Επιστημονική φαντασία και υπερθέρμανση της Γης

[nikosal]

Η ΕΦ έδειχνε πάντα ενδιαφέρον για τα μεγάλα οικολογικά προβλήματα (αν και ο χαρακτηρισμός "οικολογικά" συχνά κρύβει τα κοινωνικά τους αίτια. Στην πραγματικότητα οι οικολογικές καταστροφές δεν είναι παρά το αποτέλεσμα της αδιαφορίας εταιριών και κυβερνήσεων για το περιβάλλον και τον άνθρωπο, πάνω στο ανελέητο κυνήγι του κέρδους).

Στο Timescape του Γκρ. Μπένφορντ η Γη του 1998 (το βιβλίο γράφηκε το 1980) αντιμετωπίζει περιβαλλοντική κατάρρευση και κάποιοι επιστήμονες επιχειρούν να ειδοποιήσουν συναδέλφους τους τριάντα έξι χρόνια πίσω, ώστε εκείνοι να πάρουν τα κατάλληλα μέτρα. Στο Day after tomorrow (2004) του Έμεριχ παρακολουθούμε τις συνέπειες της υπερθέρμανσης (global warming) με τρόπο αρκετά εντυπωσιακό -συνήθως οι ταινίες καταστροφής δεν με ενθουσιάζουν, αυτή πάντως μου φάνηκε αρκετά καλή.

Ωστόσο οι συγγραφείς εφ εξακολουθούν (και μάλλον δεν θα σταματήσουν) να ασχολούνται με το ζήτημα και στο τελευταίο Asimovs η Nancy Kress στο διήγημα "the rules" μιλά για έναν μυστηριώδη πλούσιο τύπο με ακαθόριστο και μάλλον σκοτεινό παρελθόν, που προσπαθεί να σώσει την ανθρωπότητα από την υπερθέρμανση με την ευαισθητοποίηση των κατοίκων και την εισαγωγή ενός μικροοργανισμού που στέλνει πίσω στο διάστημα τη θερμότητα από το ηλιακό φως. Αρκετά ενδιαφέρον.

Edited November 27, 2007 by nikosal

[Darkchilde]

Αν και δεν είναι το επίκεντρο των συγκεκριμένων βιβλίων, στο Night's Dawn Trilogy του Hamilton, οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζήσουν στην επιφάνεια της Γης και έχουν καλύψει τις πόλεις με domes, λόγω της οικολογικής καταστροφής.

[heiron]

Νομιζω οτι το απολυτο βιβλιο ΕΦ με θεμα την υπερθερμανση κτλ ειναι το "Η Πλημμυρα" του Ballard.Βεβαια το κυριως θεμα ειναι η επιδραση του πλημμυρισμενου κοσμου με τον ψυχικο κοσμο του ηρωα και των αλλων χαρακτηρων αλλα εξακολουθει να ειναι ενα σημαντικο βιβλιο στο χωρο.

Η ταινια που ανεφερει ο nikosal ειναι οντως αρκετα καλη αν και το παρατραβαει με καποιες καταστασεις,Χολυγουντ γαρ.

 

Για την ιστορια της Κρες δεν ηξερα ενω το Timescape ειναι στη λιστα μου απλα ακομη δεν μου εκανε κλικ.

Να αναφερω και το Σμηνος που διαβαζω τωρα.Μολονοτι λανσαρεται ως mainstream μυθιστορημα ασχολειται με οικολογικες καταστροφες-οχι παντως τοσο με την υπερθερμανση.

 

Σε τελικη αναλυση η ΕΦ δεν θα μπορουσε να παραβλεψει αυτο το θεμα.Ειναι παρα πολυ σημαντικο για την ανθρωποτητα και θα προκαλεσει σοβαρα προβληματα στο μελλον.Θα-οχι μπορει!Αν και απο την αλλη ισως να μην ειναι τοσο τραγικο για τον πλανητη.Στο κατω κατω αυτα συμβαινουν συχνα στην ιστορια του.Αλλα οι ανθρωποι θα πρεπει να ανησυχουν-οπως και καποια αλλα ζωα(και φυτα).

[Naroualis]

Ό,τι κι αν συμβεί, εκτός ίσως από μια υπερέκρηξη πυρηνικών όπλων που θα την τινάξει στον αέρα, η γη θα επιβιώσει. Τώρα για τους οργανισμούς και γενικά τη φύση όπως την ξέρουμε... Εντάξει, σαν άνθρωπος αγωνιώ για την επιβίωση του είδους μου. Αλλά κρατάω στο μυαλό μου ότι η γη έχει περάσει τουλάχιστον πέντε (5) μαζικές εξαφανίσεις ειδών στο γεωλογικό της παρελθόν. Οπότε...

 

Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να δούμε και κάποιο έργο που να το βλέπει αυτήν τη σκοπιά.

[RaspK]

Ξέρουμε σίγουρα μία και υποθέτουμε για περισσότερες. Το 5 από πού προέκυψε;

[Naroualis]

Καταρχήν, όταν λέμε μαζικές εξαφανίσεις εννοούμε περιπτώσεις κατά τις οποίες η βιοποικιλότητα και οι πληθυσμοί των ζώων στη γη μειώθηκαν κατά 50% ή και περισσότερο σε μικρό χρονικό γεωλογικό διάστημα (και για όποιον ρωτήσει μικρό χρονικό γεωλογικό διάστημα είναι ένα ή δύο εκατομμύρια χρόνια κι όχι ένας ή δύο μήνες?)

 

Μπορούν να αναγνωριστούν, με την έννοια ότι είναι ευδιάκριτα στο fossil record, τουλάχιστον πέντε τέτοια γεγονότα στα τελευταία 600 εκατομμύρια χρόνια. Κάποιοι επιστήμονες ανεβάζουν τον αριθμό έως και είκοσι, αλλά ας μείνουμε με τους μετριοπαθείς. Κρατήστε βέβαια στο μυαλό σας ότι παίρνουμε τα 600 εκατομμύρια χρόνια σαν κατώφλι, λόγω του ότι οι αρχαιότεροι οργανισμοί είναι ελάχιστα απολιθώσιμοι (σκουλήκια, μεδουσες, εν γένει μαλακά σώματα που δεν απολιθώνονται εύκολα). Οπότε δε μπορούμε να ξέρουμε αν υπήρξαν μαζικές εξαφανίσεις ειδών πριν από τα 600 εκατομμύρια χρόνια, εξ ου και σφυρίζουμε αδιάφορα όταν μας ρωτάνε.

 

Μένουμε λοιπόν στις Μεγάλες Πέντε (αμερικάνικη έκφραση, δε θα τη βρείτε σε ελληνικά συγγράμματα):

• Όριο Ορδοβίσιου-Σιλούριου: Στα 444 εκατομμύρια χρόνια έχουμε το δεύτερο μεγαλύτερο επεισόδιο όσον αφορά το ποσοστό των ειδών που εξαφανίστηκαν. Δε μιλάμε για πληθυσμούς, π.χ. 100,000 όρκες, αλλά για είδη, π.χ. 100,000 διαφορετικά φαλαινοειδή. Η διαφορά στο fossil record είναι τόσο μεγάλη που χρησημοποιείται για να χαρακτηρίσει τη μετάβαση μεταξύ δύο γεωλογικών εποχών, του Ορδοβίσιου και του Σιλούριου. Η εξαφάνιση έπληξε το 49% στα ζωικά γένη (όχι είδη, γένη), στέλνοντας στο τίποτα 100 οικογένειες θαλάσσιων ζώων. Βραγχιονόποδα, τριλοβίτες, βρυόζωα, κωνόδοντα και γραπτόλιθοι τα είδαν όλα, αν και κάποια κατάφεραν να επιβιώσουν και στο Σιλούριο. Πιθανότερη αιτία του κύματος εξαφανίσεων η μεγαλύτερη ίσως παγετώδης περίοδος που έζησε η γη τα τελευταία 600 εκατομμύρια χρόνια της ζωής της. Κι όταν λέμε παγετώδης περίοδος μιλάμε για πτώση της παγκόσμιας θαλάσσιας στάθμης, πτώση της περιεκτικότητας της ατμόσφαιρας σε οξυγόνο, χαμηλότατες θερμοκρασίες σε μια γη που ως εκείνη τη στιγμή ήταν σκέτη σάουνα κλπ, κλπ, κλπ.
  
• Όριο Δεβόνειου-Λιθανθρακοφόρου: Στα 360 εκατομμύρια χρόνια αυτό Αν και εδώ μιλάμε για το 70% όλων των ειδών που ζούσαν εκείνη την εποχή, το επεισόδιο δε θεωρείται από τα μεγαλύτερα γιατί διήρκεσε πάνω-κάτω 20 εκατομμύρια χρόνια. Εδώ τα πιο καραμπινάτα θύματα ήταν οι άγναθοι και οι πλακόδερμοι ιχθύες. Μπρρρ, έτσι; Ψάρια χωρίς σαγόνια και ψάρια με εξωσκελετούς, σαν αστακοί. Αηδία. Ένα ακόμη aspect της ζωής στο Δεβόνειο που επηρεάσθηκε ήταν οι κοραλλιογενείς ύφαλοι. Πάρα πολλά είδη, όπως τα τραπεζοειδή κοράλλια, τα τετρακοράλλια και οι στρωματοπόρες, που υπήρξαν οι κατ’ εξοχήν «χτίστες» των κοραλλιογενών υφάλων εξαφανίζονται και μάλιστα η όλη διαδικασία δε θα ξαναπάρει τ’ απάνω της παρά μόνο μετά από 100-150 εκατομμύρια χρόνια. Άλλοι κατακαημένοι της υπόθεσης ήταν (ξανά) τα βραγχιονόποδα, οι τριλοβίτες, οι αμμωνίτες, τα κωνόδοντα και τα ακριτάρχα. Τώρα γιατί γίναν όλ’ αυτά; Εδώ συναντάμε τη μόδα των ημερών: κάποιος κομήτης μάλλον αποφάσισε να μας επισκεφτεί. Πιθανοί ένοχοι, κ. δικασταί, εκείνος που προκάλεσε τον κρατήρα Άλαμο στη Νεβάδα και εκείνος του δημιούργησε τον κρατήρα Γούντλεϊ στην Αυστραλία. Αλλά δεν είμαστε και σίγουροι, να μην πάρουμε κανέναν τους στο λαιμό μας. Υπάρχει βέβαια κι ένα άλλο κρυφό παλιόπαιδο: στο Δεβόνειο η γη αρχίζει να πρασινίζει ύποπτα, οπότε κρατάμε στο μυαλό μας και την πιθανότητα η υπερβολική αύξηση των greenhouse αερίων που απελευθερώθηκαν απότομα στην ατμόσφαιρα, να προκάλεσε πραγματικό greenhouse.
  
• Όριο Πέρμιου-Τριαδικού: 251 εκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα. Ό,τι περπατάει ή πετάει ή κολυμπάει ή έχει ρίζες πάνω στη γη κραυγάζει πανικόβλητο «ο σώζων εαυτόν σωθείτω». Αριθμοί; 84% των θαλασσίων γενών, 96% όλων των θαλασσίων ειδών, περίπου 70% της ζωής στην ξηρά, μετρήστε έντομα, σπονδυλωτά και φυτά μαζί. Αχ, πόσα εκατομμύρια χρόνια νωρίτερα θα είχαμε εξελιχθεί οι άνθρωποι αν δεν ήταν το επεισόδιο αυτό. Τα «θηλαστικόμορφα» ερπετά την κάνουν για τόπους χλοερούς, αφήνοντας πίσω τους να αλωνίζουν για τα επόμενα 180 εκατομμύρια χρόνια τους γνωστούς μας δεινόσαυρους. Να πούμε κι άλλα; 97% των Τρηματοφόρων (με χαρακτηριστικότερα τα Fussulinidae) και το 99% των Ραδιολάρια (ζωοπλαγκτόν με ασβεστολιθικό και πυριτικό κέλυφος αντίστοιχα). Τα τελευταία δύο είδη τριλοβιτών, πάνε κι αυτά. Οι περίφημοι θαλάσσιοι σκορπιοί, ξέχασέ τους. Αμμωνίτες και κρινοειδή ίσα που τη σκαπουλάρουν. Στην ξηρά τα μεγάλα έντομα του Παλαιοζωικού λένε ν’ αφήσουν τη θέση τους στα μικρότερα μοντέρνα έντομα. Δύο φυτά που μέχρι εκείνη τη στιγμή τα έβρισκες παντού, το Cordaites (γυμνόσπερμο) και το Glossopteris (μια γιγάντια φτέρη δέκα ή είκοσι μέτρων) τώρα τα ψάχνεις και δεν τα βρίσκεις. Ευκαιρία να δοκιμάσουν την τύχη τους οι μύκητες. Τα αίτια όλου αυτού του χαμου πιθανόν να είναι ένα ωραίο κοκτέιλ από διάφορους λόγους: σύγκρουση με κομήτη ή/και υπερβολική ηφαιστειακή δραστηριότητα ή/και αυξομειώσεις στην περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε μεθάνιο και υδρόθειο ή/και αυξομειώσεις τις στάθμης της θάλασσας. Προφανώς κάτι τόσο μαζικό όσο το επεισόδειο Πέρμιου-Τριαδικού απαιτεί παρά πάνω από μια αιτία, για να δικαιολογηθεί η έκτασή του.
  
• Όριο Τριαδικού-Ιουρασικού: Και κάθεσαι ωραία-ωραία στο μπαλκόνι σου, πριν από 200 εκατομμύρια χρόνια και πίνεις τον καφές σου και βλέπεις τις εκδηλώσεις για τον εορτασμό της αποχώρησης του Τριαδικού και της έλευσης της νέας γεωλογικής εποχής που λέγεται Ιουρασικό. «Ας κάνω και μια βουτιά στη θάλασσα,» λες κι ύστερα το ξανασκέφτεσαι γιατί ποιος ξέρει τι μπορεί να σε τραγανίσει στην Τριαδική θάλασσα? Αλλά μετά από λίγο λες «δε βαριέσαι, όπου να ‘ναι θα τα φάει η μαρμάγκα?» και πας να βάλεις το μαγιό σου. Εντάξει, είσαι λίγο υπερβολικός. Μόνο το 20% της θαλάσσιας ζωής πρόκειται να εξαφανιστεί εντός ολίγου, καθώς επίσης και μεγάλη μερίδα των αρχόσαυρων, οι θεραψίδες και τα τελευταία των μεγάλων ερπετών (μη-δεινοσαυροειδών). Και μάλιστα θα γίνει τόσο γρήγορα που όλοι θα τρίβουν τα μάτια τους. Εντός 10,000 ετών (πού τα εκατομμύρια που μιλούσαμε ως τώρα) το 20% όλων των ειδών επάνω στη γη θα εξαφανιστεί. Και πάλι οι αιτίες είναι μάλλον ένας lethal συνδυασμός παραγόντων, οι οποίοι συνωμότησαν για να αναλάβουν τα ηνία της ζωής οι φίλοι μας οι δεινόσαυροι. Το Ιουρασικό και το Κρητιδικό θα γίνει η εποχή της ακμής τους.
  
• Όριο Κρητιδικού-Τριτογενούς: Υποθέτω ότι πρόκειται για την εξαφάνιση που ξέρουμε όλοι. Στα 65 εκατομμύρια χρόνια, λίγο πριν το Παλαιόκαινο αναλάβει τη διακυβέρνηση από το Κρητιδικό. Σε ολόκληρη τη γη, ένα στρώμα πετρωμάτων που χωρίζει αυτές τις δυο χρονικές περιόδους έχει ανακαλυφθεί να περιέχει μεγάλες ποσότητες του χημικού στοιχείου ιρίδιο, που το βρίσκουμε σε αφθονία μόνο στους αστεροειδείς (στη γη είναι εξαιρετικά σπάνιο). Ένα τρανό λιθάρι πέφτει, πέφτει, πέφτει και σκάει εκεί που τώρα είναι η χερσόνησος του Γιουκατάν, στο Μεξικό. Ο κρατήρας της σύγκρουσης έχει καλυφθεί στις μέρες μας από ιζήματα αλλά οι γεωτρήσεις κατάφεραν να αποδείξουν την ύπαρξή του. Το όνομα αυτού του κρατήρα Chicxulub κι είναι ο κύριος (σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες) αίτιος της εξαφάνισης κυρίως των δεινοσαύρων, αλλά και περίπου του 50% όλων των ειδών που ζούσαν επάνω στη γη. Αν βάλουμε κάτω τα νούμερα δηλαδή, η πιο γνωστή δεν είναι και η πιο τραγική από τις μαζικές εξαφανίσεις? Μας αφήνουν όλοι οι δεινόσαυροι που δεν πετάνε (κρατάμε τους φτερωτούς, γιατί είναι οι πρόγονοι όλων των σημερινών πτηνών), καθώς επίσης και τα coccolithophorids (μη με ρωτήσετε τι είναι, το ξέχασα πια), κάποια μαλάκια, τα σαλιγκάρια του γλυκού νερού, οι αμμωνίτες, οι βελεμνίτες και οι ρουδιστές, τα μισά από τα διάτομα, μεγάλα μέρη της οικογένειας των κεφαλόποδων (βάλε με το νου σου χταπόδια, καλαμάρια, σουπιές).
  

 

 

Αυτά ως τροφή για σκέψη και με καμπόση καλή διάθεση. Περισσότερα στη wikipedia:

 

 

http://en.wikipedia.org/wiki/Extinction_event

 

 

και στις υπόλοιπες σελίδες που εκπορεύονται από αυτήν.

 

 

 

 

edit: γιατί δε μου λέει κανένας ότι σπαμάρω;

Edited December 5, 2007 by Naroualis

[Sylook]

Πολύ ενδιαφέροντα όλα αυτά Naroualis, thanks...

[nikosal]

Και πάνω που τα συζητούσαμε αυτά, το σημερινό 9 έχει ανταπόκριση από το διεθνές φεστιβάλ εφ της Νάντης, που ήταν αφιερωμένο στην κλιματική αλλαγή. Η ανταπόκριση, πεντασέλιδη και χορταστική, με ωραίες φωτογραφίες και ελκυστική σελιδοποίηση, είναι του Παναγιώτη Κούστα (οι φωτ. είναι του Αλέξανδρου Τσιπουρίδη). Αν μάλιστα κρίνω από την περσινή χρονιά θα ακολουθήσουν μερικές πολύ ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις που θα έχει κάνει ο Κ. στη διάρκεια του φεστιβάλ και θα συνοδεύονται και από το ανάλογο διήγημα... Τα περιμένουμε όλα αυτα με ενδιαφέρον.

 

Μπράβο 9.

[heiron]

Προφανως μας ζηλεψαν και ειπαν να μιλησουν για αυτοι για τα ιδια πραγματα.Καθολου φαντασια και δημιουργικοτητα οι τυποι...

[RaspK]

Πολύ ενδιαφέροντα αυτά, Ευθυμία.