Για να περνά η ώρα

[Adinol Doy]

ΜΙΑ_ΑΠΟΛΥΤΗ_ΜΕΡΑ.pdf

:aevil: Αν τα έκανα όλα σωστά, θα μπορείτε να διαβάσετε μια πολύ σύντομη ιστορία μου σε pdf. Ο λόγος προφανής: γράφω σε πολυτονικό και είναι πολύ πιθανόν η ιστοσελίδα του sff να μην αναγνωρίζει τα "εκτεταμένα ελληνικά". Η ίδια η ιστορία δεν λέει και πολλά πράγματα. Πρόκειται περισσότερο για άσκηση ύφους και όχι για πραγματικό τρόμο. Παρ' όλ' αυτά, περιμένω τη γνώμη σας (σκληρή κι έξω απ' τα δόντια, παρακαλώ, όπως ακριβώς θα κάνω κι εγώ σε δικά σας κείμενα).

[Arachnida]

Αξίζει να το διαβάσετε αυτό, όσοι έχετε αμφιβολία να ανοίξετε το pdf.

Πολύ ενδιαφέρων όπως το οριοθετεί ο συγγραφέας (άσκηση ύφους).

Θέλω κάποια στιγμή να μας εξηγήσεις (αν θες) και γιατί επιλέγεις πολυτονικό, είναι κάτι που θέλω να ρωτήσω από τους Θρύλους του Σύμπαντος.

Edited April 13, 2008 by Arachnida

[Παρατηρητής]

Όντως, για άσκηση ύφους πολύ καλό. Καλωσήρθες Αντινολ ΑΝΑΜΕΣΑ μας!

[Adinol Doy]

Ετοίμαζα μια απάντηση στο φίλο Odesseo και, μέχρι να τελειώσω, είδα ότι έγινε ένας μικρός πανικός στο φόρουμ. Φαίνεται, τελικά, ότι το ζήτημα της γραφής της ελληνικής γλώσσας απασχολεί πολύ περισσότερους Έλληνες απ’ όσο φαίνεται, πράγμα που με χαροποιεί ιδιαίτερα. Μα ας απαντήσω στα καυτά ζητήματα που προέκυψαν.

 

 

Κατ’ αρχήν, αγαπητέ συνονόματε, σ’ ευχαριστώ για το καλωσόρισμα και τις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες κι εύστοχες παρατηρήσεις σου. Θεωρώ τιμή μου που ασχολήθηκες τόσο επισταμένως τόσο με το διήγημά μου όσο και με το κειμενάκι όπου προσπαθώ συνοπτικά να δικαιολογήσω την απόφασή μου να γράφω σε πολυτονικό.

 

Θα ξεκινήσω πρώτα με το διήγημα: πράγματι, το έγραψα «για να περνάει η ώρα», εν ώρα υπηρεσίας στο στρατό και δεν αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της δουλειάς μου. Εντούτοις, αποφάσισα να το δημοσιεύσω ηλεκτρονικά ως έχει, διότι σηματοδοτεί ένα στάδιο της συγγραφικής μου πορείας και διότι το είδα αποκλειστικά ως άσκηση ύφους, όπως δηλώνω στο αντίστοιχο topic. Αν το έγραφα εξ αρχής σήμερα, θα θύμιζε Έντγκαρ Άλλαν Πόου – όχι, όμως, εμένα. Δεν ξέρω κατά πόσο αυτό αποτελεί δικαιολογία, αλλά έτσι ακριβώς αισθάνομαι - μολονότι είμαι γενικά τελειομανής και διϋλίζω τον κώνωπα· είναι πολύ πιθανό, μάλιστα, να μη τη θεωρούσα επαρκή δικαιολογία.

 

 

Σχετικά με το κειμενάκι περί πολυτονικού, είναι λογικό να σου δημιουργηθούν απορίες έτσι όπως είναι γραμμένο. Ο λόγος που είναι τόσο συνοπτικό και κενό από επιχειρηματολογία είναι ότι ήθελα να απαντήσω με λίγα λόγια στην απορία του φίλου μου Arachnida, χωρίς να υπεισέλθω σε κουραστικές – ίσως – λεπτομέρειες. Παρ’ όλ’ αυτά, είμαι πρόθυμος να σού απαντήσω, μια και είναι εμφανές πως είσαι άνθρωπος που χειρίζεται σωστά το γραπτό λόγο και πως είσαι ευαίσθητος σε θέματα γλώσσας. Με μεγάλη μου χαρά θα προσπαθήσω να σού παρουσιάσω τα επιχειρήματά μου:

 

 

 

• <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; COLOR: black; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt">Ο ορισμός «ο γραπτός λόγος είναι απεικόνιση (όσο το δυνατόν πιο παραστατικά) του προφορικού» δεν είναι δικός μου, αλλά γλωσσολογικός. Αντιγράφω και παραπέμπω αντίστοιχα: Ι) «Η γραφή αποτελεί οπτική αναπαράσταση της γλώσσας. Τα συστήματα γραφής είναι τεχνητά κατασκευασμένα συστήματα σημείων, που έχουν προορισμό να μεταδώσουν κάποιο γλωσσικό μήνυμα». (Συστήματα γραφής, Μαρία Κάραλη, στο Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Τριανταφυλλίδη], Θεσσαλονίκη 2001, σελ. 157· ΙΙ) Ο ρόλος της γραφής, κάθε γραφής, είναι να απεικονίσει περισσότερο ή λιγότερο πιστά την προφορά, τη φωνητική ή τη φωνολογική κατάσταση μιας γλώσσας.(Θεωρητική Γλωσσολογία, Γεώργιος Μπαμπινιώτης, Αθήνα 1998, σελ. 85)· ΙΙΙ) Γλώσσα και γραφή είναι δυο χωριστά συστήματα σημείων· ο μοναδικός λόγος ύπαρξης της γραφής είναι να παραστήσει τη γλώσσα (Μαθήματα Γενικής Γλωσσολογίας, Φερντινάν ντε Σωσύρ [Ferdinand de Saussure], μετάφραση Φ. Δ. Αποστολόπουλος, εκδ. ΠΑΠΑΖΗΣΗ, Αθήνα 1979, σελ. 55). Η φράση «όσο το δυνατόν πιο παραστατικά» ίσως να είναι δική μου. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; COLOR: black; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt">Σκοπός του γράφοντος, δηλαδή, είναι ο αναγνώστης να διαβάσει αβίαστα ένα κείμενο, ώστε ο τελευταίος (δέκτης) να λάβει σωστά το μήνυμα του πρώτου (πομπός). <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; COLOR: black; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt">Η ελληνική γλώσσα είναι μια από τις σπάνιες εκείνες γλώσσες – αν όχι η μοναδική – που δεν έχει κανόνα για το πού τονίζεται κάθε λέξη. Δηλαδή, ενώ στα γαλλικά, λ.χ., οι λέξεις κατά κανόνα τονίζονται στη λήγουσα (οπότε δε χρειάζονται τονικό σημάδι), στην ελληνική άλλες λέξεις τονίζονται στη λήγουσα, άλλες στην παραλήγουσα κι άλλες στην προπαραλήγουσα (μιλώντας πάντα για τις πολυσύλλαβες λέξεις). <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; COLOR: black; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt">Συνεπώς, ένα ελληνικό κείμενο δεν μπορεί να διαβαστεί χωρίς τονικό σημάδι. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; COLOR: black; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt">Στη νέα ελληνική, το τονικό σημάδι δηλώνει σε ποια συλλαβή ο τόνος της φωνής ανεβαίνει, ενώ οι υπόλοιπες διαβάζονται ισότονα. Παραβλέπουμε την αρχαία ελληνική προφορά που ήταν προσωδιακή (οπότε τα πνεύματα κι οι τόνοι ήσαν απολύτως απαραίτητα στους ελληνομαθείς, κάτι σαν τα διάφορα σύμβολα που υπάρχουν σε μια παρτιτούρα μουσικής για την σωστότερη εκτέλεση), μια και είναι πράγματα εν πολλοίς γνωστά. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; COLOR: black; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt">Η μονοτονική μεταρρύθμιση βασίζεται στο γεγονός ότι η νέα ελληνική δεν έχει κρατήσει χρόνους στις συλλαβές ή άχνα σε φωνήεντα στην αρχή μιας λέξης, οπότε τα πνεύματα θεωρούνται άχρηστα. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; COLOR: black; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt">Αν και λογικό το επιχείρημα, νομίζω πως δεν είναι αναγκαστικά ορθό. Ανεξάρτητα από το αν έχουμε χάσει την προσωδία, υπάρχουν παραδείγματα στη νέα ελληνική, στα οποία τα πνεύματα κι οι τόνοι βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση. Γιατί το μονοτονικό δυσχεραίνει σε πολλές περιπτώσεις την απρόσκοπτη ανάγνωση, ώστε συχνά, διαβάζοντας ένα κείμενο προς το τέλος, είμαστε αναγκασμένοι να γυρίσουμε στην αρχή της πρότασης ή της περιόδου, για να αντιληφθούμε το σωστό νόημα. Για παράδειγμα, στην αμέσως προηγούμενη περίοδο, το αιτιολογικό «γιατί» θα μπορούσε να μπερδευτεί με το αντίστοιχο ερωτηματικό. Στο πολυτονικό δε θα γινόταν σύγχυση, αφού η βαρεία θα δήλωνε εξ αρχής ότι πρόκειται για αιτιολογικό. <LI class=MsoNormal style="MARGIN: 0cm 0cm 0pt; COLOR: black; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: list 36.0pt">Ένα άλλο παράδειγμα: εφόσον στο μονοτονικό δεν τονίζονται οι μονοσύλλαβες λέξεις κι εφόσον το τονικό σημάδι ορίζει πού πρέπει να ανέβει ο τόνος της φωνής, πώς θα διάβαζε ένας ελληνομαθής ή ένα ελληνόπουλο που αρχίζει τώρα να μαθαίνει ανάγνωση τη φράση: «από δω κι από κει»; Με ποιο λογικό επιχείρημα θα τους δίναμε να καταλάβουν ότι δε διαβάζεται «απόδω κι απόκει»; Φυσικά, στο πολυτονικό δε θα υπήρχε τέτοιου είδους σύγχυση.
  
• Υπάρχει πληθώρα παραδειγμάτων αυτού του τύπου ή των συγχύσεων ανάμεσα σε ομόηχες λέξεις (λ.χ., άρματα [με ψιλή=όπλα – απ’ όπου αρματωλός] και άρματα [με δασεία=οχήματα] κ.ο.κ.). Οπωσδήποτε, το νόημα βγαίνει τελικώς από τα συμφραζόμενα, μόνο που συχνά πρέπει να χάνουμε χρόνο διαβάζοντας ξανά εξ αρχής ορισμένες φράσεις. Ή θα μπορούσαμε να γράψουμε διαφορετικά μια φράση, ώστε να διασφαλίσουμε τη σωστή ανάγνωσή της, όπως, π.χ., στο συλλογισμό 7, αντί για το αιτιολογικό «γιατί» θα μπορούσα κάλλιστα να χρησιμοποιήσω το συνώνυμο «διότι»· ή στο παράδειγμα του συλλογισμού 8 θα μπορούσα να γράψω «από εδώ κι από εκεί» ή «απ’ εδώ κι απ’ εκεί» ή «αποδώ κι αποκεί (!)» - αλλά θα ήμουν ίσως υποχρεωμένος να αποσιωπήσω, σε κάποιες περιπτώσεις, την προφορικότητα που επιθυμώ να δώσω σ’ ένα κείμενο.
  

 

Πάνω-κάτω αυτά είχα να πω συνοπτικά ως αιτιολογία για την επιλογή της γραφής μου και δεν ξέρω αν άφησα κάποια απορία σου αναπάντητη. Μένει μόνο ν’ απαντήσω σε δυο συμπληρωματικές ερωτήσεις σου: 1) Πώς εννοώ τη διάκριση ανάμεσα σε «δόκιμες» και «πλαστές» σύνθετες λέξεις; Φυσικά, εννοώ ανάμεσα σε λέξεις που υπάρχουν σε λεξικά και σε άλλες που εφευρίσκει ένας συγγραφέας. Εδώ, όμως, μού δημιουργείται μια απορία: τι εννοείς ότι καταρρίπτεται έτσι η διάκριση μεταξύ δοκίμων και πλαστών λέξεων; Δεν είναι διαφορετικές έννοιες; 2) Σχετικά με την παρουσία του τελικού –ν και τη διατήρηση καταλήξεων, δηλώνω πως χρησιμοποιώ ιστορική ορθογραφία και γραμματική και όχι τη νεοελληνική γραμματική του Τριανταφυλλίδη. Στην απάντησή μου, όπως βλέπεις, που είναι γραμμένη σε μονοτονικό, σέβομαι απόλυτα τους κανόνες του. Για να είμαι, ωστόσο, ειλικρινής, αφού «ανέβασα» το αρχείο, διαπίστωσα ορισμένα λάθη που μού ξέφυγαν («ώθησε» με δασεία αντί με ψιλή – και, ενώ ήθελα να απλοποιήσω την ορθογραφία, μού ξέφυγαν στη διόρθωση ορισμένες καταλήξεις). Αυτά, βέβαια, θα διορθωθούν σύντομα.

 

 

Φυσικά, όλες οι προηγούμενες παρατηρήσεις μπορεί να φαίνονται σε πολλούς ανούσιες ή αδιάφορες. Αλλά σ’ εμάς, που διδαχθήκαμε το πολυτονικό και ζήσαμε τη μεταρρύθμιση και είμαστε ευαίσθητοι στα ζητήματα της γλώσσας, μπορεί να διατηρούν εξαιρετικό ενδιαφέρον. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να επισημάνω πως δεν προσπαθώ να προσηλυτίσω κανένα στις απόψεις μου ούτε να πείσω για την απόλυτη ορθότητά τους. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να γράφει όπως θέλει, αρκεί να ακολουθεί το ορθογραφικό/γραμματικό πλαίσιο που επιθυμεί. Η γλώσσα μας είναι αρκετά δημοκρατική ώστε να τη χειρίζεται ο καθένας όπως τον εκφράζει. Για κάποιους, το πολυτονικό δεν έχει καμία άλλη βαρύτητα πλην της αισθητικής, μια άποψη την οποία δε συμμερίζομαι απόλυτα.

 

 

Αγαπητέ συνονόματε, σού επαναλαμβάνω ότι χάρηκα πολύ τις εξαιρετικά εύστοχες παρατηρήσεις σου και είμαι πρόθυμος να συνεχίσουμε την κουβέντα, αν φυσικά κι εσύ το επιθυμείς, αν και αγνοώ κατά πόσον ο χώρος το επιτρέπει, καθότι πρόκειται για φόρουμ σχετικά με τη λογοτεχνία του φανταστικού και όχι σχετικά με τη γλώσσα. Και πάλι σ’ ευχαριστώ για το χρόνο σου και σού ζητώ προκαταβολικά συγγνώμη αν άθελά μου ήμουν πιθανώς επιθετικός.

 

 

Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να ευχαριστήσω και όσους είχαν την καλοσύνη να καταθέσουν τις απόψεις τους στο ζήτημα. Στη δε mariposa απαντώ ότι δε χαλάμε το topic μου, μια και το ζήτημα της ορθογραφία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της δουλειάς μου.

 

[Naroualis]

Οι ασκήσεις ύφους μπορεί κάποιες φορές να δώσουν αφορμές για δυνατές ιστορίες. Πιστεύω ότι αυτήν είναι μια τέτοια άσκηση. Δε θα πω ότι δεν έχει τις αδυναμίες της και περισσότερο (κοίτα ποιος μιλάει) το μέγεθός της είναι αυτό που με ενοχλεί. Με λίγη επιμήκυνση και βάζοντας μια γερή βάση στη σχέση των δύο πρωταγωνιστών, κάτι που να πατάει καλά και να έχει και τη σχετική του αληθοφάνεια, νομίζω ότι μπορεί άνετα να διεκδικήσει δάφνες ολοκληρωμένης ιστορίας κι όχι απλής άσκησης.

[Adinol Doy]

Πολὺ οὐσιαστικὴ ἡ παρατήρησή σου, Naroualis, καὶ σ' εὐχαριστῶ ποὺ ἀσχολήθηκες μ' ἕνα διήγημα ποὺ σχεδὸν εἶχα ξεχάσει. Λίγες ἐπεξηγηματικὲς παράγραφοι θὰ μποροῦσαν νὰ δώσουν σαφῶς μεγαλύτερο βάθος, χωρὶς νὰ ξεφύγουν ἀπὸ τὸ στοίχημα τοῦ συμπυκνωμένου κειμένου. Στὸ μέλλον ἴσως νὰ τὸ ἐπεξεργαστῶ πρὸς τὴν κατεύθυνση ποὺ μοῦ ὑπέδειξες.