Fantasy, Sci-Fi & World-Building

[RaspK]

Από τον John Ronald Reuel Tolkien και το Robert Howard, που βάδισαν στα χνάρια της δικής μας Γης, στο Rich Baker και τους Margaret Weis και Tracy Hickman, που έφτιαξαν κάτι αρκετά ρεαλιστικό, και στα έργα τόσων άλλων συγγραφέων, δεν μπορεί κανείς να διαχωρίσει το μέρος της λεγόμενης κοσμοπλασίας. Ακόμα και τα comic πολύ συχνά μεταβαίνουν σε μια διαστρέβλωση ή εκ νέου δημιουργία του κόσμου που αποσκοπεί στο να προσδώσει κάτι καινούριο ή κάτι το αλλιώτικο.

 

Ένας κόσμος, όμως, δεν είναι κάτι απλό στη δημιουργία του, ποσώς όταν βλέπουμε τόσα έργα που αστοχούν όχι μόνο στη σύνθεση οικοσυστημάτων, αλλά ακόμα και μικροκοινωνικών δομών όπως η οικογένεια. Μια πρόκληση σαν κι αυτήν, λοιπόν, δεν είναι κάτι με τ' οποίο καταπιάνεται ο καθένας, όχι αν δε θέλει να παράγει κάτι ουσιώδες για το έργο και την έκφραση του. Γίνεται λίγο τραγελαφικό αυτό, βέβαια, όταν διαπιστώνει κανείς πόσο άνετα παίρνουν τόσοι αφηγητές παιχνιδιών ρόλων έτοιμους κόσμους, τους πατρωνάρουν μ' ελάχιστες αλλαγές σε μια θεματική που προτιμούν, ακόμα και εις βάρος της ιστορίας και της αληθοφάνειας του κόσμου, όλα στο βωμό της αλαζωνείας.

 

Σκληρή κριτική, σίγουρα, αλλά όχι άνευ λόγου: λίγοι καταφέρνουν να κάνουν κάτι πραγματικά ενδιαφέρον μέσω αυτής της εκμαιευτικής μεθόδου, και ακόμα λιγότεροι συλλαμβάνουν το σφάλμα της προσέγγισης αυτής. Βλέπετε, είναι απλό να ξεχάσει κάποιος σε όλην αυτήν τη διασικασία πως είναι ουσιώδες να έχει να δώσει κάτι φρέσκο και στιβαρό, όχι υποχρεωτικό ρεαλιστικό, αλλά αληθοφανές, κάτι που θα μπορούσε να συμβεί ανεξαιρέτως ασυμβατότητας ιδέας και λογικής. Μάλιστα, είναι αυτή ακριβώς η υπέρβαση, η ανάταση του φανταστικού σε απτό, το σημείο στ' οποίο αποτυγχάνουν οι περισσότεροι, δίνοντας μια νότα μεγαλείου που χάνεται μέσα στην κακομοιριά που προσδίδει μια κακή ενστάλλαξη του κόσμου και μια γυαλάδα που γρήγορα μετατρέπεται σε χλωμάδα κάτω από τη λαμπρότητα της αμφισβήτησης: όσο και να μας μαγεύει το ιδεατό, θέλουμε να μη χρειάζεται να μισοκλείνουμε τα μάτια και να ικετεύουμε για οπτασίες προκειμένου να το δούμε, ζητάμε ένα έργο που δε χρειάζεται πρόγραμμα και αφηγητή σε όλο του το μήκος για να παρακολουθήσουμε και να πιστούμε για όσα έχει να πει. Αν, όμως, η αληθοφάνεια υπερβεί της πρωτοτυπίας και της δημιουργικότητας, το έργο είναι ξερό και στυφό, χωρίς την πλουσιότητα εκείνη και το άρωμα που αναζητάμε στα έργα του φανταστικού, είτε τα πιο μυθικά, είτε τα πιο επιστημονικά κι επιστημονικοφανή...

 

Ξεκινώντας από τις αρχές του τι σημαίνει κόσμος, είναι σημαντικό να συλλάβουμε ότι μπορεί να μιλάμε για οτιδήποτε. Υπάρχουν, ας πούμε, κάποια πεδία ύπαρξης (διαστάσεις, τρόπον τινά) που είναι επίπεδα κι έχουν άπειρη έκταση, αλλά μπορείς, ας πούμε, να μεταβείς από αυτά σε άλλα, που έχουν άλλη γεωμετρική διάταξη. Ένα νησί είναι χαμένο μέσα σε ομίχλες, και κανείς δεν μπορούσε να το βρει αν δεν ήξερε που είναι ή αν δεν ήταν μελούμενο να τον δεχτούν εκεί, κι άλλοι κόσμοι βρίσκονται μέσα σε τρύπες στη γη. Αλλού υπάρχουν κτιστά ή νοητά τείχη που διαχωρίζουν τον ένα κόσμο με τον άλλο, ενώ υπάρχουν και παράλληλοι κόσμοι. Υπάρχουν κυβικές κατασκευές, ή ισοσκελή ορθογώνια τρίγωνα που είτε ενώνονται μεταξύ τους είτε ύπτανται στο διάστημα σε διάταξη fractal. Κι όλ' αυτά είναι υπαρκτά παραδείγματα κόσμων από βιβλία, παιχνίδια, ακόμα και ταινίες, κάποια από τα οποία σας είναι γνωστά, φαντάζομαι.

 

Πόσο, όμως, πιο σπουδαίος μπορεί να είναι ο πραγματικός κόσμος μέσα στην απλότητά του: η αρχή της ημέρας στην Αφροδίτη ξεκινάει με τη δύση του Ηλίου, στον Ερμή μπορείς με μια απλή μετατόπιση κάθε τόσο να μείνεις για πάντα στο φως του Ήλιου, σε κάποιους πλανήτες δεν υπάρχει καν έδαφος ή υπάρχει αιώνιος πάγος, στον Κρόνο θα μπορούσαμε να βλέπουμ κάθε μέρα το εκπληκτικό θέαμα των δακτυλίων του, στον Ποσειδώνα και τον Πλούτωνα θα γινόταν ένας αέναος, πολυαιώνιος αγώνας κατάταξης ανάμεσα στους πλανήτες, ενώ ελάχιστοι από τους άλλους αδερφούς πλανήτες της Γης έχουν έναν και μόνο ένα δορυφόρο. Και υπάρχουν κι άλλα φαινόμενα, όπως δίδυμοι ήλιοι και πλανήτες και τόσα άλλα· και μετά μπαίνουν και ζητήματα των οικοσυστημάτων, κλίματος, γεωλογίας, ακόμα και γεωγραφίας: τόσοι πολλοί τομείς που θα μπορούσε ολόκληρη ομάδα έγκριτων επιστημόνων να σχεδιάζουν μια δεκαετία έναν υποθετικό κόσμο.

 

Από όλα αυτά, όμως, εσείς τί θα τονίζατε; Πού θα ρίχνατε το περισσότερο βάρος.

 

 

[από το blog μου, http://raspk.blogspot.com/]

[στην παρούσα έκδοση έχει προστεθεί το ερώτημα]

[Nihilio]

Κάπου σε έχασα οπότε θα αρχίσω να λέω τα δικά μου: από την όση εμπειρία έχω ως τώρα ξεκινόντας να φτιάχνεις έναν κόσμο για να γράψεις μια ιστορία (γιατί το να φτιάχνεις κόσμους για την κατασκευή τους είναι λίγο δώρον άδωρον κατά τη γνώμη μου) ξεκιάς από μια βασική ιδέα. Στη συνέχεια, όσο γράφεις, συνεχίζεις να αναπτύσεις την ιδέα προσθέτοντας τις λεπτομέρειες που χρειάζονται. Στρώμα μετά από στρώμα οι ιδέες κολλάνε και δημιουργούν έναν κόσμο που εξυπηρετεί την ιστορία και δεν αποτελεί τροχοπέδη για την εξέληξή της, ενώ υπάρχει πάντα χώρος για να μπει κάτι νέο και το όλο αποτέλεσμα βγαίνει πιο φυσικό από έναν κόσμο που φτιάχνεται όλος "στα χαρτιά"

[RaspK]

Σα θέμα δεν εξετάζω την ανάπτυξη κόσμων για την ίδια την ανάπτυξή τους. Όπως ίσως πρόσεξες, αναφέρομαι σε παιχνίδια, βιβλία, ταινίες, ότι μπορεί κανείς να φανταστεί σαν τέχνη. Το ερώτημα είναι τι και πως θα έφτιαχνε κάποιος, που θα προσέδιδε βάρος, εν ολίγοις.

[Oberon]

Εξαιρετικά γραμμένο Παναγιώτη! Για να πω ίσως πιο απλοικά κάτι, πιστεύω πως για να δημιουργήσει κάποιος έναν άλλο κόσμο πρέπει να έχει αρκετά "πλήρη" -στα μέτρα του δυνατού πάντα - γνώση του δικού μας (και δεν εννοώ μόνο τη Γη).

Το γεγονός πως τόσο η ε.φ. όσο και η φάντασυ ξεκίνησαν από το Δυτικό κόσμο στην εποχή μας σήμαινε πως αρκετά συχνά οι "πλαστοί" κόσμοι δημιουργούνταν από συγγραφείς που γνώριζαν ή αναγνώριζαν μόνο την "πλευρά" του κόσμου την οποία βίωναν.

Βέβαια κάθε συγγραφέας πρέπει να γίνει και κατανοητός από το αναγνωστικό του κοινό, λεει μια παλιά εντολή γραμμένη σε "σκωροφαγωμένο" χρυσάφι! (Οι σκώροι είναι εξωγήινοι στην περίπτωση αυτή και τρώνε χρυσάφι. Αμάν πια! Τυπολάτρες!)

 

Έτσι λοιπόν, ειδικά παλαιότερα αλλά αρκετά συχνά και σήμερα, οι "φανταστικοί" κόσμοι δεν είναι παρά ο δικός μας κόσμος πολύ ελαφρά αλλαγμένος.

Η γαλαξιακή αυτοκρατορία με τα χιλιάδες διαστημόπλοια δεν είναι παρά η Αμερική, η Ρωσία ή ή Ευρώπη με τον ισχυρό στρατό, στόλο και αεροπορία. Η φαινομενικά παράξενη χώρα με τους μάγους και τους βασιλιάδες της δεν είναι παρά ένας ψευδοιστορικός μεσαίωνας με λίγο πιο εφετζίδικη μαγεία.

Και στις δύο περιπτώσεις όμως κάθε κοινωνική δομή, κάθε χαρακτήρας δεν είναι παρά απόλυτη αντιγραφή του σημερινού κόσμου όπως τον αντιλαμβάνεται ο συγγραφέας.

Το αληθινά εξωγήινο είναι πολύ δύσκολο να αγγιχτεί έστω εκτός αν συγγραφέας έχει απίστευτο ταλέντο. Το αληθινά φανταστικό, στη φάντασυ, και το αληθινά πρωτότυπο σχετίζεται με την ανθρωπολογική γνώση άλλων πολιτισμών πέραν του Δυτικού Μεσαίωνα.

Τα τελευταία χρόνια, με τη βοήθεια και του Ιντερνετ, είναι πολύ πιο εύκολο ένας επίδοξος συγγραφέας να βρει στοιχεία για άλλους πολιτισμούς, οι οποίοι στα μάτια των δυτικών αναγνωστών φαντάζουν εξωπραγματικοί και αλλόκοτοι γι'αυτό και βλέπουμε που και που αρκετά πρωτότυπα διηγήματα τόσο ε.φ. όσο και φάντασυ. Επίσης στην αυτοαποκαλούμενη "σκληρή" ε.φ. αν ο συγγραφέας έχει ταλέντο μπορεί να δημιουργήσει κόσμους που να είναι επιστημονικά "δυνατοί" αλλά πάρα, πάρα πολύ αλλόκοτοι και μαγευτικοί.'Ομως πάντα υπάρχει και η εμπορικότητα.....

Edited July 2, 2006 by Dain

[RaspK]

Σ' ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια και χαίρομαι που σου άρεσε.

 

Είναι ειδικά αυτές οι δύο τελευταίες παράγραφοι αυτού που λες, παρεμπιπτόντως, στις οποίες θα ήθελα να σταθώ για λίγο: πριν από κάποιο καιρό ξεκινήσαμε μία ομάδα από παιδιά και φτιάχναμε έναν κόσμο για να στήσουμε ένα science fantasy campaign setting, στ' οποίο είχα ψηθεί και να γράψω ιστορίες (το Στην Κόκκινη Κοιλάδα εκεί εξελίσσεται, σε μια καθαρόαιμη sci-fi εκδοχή). Από τα ωραιότερα σημεία που υπήρχαν στην όλη δημιουργία ήταν η συνεργασία και το μεράκι που βγάζαμε, όπου παιδιά που ήξεραν γεωλογία και βιολογία συνεργαζόμασταν για να σχεδιάσουμε πρόχειρες, αρχικά, και μετά πιο περίπλοκες δομές οικοσυστημάτων κ.ά.

 

Δυστυχώς η δουλειά που είχαμε βγάλει έχει παραπέσει, ουσιαστικά, σε μια μεταφορά δεδομένων του εκεί forum που γινόταν η συζήτηση, και τ' όλο project έχει μπει, έως ότου ανακτηθούν, στον πάγο, αλλά σκέφτομαι να ξεθάψω από τη μνήμη μου όσα είχαμε αποφασίσει για να συνεχίσει αυτό.