To mainstream "πεθαίνει";

[Nihilio]

Στο διήμερο Φανταστικής Λογοτεχνείας, στη συζήτηση που έγινε τη δεύτερη μέρα, αναφέρθηκε κάπου αυτή η πρόταση και μου έκανε εντύπωση (και για να μην ρωτάτε, την είπε ο adinol-Π.Μ.Ζερβός). Η πρόταση αυτή στηρίζεται στο γεγονός ότι όλο και πιο πολλά παραδοσιακά μυθιστορήματα ευρείας αναγνωσιμότητας χάνουν σε δημοτικότητα και όλο περισσότεροι 'mainstream' συγγραφείς είναι πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν φανταστικά στοιχεία.

Έχω την εντύπωση πως το όλο θέμα πέρασε στο ντούκου στην όλη συζήτηση που ακολούθησε, έχει όμως ενδιαφέρον να ακούσουμε τι απόψεις έχουμε πάνω στο θέμα αυτό (θα απαντήσω αργότερα στο πού ακριβώς διαφωνώ με αυτό)

[heiron]

Χαχ,από εκεί που γκρινιάζαμε για το φανταστικό...τώρα ανησυχούμε για το mainstream;Διαφωνώ ότι πεθαίνει.Είναι προφανές ότι αποτελεί τη ναυαρχίδα των εκδοτικών οίκων και των βιβλιοπωλείων.Μέχρι και σε εξειδικευμένα βιβλιοπωλεία υπάρχει συνήθως ένα ράφι για αυτά.

Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησης,συμφωνώ ότι βλέπουμε ολοένα και περισσότερα φανταστικά στοιχεία στη συμβατική λογοτεχνία.Αυτά τα στοιχεία δεν τα κατατάσουν αυτόματα στη φανταστική λογοτεχνία αλλά τείνουν να ικανοποιούν την κρυφή δίψα της πλειονότητας του αναγνωστικού κοινού για το φανταστικό.Αν σκεφτούμε την παλιά (κλασική) συμβατική λογοτεχνία δε θα δούμε έντονο φανταστικό στοιχείο.Τις τελευταίες 2 δεκαετίες όμως,για παράδειγμα;Το φανταστικό εισβάλλει παντού.Κάποιος μπορεί να δηλώνει λάτρης του ιστορικού μυθιστορήματος με αγαπημένο συγγραφέα τον Μανφρέντι.Όμως ο Μανφρέντι συνηθίζει να γράφει ιστορίες τύπου "Ιντιάννα Τζόουνς".Τα αρχαία ευρήματα έχουν μαγικές ιδιότητες,οι ήρωες των μύθων εμφανίζονται στη σύγχρονη εποχή κτλ.Άλλος αγαπημένος mainstream συγγραφέας είναι ο Κοέλιο(ή Κουέλιου;!;).Τι να πρωτοπιάσει κανείς...τον Αλχημιστή,το Ο Διάβολος και η δεσποινίς Πρυμ;Αν και εδώ αντιφάσκω κάπως αφού το 2ο είναι ουσιαστικά κλεμμένη ιδέα από τον Μαρκ Τουέην και το "Ο Μυστηριώδης ξένος".Όμως το βιβλίο του Τουέην θεωρειται ως ένα από τα φανταστικά βιβλία του συγγραφέα καθώς δεν ήταν περίεργο τότε οι συγγραφείς να γράφουν διάφορα είδη.Τώρα υπάρχει μεγαλύτερη τυποποίηση νομίζω.

[Nihilio]

Η κύρια διαφωνία μου πάνω στην τοποθέτηση αυτή είναι ότι το mainstream δεν πεθαίνει, απλά αλλάζει, ενσωματώνοντας ότι πουλάει. Η συμβατική λογοτεχνεία πράγματι φτάνει σταδιακά σε αδιέξοδα, αφού καταλήγει να επαναλαμβάνεται συνεχώς και, το κενό που δημιουργεί η έλλειψη ενδιαφέροντων βιβλίων καλύπτεται από πιο "περιθωριακά" είδη, όπως το αστυνομικό και το φανταστικό μυθιστόρημα. Είναι τυχαίο που το Χόλυγουντ γυρνάει πλέον τόσες sff πρωτοκλασάτες ταινιές; Όχι, αντίστοιχα και στα βιβλία γίνεται το ίδιο.

Τώρα, μια καλή εξήγηση γιατί οι συμβατικοί συγγραφείς στρέφονται και στο φανταστικό, μια λογική εξήγηση είναι ότι έχει αρχίσει να απενοχοποιείται στη συνείδηση του κοινού: παλιά φάνταζυ και σάι-φάι σήμαιναν για τους πολλούς ο Σβαρτσενέγκερ με γούνινο σωβρακάκι και αρειανοί σε ιπτάμενους δίσκους: μετά ο κόσμος γνώρισε τον Τόλκιεν και τον Ντίκ...

[RaspK]

Η κύρια διαφωνία μου πάνω στην τοποθέτηση αυτή είναι ότι το mainstream δεν πεθαίνει, απλά αλλάζει, ενσωματώνοντας ότι πουλάει.

Ακριβώς, Μιχάλη - στην τελική, πώς μπορεί να πεθάνει το κυριότερο λογοτεχνικό ρεύμα μιας περιόδου (ή και γενικότερα); Μπορεί ν' αλλάξει, να προσαρμοστεί, να αντικατασταθεί, ή ό,τι άλλο, αλλά θα ισχύει πάντα το ίδιο φαινόμενο: "The King is dead; long live the King!"

[Darkchilde]

Και το ότι κάτι είναι mainstream δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι είναι κακό. Σε όλα υπάρχουν κάποια καλά αναγνώσματα και κάποια κακά αναγνώσματα. Το mainstream αλλάζει σύμφωνα με τους καιρούς, με την εκάστοτε κοινωνική δομή, με... Είναι και αυτό όπως και όλα τα υπόλοιπα. Θα αλλάξει, θα επεκταθεί, θα συρρυκνωθεί, θα έχει μία δική του ιστορία.

Πολύ λίγα πράγματα δεν θέλουν να αλλάξουν και παραμένουν ίδια. Και αυτά δεν επιζούν χωρίς αλλαγές.

[Nihilio]

To 'φλερτ' όμως της λογοτεχνείας του φανταστικού και του 'mainstream' πώς σας φαίνετε; Σας ευχαριστεί; Σας ανησυχεί; Σας αφήνει παγερά αδιάφορους;

[Mort13]

Το θέμα είναι ότι το mainstream δανείζεται μεν όλο και πιο πολύ στοιχεία του φανταστικού, ταυτόχρονα όμως αποφεύγει σαν ο διάολος το λιβάνι την ετικέτα του φανταστικού, γιατί οι εκδότες και οι συγγραφείς θεωρούν ότι αν αυτά τα έργα κατηγοριοποιηθούν ως SF ή F, θα χάσουν σε πωλήσεις αλλά και κριτικές (ως προς την σοβαρότητα του εργού, αφού οτιδήποτε άπτεται του φανταστικού έχει την φήμη του ασόβαρου, του παιδικού, του "πίου-πίου" τελωσπάντων).

 

2 αρθράκια του Brian Αldiss στους Times πάνω σε αυτό το θέμα:

 

http://www.timesonline.co.uk/tol/comment/l...icle2664835.ece

http://entertainment.timesonline.co.uk/tol...icle2961480.ece

 

Πιό πρόσφατη περίπτωση, το The Road του Cormac McCarthy που κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ: εξελίσεται σε μια μετά-αποκαλυπτική Αμερική, αλλά για να διατηρήσει το "σοβαρό" status του, δεν διαφημίζεται ως βιβλίο ΕΦ.

 

http://www.wired.com/culture/culturereview...cifighetto_0412

http://blog.wired.com/underwire/2007/04/scifi_pulitzer.html

Edited April 17, 2008 by Tauntaun13

[Arachnida]

Γμτ, είχα γράψει κάτι μεγάλο και μου πέταξε μπλε οθόνη ο υπολογιστής.

Επιγραμματικά η άποψή μου: Το φανταστικό υπάρχει πάνω-κάτω-δεξιά-αριστερά παντού γύρω μας.

Όμως μερικοί του χώρου (δεν ξέρω καν αν ανήκω, έχω διαβάσει λίγα και έχω ελάχιστη θεωρητική κατάρτιση) σνομπάρουν όσα πουλάνε, λες και το ότι κάτι έγινε best seller είναι κριτήριο κακής λογοτεχνίας.

Ο Αλχημιστής; Μπούρδα, μούφα, του σωρού, του πεταμού. Φανταστικό και πούλησε τα κέρατά του.

Ο Αρκτικός Κύκλος; Έλα μωρέ Νταν Μπράουν, άθλια λογοτεχνία κα δεν συμμαζεύεται. Επιστημονική Φαντασία.

Υπάρχουν τόσα στα ράφια που εφάπτονται στο φανταστικό ή είναι καθαρά φανταστικό: Ο Τελευταίος Ναίτης, Τα χειρόγραφα της Πράγας, Η σφραγίδα του Θεού, Το Οχτώ, Το μυστικό του Μπαρμπόσα, Ο Μαγικός Κύκλος, Ο προτελευταίος Ιππότης, Το Μυστικό της Ιεράς Σινδόνης, όλα πετιούνται στο καλάθι συλλήβδην (copyright Μπαμπινιώτης για την ορθογραφία).

Λες και η κάθε παραξενιά που διαβάζει ο καθένας είναι Κούντερα.

 

Αν τίθεται καν θέμα συζήτησης, προφανώς και με ευχαριστεί.

Γενικά δεν μπορείς να πεις ότι το mainstream πεθαίνει, γιατί mainstream είναι αυτό που πουλάει. Όχι;

Δεν θα με πείραζε λοιπόν να λένε mainstream και να λένε αυτό που μου αρέσει να διαβάζω.

[Nihilio]

Όμως μερικοί του χώρου (δεν ξέρω καν αν ανήκω, έχω διαβάσει λίγα και έχω ελάχιστη θεωρητική κατάρτιση)

Τελευταία φορά που κοίταξα το βιβλίο που εξέδοσες πριν κανένα μήνα, επικό φάνταζυ ήταν. Και για να μην έχεις αμφιβολίες, διάβασε περισσότερα.

[Arachnida]

Τελευταία φορά που κοίταξα το βιβλίο που εξέδοσες πριν κανένα μήνα, επικό φάνταζυ ήταν. Και για να μην έχεις αμφιβολίες, διάβασε περισσότερα.

 

Σσσσ. Μη μας ακούσουν. Φάνταζυ; Ποιο φάνταζυ;

Ελληνική πεζογραφία είναι. Μη μου κάνεις χαλάστρα.

[Nihilio]

Σσσσ. Μη μας ακούσουν. Φάνταζυ; Ποιο φάνταζυ;

Ελληνική πεζογραφία είναι. Μη μου κάνεις χαλάστρα.

Δε το λέω εγώ, το λέει ο τίτλος κάτω από το αβατάρι σου.

[heiron]

Δίκιο έχεις Γιάννη."Ένα παραμύθι για ενήλικες,μια αλληγορική ιστορία ενηλικίωσης,ένα ταξίδι σε έναν ονειρικό κόσμο" κι άλλες τέτοιες σάλτσες πρέπει να κρύψουν τον όρο "επικό φάνταζυ" για λόγους μάρκετινγκ.Οι περισσότεροι βιβλιοπώλες βλέποντας "Λιβάνη" θα βάλουν το βιβλίο σου σε ράφι "Ελληνική λογοτεχνία" κι όχι στη "Φαντασία" κι αυτό θα βοηθήσει αρκετά τις πωλήσεις.

Δε χρειάζεται κατάρτιση.Μοιάζει περισσότερο στον Άρχοντα των Δακτυλιδιών ή στο Έγκλημα και τιμωρία; Μάλλον το πρώτο ε;

 

Είναι πολλά τα σύγχρονα μέηνστρημ που έχουν φανταστικό στοιχείο αλλά δεν λανσάρονται έτσι,οπότε πουλάνε μια χαρά.Αν το Σμήνος(ΣΠΟΙΛΕΡ) λεγόταν "Ο πόλεμος των ανθρώπων εναντια στους Υρρ" δε θα πουλούσε ούτε θα το μετέφραζε κανείς(ΤΕΛΟΣ ΣΠΟΙΛΕΡ).Τι να λέμε..εδώ κλασικοί συγγραφείς φανταστικού προσπαθούν να γράψουν mainstream.

Όταν ο μέσος αναγνώστης διαβάζει το Σμήνος ή τον Αλχημιστή ή κάποιο σαν τα άλλα που ανέφερε ο Αραχνίδα διαβάζει-όπως πιστεύει-mainstream.Μάλιστα μπορεί να δηλώνει ότι απεχθάνεται τη φανταστική λογοτεχνία.Το πρόβλημα είναι το όνομα.Άμα γράψεις μια περιπέτεια που διαδραματίζεται το 2108 και το λανσάρεις ως μελλοντολογικό θρίλερ είσαι οκ.Βάζουν κι ένα εξώφυλλο που δε θυμίζει ΕΦ και πουλάς άνετα ως mainstream.Οι μάζες καταπίνουν κάτι αν τους το προσφέρουν όπως θέλουν.

 

Κάποτε οι ακαδημαικοί διάβαζαν ΕΦ και Φάνταζυ και θεωρούνταν σπουδαίο.Το να διάβαζες Κλαρκ πρέπει να ήταν σαν να διαβάζεις τώρα ξερω γω...Γιάλομ!Τώρα όμως έχει ξεπέσει πάλι η ΕΦ και η Φ,οπότε η mainstream ικανοποιεί την υποσυνείδητη δίψα του κοινού για φαντασία κρύβοντάς την σε βιβλία που θεωρητικά δεν είναι SFF.

Edited April 17, 2008 by heiron

[Naroualis]

Προσωπικά δε συμφωνώ ότι "όλο και πιο πολλά παραδοσιακά μυθιστορήματα ευρείας αναγνωσιμότητας χάνουν σε δημοτικότητα". Πάντα το μυθ-ιστόρημα περιέχει μέσα του το φανταστικό, ακόμη κι αν η φαντασία του συγγραφέα περιορίζεται στο τι χρώμα τακουνάκια φορούσε η Μαριγώ όταν έχασε την παρθενιά της. Απλά οι mainstream συγγραφείς ανακάλυψαν ότι τα πρόβατα που τους διαβάζουν μπορεί και να συγκινηθούν αν ένας από τους ήρωες διαβάσει την τράπουλα Ταρό και δει ότι ο αγαπημένος του τον κερατώνει. Ουουουου, μεταφυσικό κι έτσι και το πτι-φρισσόν, που έλεγε κι ο Ψαθάς, το "μικρό ρίγος".

 

Κοντολογής η δημοτικότητα της ευρείας κατανάλωσης παραμένει. Απλά προσπαθεί να αγγίξει το ανεξήγητο για να πουλήσει κι άλλη μούρη. Επιβιώνει γιατί είναι "μοδάτη". Κι όταν δεν υπάρχει η μακαρίτισσα η Μαλβίνα για να κάνει μόδα τον Κόυντερα ή τον χι, ψι βαρύ κι ασήκωτο, μοιραία ο πολύς κόσμος (δηλαδή εκείνος που στηρίζει την παραγωγή του συρμού) ξαναγυρίζει εκεί που θα τον βοηθήσουν να ξεκουραστεί: στο αστυνομικό και το φανταστικό.

 

Τι κάνεις λοιπόν εσύ ως εκδότης, που θες να συγκρατήσεις αυτή τη διαρροή; Γιατί αν αρχίσουν να διαβάζουν ετούτοι πάλι Αγκάθα Κρίστι το έχασες το παιχνίδι, άλλος έχδει τα δικαιώματα. Βουτάς λοιπόν ένα μάτσο κειμενάκια που παίζουν με το αστυνομικό ή το φανταστικό, τα φτιάχνεις βιβλία των 600 σελίδων, κοτσάρεις ένα κυριλέ εξώφυλλο, βγάζεις και μια σπουδαία διαφήμιση "καταπληκτικό, σοβαρό βιβλίο, γεμάτο αλληγορίες" και το πουλάς και 20 ευρώ. Και τα έβγαλες τα λεφτά σου.

 

Όσο για τα μυθιστορήματα που διαβάζουμε τα τελευταία χρόνια, Σμήνη και Ψηφιακά Οχυρά και Αλχημιστές, επιτρέψετέ μου να διαφωνίσω. Ακόμη κι αν δεν γινόταν ντόρος για την πάρτη τους (γιατί είμαι άνθρωπος κάπως ανάποδος και αντιπαρέρχομαι ότι θυμίζει τη λέξη "συρμός") και πάλι θα είχα την ίδια γνωμη γι' αυτά. Όσα από αυτά που αναφέρονται παρά πάνω έχω διαβάσει, δεν τα θεωρώ καλή λογοτεχνία.

 

Και φυσικά μέσα στην όλη μου μίρλα θα συμφωνήσω με τον Αραχνίδα: Ας μου αρέσει αυτό που διαβάζω κι ας το λένε και mainstream.

[odesseo]

Κάποτε οι ακαδημαικοί διάβαζαν ΕΦ και Φάνταζυ και θεωρούνταν σπουδαίο.Το να διάβαζες Κλαρκ πρέπει να ήταν σαν να διαβάζεις τώρα ξερω γω...Γιάλομ!Τώρα όμως έχει ξεπέσει πάλι η ΕΦ και η Φ,οπότε η mainstream ικανοποιεί την υποσυνείδητη δίψα του κοινού για φαντασία κρύβοντάς την σε βιβλία που θεωρητικά δεν είναι SFF.

 

Αν έχω καταλάβει καλά, το mainstream δεν είναι λογοτεχνικό είδος. Είναι κάτι σαν "αυτό που φέρνει λεφτά". Μπορεί να πεθάνει ποτέ "αυτό που φέρνει λεφτά"; Ακόμη κι αν πεθάνει ο καπιταλισμός, μπορεί να πεθάνει το χρήμα; Αν δεν δόθηκε έκταση στη συζήτηση με αφορμή αυτήν τη δήλωση, κατ' εμέ είναι δείγμα ωριμότητας, όχι αμέλεια και παράλειψη των συζητητών.

 

Τώρα, για ποιο λόγο το mainstream δανείζεται θέματα από την ΕΦ και τη Φ, λόγω του παραπάνω δεν μπορώ να κατανοήσω το ερώτημα. Είναι σαν να αναρωτιούνται οι χεβιμεταλλάδες για ποιο λόγο το λαϊκοπόπ βάζει ηλεκτρικες κιθάρες με μπόλικο overdrive.

 

Σωστή πάντως βρίσκω την παρατήρηση του heiron ότι το πρόβλημα είναι το όνομα.

[RaspK]

Mainstream: "that which forms the main cultural stream in any era" - ή ό,τι παρόμοιο, αναλόγως λεξικού.

[odesseo]

Mainstream: "that which forms the main cultural stream in any era" - ή ό,τι παρόμοιο, αναλόγως λεξικού.

 

Ακριβώς Παναγιώτη, και χρειάζεται μια απόσταση από αυτό το "era" για να διακρίνει κανείς το "main cultural stream". Σε κάθε περίπτωση όμως, αυτό το cultural stream αναγνωρίζεται από τα λεφτά που φέρνει (όσο φέρνει). Κι αναρωτιέμαι αν υπάρχει λογοτεχνικό είδος που να μονοπωλεί τέτοιο χαρακτηρισμό. Υπάρχουν άλλωστε τόσοι εκδοτικοί οίκοι που επιβιώνουν εκδίδοντας βιβλία εναλλακτικής ιατρικής, περιβαλλοντικού προβληματισμού, ελληνολαγνικά, αντισιωνιστικά, μυστικισμού κλπ. κλπ.

[Nihilio]

Κι αναρωτιέμαι αν υπάρχει λογοτεχνικό είδος που να μονοπωλεί τέτοιο χαρακτηρισμό. Υπάρχουν άλλωστε τόσοι εκδοτικοί οίκοι που επιβιώνουν εκδίδοντας βιβλία εναλλακτικής ιατρικής, περιβαλλοντικού προβληματισμού, ελληνολαγνικά, αντισιωνιστικά, μυστικισμού κλπ. κλπ.

E, μυθιστορήματα;

[odesseo]

E, μυθιστορήματα;

 

Σωστός ο Nihilio! Με επαναφέρει στην τάξη. Όμως με το παράδειγμά μου ήθελα μόνο να πω ότι στις μέρες μας πουλιέται οποιοδήποτε είδος κειμένου (όπως αυτά που ανέφερα). Στη μεγάλη αγορά που λέγεται λογοτεχνία (και ναι, Nihilio, το περιορίζω στο μυθιστόρημα) ποιο λογοτεχνικό είδος συνιστά mainstream; Και, για να σε βοηθήσω, πριν από 20 χρόνια που δεν υπήρχαν τόσα πολλά δάνεια από ΕΦ και Φ στο mainstream, ποιο ήταν τότε το mainstream;

[Mort13]

Μια απάντηση που έρχεται αμέσως στο μυαλό είναι ότι mainstream είναι οι "κλασσικοί": ο Hemingway, o Steinbeck, o Dostoevsky κλπ. Επομένως, ότι πλησιάζει στο λογοτεχνικό στιλ αυτών, θεωρείται ως mainstream.

[Nihilio]

Σωστός ο Nihilio! Με επαναφέρει στην τάξη. Όμως με το παράδειγμά μου ήθελα μόνο να πω ότι στις μέρες μας πουλιέται οποιοδήποτε είδος κειμένου (όπως αυτά που ανέφερα). Στη μεγάλη αγορά που λέγεται λογοτεχνία (και ναι, Nihilio, το περιορίζω στο μυθιστόρημα) ποιο λογοτεχνικό είδος συνιστά mainstream; Και, για να σε βοηθήσω, πριν από 20 χρόνια που δεν υπήρχαν τόσα πολλά δάνεια από ΕΦ και Φ στο mainstream, ποιο ήταν τότε το mainstream;

Κανένα. Βασικά, για όποιον δε βρισκόταν στην εν λόγω συζήτηση είναι εύκολο να μπερδευτεί, και φταίω κι εγώ που δεν έκανα τις κατάλληλες διευκρινύσεις. Η συζήτηση ήταν στο σημείο "εμείς και αυτοί" όταν και ειπώθηκε η φράση αυτή, εννοόντας τη συμβατική λογοτεχνεία και τα ευπούλητα/'σοβαρά' βιβλία, ή, για να το πούμε τελείως μπακαλίστικα, αυτά που οι εκδότες/βιβλιοπώλεις θεωρούν ότι πουλάνε, ανεξαρτήτως λογοτεχνικού είδους.

Τώρα, αν ψάχνουμε τί πούλαγε το 1988 (που ένας Cthulhu ξέρει τί θα ξεθάψουμε) και τί το 1998 (Ο Ιούδας που φιλούσε υπέροχα ή κάτι το παρεμφερές) το μόνο που θα κάνουμε είναι να μπερδέψουμε ακόμα περισσότερο το θέμα. Κείμενα πουλάνε πολλά. Το θέμα είναι ότι mainstream = η κοινή συνισταμένη των γούστων του ευρύτερου κοινού, αυτό που λέει δηλαδή και η λέξη, το κύριο ρεύμα. Αλλιώς, με τη λογική σου, πριν 20 χρόνια, mainstream στα ξένα ήταν και ο King. Και ο Λιακόπουλος, όσο κι αν πουλάει, δε μπορεί να θεωρηθεί mainstream.

Όσο για το τι λέει η αρχική δήλωση, μια ερμηνεία είναι η ακόλουθη: αυτά που πούλαγαν ως τώρα καταλήγουν βαρετά και επαναλαμβανόμενα. Για αυτό και το mainstream "ανοίγει" και προς τα δικά μας λημέρια.

Ελπίζω η απάντηση αυτή να σε καλύπτει.

[odesseo]

Κανένα. Βασικά, για όποιον δε βρισκόταν στην εν λόγω συζήτηση είναι εύκολο να μπερδευτεί, και φταίω κι εγώ που δεν έκανα τις κατάλληλες διευκρινύσεις.

Καταλαβαίνω, είναι δύσκολο για κάποιον να προσπαθεί να μεταφέρει τις σκέψεις και το κλίμα μιας συζήτησης. Ευχαριστώ για την υπομονή και τη διάθεση να εξηγήσεις.

 

Η συζήτηση ήταν στο σημείο "εμείς και αυτοί" όταν και ειπώθηκε η φράση αυτή, εννοόντας τη συμβατική λογοτεχνεία και τα ευπούλητα/'σοβαρά' βιβλία, ή, για να το πούμε τελείως μπακαλίστικα, αυτά που οι εκδότες/βιβλιοπώλεις θεωρούν ότι πουλάνε, ανεξαρτήτως λογοτεχνικού είδους.

Αυτό το "εμείς κι αυτοί" νομίζω ότι είναι το πρόβλημα Nihilio, το πρόβλημα των Ελλήνων γενικώς. Όταν κάποιος ανοίγει θέμα με το δίπολο "εμείς-αυτοί", τότε κάνει πολιτική (και μάλιστα μικροπολιτική μειοψηφικής νοοτροπίας).

 

Όσο για το τι λέει η αρχική δήλωση, μια ερμηνεία είναι η ακόλουθη: αυτά που πούλαγαν ως τώρα καταλήγουν βαρετά και επαναλαμβανόμενα. Για αυτό και το mainstream "ανοίγει" και προς τα δικά μας λημέρια.

Ελπίζω η απάντηση αυτή να σε καλύπτει.

Δεκτή η ερμηνεία. Όμως παραβλέπει, φίλε μου Nihilio, ότι το mainstream δεν είναι λογοτεχνικό είδος. Το mainstream είναι η πολύχρωμη παντιέρα της εκδοτικής ναυαρχίδας που, ανάλογα με τη μόδα, αλλάζει και προσθέτει ή αφαιρεί χρώματα και σχέδια.

[Nihilio]

Και φυσικά σε μια συζήτηση που έχει αναγνωριστεί το θέμα της "μικροπολιτικής μειοψηφικής νοοτροπίας", είναι εποικοδομητικό να τη συνεχίζουμε, όπως νιώθω ότι κάνουμε στα τελευταία μας ποστ, έτσι δεν είναι; Μάλλον φταίει το ότι θεωρώ ως δεδομένο ότι εδώ μιλάμε οι "εμείς" και το προσπερνάω για χάρη συντομίας, τονίζω μάλιστα που έγγυται το λάθος της αρχικής δήλωσης και ξαναεξηγώ καλύτερα κάθε φορά το πως την αναπλάθω στο θέμα μας. Τώρα, το γιατί εσύ κλωθογυρνάς τον ορισμό του mainstream δεν μπορώ να το καταλάβω...

[tetartos]

Εγώ να καταθέσω την άποψή μου, ότι δεν είμαι και τόσο σίγουρος ότι "όλο και πιο πολλά παραδοσιακά μυθιστορήματα ευρείας αναγνωσιμότητας χάνουν σε δημοτικότητα και όλο περισσότεροι 'mainstream' συγγραφείς είναι πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν φανταστικά στοιχεία". Έχω την αμυδρή υποψία ότι αυτό συνέβαινε ανέκαθεν... Δεν ξέρω γιατί το παρατηρήσαμε τώρα...

[heiron]

#4 γιατί έχεις αυτή την αμυδρή υποψία;Αιτιολόγησε την αποψη σου,μη σε κάνω πέμπτο!

[synodoiporos]

μερικές σκέψεις κι από εμένα...

 

Θυμάμαι τα λόγια του Χόρχε Λούις Μπόρχες από μία συνέντευξή του :

 

«Θα έλεγα ότι η λογοτεχνία υπήρξε πάντοτε φανταστική, ξεκίνησε με την κοσμογονία, με την μυθολογία, με τις αφηγήσεις θεών και τεράτων. Κανένας συγγραφέας δεν ονειρεύτηκε ότι είναι σύγχρονος του εαυτού του. Ίσως αυτό να ξεκίνησε τον 19ο αιώνα. Προηγουμένως μιλούσαν για άλλες χώρες και άλλους καιρούς και ήταν όλα φυσιολογικά... Πρέπει να επιστρέψουμε σε αυτήν την φανταστική παράδοση, η οποία είναι η πραγματικά μεγάλη παράδοση, η κύρια παράδοση της λογοτεχνίας : η άλλη είναι μάλλον δημοσιογραφία, Ιστορία, δεν είναι λογοτεχνία... Ο ρεαλισμός είναι ένα επεισόδιο, μια στιγμή στη ιστορία της λογοτεχνίας. Η μεγάλη λογοτεχνία δεν υπήρξε ποτέ ρεαλιστική. Ακόμα και ένα βιβλίο που θεωρείται ρεαλιστικό, ο Δον Κιχώτης του Θερβάντες, ένα βιβλίο που αγαπάω πολύ, περιέχει και τα δύο στοιχεία, το ρεαλιστικό και το φανταστικό, όμως εκείνο που υπερέχει είναι το φανταστικό στοιχείο, διότι ο Θερβάντες είναι με το μέρος του Δον Κιχώτη και όχι με το μέρος των χωρικών ή των άλλων.. Όταν γράφω φανταστική λογοτεχνία, δεν κάνω κάτι το καινούριο, αλλά κάτι που γινόταν πάντοτε, εκτός από μια μικρή περίοδο μεταξύ 19ου και 20ου αιώνα και συνεχίζεται ακόμα, όμως .... Ο συγγραφέας πρέπει να ξέρει να είναι πιστός στην φαντασία του. Κι αν είναι πιστός σε αυτά που φαντάζεται, αν ονειρεύεται ειλικρινά, αυτή είναι η ειλικρίνειά του. Κι εγώ προσπαθώ να ονειρευτώ ειλικρινά. Δηλαδή πιστεύω ότι είναι λάθος να σκέπτεται κανείς ότι η λογοτεχνία γίνεται με τις λέξεις. Γίνεται και με τις λέξεις, όμως κυρίως με τις εικόνες, με τα όνειρα… ».

 

Νομίζω πως τα λέει πολύ ωραία και μάλλον συμφωνούμε όλοι μαζί του, γι’ αυτό κι αντιγράφω αυτό το απόσπασμα εδώ.

 

Γενικά συμφωνώ με αυτό που λέει και η δικής μας Naroualis : «Πάντα το μυθ-ιστόρημα περιέχει μέσα του το φανταστικό, ακόμη κι αν η φαντασία του συγγραφέα περιορίζεται στο τι χρώμα τακουνάκια φορούσε η Μαριγώ όταν έχασε την παρθενιά της… Κοντολογίς η δημοτικότητα της ευρείας κατανάλωσης παραμένει. Απλά προσπαθεί να αγγίξει το ανεξήγητο για να πουλήσει κι άλλη μούρη. Επιβιώνει γιατί είναι "μοδάτη"», καθώς και οι άλλοι φίλοι εδώ.

 

Απ’ ότι καταλαβαίνω όμως επικεντρωνόμαστε περισσότερο στο τί πουλάει, στο πώς κινείται η αγορά του βιβλίου με τους νόμους της, και ταυτίζουμε το mainstream με το φθηνό best-seller. Δεν είναι λίγο άδικο να συγκρίνουμε την Λογοτεχνία του Φανταστικού με αυτόν τον καταναλωτικό συμφερτό ;

 

Προσωπικά θα μπορούσα να διακρίνω πρόχειρα την Λογοτεχνία, σε τρεις κατηγορίες : (i) στο Άρλεκιν, που στην σύγχρονη εποχή ονομάζεται και ‘‘ροζ’’ ή ‘‘γυναικεία’’ λογοτεχνία, (ii) στην λογοτεχνία ‘‘κοινωνικού προβληματισμού’’, στην οποία ανήκει η λεγόμενη σοβαρή και μεγάλη (ρεαλιστική) λογοτεχνία, και (iii) στην φανταστική λογοτεχνία.

 

Όσον αφορά στην διάκριση ανάμεσα στα (ii) και (iii), θυμάμαι ένα απόσπασμα από μία ιστορία του Ώγκαστ Ντέρλεθ, του μαθητή και αγαπητού φίλου του Λάβκραφτ : «Η εκκεντρική μου νουβέλα Οι Παρατηρητές της Άλλης Πλευράς είχε μόλις δημοσιευτεί, αλλά είχε ήδη μια μικρή επιτυχία του είδους που έχει μια νουβέλα που δεν διαθέτει αρκετή κοινωνική ευαισθησία για να την αποκαλέσουμε σοβαρή, κι όμως δεν είναι τόσο ανάλαφρη ώστε να ταξινομηθεί ως απλή διασκέδαση». Νομίζω πως πάντα έτσι, ανάμεσα σε αυτές τις δύο συμπληγάδες, αξιολογείται η φανταστική λογοτεχνία.

 

Αλλά πιστεύω πως αυτή η κατάσταση υποβιβασμού της φανταστικής λογοτεχνίας έχει ήδη αρχίσει να αλλάζει, και κάποια στιγμή θα ανατραπεί εντελώς και θα έχουμε επιτέλους την ισορροπία και την ισοτιμία που αξίζει ανάμεσα στα δύο είδη, όπως πίστευαν πάντοτε όλοι οι αυθεντικοί συγγραφείς που ασχολήθηκαν συνειδητά με το φανταστικό, από τότε που ξεκίνησε ως είδος.

 

Από την άλλη, η ανάμειξη φανταστικών στοιχείων σε έργα που γενικά δεν ανήκαν στην Λογοτεχνία του Φανταστικού δεν είναι και τόσο καινούρια ιστορία (έχουμε τον λεγόμενο μαγικό ρεαλισμό του Μάρκες, της Αλλιέντε, του Μπόρχες, και άλλων συγγραφέων). Στην Ελλάδα το βιβλίο που νομίζω πως το κάνει καλύτερα αυτό είναι το ‘‘Σοφό Παιδί’’ του Χωμενίδη – ένα βιβλίο που γνώρισε και την ανάλογη εμπορική επιτυχία. Θα έλεγα λοιπόν πως όταν είναι κάτι που γίνεται αυθεντικά, μπορεί να δώσει ένα πολύ καλό αποτέλεσμα και να απογειώσει το βιβλίο στο οποίο χρησιμοποιείται (είναι σαν να χρησιμοποιούνται, στις σωστές δόσεις, τα καλά στοιχεία και από τα δύο είδη). Όταν γίνεται προσχηματικά, χωρίς το πραγματικό ενδιαφέρον του συγγραφέα του και καθαρά για εμπορικούς, πιασάρικους, λόγους, τότε είναι που το αποτέλεσμα φαίνεται φθηνό και ψεύτικο.

 

Σε κάθε περίπτωση, όταν μιλάμε για ένα αυθεντικό βιβλίο, έχει να κάνει με τον τρόπο που επιλέγει να εκφραστεί ο συγγραφέας του, με τον τρόπο που νιώθει πως είναι πιο αποδοτικός για να πει αυτά που θέλει να πει.