RaspK Posted April 7, 2007 Share Posted April 7, 2007 Ένα θέμα που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι η αξιοποίηση της τέχνης σα στοιχείο πολιτισμού και, άρα, «κίνησης» και αληθοφάνειας στη φανταστική λογοτεχνεία. Τί εντυπώσεις σας προκαλεί η χρήση της; Σας αρέσει να την κάνετε κι εσείς; Τί παγίδες και τις ευκολίες προκύπτουν αυτής; Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Naroualis Posted April 10, 2007 Share Posted April 10, 2007 Η τέχνη πολλές φορές αντιμετωπίζεται σαν ένα νευραλγικό κομμάτι μια ιστορίας. Πίνακες, αγάλματα, τραγουδιστές, ηθοποιοί. Τα περισσότερα κείμενα που έχω διαβάσει σταματούν στα τρία πρώτα, φαίνεται ότι το θέατρο θεωρείται προϊόν ανώτερης βαθμίδας, ενώ στην πραγματικότητα οι αναπαραστάσεις μυθικών γεγονότων εμφανίζονται στην ανθρώπινη ιστορία από την Εποχή του Λίθου. Προσωπικά η χρήση της τέχνης με ευχαριστεί και ειδικά όταν δεν πρόκειται για κάποια από τις συνηθισμένες της μορφές, π.χ. ένα καλλιγραφημένο σπαθί, μια τοιχογραφία που ζωντανεύει, ένα σκαλιστό κιβώτιο γεμάτο δαιμονικές δυνάμεις κλπ. Ικανοποιούμαι ιδιαίτερα όταν πρόκειται για μορφές τέχνης που άπτονται της καθημερινότητας και κάποιες φορές δεν αντιμετωπίζονται ακριβώς σαν τέχνη, όπως η επιπλοποιία ή η υφαντουργία. Στα δικά μου κείμενα φαίνεται αυτή η τάση, αν και όχι σε όσα έχω ανεβάσει στη Βιβλιοθήκη. Γενικά έχω μια αδυναμία στους τραγουδιστές και τους κεραμοποιούς, και μια ακόμη μεγαλύτερη στους μάγειρες -αν δέχτεί κάποιος ότι και η μαγειρική είναι κατά βάθος μια τέχνη που απαιτει μεγάλη φαντασία- και σε εκείνους που κατασκευάζουν κουζινικά. Για μένα η μεγαλύτερη παγίδα που εμφανίζεται στη χρήση της τέχνης είναι η έλλειψη προσωπικής άποψης. Να εξηγηθώ: Όταν η ζωγραφική δε σε αγγίζει, όταν δεν έχεις σταθεί έστω μια φορά μπροστά σε μια εικόνα να την κοιτάξεις καλα-καλά, να την αφήσεις να μπει κάτω από το πετσί σου, με όλα της τα υπόγεια και υπέργεια νοήματα, τότε δεν πιστεύω ότι μπορείς να γράψεις για την εντύπωση που μπορεί να προκαλεί ένας πίνακας ζωγραφικής. Κι ακόμη ένα σημείο προβληματικό, είναι η αντιμετώπιση της μορφής τέχνης που πραγματεύεται ένα κείμενο από τους ανθρώπους που αυτό το κείμενο περιγράφει. Όπως και να το κάνουμε, μια ηθοποιός δε μπορεί να θεωρείται κυρία αμέμπτου ηθικής σε μια κοινωνία που θέλει αιώνες να βγει από το αγροτικό στάδιο της εξέλιξής της. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
RaspK Posted April 10, 2007 Author Share Posted April 10, 2007 Χμ... Να κάποιες ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις. Να πω εδώ, όμως, μιας κι αναφέρεται, ότι αυτού του είδους τα θέματα... ηθικής δεν απασχολούσαν πάρα πολλές κοινότητες και κοινωνίες του παρελθόντος, κι αυτό δεν είναι παράλογο στο πολιτιστικό πλαίσιο που βρίσκονταν. Θα συμφωνήσω, σίγουρα, ότι είναι πρόβλημα η «Λαβκραφτική αποτύπωση,» όπως την αναφέρω μερικές φορές (το να παρουσιάσεις κάτι χωρίς να έχεις επαφή με το αντικείμενο ή ιδιαίτερη γνώστη επ' αυτού, με αποτέλεσμα η περιγραφή να είναι αδύναμη η περιγραφή σου, χωρίς να μεταδίδει κάτι). Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Naroualis Posted April 10, 2007 Share Posted April 10, 2007 Να πω εδώ, όμως, μιας κι αναφέρεται, ότι αυτού του είδους τα θέματα... ηθικής δεν απασχολούσαν πάρα πολλές κοινότητες και κοινωνίες του παρελθόντος, κι αυτό δεν είναι παράλογο στο πολιτιστικό πλαίσιο που βρίσκονταν. M, εδώ δε με βρίσκεις σύμφωνη. Οι αγροτικές κονωνίες είναι κλειστές για λόγους επιβίωσης. Η έλευση ενός θιάσου συνήθως αντιμετωπίζεται ως προσπάθεια εισβολής στα ήθη μιας τέτοιας κοινωνίας. Οπότε και η άποψη και οι χαρακτηρισμοί που ακολουθούν τα μέλη του θιάσου είναι κάπως πιο τσουχτερές. Κοντολογίς, το χωρικό δεν τον εδιαφέρει τόσο το κείμενο του σκετς που παρακολουθεί, ούτε η ηθική αυτή καθευατή της κάθε θεατρίνας -ή θεατρίνου- όσο η νέα άποψη γύρω από τη ζωή που το κείμενο και η θετρίνα αντιπροσωπεύει. Και μην ξεχνάς ότι αυτή η αντιμετώπιση υπήρχε στην ελληνική ύπαιθρο μέχρι και πριν τριάντα χρόνια και φοβάμαι ότι σε κάποια τμήματά της διατηρείται ακόμη. Για να μη μιλήσω για μερικούς αστούς που ξέρω (εννοώ δημόσια πρόσωπα) που επίσης έχουν μια απαξιωτική στάση απέναντι σε κάποιες μορφές τέχνης, της φανταστικής λογοτεχνίας συμπεριλαμβανομένης... Έχω βέβαια την αμυδρή εντύπωση ότι δεν κατάλαβα ακριβώς τι θες να πεις με αυτά τα λόγια. Αλλά στην τελική η τέχνη είναι κάτι που απασχολεί τους ανθρώπους ΜΕΤΑ την ικανοποίηση των άμεσων αναγκών επιβίωσης. Και μέσα στην επιβίωση είναι και η προστασία της κοινότητας από τους φορείς των καινών δαιμονίων, ακόμη κι αν αυτοί είναι ο Τάσος και η Γκόλφω. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
RaspK Posted April 10, 2007 Author Share Posted April 10, 2007 Όντως δεν κατάλαβες τι είπα, επειδή αναφέρομαι στα της ηθικής έξω από το θέμα του περαστικού θιάσου που έθιξες, επειδή είναι θέμα που, τρόπον τινά, εισβάλλει κι αυτό στη λογοτεχνία, ακόμα και μέσα από την τέχνη (για τα σιγανά ποταμάκια, αναφέρομαι στ' άπειρα γλυπτά, τραγούδια, πίνακες, σκίτσα, αλλά και θεατρικά [και κινηματογραφικά] έργα που έχουν σα θέμα τον έρωτα ή/και το σεξ, όπως διάφορα τραγούδια της αποκριάς). Αυτό που έλεγα είναι ότι η χαλαρότητα στο σεξ κάποτε δεν ήταν τόσο πρόβλημα, ειδικά αν δεν επιδεικνυόταν - και, όχι, η χριστιανοελληνική, υπό τουρκική κατοχή αγροτική κοινωνία δεν είναι το χαρακτηριστικότερο των παραδειγμάτων που μπορείς να βρεις. Αναφερόμουν κυρίως στις κοινωνίες της Αρχαιότητας και του Μεσαίωνα, αλλά όχι μόνο. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Naroualis Posted April 10, 2007 Share Posted April 10, 2007 Ίσως δεν το έδωσα ξεκάθαρα. Ο σχολιασμός για την ηθική του θέματος παρεισέφυσε χωρίς να το καταλάβω. Αυτό που προσπάθησα να πω (ανεπιτυχώς) είναι ότι αν θελήσει κάποιος να μιλήσει για το θέατρο σαν τέχνη, τοποθετώντας την ιστορία του στα πλαίσια μια αγροτικής κλπ κλπ κλπ κοινωνίας τότε θα ήταν μάλλον άκομψο να βάλει τους ήρωές του να θαυμάζουν την ποιότητα της ηθοποιείας των καλλιτεχνών. Πιθανά θα πρέπει να τους βάλει να τους αντιμετωπίζουν σαν κάτι λίγο καλύτερο από σαλτιμπάγκους. Θα μπορούσε να κάνει κάτι τέτοιο ΜΟΝΟ αν μας έπειθε ότι στην κοινωνία που έχει δημιουργήσει αυτού του είδους η τέχνη αναγνωρίζεται σαν υψηλή, παρόλο που το εξελικτικό στάδιο της κοινωνίας του δεν το δικαιολογεί. Για να μιλήσω με παράδειγμα εντός του φόρουμ. Ο Lithonis στο Δυσαγγέλιο της Μαύρης Ψυχής τοποθετεί την υφαντική ανάμεσα στις υψηλές τέχνες, αλλά το δικαιολογεί διεξοδικά (ο βασιλιάς είναι τρελαμένος με αυτή, οπότε και η υφαντική μεταδίδεται σα μόδα και στους υπηκόους του). Αυτό είναι θεμιτό και ωραία τοποθετημένο. Αλλά να παρουσιάζει κανείς ένα βάρδο σα να 'ναι ο Σάκης της Μέσης Γης, ε, αυτό χτυπάει σαν εξαιρετικά παράταιρο. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
RaspK Posted April 10, 2007 Author Share Posted April 10, 2007 Να, λοιπόν, που εδώ τίθεται τ' όλο μπέρδεμα, κατ' εμέ. Δεν είναι τόσο δύσκολα ή παράδοξα μερικά από τα παραδείγματα που λες, και μπορώ να σου φέρω απλά παραδείγματα: Στο παιχνίδι Loom, μία από τις μεγάλες συντεχνίες των ανθρώπων από άποψη σημασίας και μία από εκείνες που κάνουν μαγικά με την τέχνη τους είναι αυτή των Υφαντουργών, απ' όπου και τ' όνομα του παιχνιδιού. Γνέθοντας τον κόσμο στην κυριολεξία και μαντεύοντας τον κόσμο κοιτώντας το γνέσιμό του, μπορούν κι έχουν εντυπωσιακά αποτελέσματα, όπως τη γέννηση του πρωταγωνιστή από τον Αργαλειό τους. Ενώ μια κοινωνία μπορεί να είναι αγροτική, η αντίληψη του κόσμου για το τι είναι υψηλή τέχνη και μη στις φεουδαρχικές/φεουδαλικές κοινωνίες εξαρτάται από την θέση του στην ταξική κλίμακα. Έτσι, η τελετή του τσαγιού είναι υψηλή τέχνη στην ιαπωνική παράδοση, αντίστοιχη των ιστορικών καταγραφών και το χορό στην Ευρώπη, ενώ ο χορός είναι τέχνη για τους καλλιτέχνες γκέισσα (που, αργότερα, ήταν γυναίκες κι ενίοτε εταίρες) και για τους χωρικούς περισσότερο, παρά για τον κόσμο της αυλής, ενώ δεν υπάρχει περίπτωση να δεις samurai ή ιππότη (σημείωση: είναι ειρωνικό ότι η λέξη knight [<-- Knecht, γερμανικά] σημαίνει ό,τι και samurai: servant) να κάνει ακροβατικά! Οι βάρδοι... να μια παρεξήγηση χωρίς προηγούμενο! Για τους Νορβηγούς, (ο κάθε Skald) ήταν ο αναγκαίος συνδετικός κρίκος της καταγραφής της ιστορίας, κυρίως μέσω της προφορικής παράδοσης, όντας και λίγοι πέραν των ιερέων των Αεσσίρ που ήξεραν να γράφουν στις ρουνικές γραφές, κυρίως τη Futhark, δεύτεροι μόνο στους ιερείς και τους πολεμιστές· για τους Κέλτες, ήταν οι αγγελιαφόροι και ιστορικοί τους, όντας σχεδόν οι μόνοι που ήξεραν να γράφουν τους ρούνους (οι δρυίδεις έγραφαν στην Ogham, από την άλλη, και ήταν αποκλειστική τους γνώση) και ήταν κατώτεροι μόνο των δρυιδών, αλλά ήταν τεράστιο taboo, όχι μόνο να πειράξεις, αλλά και ν' αφήσεις να πάθει κάτι κάποιος βάρδος! Και οι τροβαδούροι, ειδικά, των αυλών των ευγενών είχαν τεράστια σημασία, ενώ οι μινιστρέλοι ήταν ιππότες στις Σταυροφορίες που ασχολούνταν με την ποίηση και τη μουσική, συνθέτοντας και παίζοντας κομμάτια, κυρίως στο λαούτο. Κάθε άλλο, λοιπόν, παρά κακή γνώμη είχε ο κόσμος για δαύτους, τουλάχιστον εκεί που ο ρόλος τους ήταν πιο παραδοσιακός, αντί για τον περιπλανόμενο θίασο. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Naroualis Posted April 10, 2007 Share Posted April 10, 2007 Το ίδιο πράγμα λέμε. Αν θελήσεις να γράψεις μια ιστορία όπου η τέχνη -είτε είναι ο χορός, είτε η υφαντική, είτε η τεϊοποτεία- είναι σημαντικό μέρος της, τότε θα πρέπει να το κάνεις να φανεί έτσι, να το τεκμηριώσεις. Στην κοινωνία όπου όλοι πίνουν τσάι, τότε η τέχνη του τσαγιού είναι υψηλή. Στην κοινωνία όπου η υστεροφημία αλλά και τα νέα μπορούν να μεταφέρονται κυρίως προφορικά (γιατί το χαρτί είναι κριβό και ξέρουν ελάχιστοι να διαβάζουν), τότε η τέχνη του τραγουδιού, της ραψωδίας αν θες είναι πολύ υψηλή και σημαντική. Κάθε φορά η ανάπτυξη του κάθε κλάδου της τέχνης είναι λογική και τεκμηριωμένη, απαραίτητη στον κόσμο που περιγράφεις με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, στη μία ή την άλλη κοινωνική τάξη. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
RaspK Posted April 10, 2007 Author Share Posted April 10, 2007 Ναι, με βρίσκεις σύμφωνο σε αυτό. Απλά δεν είναι τόσο δύσκολο, απλά θέλει να συνετιστεί λίγο ο συγγραφέας, αλλιώς έχουμε πιο τραγελαφικά παραδείγματα: φάντασου στον εδώ κόσμο πόση σημασία θα έχει το αν είσαι ή όχι ραδιοφωνικός παραγωγός στην ζούγκλα του Αμαζονίου. ;) Εδώ τίθεται, λοιπόν, κι άλλο ένα θέμα: πώς ακριβώς παρουσιάζουμε τις τέχνες; Με τί μέσα; Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Naroualis Posted April 12, 2007 Share Posted April 12, 2007 Πώς θα μπορούσε κάποιος να παρουσιάσει τις τέχνες μέσα στα πλαίσια του κόσμου του; Θα διέκρινα δύο τρόπους παρουσίασης της τέχνης: Έμμεσα και άμεσα. Όταν περιγράφεις μια υπέροχη πανοπλία ή σπαθί σκαλισμένο ή ένα καταπληκτικό κόσμημα, τότε υποβάλλεις στον άλλον την ιδέα ότι στον κόσμο που περιγράφεις η αργυροχοία είναι παρούσα και αναγνωρίζεται ως τέχνη. Από την άλλη, η περιγραφή μιας πράξης τέχνης -π.χ. κάποιος που λέει ένα τραγούδι, μια κυρά που κεντάει στο παράθυρό της- μας βάζει στην εγγύτητα της δημιουργίας τέχνης στον κόσμο που περιγράφεται. (Βέβαια, παίζει πάλι να μην κατάλαβα την ερώτησή σου. Είμαι κακός συνομιλητής, σε τέτοιες συζητήσεις μάλλον είμαι καλύτερος ακροατής. Αλλά με ενδιαφέρει πολύ το θέμα.) Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
RaspK Posted April 13, 2007 Author Share Posted April 13, 2007 Θα βοηθούσε να πρόσεχες τη συμπληρωματική ερώτηση: με τί μέσα; Ο Λαβκραφτ ασκούσε την τέχνη του να ταλανίζει τις χορδές σου, σου έδινε το impression και σε άφηνε να το καθορίσεις εσύ απόλυτα. Ο Τόλκιν, από την άλλη, περιγράφει κάθε τραγούδι, σκιτσάρει κάθε σχέδιο. Ο Πόε παίζει στη μέση. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Naroualis Posted April 16, 2007 Share Posted April 16, 2007 Το μέσο πάντα έχει να κάνει με την εντύπωση που θες να δώσεις. Η επιλογή της περιγραφής ενός έξω-από-την-πραγματικότητα artifact θα πρέπει να πατάει στο κάτά πόσο το αντικείμενο αυτό είναι κάτι μυστηριακό ή όχι. Η ακριβής περιγραφή το κάνει πιο οικείο, ενώ η αοριστία του προσδίδει μυστήριο. Αυτή η τεχνική αποδίδει ιδιαίτερα στις ιστορίες τρόμου κι ίσως γι' αυτό ο Λάβκραφτ είναι τόσο τρομακτικός σε κάποιες στιγμές. Από την άλλη, δεν πρέπει να γίνεται και καραμέλα η αοριστία, γιατί δείχνει αδυναμία του συγγραφέα να πει αυτό που θέλει, ή κάποιες φορές και τεμπελιά κι η τεμπελιά του συγγραφέα δεν είναι ό,τι καλύτερο για να κρατήσει τους αναγνωστες του. Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Recommended Posts
Join the conversation
You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.