...και το τέρας - Μιχάλης Μανωλιός

[Tiessa]

Καλά τα πάει το Τέρας μέχρι εδώ:

 

Ακουστικό έχουμε: Άκου "Θα είσαι εδώ"

Οπτικό έχουμε: Βλέπε "Το Γαλάζιο Φόρεμα" με καστ του Ντίνου.

Στο επόμενο διήγημα θα χρειαστούμε βιντεάκι. Μπρ! Και δε θέλω να ξέρω τι ήταν αυτό που δε μας είπες ότι έβλεπε στην κουζίνα της "Αίθρας" ο φίλος μας! Ιδέες κανείς;

 

Υ.Γ. Όχι ότι έχουμε βάλει όλοι ένα χεράκι να το ξεφτιλίσουμε το τόπικ...

[mman]

Υ.Γ. Όχι ότι έχουμε βάλει όλοι ένα χεράκι να το ξεφτιλίσουμε το τόπικ...

Ναι, ακριβώς. Μόνο για το βιβλίο δεν μιλάει κανείς. (Κι έχω αρχίσει να ανησυχώ... Είναι τόσο χάλια; )

Edited November 26, 2009 by mman

[Solonor]

Το βιβλίο είναι καλό αλλά ωχριά μπροστά στην προσωπικότητα του συγγραφέα του

 

 

[DinoHajiyorgi]

Ναι, ακριβώς. Μόνο για το βιβλίο δεν μιλάει κανείς. (Κι έχω αρχίσει να ανησυχώ... Είναι τόσο χάλια; )

 

Τώρα επιτέλους έφτασα στο βιβλίο σας κύριε. Προηγούνταν άλλες υποχρεώσεις. Να ξαναγράψω για το "Θα Είσαι Εδώ"; Πόσες φορές θέλετε να με κάνετε κομμάτια; Δεν θυμάμαι αν το διάβασα στο φόρουμ ή στο "9", με συντάραξε και ελπίζω να θυμάστε την κριτική μου. Το ίδιο ισχύει και για "Το Γαλάζιο Φόρεμα" το οποίο - μία από τις υποχρεώσεις που προανέφερα - μόλις το έκανα σενάριο για φίλο μέλος του φόρουμ και επίδοξο σκηνοθέτη. Ξέρετε εσείς. Το ξεκοκάλισα δουλεύοντας το, και η ανωτέρο πλάκα με τη Τζολί δεν ήταν τυχαία αλλά αναγκαίο ξεχαρμάνιασμα από την απελπισία στην οποία βυθίστηκα.

 

Ακολουθεί η "Αίθρα" που επίσης γνωρίζω αλλά θα την φρεσκάρω στη μνήμη μου. Δεν θα επαναλάβω κριτικές που έχω κάνει πλην κάτι έκτακτου. Αν είστε... γκουχ sorry Μιχάλη, αν είσαι αισιόδοξος σαν άτομο θα το ψάξω στα επόμενα διηγήματα, γιατί έχω ξεχάσει και τα χιουμοριστικά σου κομμάτια πλέον. Έχω γράψει βέβαια και για το "...και το τέρας" από το Asimov's, και τα δακρύβρεχτα γίνονται τρία! Στάγκος, Παπαδόπουλος, Μανωλιός... γράφεται υπέροχα, είστε όμως ο καθένας κολλημένη βελόνα ρε παιδί μου! Έτσι είμαι κι εγώ; (όχι υπέροχος, αλλά κολημένη βελόνα; Σε τι; )

 

Προχωρώ, και θα επανέλθω.

Edited November 26, 2009 by DinoHajiyorgi

[DinoHajiyorgi]

Συμπληρωματική επεξήγηση. (Άνοιξα για λίγο τυχαία τα μάτια μου πριν τις 7 το πρωί, μου ήρθε η φλασιά, και μετά δεν με έπαιρνε ο ύπνος με το τίποτα.) Τα διηγήματα «Θα Είσαι Εδώ», «Το Γαλάζιο Φόρεμα» και «…και το Τέρας» είναι από τα αγαπημένα μου διηγήματα. Αυτόματα κλασσικά! Τη μέρα που η επιστημονική φαντασία θα διδάσκεται στα ελληνικά κολέγια ο Μιχάλης Μανωλιός θα είναι must read. Αγαπημένος μου συγγραφέας, που έχω την τιμή να γνωρίζω, μου βγάζει το πειραχτήρι από μέσα μου, που είναι ολίγο οδοστρωτήρας.

 

Όσα είπα για «κολλημένη βελόνα», στην περίπτωση του, αναφερόμουν χιουμοριστικά στην ανάγκη για χαρτομάντιλα όταν διαβάζεται έργο του. Στις επίσημες κριτικές των διηγημάτων αυτών θα πρέπει να έγραψα οπωσδήποτε για το μοναδικό βάθος συναισθήματος που αποπνέουν, δείγμα απουσίας ανασφάλειας και ωριμότητας (που δεν την βλέπεις – αμέσως – όταν τον συναντάς. )

 

Εξάλλου, το επόμενο διήγημα, το «Αίθρα», για το οποίο έχω επίσης γράψει, δεν έχει σχεδόν τίποτα κοινό με τα άλλα τρία διηγήματα. Ίσα-ίσα, ο συγγραφέας επιδεικνύει μια εφευρετική κυνικότητα και πιπεράτη διαστροφή που ξαφνιάζει. Αν διάλεγε να μας πει την ιστορία ενός από τους κλώνους της Αίθρας ίσως να ανήκε στην ίδια δραματική κατηγορία. Ευτυχώς όμως εδώ έχουμε έναν αστυνομικό επιθεωρητή που ξεκαθαρίζει την κατάσταση.

 

Ο «άσχετος αλλά ανοιχτόμυαλος» αναγνώστης δηλώνει: «Μπρε-μπρε-μπρε, άφεριμ Μανωλιό ογλούμ, τέσσερα στα τέσσερα! Τι είσαι εσύ μπρε;! Συνεχίζω να δω μήπως πέσω πάνω και σε κανένα χαλβά (πατάτα)».

[DinoHajiyorgi]

«Πηγή Έμπνευσης». Απόλαυσα να το ξαναδιαβάζω. Αριστοτεχνικά δομημένο διήγημα με πολλαπλές οπτικές γωνίες και μια ευχάριστη, ευφάνταστη ιστορία. Βέβαια, μετά το «Γαλάζιο Φόρεμα» - αλλά και χωρίς εκείνο – η ανάγνωση της προετοιμασίας του λογισμικού είναι επώδυνη. «…έπρεπε ακόμα να θυμίζω στον εαυτό μου σε κάτι τέτοιες στιγμές ότι αυτό δεν είναι πραγματικότητα, αυτός μπροστά μου δεν είναι ένας άνθρωπος που βασανίζεται, αλλά ένα υψηλής ποιότητας πρόγραμμα που προσπαθεί να γίνει ακόμα καλύτερο.» Ναι, καθίκι, αυτό να λες στον εαυτό σου. «Γιατί η Αρήτη κατέρρευσε σε ένα ανθρώπινο κουρέλι, που απλώς περπατούσε και ανέπνεε.»

 

Το «Φόρεμα» και το παρόν διήγημα, στα σημεία, εγείρει το ερώτημα. Αν μας πονάει εμάς τους αναγνώστες, αν νιώθει κάτι και ο συγγραφέας που μας περνάει το μήνυμα, τι είδος ανθρώπου πρέπει να είσαι για να φτάσεις να κάνεις την συγκεκριμένη δουλειά; Κάποιος που δεν διάβασε ποτέ ε.φ.; Δεν πάνε όλοι να δουλέψουν σε σφαγεία. Υπάρχουν όμως κάποιοι. Για να τρώμε εμείς τα λουκάνικα μας. Δεν κόβουν στα δύο όλοι γάτες και σκύλους στα εργαστήρια. Υπάρχουν όμως κάποιοι που το κάνουν. Για να ελπίζουμε εμείς στους γιατρούς. Μου έχει σηκωθεί η τρίχα. Το ζήτημα είναι ανεξάντλητο και ο Μανωλιός αναμοχλεύει συνειδήσεις.

[mman]

[...] Συνεχίζω να δω μήπως πέσω πάνω και σε κανένα χαλβά (πατάτα)».

Ντίνο, με δεκαοχτώ διηγήματα, η πιθανότητα να πέσεις σε τουλάχιστον ένα χαλβά αγγίζει τα όρια της βεβαιότητας. Οπότε οπλίσου με κουράγιο.

Thx για τον (επανα)σχολιασμό.

[DinoHajiyorgi]

Άλλα δύο διηγήματα που ήξερα...

 

«Καληνύχτα!» Συγκλονιστικό και ολίγο τραβηγμένο στο μελόδραμα (με ενόχλησε μόνο το λογοτεχνικά εμπλουτισμένο πείραγμα της νεαρής φύλακος σε βάρος της κρατούμενης. Είχε ταλέντο στο λεξιλόγιο.) Δεν μπορείς να μην κάνεις μια παύση για στοχασμό τελειώνοντας το, κοινή συνήθεια όποια ιστορία του Μιχάλη και να πιάσεις. (Επιμένω Μιχάλη, πως έχεις χάσει πολύ καλές ιστορίες αποφεύγοντας το Star Trek. Συμβαδίζεις με τα καλύτερα τους επεισόδια.)

 

«Αρμελίνα ΙΙ» (Το αυτό – η ανωτέρω παρένθεση – ισχύει και εδώ.) Καταπληκτικό στήσιμο σε μια ιδέα που διχάζει με τις επιλογές επίλυσης της. Όσοι κλαίτε σε ταινίες και βιβλία, εδώ έχουμε 80% στον μετρητή χαρτομάντιλου. Σπεσιαλτέ Μανωλιός! Οι Αμερικάνοι θα το έκαναν ταινία – δεν ξέρω αν το έχω ξαναπεί αυτό.

 

Να πω εδώ, πως όσο διαβάζω αυτό το έργο και η αξία του ανεβαίνει στη συνείδηση μου, τόσο περισσότερο με ενοχλεί η γυαλιστερή και οπτικά εφήμερη εμφάνιση της εκτύπωσης του, το avant garde του εξωφύλλου του, και η επιλογή του τίτλου του – που δείχνει ακόμα πιο εφήμερο, σαν καλαμπούρι μεταξύ συναδέλφων. Σε 10-20 χρόνια ο τίτλος θα χαρακτηριστεί «ατυχής» από τους θαυμαστές. Όσο διαβάζω, το επιθυμώ δερματόδετο, με σκληρότερα φύλλα, με λίγο πιο κιτρινισμένο χαρτί, με κάτι πιο κλασσικό στο εξώφυλλο, με άλλο τίτλο, μέχρι και «Το Καλάθι των Αχρήστων…» προτιμότερο. Βιβλίο για βιβλιοπωλείο και βιβλιοθήκη. (Η εμφάνιση του βέβαια δεν έχει να κάνει συγκεκριμένα με τις εκδόσεις «Τρίτων». Γενικά με απογοητεύει η εικόνα των βιβλίων σήμερα γενικώς. Έχει χαθεί κάποια μαγεία εκεί. = Είναι η μαγεία που μου βγάζει το περιεχόμενο του Μιχάλη. Γιατί να την κρύβει η συσκευασία; )

Edited November 28, 2009 by DinoHajiyorgi

[Tiessa]

Σε 10-20 χρόνια ο τίτλος θα χαρακτηριστεί «ατυχής» από τους θαυμαστές.

 

Είχα κι εγώ αντιρρήσεις σχετικά με τον τίτλο, Ντίνο. Θα προτιμούσα να λεγόταν "Η Δεύτερη Έξοδος", αλλά καθώς είδα το βιβλίο ολοκληρωμένο, είδα και τον τίτλο από άλλη οπτική γωνία -θα την εκφράσω σε ποστ τάχιστα- αρχίζω να πιστεύω ότι δεν ήταν και τόσο κακή επιλογή.

[Tiessa]

Όσο πιο πολύ σκέφτομαι αυτό το βιβλίο τόσο πιο πολλά μαζεύονται, γι αυτό ας μιλήσω τώρα πριν γίνουν περισσότερα. Έχοντας λοιπόν, έρθει σε επαφή με τα διηγήματα μεμονωμένα και απλωμένα σε μεγάλα χρονικά διαστήματα (στο "9", στη Σύρο, στα εργαστήρια) νόμιζα ότι είχα γνωριστεί καλά με το Τέρας.

Η αλήθεια είναι ότι όταν το ξαναδιάβασα ολόκληρο με την αφορμή της έκδοσης του βιβλίου, το πρώτο που σκέφτηκα να πω είναι ότι το Τέρας δεν είναι ένα βιβλίο που απλώς το διαβάζεις. Είναι ένα ολόκληρο σύμπαν, με το οποίο έρχεσαι αντιμέτωπος. Η συναισθηματική φόρτιση που ανεβάζουν οι σελίδες του είναι τέτοια που για μένα τουλάχιστον, έστω και γνωρίζοντας τις ιστορίες, στάθηκε αδύνατον να το πάρω μονορούφι. Χρειαζόμουνα χρόνο για να ξεπεράσω την κάθεμια και να προχωρήσω την επόμενη.

 

Τι αποκόμισα από την αναμέτρηση με το Τέρας λοιπόν:

 

Βρήκα δυο-τρεις ιστορίες όπου μπορεί κανείς να χαλαρώσει και ν' αστειευτεί. Διαβάζοντας ας πούμε τις "Απειροτρεις Ευχές", έβλεπα το γνωστό πειραχτήρι μας να συναλάσσεται πονηρά με την κυρία και να στήνει την παγίδα του. Και δεν κρύβω πόση αδυναμία έχω στις έξυπνες λύσεις. Αυτές όμως οι χαλαρές στιγμές ήταν οι μικρές εξαιρέσεις για να σπάσει λίγο η ένταση που χτίζεται μέσα στην συλλογή.

 

Γιατί ο βασικός άξονας του έργου είναι τα διλήμματα. Διλήμματα τραγικά.

Έχουμε φορές που το δίλημμα ξεδιπλώνεται με απόλυτη σαφήνεια μπροστά στα μάτια μας: "Αρμελίνα", "Περίπατος στον Άρη", "Above us only Sky". Το ίδιο το διήγημα που δίνει το όνομά του στη συλλογή ανήκει επίσης σ' αυτή την κατηγορία. Είναι ζόρικα διλήμματα, διακυβεύονται πεποιθήσεις, ζωές, κόσμοι. Σε πρώτη φάση λοιπόν, αυτό που μας απασχολεί είναι η στάση των ηρώων μπροστά στην απόφαση.

Αλλά έχουμε και διλήμματα, τα οποία δεν είναι από την αρχή τόσο εμφανή. "Η Δεύτερη Έξοδος" -από τα πιο αγαπημένα μου της συλλογής- είναι ένα απ' αυτά. Η δύναμη της απόφασης έρχεται και μας χτυπάει στο τέλος, μ' έναν ξερό πυροβολισμό, και τελειώνουμε την ιστορία ζαλισμένοι και σοκαρισμένοι. (Και, όχι, δεν είναι μια θλιβερή ιστορία!)

Υπάρχουν ωστόσο και πολλά διηγήματα που ο ήρωας δεν αντιμετωπίζει δίλημμα, η πορεία είναι ένας μονόδρομος. "Το Γαλάζιο Φόρεμα" είναι κατά κάποιο τρόπο μια απ' αυτές. Φαίνεται να υπάρχει επιλογή, αλλά η πορεία είναι προδιαγεγραμμένη. Όμως εκεί που ο τρομακτικός μονόδρομος έρχεται να μας ταρακουνήσει επώδυνα είναι στο "Καληνύχτα". Ποιο έγκλημα μπορεί να δικαιολογεί τέτοια τιμωρία; Ποιος να το έλεγε ότι υπάρχουν τόσο χειρότερα πράγματα από το θάλαμο 101 του 1984;

Κι εδώ είναι το σημείο που οι ιστορίες δεν μπορούν να μας αφήσουν αμέτοχους. Γιατί εδώ μπαίνουμε εμείς μπροστά στις ευθύνες μας -όπως ήδη ανέφερε ο Ντίνος με το "Γαλάζιο Φόρεμα". Σε τι κόσμο βαίνουμε αν επιτρέψουμε να γίνονται γύρω μας τέτοια πράγματα; Ποια θα πρέπει να είναι η δική μας στάση μπροστά σε κάθε απόφαση που λαμβάνεται για το μέλλον; Χωρίς διδακτισμό, χωρίς τεχνοφοβία, κάτι τέτοιες ιστορίες μάς γραπώνουν και μας ρίχνουν μια γροθιά στη μούρη. Σε κάτι τέτοια σημεία αισθανόμαστε ότι έχουμε να κάνουμε πραγματικά με το Τέρας και εδώ φαίνεται επαρκώς δικαιολογημένος ο τίτλος της συλλογής.

 

Οι ήρωες των ιστοριών δεν είναι ούτε μοναχικοί ούτε περιθωριακοί άνθρωποι. Έχουν οικογένειες, παιδιά, φίλους, καριέρες. Στις περισσότερες μάλιστα, κάποια μεγάλη αγάπη κινείται σε πρώτο ή σε δεύτερο πλάνο, συχνά μέσα στο έργο παίζουν έντονες οι ερωτικές και συναισθηματικές εμπλοκές, αλλά πάντοτε αρκετά διακριτικά ώστε να μην μετατρέπουν τα διηγήματα σε απλές αισθηματικές ιστορίες.

 

Κλείνοντας τη συζήτηση -και ναι, θέλω να προλάβω τον Ντίνο, γιατί τα λέει όλα τόσο αναλυτικά που δε θ' αφήσει τίποτα για μας- εγώ δάκρυσα με τη "Δόξα και τη Λήθη", το τελευταίο διήγημα της συλλογής. Εκεί που κατάλαβα ακριβώς το νόημα που είχε το βρεγμένο μαξιλάρι του Φιλ.

Την παλιά εποχή, αυτό που έκανε ο ήρωας θα ονομαζόταν "Συμφωνία με το Διάβολο". Ο Μιχάλης δεν εμπλέκει τέτοιες καταστάσεις, αλλά είναι το ίδιο. Αυτό που ανεβάζει την ιστορία στα ύψη είναι αφενός η κατάληξη της συμφωνίας -και δυστυχώς δεν μπορώ να πω όσα πρέπει για να μην κάνω spoiler- και αφ' ετέρου ότι αγγίζει πτυχές της προσωπικότητάς μας που πολλές φορές δεν τολμάμε να ομολογήσουμε ότι έχουμε. Πολλές από τις προηγούμενες ιστορίες μπορεί ν' αφήσουν κάποιους αμέτοχους. Δεν έχουν όλοι παιδιά, οι περισσότεροι δε θα καταδικαστούμε για ανθρωποκτονία, ούτε και θα βρεθούμε ποτέ σε θέσεις που να απαιτούν συγκλονιστικές αποφάσεις, κανένας μας δε θα γίνει εξερευνητής σε άλλους κόσμους ούτε και θα κλωνοποιηθεί για να αντιμετωπίσει τα όποια διλλήματα. Αλλά μόνο όποιος δεν έχει κλάψει πικρά έστω και μια φορά στη ζωή του, για κάποια αποτυχία ή κάποιο ανεκπλήρωτο σχέδιο και δεν έχει πει Θα έκανα τα πάντα, θα έδινα τα πάντα για να πετύχω, ας πει ότι "η Δόξα και η Λήθη" δεν τον άγγιξε.

[mman]

1) [...] Σε 10-20 χρόνια ο τίτλος θα χαρακτηριστεί «ατυχής» [...]

 

2) [...] Όσο διαβάζω, το επιθυμώ δερματόδετο, με σκληρότερα φύλλα [...]

 

1) Μακάρι! Αυτό θα σημαίνει ότι ακόμα θα διαβάζεται.

 

2) Κι εγώ. Αλλά, Ντίνο: Είναι Επιστημονική Φαντασία. Ελληνική Επιστημονική Φαντασία. Από ελληνικό εκδοτικό. Με μελάνι σε χαρτί. Και βρίσκεται στα ράφια των βιβλιοπωλείων. Είμαι τόσο ευχαριστημένος με όλ΄αυτά, που οτιδήποτε παραπάνω, θα μου φαινόταν... (μαντέψτε κλισέ!) επιστημονική φαντασία. (Και, προσωπικά, το εξώφυλλο μου αρέσει πολύ.)

 

1) [...] "Η Δεύτερη Έξοδος" -από τα πιο αγαπημένα μου της συλλογής- [...]

 

2) [...] Όμως εκεί που ο τρομακτικός μονόδρομος έρχεται να μας ταρακουνήσει επώδυνα είναι στο "Καληνύχτα". Ποιο έγκλημα μπορεί να δικαιολογεί τέτοια τιμωρία; Ποιος να το έλεγε ότι υπάρχουν τόσο χειρότερα πράγματα από το θάλαμο 101 του 1984;

 

3) [...] Σε κάτι τέτοια σημεία αισθανόμαστε ότι έχουμε να κάνουμε πραγματικά με το Τέρας και εδώ φαίνεται επαρκώς δικαιολογημένος ο τίτλος της συλλογής.

 

4) [...] Αλλά μόνο όποιος δεν έχει κλάψει πικρά έστω και μια φορά στη ζωή του, για κάποια αποτυχία ή κάποιο ανεκπλήρωτο σχέδιο και δεν έχει πει Θα έκανα τα πάντα, θα έδινα τα πάντα για να πετύχω, ας πει ότι "η Δόξα και η Λήθη" δεν τον άγγιξε.

 

1) Παρομοίως.

 

2) Wow! I'll take that as a compliment.

 

3) Λοιπόν, δεν το είχα σκεφτεί ποτέ έτσι...

 

4) Εγώ! (Έκπληξη, ε; ) Άβυσσος...

 

Thx, Βασώ!

[Sonya]

Μιχάλη, ξέρεις ότι δεν διαβάζω ΕΦ. Εντούτοις, επειδή μ' έχουν πείσει τα περισσότερα κείμενά σου σαν μια όψη της ΕΦ με την οποία, οφείλω να ομολογήσω, δεν είχα έρθει ποτέ πριν σε επαφή, θα τα διαβάσω. Και τα δύο. Και, εκτός απ' το να τα διαβάσω (θεωρώντας, απ' το μικρό κρυφοκοίταγμα που έχω κάνει σε κάποια, πως αξίζουν να βρίσκονται στην βιβλιοθήκη κάθε φαντασά/σαϊφά), θ' αποτελέσουν, με δόξα και τιμή, τα δώρα σε φίλους κι οικογένεια για τις φετινές γιορτές, με το καμάρι "ο Μιχάλης είναι φίλος μου και δείτε όλοι σας τι γαμάτα που γράφει".

 

Αυτά σε φέρνουν σε δύσκολη θέση, το γνωρίζω, αλλά σου εγγυώμαι πως θα τα διαβάσουν μέχρι κι οι γονείς μου, που οι γνώσεις τους για ΕΦ σταματούν στο Star Trek που βλέπαμε οικογενειακώς όταν ήμουν πιτσιρίκα. Και, το πιο γαμάτο απ' όλα, θα τους αρέσουν κιόλας.

[DinoHajiyorgi]

Φτάνοντας στο «Μια Βόλτα στ’ Άστρα» αναρωτήθηκα αν ο συγγραφέας θα δικαίωνε τον τίτλο. Κατά έναν τρόπο τον δικαίωσε. Κατά έναν τρόπο. Αυτό το παιδί όμως που τον διαβάζει δεν το χόρτασε. Όχι σε εκείνη την κατεύθυνση. Είναι ένα πλούσιο σε συναισθήματα (καρδιά) διήγημα, που με λίγες λέξεις σου χτίζει μια επική ιστορία αγάπης. Ο αναγνώστης γεμίζει αυτόματα τα κενά και είναι σα να τα άκουσε όλα από το στόμα του συγγραφέα. Και το μέγεθος του κειμένου δεν σε βοηθάει να προχωρήσεις στο αμέσως επόμενο. Το μέγεθος δεν μετράει. Κι εδώ, όπως επεσήμανε η Βάσω στην ανάλυση της, χρειάζεται η παύση και ο στοχασμός. Και πηγαίνοντας στο διήγημα που προηγήθηκε αυτού…

 

…θα γράψω τώρα για τη «Δεύτερη Έξοδο». Έπρεπε να τσεκάρω πρώτα το «Μια Βόλτα στ’ Άστρα» λόγω του τίτλου. Κρίνω βάση των μέχρι των τώρα διηγημάτων του βιβλίου. Η επιστημονική φαντασία του Μιχάλη Μανωλιού έχει το χαρακτηριστικό να ταλαιπωρεί την σάρκα και να ξεσχίζει τη ψυχή. Μου δημιουργούνται δύο ερωτηματικά: α) Πιστεύει ο συγγραφέας στην ύπαρξη της ψυχής; β) Αγαπάει ο συγγραφέας την επιστήμη;

 

α) Αν ο συγγραφέας δεν πίστευε στην ύπαρξη της ψυχής, που και πως ποντάρει να αγγίξουν οι ιστορίες τον αναγνώστη; Ποντάρει στη πίστη του αναγνώστη πως διαθέτει ψυχή; Και δεν περιορίζομαι στην ερμηνεία της θρησκείας για την ψυχή. Μιλάω για την μέγγενη που σου στύβει τα σωθικά και γεμίζει με δάκρυα τα μάτια σου.

 

β) Διαβάζοντας τη «Δεύτερη Έξοδο» θυμήθηκα επώδυνα το άλλο διήγημα του κυρίου Μανωλιού (το «κυρίου» το γράφω με σαδιστική ικανοποίηση) το «Πάσχα.» Κι εκεί, τραμπούκος επιστήμονας πείθει, πιέζει, σπρώχνει γυναίκα επιστήμονα να χάσει τη ζωή της για το μεγαλείο, για το καλό της επιστήμης. Όταν είχα πρωτοδιαβάσει αυτό το διήγημα, αν θυμάμαι καλά είχα γράψει πως εκπληκτικά, ξεκινάει με το happy end και τελειώνει, συγκλονιστικά, πριν από το φινάλε. Μετά όμως από το «Γαλάζιο Φόρεμα», τη «Πηγή Έμπνευσης» και το «Καληνύχτα!» δεν διέκρινα πουθενά κάποιο ευτυχισμένο τέλος.

 

Όσον αφορά το «Φόρεμα», αν μάθαινα πως κάποιος κάπου έχει κλέψει αντίγραφο μου και το τυραννάει σαδιστικά, όχι δεν θα μπορούσα να συνεχίσω τη ζωή μου αδιάφορα, γιατί απλά δεν είμαι εγώ. Όπως δεν θα το επέτρεπα για τον εαυτό μου δεν θα το επέτρεπα σε καμία κόπια μου. Πείτε το «αυτολύπηση» αν προτιμάται, και ποιος είναι ανίκανος να λυπηθεί τον εαυτό του; Και το υπεύθυνο καθίκι θα τιμωρούνταν παραδειγματικά. Βάλε τώρα αυτό να συμβαίνει σε άλλον, σε άτομο που αγαπώ, και η οργή μου φτάνει στο κόκκινο.

 

Τελειώνοντας τη «Δεύτερη Έξοδο» θεώρησα τρελό τον συγγραφέα. Με καμία κυβέρνηση, θρησκεία, εντολή θεού ή λογική, ένα άτομο δεν θα έπραττε την κίνηση της Νατάσσας με την βεβαιότητα πως θα αφήσει ένα αντίγραφο πίσω της. Πόσο μάλλον εγώ να πείσω την γυναίκα που αγαπώ να το πράξει, ξέροντας πως θα μου μείνει το πιο σούπερ δυνατόν αντίγραφο της! Και η «Δεύτερη Έξοδος» εξοργίζει γιατί ενώ στο «Φόρεμα», και τα άλλα, νιώθεις πως έχεις τον συγγραφέα στο πλευρό σου, με το μέρος σου, στην «Έξοδο» είναι σα να σε κοιτάει αδιάφορος και να λέει «Δεν καταλαβαίνω που είναι το πρόβλημα σας, το πείραμα ήταν πετυχημένο». Σε συνδυασμό με το «Πάσχα» (δεν είναι στο βιβλίο) ξαναρωτώ φωνασκώντας, αν αγαπάει ο συγγραφέας την επιστήμη. Και ποια είναι αυτή η ρημάδα επιστήμη που αγαπάει;

 

Α ναι…Αγαπάει τους αναγνώστες;

[mman]

Ντίνο, είσαι ποταμός ρε παιδί μου! Δεν σε προλαβαίνω!

 

1) Αν ο συγγραφέας δεν πίστευε στην ύπαρξη της ψυχής, πού και πώς ποντάρει να αγγίξουν οι ιστορίες τον αναγνώστη; Ποντάρει στη πίστη του αναγνώστη πως διαθέτει ψυχή;

 

2) Διαβάζοντας τη «Δεύτερη Έξοδο» [...] Όταν είχα πρωτοδιαβάσει αυτό το διήγημα, αν θυμάμαι καλά είχα γράψει πως εκπληκτικά, ξεκινάει με το happy end και τελειώνει, συγκλονιστικά, πριν από το φινάλε. Μετά όμως από το «Γαλάζιο Φόρεμα», τη «Πηγή Έμπνευσης» και το «Καληνύχτα!» δεν διέκρινα πουθενά κάποιο ευτυχισμένο τέλος.

 

3) Τελειώνοντας τη «Δεύτερη Έξοδο» θεώρησα τρελό τον συγγραφέα. [...]

 

4) Και η «Δεύτερη Έξοδος» εξοργίζει γιατί ενώ στο «Φόρεμα», και τα άλλα, νιώθεις πως έχεις τον συγγραφέα στο πλευρό σου, με το μέρος σου, στην «Έξοδο» είναι σα να σε κοιτάει αδιάφορος και να λέει «Δεν καταλαβαίνω που είναι το πρόβλημα σας, το πείραμα ήταν πετυχημένο».

 

5) [...] ξαναρωτώ φωνασκώντας, αν αγαπάει ο συγγραφέας την επιστήμη. Και ποια είναι αυτή η ρημάδα επιστήμη που αγαπάει;

 

6) Α ναι…Αγαπάει τους αναγνώστες;

 

1) Ακριβώς. Το γεγονός ότι ένας συγγραφέας δεν θα πίστευε στην ύπαρξη της ψυχής, δεν θα τον εμπόδιζε να επενδύσει στην πίστη των αναγνωστών σ' αυτήν. Πολλοί το έχουν κάνει, με πολύ πιο σοβαρά πράγματα και με μεγάλη (δυστυχώς κάποιες φορές) επιτυχία. Φυσικά, τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι δεν πιστεύω στην ύπαρξη της ψυχής (αν και το ρήμα σίγουρα δεν με εκφράζει). Για να απαντήσω σ' αυτό θα έπρεπε να ορίσουμε τι ακριβώς εννοούμε ψυχή και τότε σίγουρα θα βγαίναμε τρελά off-topic, οπότε ας το κάνουμε πάνω από δύο μπύρες στο επόμενο μυτίγκιο.

 

2) Όπως τα διαβάζω εγώ, το "Πηγή Έμπνευσης" και η "Δεύτερη Έξοδος" είναι καθαρά αισιόδοξες ιστορίες. Αλλά πάλι αυτό δεν είναι παρά η γνώμη ενός ακόμα αναγνώστη.

 

3) Αυτό κι αν θα το θεωρήσω κομπλιμέντο!

 

4) Εεεμμμ, ακριβώς. Στην ιστορία αυτή πρέπει να γίνει ένα πραγματικό θαύμα το οποίο όμως, εκτός όλων των τεχνικών δυσκολιών, προϋποθέτει μία εξαιρετικά δύσκολη απόφαση. (Ελπίζω μόνο να μην το έχουμε κατασποϊλεριάσει μέχρι εδώ.)

 

5) Ω, ναι, την αγαπώ πολύ! Αυτή στην οποία χρωστάμε ένα τεράστιο κομμάτι της ανθρώπινης προόδου. Σταματώ εδώ πριν γίνω μελό. Αυτή την επιστήμη.

 

6) Οι αναγνώστες είναι το έτερον ήμισυ. Αυτοί για τους οποίους (εκτός από την αφεντιά μου φυσικά) γράφω. Τους έχω σύνεχώς στο νου μου και προσπαθώ να τους ικανοποιήσω όσο καλύτερα μπορώ χωρίς να βάλω νερό σ' αυτά που θέλω να πω για μένα. Αν αυτό θεωρείται αγάπη (άλλος ένας δύσκολος ορισμός που μας λείπει), τότε ναι, τους αγαπώ.

[DinoHajiyorgi]

Και μια ανάπαυλα, ένα διάλειμμα, μια όαση:

 

«Το Καλάθι των Αχρήστων του Γραφείου μου και οι Αρχικές Συνθήκες του Σύμπαντος Σφηνωμένες στον Πάτο του». Διαβάζοντας το, αμέσως σκέφτηκα: Αυτό δεν το’γραψε ο Μανωλιός αλλά ο Κούστας! Γιατί; Γιατί καθώς έτρεχε το βλέμμα μου πάνω στις λέξεις άκουγα την φωνή του Παναγιώτη Κούστα να τις διαβάζει! Η φωνή του ταίριαζε τέλεια με τον λόγο. [Προφανές υποσυνείδητο κατάλοιπο από την βιβλιοπαρουσίαση στη Σύρο.] Επιτέλους χιούμορ, και πολύ καλό. Το κατέχει ο Μιχάλης και μας ξαφνιάζει ευχάριστα δίνοντας μας μια ιστορία που δεν αναλίσκει την πρωτοτυπία της στον τίτλο. Ευχάριστο, σύντομο ανάγνωσμα που το κρατάς σαν καραμέλα στο στόμα για να κρατήσει η γλύκα και να μην βιαστείς προς το επόμενο διήγημα.

 

Το οποίο επόμενο διήγημα, «Χρονομηχανή Τέλος», συνεχίζει στον εύθυμο ρυθμό του προηγούμενου, με μια «μπαλαφάρα» - τι άλλο θα ήταν – σχετική με τα νόστιμα παράδοξα των ταξιδιών στον χρόνο. Και τριτώνει η επιτυχία με το «Οι Απειροτρείς Ευχές», αστείο, ευφάνταστο και έξυπνο. Πραγματικά έξυπνο.

 

Μια παύση, γιατί το επόμενο μοιάζει με νουβέλα.

[Gully Foyle]

1) Ακριβώς. Το γεγονός ότι ένας συγγραφέας δεν θα πίστευε στην ύπαρξη της ψυχής, δεν θα τον εμπόδιζε να επενδύσει στην πίστη των αναγνωστών σ' αυτήν. Πολλοί το έχουν κάνει, με πολύ πιο σοβαρά πράγματα και με μεγάλη (δυστυχώς κάποιες φορές) επιτυχία. Φυσικά, τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι δεν πιστεύω στην ύπαρξη της ψυχής (αν και το ρήμα σίγουρα δεν με εκφράζει). Για να απαντήσω σ' αυτό θα έπρεπε να ορίσουμε τι ακριβώς εννοούμε ψυχή και τότε σίγουρα θα βγαίναμε τρελά off-topic, οπότε ας το κάνουμε πάνω από δύο μπύρες στο επόμενο μυτίγκιο.

 

Μα είναι απλό, δεν είναι; Η ψυχή είναι το αντικείμενο της ψυχολογίας, της επιστημονικής μελέτης των ανθρώπινων και ζωικών νοητικών λειτουργιών και συμπεριφορών. Δεν παίζει πιστεύω ή δεν πιστεύω ότι υπάρχει.

[mman]

Μα είναι απλό, δεν είναι; Η ψυχή είναι το αντικείμενο της ψυχολογίας, της επιστημονικής μελέτης των ανθρώπινων και ζωικών νοητικών λειτουργιών και συμπεριφορών. Δεν παίζει πιστεύω ή δεν πιστεύω ότι υπάρχει.

Είμαι σίγουρος ότι ο tetartos θα μπορούσε να μας γράψει μιαν αγκαλιά σεντόνια πάνω σ' αυτό και να είναι ακόμα στην αρχή. Οπότε μη λείψεις απ' το επόμενο μυτίγκιο, Gully Foyle!

[DinoHajiyorgi]

«Above Us Only Sky» ή αλλιώς «Μανωλιού Πολιτεία». Όχι ακριβώς νουβέλα, αλλά και πάλι δεν έχω να πω πολλά γι αυτή την τόσο όμορφη ιστορία επιστημονικής φαντασίας. Αυτή τη φορά ο συγγραφέας μας παίρνει και μας πάει όντως στα άστρα, και ως άλλος Σουίφτ φέρνει το ζευγάρι των Γκιούλιβερ στον θαυμαστό πλανήτη των Ντζιμαϊνών. Εύφορο έδαφος για ανθρώπινη, κοινωνική ανάλυση, μια συνεχόμενη, υποβόσκουσα αγωνία και ένα τελευταίο Μανωλικό κεφάλαιο με Μανωλική λύση που σε χτυπάει με την τελευταία του πρόταση.

 

[Που είναι ο χαλβάς που λέγαμε; Μάλλον πρέπει να συνεχίσω το ψάξιμο.]

[SpirosK]

Μα είναι απλό, δεν είναι; Η ψυχή είναι το αντικείμενο της ψυχολογίας, της επιστημονικής μελέτης των ανθρώπινων και ζωικών νοητικών λειτουργιών και συμπεριφορών. Δεν παίζει πιστεύω ή δεν πιστεύω ότι υπάρχει.

 

Συμφωνώ κι εγώ. Η ψυχολογία ασχολείται με τα "της επιστημονικής μελέτης των ανθρώπινων και ζωικών νοητικών λειτουργιών και συμπεριφορών". Καμία σχέση με τη μεταφυσική ψυχή. Αλλά δε νομίζω ότι έπαιζει νοησιολογία εκείνη την εποχή για να την πουν έτσι...

[DinoHajiyorgi]

«Περίπατος στον Άρη». Πρωτοάκουσα αυτό το διήγημα στριμωγμένος στη σοφίτα του Μπαρ Μποέμ, στην παραλία της Ερμούπολης, στο φεστιβάλ του 2007. Καθόμουν κάπως πίσω, δίπλα μου ένα τσούρμο παιδιά, κάποια έτρωγαν πατατάκια, κοντολογίς έπιασα μόλις ψήγματα αυτής της πολύ δυνατής ιστορίας. Το διάβαζε αν δεν κάνω λάθος ο Αλέκος Παπαδόπουλος, που σαν ύφος του πήγαινε γάντι. Μικρό και συγκλονιστικό διήγημα.

 

Το «Κι Εγώ Καλύτερα» έχω την αίσθηση πως το ξέρουμε όλοι καλά. Δεν είναι νομίζω spoiler κάτι που είναι εμφανέστατο από την πρώτη παράγραφο. Ο συγγραφέας μας παρασέρνει σε μια ευφάνταστη βουτιά μέσα σε μια Μαύρη Τρύπα. Από τα διηγήματα που μου αρέσουν όλο και πιο πολύ κάθε φορά που τα ξαναδιαβάζω.

 

Και το ίδιο ίσως πω για «Το Χρώμα του Αίματος», που ενώ μου είχε αρέσει την πρώτη φορά που το διάβασα, με τάραξε σαν καινούργιο στη δεύτερη ανάγνωση. Πανέμορφο, και πολύ καλύτερο από το «αντιεπιστημονικό» δικό μου (του φεστιβαλικού διαγωνίσματος του 2008.) Πανέμορφο και συναισθηματικό. Η επιστημονική φαντασία που θα μπορούσε σαν μπροστάρης να μυήσει τους αμύητους στον κόσμο της.

 

Και η πατέντα του τρελού συγγραφέα καλά κρατεί. Οι αστροναύτες στο τέλος του «Κι Εγώ Καλύτερα» παίρνουν μια σημαντική απόφαση. Σαν τη μία Νατάσα στο «Δεύτερη Έξοδος». Η επιστήμη που αγαπάει ο Μιχάλης θέλει θυσίες. Αίμα και σάρκα. (Το «Πάσχα», μην ξεχνάτε ποτέ το «Πάσχα»!) Η επιστήμη του κυρίου Μανωλιού θα πρέπει να έχει τόσους αγίους όσους έχει και η θρησκεία. Το απαιτούν οι επιστήμονες του, οι «παπάδες με τα άσπρα»!

 

Δύο διηγήματα μείνανε. Πόσες ελπίδες έχω να βρω έναν χαλβά εκεί; Και η καταραμένη «Σοκολάτα» είναι στο άλλο το βιβλίο. Υπομονή.

[mman]

Δύο διηγήματα μείνανε. Πόσες ελπίδες έχω να βρω έναν χαλβά εκεί; Και η καταραμένη «Σοκολάτα» είναι στο άλλο το βιβλίο.

Χαχαχαχα! Γεια σου, ρε Ντίνο! Χρειάστηκαν δεκαέξι χρόνια αλλά, επιτέλους, κάποιος αποκάλεσε τη Σοκολάτα "χαλβά"! Μάλλον για τον γνωστό Μακεδονικό θα πρόκειται.

[DinoHajiyorgi]

«Μια Κίνα». Φόρος τιμής στο Childhood’s End του Clarke. Η πραγματεία / σχολιασμός του συγγραφέα στην ανάλογη κατάσταση βγάζει δυνατό δράμα και συναίσθημα. Όταν άλλοι λένε «Κάντε με πρωθυπουργό για μια μέρα», ο Μιχάλης Μανωλιός με πιο…διεθνής βλέψεις, επιθυμεί να γίνει εξωγήινος κατακτητής. Να δεις τότε πως τον στρώνει αυτόν τον πλανήτη!

[DinoHajiyorgi]

«Η Δόξα και η Λήθη». Το κέρασμα του βιβλίου. Το επίτευγμα του Μιχάλη Μανωλιού σε μια αριστουργηματική απόδοση. Και φαίνεται λογικό, καθώς γράφτηκε χρονικά τελευταίο. Ήταν το μόνο από τα διηγήματα του βιβλίου που διάβασα για πρώτη φορά και χαίρομαι γι αυτό. Ήταν απόλαυση η χαρά της ανακάλυψης και της εξερεύνησης του. Μια ιστορία αγάπης ενός ακόμα ζευγαριού αγίων επιστημόνων, αυτών που είναι έτοιμοι να κάνουν τα πάντα για το πάθος τους. Να θυσιάσουν και να θυσιαστούν. Οκτώ κεφάλαια αφήγησης προς τα πίσω, με κάθε κεφάλαιο να τελειώνει με μια υπόσχεση που θα αθετηθεί – ή που έχει ήδη αθετηθεί. Η επανάγνωση του πρώτου κεφαλαίου μετά το τέλος επιβάλλεται.

 

Με το τελευταίο διήγημα ο αναγνώστης κλείνει το οπισθόφυλλο χορτάτος και ικανοποιημένος. Έχει κερδίσει το στοίχημα επενδύοντας σε εμπιστοσύνη και χρόνο στην υπέροχη αυτή συλλογή.

 

Συγχαρητήρια Μιχάλη, άξιο το έργο σου. Σου εύχομαι ατελείωτες επανεκδόσεις. Αυτές οι ιστορίες πρέπει να διαβαστούν από πολλούς κι από άλλους.

 

Τώρα μπαίνω στην χρονομηχανή μου και πάω πίσω, στο «Σάρκινο Φρούτο». Θα σε δω εκεί.

[mman]

Ξαναματαthanks, Ντίνο!

 

[...] Τώρα μπαίνω στην χρονομηχανή μου και πάω πίσω, στο «Σάρκινο Φρούτο». Θα σε δω εκεί.

Ωχ ωχ ωχ.

[Electroscribe]

[ο mman έχει ήδη ακούσει τα περισσότερα απ’ αυτά live]

 

Σαν αντικείμενο, το «… και το τέρας» είναι στο χαρακτηριστικό σχήμα των βιβλίων του Τρίτωνα, με τη γνωστή εξαιρετική βιβλιοδεσία και το καλό χαρτί. Το εξώφυλλο, να πω την αμαρτία μου, δε με ενθουσίασε, αλλά η σχέση μου με τα εικαστικά είναι περιορισμένη. Επίσης, η επιμέλεια έπρεπε να είναι λίγο πιο προσεκτική ώστε να μην υπάρχουν τα λίγα τυπογραφικά που πέρασαν και αμαυρώνουν ένα κατά τα άλλα όμορφο βιβλίο με όμορφα κείμενα.

 

Στο περιεχόμενο, για να ξέρουμε για τι μιλάμε, ο Μιχάλης Μανωλιός γράφει (αποκλειστικά;) πολιτική ΕΦ. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να γραφτεί λάθος αυτό το είδος, αλλά ο εν λόγω συγγραφέας καταφέρνει να αποφύγει τους περισσότερους σκοπέλους. Αντί να αναλωθεί σε από άμβωνος κηρύγματα ή σε γενικότητες για κάποιους εκεί έξω και για αλλαγές στα πλήθη και τις κοινωνίες, καταπιάνεται με μικρές και τοπικές εικόνες. Σου λέει ιστορίες για ανθρώπους αληθινούς και προσιτούς, τους οποίους θα νιώσεις πως τους ξέρεις, αν δε δεις μέσα τους τον εαυτό σου και/ή τους οικείους σου. Τους νοιάζεσαι και παρακολουθείς με αγωνία τα τεκταινόμενα. Βλέπεις το θέμα μέσα από το πρίσμα τους. Οι εξελίξεις, τεχνολογικές ή κοινωνικές, σε όσο υψηλή κλίμακα κι αν λάβουν χώρα, τελικά θα επηρεάσουν άτομα και την καθημερινότητά τους. Κι αυτό ευτυχώς δεν το ξεχνά ο Μιχάλης, οπότε ακόμη κι αν διαφωνείς με τις απόψεις του (η πολιτική είναι πάντα θέμα άποψης), οι ιστορίες παραμένουν ψυχαγωγικές μ' έναν "δι’ ελέω και φόβου" τρόπου. Θα τολμούσα να τον τοποθετήσω στη σχολή του Cordwainer Smith.

 

Η γραφή είναι μάλλον λιτή, χωρίς λεπτομερείς περιγραφές, οι διάλογοι ως επί το πλείστον ρεαλιστικοί, η έμφαση στις σκέψεις και τις εσωτερικές διεργασίες. Μερικές φορές ο λόγος ξεφεύγει προς το μελοδραματισμό ή γίνεται περίπλοκος και δυσνόητος, με αποτέλεσμα να χάνεις τον ειρμό της ανάγνωσης, αλλά και τα δυο αυτά φαινόμενα έχουν ελαττωθεί σημαντικά σε σχέση με την πρώτη συλλογή διηγημάτων του συγγραφέα, το «Σάρκινο Φρούτο». Επίσης, το νέο βιβλίο είναι πιο βαθύ κι εγκεφαλικό, εκεί που το παλιό ήταν περισσότερο συναισθηματικό.

 

Ένα κοινό μεταξύ των δυο βιβλίων είναι η κοινή θεματολογία στα περισσότερα διηγήματα του καθενός, σαν να μην υπάρχουν πολλά ζητήματα, αλλά ένα που καλύπτεται από κάθε δυνατή άποψη. Προσωπικά βρήκα πως αυτό προσθέτει παρά αφαιρεί στην εμπειρία της ανάγνωσης.

 

Ένα θεματάκι που με προβλημάτισε ήταν η εμφάνιση των Ελλήνων στην πρώτη γραμμή των μεγάλων τεχνολογικών εξελίξεων σε όλα τα διηγήματα, πότε σαν επιστήμονες, πότε σαν αστροναύτες, πότε σαν απλοί σύζυγοι. Μιας και δε γράφω ΕΦ ο ίδιος, δεν ξέρω αν θα μπορούσα να κάνω κάτι άλλο για να μην αποξενώσω το κοινό μου (που είναι Έλληνες), αλλά και πάλι βρίσκω πως χωλαίνει σε ρεαλισμό μετά την πέμπτη-έκτη φορά που θα το δει κανείς στη σειρά. Επίσης, μια μικρή ένσταση στην υπερβολική χρήση γυναικών και παιδιών σαν πρωταγωνιστές-θύματα. Όχι ότι δεν έπιασε, αλλά μου φάνηκε λίγο σαν συναισθηματικός εκβιασμός. Και οι περισσότεροι γυναικείοι χαρακτήρες έχουν αρχαιοπρεπή ονόματα (άσχετο, αλλά το πρόσεξα).

 

Στα κείμενα τώρα.

 

Υπάρχουν κάμποσες βινιέτες (φλασάκια), ενίοτε χιουμοριστικές. Το ξεκαθαρίζω άμεσα: εκτός αν μιλάμε για ανθρώπους που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στο είδος, σαν τον Fredric Brown, θεωρώ πως οι καλές ιδέες για βινιέτες σπανίζουν και οι καλές εκτελέσεις βινιετών ακόμη περισσότερο. Κοινώς, είμαι αρνητικά προκατειλημμένος. Στα πλαίσια αυτά, από τα κάτωθι δεν αποκόμισα κάτι:

 

- Η δεύτερη έξοδος

- Μια βόλτα στ’ άστρα

- Χρονομηχανή τέλος

- Το χρώμα του αίματος

 

Η Καληνύχτα! είναι βαθιά χωμένη στο κήρυγμα και έχει ένα αρκετά μπερδεμένο τέλος.

 

Οι Απειροτρείς ευχές» αποτελούν νοητικό πείραμα. Επιτυχημένο, αλλά περιορισμένης λογοτεχνικής αξίας με τα δικά μου κριτήρια. Και η επανάληψη της φράσης «είμαστε σε διήγημα φάνταζυ» σίγουρα δεν του έδωσε πόντους στη δική μου καταμέτρηση.

 

Το Το καλάθι των αχρήστων του γραφείου μου και οι αρχικές συνθήκες του Σύμπαντος σφηνωμένες στον πάτο του είναι διασκεδαστικό όπως ο τίτλος του, αλλά πολύ αμερικάνικο σε καταστάσεις, πρόσωπα και διαλόγους (για τα γούστα μου και μόνο, πάντα).

 

Το Κι εγώ καλύτερα είναι εξαίρετο και προς τιμήν του δεν ποντάρει στην ‘ανατροπή’ της ταυτότητας του αφηγητή.

 

Το Μια Κίνα, αν και μου έδωσε την εντύπωση μικροαντιφάσεων στις απόψεις του Μιχάλη, είναι διαμαντάκι. Μεγάλο βάθος στις έξι σελίδες του, μπόλικη σκέψη και προτάσεις. Καμία σχέση με προχειρότητα που έχει να επιδείξει μόνο μια απρόοπτη τελευταίας γραμμή. Έμαθα πως ο τίτλος του διηγήματος ήταν υποψήφιος και για τη συλλογή. Δε γεμίζει το μάτι, αλλά τώρα που το έχω διαβάσει, θεωρώ πως θα ήταν καλή επιλογή.

 

 

Στα μεγαλύτερα διηγήματα, τώρα:

 

Το Θα είσαι εδώ είναι εποχής «Σάρκινου Φρούτου», με ό,τι συνεπάγεται αυτό. Πιο ακατέργαστη γραφή, αλλά εντονότερο συναίσθημα που κρύβει τις ατέλειες.

 

Το Γαλάζιο φόρεμα είναι χαρακτηριστικό έργο της ελληνικής ΕΦ με την ιδιαίτερη χροιά της και ταυτόχρονα έχει κάτι το κλασικό. Νομίζω ότι είναι το πιθανότερο από τη συλλογή να εμφανιστεί σε μια ανθολογία δέκα ή και είκοσι χρόνια από σήμερα.

 

Η Αίθρα έχει την πιο στιβαρή πλοκή από όσα Μανωλιακά έργα έχω διαβάσει, μέσα από την οποία αναδύεται ο προβληματισμός χωρίς να είναι το όλον της. Κάπου εδώ ελπίζω να κινηθεί η επόμενη συλλογή του Μ.Μ.

 

Η Πηγή Έμπνευσης είναι επίσης πολύ δυνατή. Χάνει λίγο με τις αλλεπάλληλες αλλαγές οπτικών-χρονικών γωνιών στην αρχή, οι οποίες προκαλούν σύγχυση στον αναγνώστη. Αλλά το κρεσέντο της αποζημιώνει με το παραπάνω.

 

Η Αρμελίνα ΙΙ είναι η πιο σαφής εκδήλωση της θεματολογίας του βιβλίου και θέτει ανοιχτά το ερώτημα στον αναγνώστη. Οι πράξεις της πρωταγωνίστριας στο φινάλε μου φάνηκαν λίγο ασυμβίβαστες με το μητρικό ένστικτο, αλλά άλλοι μπορούν να το δουν αλλιώς.

 

Το ομώνυμο διήγημα της συλλογής είναι από τα καλύτερά της και δικαιώνει τον τίτλο του, πατώντας σε μια εξαιρετική ιδέα την οποία αναπτύσσει υποδειγματικά. Αν με χάλασε κάτι, είναι ότι το βρήκα να πλατειάζει κάπως προς το τέλος και να γίνεται προβλέψιμο από ένα σημείο και πέρα.

 

Το Above us only sky είναι για μένα μακράν το πιο αδύναμο διήγημα του βιβλίου, όπως και το μεγαλύτερο. Είναι η περιγραφή μιας ουτοπίας και ασχολείται με τα εσωτερικά της, τις λεπτές ισορροπίες της που απειλούν να την διαλύσουν και τις συνέπειες της ύπαρξής της. Δεν είναι τυχαίο που η ΕΦ προτιμά τις δυστοπίες γι’ αυτό το θέμα. Οι λογοτεχνικές ουτοπίες – τεχνολογικές, κοινωνικές ή θρησκευτικές – έχουν την ίδια αξία όπως η αυθεντική του Τόμας Μορ (εν έτει 1516) από την οποία προέρχεται η λέξη: καμία. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, πάντα. Προτιμώ προτάσεις για κίνηση προς μια στοιχειωδώς καλύτερη κοινωνία από αυτήν στην οποία ζούμε, ακόμη και αν δεν συμφωνώ μαζί τους, παρά μια ιδανική κοινωνία στην οποία είναι άγνωστο πώς θα φτάσουμε. (Συν ότι στις ουτοπίες και τις «σκιές» τους είναι δύσκολο να συναγωνιστεί κανείς έναν ακόμη γίγαντα της ΕΦ, τον Robert Sheckley)

 

Το Περίπατος στον Άρη μου θύμισε το «Bug Jack Barron» του Norman Spinrad σε μικρογραφία. Ο Μιχάλης είναι φαν του συγκεκριμένου βιβλίου. Εγώ το αντίθετο.

 

Και για το τέλος, τα καλύτερα. Το Η Δόξα και η Λήθη είναι ένα πολύ δυνατό διήγημα που κάθε κεφάλαιό του διαδραματίζεται πριν το προηγούμενο και κλιμακώνει την ένταση του όλο κειμένου. Το τελευταίο είναι πιο αδύναμο απ’ ότι περίμενα/έλπιζα, αλλά και πάλι είναι το καλύτερο δείγμα γραφής του Μ.Μ. ως ώριμου συγγραφέα. Σαν ένα είδος συμμετρίας κλείνει το βιβλίο, όπως άνοιγε το «Σάρκινο Φρούτο» η περίφημη «Σοκολάτα» που προσωπικά την τοποθετώ στο τοπ-10 του ελληνικού φανταστικού. Με ένα αναθεωρημένο φινάλε, πιστεύω ότι το «Η Δόξα και η Λήθη» θα μπορέσει ίσως να σταθεί δίπλα της κι απέναντί της.