σχιστή και διχτυωτή, πλεγμένη με χρυσή, γυαλιστερή κλωστή που τραβούσε το βλέμμα. Η Ελένη πάντα είχε μια προτίμηση στο... φανταχτερό ντύσιμο, αλλά ετούτη τη φορά το είχε παρακάνει. Η Μαρία ανασήκωσε το ένα φρύδι. "Τι υπέροχο φόρεμα!" είπε, και πρόσθεσε ξερά: "Καταλαβαίνεις, όμως, ότι δεν πηγαίνουμε σε δεξίωση..." Τι σημαίνει υποτονθόρυζω ? υποτονθορύζω ρ. μουρμουρίζω, σιγοτραγουδώ<br> Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Oberon Posted December 13, 2005 Share Posted December 13, 2005 Σωστός Βάρδε, αλλά δεν γίνεται να κάνεις τοση περιγραφή σε κάθε διάλογο ειδικά όταν συμμετέχουν πολλοί ομιλητές. Ούτε γω ήξερα τι θα πει υποτονθορίζω. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Βάρδος Posted December 13, 2005 Author Share Posted December 13, 2005 Σωστός Βάρδε, αλλά δεν γίνεται να κάνεις τοση περιγραφή σε κάθε διάλογο ειδικά όταν συμμετέχουν πολλοί ομιλητές. Σωστό. Γιαυτό όλα εξαρτώνται από την περίσταση. Βασικά, δεν υπάρχουν κανόνες. Γάμα τους κανόνες' είναι εκεί για να τους παραβαίνεις. Υπάρχουν διάφορες λογικές και μέθοδοι, και κάθε φορά βλέπεις τι σου χρειάζεται περισσότερο και το χρησιμοποιείς. Ακόμα κι αυτοί που γράφουν τους κανόνες τους παραβαίνουν οι ίδιοι. Συγγραφείς που λένε "Μη γράφετε επιρρήματα", πιάνουν και γράφουν επιρρήματα. Συγγραφείς που λένε "Το είπε είναι αρκετό", πιάνουν και γράφουν ένα σωρό άλλα ρήματα διαλόγου. Όλα είναι καλά, αλλά πάντα πρέπει να ξέρεις γιατί κάνεις αυτό που κάνεις. Να μην το κάνεις τυχαία' να το κάνεις συνειδητά. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Βάρδος Posted January 25, 2006 Author Share Posted January 25, 2006 Μια άποψη. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Recommended Posts
Join the conversation
You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.