Πλοκή. Είναι πράγματι απαραίτητη;

[Nihilio]

Σύμφωνα με τον παραδοσιακό ορισμό της ιστορίας η πλοκή είναι ένα αναπόσπαστο στοιχείο της. Όμως υπάρχουν μορφές λογοτεχνείας που βάζουν στην άκρη την έννοια της πλοκής, δίνοντας εμφαση σε κάποια άλλα στοιχεία του κειμένου. Κατα τη γνώμη σας είναι η πλοκή απαραίτητη ή μπορούμε να γράψουμε και χωρίς αυτή; Αν όχι, γιατί; Αν ναι, πώς γίνεται αυτό;

[RaspK]

Λάθος: σύμφωνα με τον ορισμό της νουβέλας, της σύντομης ιστορίας, αλλά και κάποιων άλλων μορφών ιστοριών, είναι απαραίτητη η ύπαρξη πλοκής. Το απλούστερο παράδειγμα όλων τουναντίον είναι η βινιέτα, που δεν έχει, ουσιαστικά, πλοκή, αφού είναι μια ιμπρεσσιονιστική αποτύπωση καταστάσεων.

[Nihilio]

Ευχαριστώ για τη διόρθωση Ρασπ. Στο θέμα τώρα;

[RaspK]

Προφανώς το θέμα είναι η επικέντρωση στο εκάστοτε στοιχείο. Αν μείνεις στην εικόνα, δεν τίθεται θέμα πλοκής. Από την άλλη, όταν η παραδοσιακή ιστορία είναι είτε έπος, είτε αφήγηση, είτε ιστορική αναφορά, είτε ακόμα κάποιος μύθος, θρύλος, παραμύθι, ή και παραβολή, είναι λογικό τ' ότι δεν μπορείς να μην εισαγάγεις την έννοια της πλοκής στο έργο. Τεχνικός συνεχιστής αυτής της παράδοσης προφανώς και υπήρξε η νουβέλα λόγω της μορφής της στο λογοτεχνικό επίπεδο.

 

Αν θελήσει κανείς να την αποφύγει, γίνεται πασιφανές ότι θα πρέπει να προσφέρει την αίσθηση της ιστορίας, έστω σα νοερή εικόνα ή ήχο. Αν δεν το κάνει αυτό, το έργο δε μεταφέρει κάτι, και άρα αποτυγχάνει στο σκοπό του. Τα μέσα είναι προφανή: συμβολισμός, νατουραλισμός, ρεαλισμός, ρομαντισμός, ακόμα και ο σουρρεαλισμός επικεντρώνονται πολύ έντονα στην ιδέα της εικόνας, οπότε αποτελούν καλή θέση εκκίνησης.

[Deodonus]

Με την πλοκή το έργο αποκτά υπόσταση, και επομένως ξετυλίγεται, στον χρόνο. Αλλιώς, μένει στάσημο, απλά στην εικόνα. Το εάν μπορούμε να κάνουμε χωρίς αυτήν είναι απλό: ναι, και μάλιστα το κάνουμε υποσυνείδητα σε ελάχιστη κλίμακα όταν κάνουμε περιγραφές και συναισθηματική εμβάνθυνση, όπου ο χρόνος παγώνει και η πλοκή σταματάει για λίγο.

 

Βέβαια, δεν ξέρω κατά πόσο θα μπορούσε ένα μεγάλο έργο να υπάρξει χωρίς την πλοκή για να το "δένει".

[greenmist]

Φοβάμαι ότι θα είμαι απόλυτος! Χωρίς πλοκή κατά την ταπεινή μου άποψη δεν υφίσταται ιστορία. Πιστεύω στην παραδοσιακή δομή, ότι μία ιστορία πρέπει απαραίτητα να έχει αρχή, μέση και τέλος και η πλοκή είναι η ουσία της. Επιπλέον η ποιότητα της ιστορίας στηρίζεται στην πλοκή, η οποία κατά την γνώμη μου πρέπει να χτίζεται με πρώτη ύλη δυναμικές σκηνές και γρήγορο ρυθμό. Οι εκτεταμένες περιγραφές συχνά βγάζουν τον αναγνώστη από το κλίμα της ιστορίας, αλλά όλα αυτά είναι προσωπική άποψη. Για μένα μία ιστορία πρέπει απαραίτητα να έχει και να στηρίζεται στην πλοκή της και να έχει πολλά στοιχεία γραφής σεναρίου

[Διγέλαδος]

Διάβασα το παρακάτω άρθρο από την αγαπημένη μου Ursula K. Le Guin:

 

 

The Narrative Gift as a Moral Conundrum

Για υπότιτλο θα έβαζα το εξής: Πλοκή Vs. Αφήγηση

 

Έψαχνα ένα σχετικό θέμα και βρήκα αυτό που ξεκίνησε ο Μιχάλης. H κ. Λε Γκεν μας αναφέρει αρκετά παραδείγματα λογοτεχνίας που η πλοκή είναι σχεδόν ανύπαρκτη κι όμως η αφήγηση σε καθηλώνει και δεν θέλεις να σταματήσεις να τη διαβάσεις. Το ίδιο όμως ισχύει αν υπάρχει μόνο πλοκή, αλλά καλή πλοκή.

Ακόμα κι εγώ έχω διαβάσει βιβλία μόνο και μόνο για την αφήγηση χωρίς να με ενδιαφέρει καν η πλοκή. Θέλω να ταξιδεύω στις λέξεις, να δοκιμάζω παρομοιώσεις, κτλ. Όπως επίσης έχω διαβάσει βιβλία που η πλοκή με έχουν κάνει να βιάζομαι να γυρίζω την κάθε σελίδα για να δω τι θα γίνει.

 

Αφού διαβάσετε το άρθρο, λοιπόν εσείς που προτιμάτε να εστιάζετε την προσοχή σας στην συγγραφή, αλλά και στην ανάγνωση. Στην πλοκή ή στην αφήγηση. Ή υπάρχει η χρυσή τομή τελικά;

Edited May 17, 2012 by Διγέλαδος

[mman]

Κατά τη γνώμη μου (κι ελπίζω να μην χρειάζεται να διευκρινίσω ότι όλα τα παρακάτω είναι ακριβώς αυτό: μόνο η γνώμη μου), ισχύουν τα εξής:

 

Για δεδομένη έκταση έργου, όσο καλύτερα γράφει ο συγγραφέας, τόσο λιγότερο έχει ανάγκη την πλοκή η ιστορία.

 

Προσοχή στην έκφραση "έχει ανάγκη". Σημαίνει, όχι ότι είναι καλύτερα να λείπει η πλοκή, αλλά ότι δεν είναι τόσο απαραίτητη για να είναι το αποτέλεσμα αξιόλογο -ό,τι κι αν σημαίνει αυτό το τελευταίο.

 

Και επίσης:

 

Για δεδομένη ικανότητα αφήγησης του συγγραφέα, όσο μικρότερη είναι η έκτασή της, τόσο απλούστερη πρέπει να είναι η πλοκή της ιστορίας και το αντίθετο.

 

Προσοχή στο "πρέπει". Αντίθετα με το "έχει ανάγκη" πιο πάνω, σημαίνει ότι η πλοκή οφείλει να γίνεται απλούστερη όσο μικραίνει η έκταση και το αντίθετο, αν θέλουμε το έργο να παραμείνει στα ίδια επίπεδα ποιότητας -ό,τι κι αν σημαίνει αυτό το τελευταίο.

 

Προσωπικά πάντως, όσο μικρό και να είναι το έργο, αν όλα τα άλλα παραμένουν ίδια, το προτιμώ με πλοκή παρά χωρίς.

Σε κάθε περίπτωση, το στοίχημα είναι να βρεθεί η χρυσή τομή, ανάμεσα στα εξής: ικανότητα αφήγησης, λεπτομέρεια πλοκής και έκταση. Και νομίζω ότι αυτό είναι πολύ-πολύ δύσκολο, ιδιαίτερα για τα μεγάλα σε έκταση έργα.

[Cassandra Gotha]

Εγώ δεν μπορώ να γράψω αν δεν έχω στο μυαλό μου έστω μία υποτυπώδη πλοκή του στυλ "Ο Α ξεκινάει από το Χ και θέλει να φτάσει στο Ψ". Ακόμη και τα πιο αόριστα κείμενά μου έχουν πάντα μία πλοκή, κι ας είναι τόσο απλή που σκεπάζεται από άλλα στοιχεία. Σίγουρα δεν κατέχω ακόμα το εργαλείο της γλώσσας τόσο καλά ώστε να αξίζει να γράφω μόνο γι' αυτό, αλλά ακόμη και να το είχα, πάλι δεν θα το έκανα. Μου αρέσει να αφηγούμαι ιστορίες και γι' αυτό γράφω, και ιστορία χωρίς πλοκή δεν υφίσταται.

[DinMacXanthi]

Η πλοκή είναι γενικά ένα υπερ-χρήσιμο εργαλείο, αρκεί να μην καταπατά άλλα αναγκαία χαρακτηριστικά της ιστορίας. Π.χ. τους χαρακτήρες.

Όποιος έχει δει την ταινία Limitless του 2011, μάλλον θα καταλάβει τον παρακάτω συλλογισμό:

Η ταινία δεν ήταν τίποτα ιδιαίτερο, αλλά ήταν ένα ευχάριστο δίωρο. Το πρόβλημά της όμως ήταν το εξής: Οι χαρακτήρες έκαναν βλακώδεις επιλογές, (ειδικά κάποιοι σε κατάσταση "υπερ-εξυπνάδας") κινήσεις εντελώς αψυχολόγητες, για έναν και μοναδικό λόγο. Ώστε η πλοκή να πάει εκεί που ήθελε ο σεναριογράφος. Αυτό φυσικά είναι πρόβλημα εκείνου που έγραψε το σενάριο. Παρουσίασε/διαμόρφωσε χαρακτήρες οι οποίοι, με βάση αυτά που μας είχε δείξει, δεν υπήρχε περίπτωση να κάνουν τις επιλογές που έκαναν. Μόνο χάρη της πλοκής κι εκεί που ήθελε να πάει αυτή. Είναι το πιο δυνατό (πρόσφατο) παράδειγμα που μπορώ να σκεφτώ περι "γραψίματος σε ράγες".

 

Το "ο Α που ξεκινάει από το Χ και θέλει να φτάσει στο Ψ" είναι ένα πολύ γενικό και εύχρηστο εργαλείο. Απλώς, πρέπει να ακούμε και τους χαρακτήρες. Κι αν σώνει και καλά πρέπει να φτάσει στο Ψ -και όχι να κάνει μια στάση στο Ζ- τότε ο χαρακτήρας πρέπει να παρουσιαστεί έτσι ωστε να πει ο αναγνώστης "οκέι, αν το σκεφτείς, έχει νόημα/λόγους που κατέληξε εκεί". Ακόμη κι αν αυτό ήταν τελικά το twist του συγγραφέα.

Edited March 13, 2013 by DinMacXanthi

[AlienBill]

Για δεδομένη έκταση έργου, όσο καλύτερα γράφει ο συγγραφέας, τόσο λιγότερο έχει ανάγκη την πλοκή η ιστορία.

 

 

 

Σε αυτό θέλω να σταθώ. Δεδομένου ότι είμαι φαν της πλοκής και είναι αυτό που μου μένει σε μια ιστορία (και το 80% που αξιολογώ σε αυτή), διαπιστώνω ότι όντως υπάρχουν συγγραφείς που επαναπαύονται στην καλή γραφή τους, αλλά επί της ουσίας δεν έχουν κάτι οργανωμένο και ξεκάθαρο να πουν.

 

Ή (ακόμη χειρότερα) αυτό που έχουν να πουν έχει ήδη ειπωθεί από άλλους, δηλαδή δεν είναι κάτι το καινούργιο. Πουλάνε δηλαδή γραφή και όχι ιδέα ή ιστορία. Εννοείται βέβαια ότι υπάρχουν πολύ σοβαρές εξαιρέσεις με συγγραφείς που συνδιάζουν μια πολύ καλή πλοκή με μια ιδιαίτερη γραφή.

 

Δυστυχώς πάνω σε αυτόν τον κανόνα ισχύει και το αντίστροφο. Δηλαδή όσο πιο "ευκολοδιάβαστα" γράφει κάποιος, τόσο πιο πολύ "πλοκή" πουλάει. Και το επεκτείνω λέγοντας ότι τόσο πιο πρωτότυπες είναι οι ιδέες του.

 

Ε, λοιπόν διαφωνώ με αυτόν τον κανόνα. Σιγά μην κάτσω να γράψω μια ιστορία μόνο και μόνο για να παρουσιάσω "γραφή". Κατ' αρχήν ουδέποτε μου έτυχε η περίπτωση να έχω μπροστά ενα άδειο φύλο χαρτί (η wordpad) και να γράφω χωρίς να ξέρω τι θέλω να πω και που το πάω. Ξέρω ότι το κάνουν πολλοί (και αυτοί συνήθως είναι που αρκούνται στη γραφή τους), εγώ όμως είμαι άρρωστος με την πλοκή. Αν δεν έχω πλήρως οργανωμένη την ιστορία στο μυαλό μου, δεν την περνάω στο χαρτί ή στο word. Μπορεί αυτό που θα γράψω να κριθεί ως βλακεία (έχει συμβεί και αυτό ουκ ολίγες φορές) όμως θα ξέρω εξ' αρχής τι θα γράψω.

 

Με λίγα λόγια δεν πιστεύω ότι το θέμα αυτό είναι ανεξάρτητο με το άλλο που υπάρχει στο φόρουμ, το οποίο αφορά την "τυποποίηση της γραφής". Για μένα είναι πολύ σημαντικό το να έχει κάποιος μια ιστορία με αρχή-μέση-τέλος να πει και να μην επαναπαύεται στην ιδιαίτερη γραφή του. Δηλαδή να μην παρουσιάζει μια ιδιαίτερη γραφή και τίποτα περισσότερο.

 

Ισχύει βέβαια και το αντίστροφο. Δεδομένου ότι για μένα είναι το άπαν η ιστορία και η ιδέα ενώ η γραφή λειτουργεί επικουρικά, αισθάνομαι περίεργα όταν ο άλλος διαβάζει μια ιστορία μου και αξιολογεί ΜΟΝΟ τη γραφή (είτε θετικά είτε αρνητικά). Δηλαδή έλεος βρε μεγάλε, δεν είδες ότι είχα μια ιστορία να πω; Δεν γέμισα απλώς μια σελίδα με λόγια για να αγνοήσεις αυτό που εγώ θεωρώ ως δια ταύτα ή ζουμί σε αυτό που έγραψα. Δεν κάνω "άσκηση γραφής" απλώς λέω μια ιστορία που έχω στο μυαλό μου. Και δυστυχώς παρατηρώ ότι οι πρώτοι που αποφεύγουν να αναφερθούν στην πλοκή είναι οι διανοούμενοι (και κυρίως οι Έλληνες διανοουμενοι) όταν κρίνουν μια ιστορία. Είτε είναι κριτικοί είτε οτιδήποτε. Με το να αγνοούν την ιστορία σε αυτό που διαβάζουν, στην ουσία ωθούν και τους συγγραφείς να παρουσιάζουν γραφή και όχι πλοκή ή ιδεα.

 

Η ιστορία λοιπόν (ως πλοκή και ως ιδέα) είναι κάτι το ουσιώδες κατ' εμέ.

 

Και μιας και πιάσαμε μεμονωμένα το κάθε στοιχείο μιας ιστορίας (γραφη και πλοκή) θα ήθελα να συζητήσουμε σε κάποιο ξεχωριστό θέμα για την ιδέα που δημιουργεί μια ιστορία...

Edited March 14, 2013 by alien666

[Naroualis]

Η προσωπική μου άποψη είναι πως έχω διαβάσει υπέροχα κείμενα χωρίς πλοκή, τα οποία και απόλαυσα πραγματικά. Οπότε όχι δεν είναι απαραίτητη για να δημιουργηθεί κάτι πραγματικά καλό.

 

Κατ' αρχήν ουδέποτε μου έτυχε η περίπτωση να έχω μπροστά ενα άδειο φύλο χαρτί (η wordpad) και να γράφω χωρίς να ξέρω τι θέλω να πω και που το πάω. Ξέρω ότι το κάνουν πολλοί (και αυτοί συνήθως είναι που αρκούνται στη γραφή τους), εγώ όμως είμαι άρρωστος με την πλοκή. Αν δεν έχω πλήρως οργανωμένη την ιστορία στο μυαλό μου, δεν την περνάω στο χαρτί ή στο word. Μπορεί αυτό που θα γράψω να κριθεί ως βλακεία (έχει συμβεί και αυτό ουκ ολίγες φορές) όμως θα ξέρω εξ' αρχής τι θα γράψω.

 

Θα σου απαντήσω με ένα παράδειγμα προσωπικό. Είμαι όντως από εκείνους που πολλές φορές κάθονται μπροστά σε μια κόλλα χαρτί χωρίς να έχουν μια συγκεκριμένη πλοκή στο μυαλό τους.

 

Πρόσεξε όμως: το "χωρίς να έχουν μια συγκεκριμένη πλοκή" δεν ταυτίζεται με το "χωρίς να ξέρω τι θέλω να πω".

 

Το προσωπικό μου παράδειγμα είναι αυτό το κείμενο. Δεν έχει καμία απολύτως πλοκή και ομολογουμένως βασίζεται στην γραφή και τη γλώσσα. Αυτό για σένα σημαίνει ότι δεν ξέρω τι θέλω να πω. Ενώ για μένα σημαίνει ότι ήθελα να δώσω στους αναγνώστες μου να δουν όχι τι δημιουργεί κατάρες ή τις λύνει, αλλά τι συμβαίνει όσο αυτές ισχύουν. Δε ήταν και πολύ σημαντικό τελικά το ότι κάπου κάποτε λειτούργησε μια κατάρα κι ο τύπος πήρε τους δρόμους, ούτε αν κάποια στιγμή κάποτε όλο αυτό φτάσει σε μια στιγμή λύτρωσης. Σημαντικό είναι (για μένα που το έγραψα, άσχετα αν κατάφερα να το κοινωνήσω σε όσους με διάβασαν, αυτό είναι καθαρά θέμα ικανότητας) ότι αυτός ο άνθρωπος υποφέρει κι ο πόνος του τον κάνει να έχει μια εντελώς προσχηματική επαφή με την πραγματικότητα.

 

 

Τώρα, η προσωπική σου προσέγγιση στη γραφή (και του καθενός, δηλαδή) είναι ακριβώς αυτό που λέει η λέξη: ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ. Όποιος σου μίλησε για "βλακεία" και συγνώμη για το flame, αλλά είναι ο ίδιος μέγιστος βλάκας και δε θα πρέπει να του δίνεις καμία απολύτως σημασία.

[AlienBill]

 

 

Τώρα, η προσωπική σου προσέγγιση στη γραφή (και του καθενός, δηλαδή) είναι ακριβώς αυτό που λέει η λέξη: ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ. Όποιος σου μίλησε για "βλακεία" και συγνώμη για το flame, αλλά είναι ο ίδιος μέγιστος βλάκας και δε θα πρέπει να του δίνεις καμία απολύτως σημασία.

 

Οχι εντάξει, το "βλακεία" συνήθως το λέω εγώ για κάποια από αυτά που γράφω όταν διαπιστώνω ότι δεν άρεσαν. Δεδομένου ότι ξέρω ότι άλλα αρέσουν δεν με πειράζει κιόλας.

 

Πάντως αυτό που κάνεις εσύ, δεν το θεωρώ λάθος μόνο και μόνο επειδή εγώ κάνω κάτι άλλο. Λάθος θεωρώ το να αξιολογείται μόνο η γραφή και όχι η πλοκή ή η ιδέα σε μια ιστορία. Διότι ναι μεν έχω αδυναμία στην ιδιαίτερη γραφή κάποιου, όμως όταν πάω για καφέ με φίλους και συζητάμε το έργο του, αναφερόμαστε μόνο στην πλοκή, στην ιστορία και στην ιδέα του. Το αντίθετο δηλαδή από αυτό που κάνουν κάποιοι από τους επίσημους κριτικούς και το μεγαλύτερο μέρος της διανόησης.

[wordsmith]

Από το στάτους του Διγέλαδου πριν λίγο καιρό:

I guarantee you that no modern story scheme, even plotlessness, will give a reader genuine satisfaction, unless one of those old-fashioned plots is smuggled in somewhere. I don't praise plots as accurate representations of life, but as ways to keep readers reading. When I used to teach creative writing, I would tell the students to make their characters want something right away—even if it's only a glass of water. Characters paralyzed by the meaninglessness of modern life still have to drink water from time to time. One of my students wrote a story about a nun who got a piece of dental floss stuck between her lower left molars, and who couldn't get it out all day long. I thought that was wonderful. The story dealt with issues a lot more important than dental floss, but what kept readers going was anxiety about when the dental floss would finally be removed. Nobody could read that story without fishing around in his mouth with a finger. - Kurt Vonnegut